Wda (rzeka)

Wda
	; Wda w okolicy Świecia
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
	Rzeka
Długość	198 km
Powierzchnia zlewni	2325 km²
Średni przepływ	6,52 m³/s (przy ujściu)
	Źródło
Miejsce	Krążno okolice Osławy-Dąbrowy
Wysokość	146 m n.p.m.
Współrzędne	54°05′57″N 17°36′34″E/54,099167 17,609444
	Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Świecie
Wysokość	23,1 m n.p.m.
Współrzędne	53°24′42″N 18°28′45″E/53,411667 18,479167
Szlak
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wda, inaczej Czarna Woda (niem. Schwarzwasser) – rzeka w północnej Polsce, lewy dopływ Wisły o długości 198 km i powierzchni dorzecza 2325 km²^[1].

Przebieg

Wypływa z jeziora Krążno w pobliżu wsi Osława-Dąbrowa koło Bytowa na Równinie Charzykowskiej. Przepływa przez jeziora Wdzydze, Gołuń, Radolne, Słupinko i Jelenie (tzw. kaszubską wielką wodę), następnie przez Bory Tucholskie. Uchodzi do Wisły w okolicach Świecia.

Silnie meandrująca rzeka nizinna o piaszczystym dnie, z licznymi głazami narzutowymi w korycie. Ze względu na zmienność od górskiego potoku do szerokiej, wolno płynącej rzeki, zakola, często wysokie, a miejscami urwiste, zalesione brzegi oraz przełomy, stanowi atrakcyjny szlak kajakowy. Organizowany jest tam na przełomie stycznia i lutego Ogólnopolski Zimowy Spływ Kajakowy.^{[potrzebny przypis]}

Nazwa „Czarna Woda”, funkcjonująca również w niemieckiej tradycji nazewniczej, wzięła się prawdopodobnie od ciemnych wód rzeki. Na zabarwienie wód wpływ mieć mogły zabagnione brzegi, związki mineralne niesione przez wodę, a także ścieki ze smolarni działających do XIX wieku w przyległych wsiach i przysiółkach.

Na Wdzie działa 6 elektrowni wodnych: w Wojtalu, we Wdeckim Młynie, w Żurze, Gródku, Kozłowie oraz Świeciu Przechowie.

W 1840 rozpoczęto budowę kanału Wdy o szerokości 6 m. Budowa trwała 6 lat^[2].

Ochrona przyrody

Ponad 30% długości Wdy leży na obszarach objętych ochroną przyrody:

Wdzydzki Park Krajobrazowy
- Rezerwat przyrody Trzebiocha (projektowany)
- Rezerwat przyrody Wyspy na jeziorze Wdzydze (projektowany)
- Rezerwat przyrody Wyspa Ostrów Mały (projektowany)
Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne w Odrach
Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
specjalny obszar ochrony siedlisk Sandr Wdy

Galeria

Ujście Wdy do Wisły
Most kolejowy na Wdzie w Kozłowie
Wda na Górskim Moście za śluzą
Kajaki na Wdzie
Ujście Wdy z jez. Krążno

Zobacz też

Bibliografia

Roman. Janusiewicz: Wda: Lipusz-Świecie: szlak kajakowy: 1:60 000 = Wda Stromabwärts = Wda river fairway. Wrocław: Eko-Graf, 2005. ISBN 83-86645-68-7.
Przemysław. Jujka: Bory Tucholskie : informator krajoznawczy: mapa turystyczna : 1:75 000. Warszawa: Demart, 2006. ISBN 83-74271-18-3.

Przypisy

↑ A.A. Choiński A.A., Rzeki Borów Tucholskich, [w:] J.J. Banaszak, K.K. Tobolski (red.), Park Narodowy Bory Tucholskie na tle projektowanego rezerwatu biosfery, Charzykowy: Homini, 2002, s. 139–150 .
↑ Tuchola, zarys monograficzny, s. 63 .

Linki zewnętrzne

Archiwalne zdjęcia rzeki w bibliotece Polona

[1] A.A. Choiński A.A., Rzeki Borów Tucholskich, [w:] J.J. Banaszak, K.K. Tobolski (red.), Park Narodowy Bory Tucholskie na tle projektowanego rezerwatu biosfery, Charzykowy: Homini, 2002, s. 139–150 .

[2] Tuchola, zarys monograficzny, s. 63 .

[1]

[2]