ЦЕРН
Европска организација за јадрено истражување (англиски: European Organization for Nuclear Research, француски: Organisation européenne pour la recherche nucléaire) позната као ЦЕРН (CERN)[2] — најголем центар за истражување на елементарни честички. Се наоѓа во околината на Женева, Швајцарија.
 Земји-членки | |
| Основана | 29 септември 1954[1] |
|---|---|
| Седиште |  Женева, Швајцарија |
| Членство | 20 земји-членки и 8 набљудувачи |
| Генерален директор |  Фабиола Ѓаноти |
| Мреж. место | |
Моментално најкрупниот и најзначајниот проект на организацијата е направата Голем хадронски судирач со која се трага по тајните на создавањето на материјата во универзумот, особено по фундаменталната честичка наречена „Хигсов бозон“.
Македонија учествува со Националната агенција за јадрени технологии на РМ.
Финансирање
уредиОва е табела на буџетот од 2008:
| земја членка | учество | мил. CHF |
|---|---|---|
 Германија
|
19,40 % | 208 |
 Обединето Кралство
|
17,35 % | 186 |
 Франција
|
14,92 % | 160 |
 Италија
|
11,43 % | 122 |
 Шпанија
|
8,34 % | 89 |
 Холандија
|
4,51 % | 48 |
 Швајцарија
|
3,03 % | 32 |
 Белгија
|
2,74 % | 29 |
 Норвешка
|
2,70 % | 29 |
 Шведска
|
2,56 % | 27 |
 Полска
|
2,30 % | 24 |
 Австрија
|
2,19 % | 23 |
 Грција
|
1,83 % | 19 |
 Данска
|
1,82 % | 19 |
 Финска
|
1,40 % | 15 |
 Португалија
|
1,12 % | 12 |
 Чешка
|
0,96 % | 10 |
 Унгарија
|
0,83 % | 9 |
 Словачка
|
0,37 % | 4 |
 Бугарија
|
0,20 % | 2 |
Членки
уреди
Првите 12 земји потписнички и основачи од 1954 биле:
- Белгија
- Данска
- Германија (како Западна Германија)
- Франција
- Грција
- Италија
- Норвешка
- Шведска
- Швајцарија
- Холандија
- Обединето Кралство
Југославија (подоцна напуштила)
По формирањето, CERN регуларно примала нови членки.
- Австрија приклучена во 1959, (13 членки)
- Југославија напушта во 1961 (12 членки)
- Шпанија прилкучена во 1961 (напушта во 1969, за повторно во 1983 да се приклучи (13 членки)
- Португалија прилкучена во 1985 (14 членки)
- Финска прилкучена во 1991
- Полска прилкучена во 1991 (16 членки)
- Унгарија прилкучена во 1992 (17 членки)
- Чешка прилкучена во 1993
- Словачка прилкучена во 1993 (19 членки)
- Бугарија прилкучена во 1999 (20 членки)
Израел прилкучена во 2013 (21 членки)
Моментално членуваат 20 земји, од кои 18 се членки на ЕУ.
Осум додатни меѓународни организации имаат набљудувачки статус:
- Предлошка:Country знамеикона2 Европска Комисија
Индија
Јапонија
Русија
Турција- Предлошка:Country знамеикона2 УНЕСКО
САД
Земји кои не се членки, но имаат потпишано договори за соработка:
Алжир
Аргентина - 11 март 1992
Ерменија - 25 март 1994
Австралија - 1 ноември 1991
Азербејџан - 3 декември 1997
Белорусија - 28 јуни 1994
Бразил - 19 февруари 1990 & октомври 2006
Канада - 11 октомври 1996
Чиле - 10 октомври 1991
НР Кина - 12 јули 1991, 14 август 1997 & 17 февруари 2004
Колумбија - 15 мај 1993
Хрватска - 18 јули 1991
Куба
Кипар - 14 февруари 2006
Естонија - 23 април 1996
Грузија - 11 октомври 1996
Исланд - 11 септември 1996
Иран - 5 јули 2001
Ирска
Литванија - 9 ноември 2004
Македонија - 27 април 2009[3]
Мексико - 20 февруари 1998
Црна Гора - 12 октомври 1990
Мароко - 14 април 1997
Нов Зеланд - 4 декември 2003
Пакистан - 1 ноември 1994. Со можност да стане земја-набљудувач.
Перу - 23 февруари 1993
Романија - 1 октомври 1991. Од 12 декември 2008 статус на земја кандидат за членство.
Србија - 8 јуни 2001. Во 2008 аплицирала за членство во CERN[4].
Словенија - 7 јануари 1991
ЈАР - 4 јули 1992
Јужна Кореја - 25 октомври 2006. Со можност да стане земја набљудувач за неколку години.
Тајван
Тајланд
Украина - 2 април 1993
Виетнам
Наводи
уреди- ↑ CERN.ch
- ↑ името доаѓа од првобитниот назив Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire
- ↑ „Macedonia joins CERN (SUP)“. Архивирано од изворникот на 2018-12-25. Посетено на 2009-06-10.
- ↑ Djelic to meet CERN Director General[мртва врска]
Надворешни врски
уреди| „ЦЕРН“ на Ризницата ? |
- Official site
- CERN at 50
- CERN Courier - International journal of high-energy physics
- CERN chronology Архивирано на 19 август 2007 г.
- CERN e-Recruitment site - students and fellows programmes and staff employment opportunities
- CERN podcast
- CERN ultra high vacuum solar thermal collector[мртва врска].
- CERN visits
- Engineering the large hadron collider at CERN, Dr. Lyn Evans CBE, Ingenia magazine, June 2008 Архивирано на 2 октомври 2013 г..
- Globe of science and innovation info
- Hands-On-CERN (educational site about CERN and particle physics) Архивирано на 10 октомври 2016 г.
- Microcosm museum info Архивирано на 12 јули 2007 г.
- NYT's a giant takes on physics’ biggest questions
- The cloud experiment
Видео
уреди- CERNTV - Канал на YouTube (англиски)
- Експериментот од 9 милијарди долари (Би-Би-Си) (англиски)