Edward Grajnert
Edward Honorat Grajnert[1] (ur. 1876[2] w Warszawie[3], zm. 20 kwietnia 1907 w Łodzi[4]) – polski artysta malarz, ofiara morderstwa.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 kwietnia 1907 |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujUkończył prywatne gimnazjum Beniego w Warszawie, szkołę rysunkową w Warszawie oraz Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie (1894–1897)[3], gdzie był uczniem Teodora Axentowicza[5]. Na ASP w Krakowie został wyróżniony srebrnym i brązowym medalem[6] oraz stypendium Sobańskich na dalsze kształcenie. Następnie wyjechał do Rzymu[3], Florencji i Wenecji[6], gdzie przez 8 lat przebywał na studiach, by w 1905 powrócić do Polski i zamieszkać w Warszawie. Tam uczył w prywatnej szkole malarstwa dla kobiet Aureli Conti[3], a następnie w progimnazjum polskim w Łodzi[3][4].
Opracował przewodnik artystyczny po Rzymie oraz podręcznik perspektywy[7].
Malował przeważnie włoskie pejzaże z okolic Rzymu[7], sceny mitologiczne[8] i portrety[9]. Swoje prace wystawiał m.in. w Paryżu[9][10]. 2 jego obrazy znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie[11].
Śmierć
edytujGrajnert wracając z pracy w progimnazjum polskim[12], szedł w towarzystwie chłopca wzdłuż ulicy Wólczańskiej[3]. O godzinie 14:30 na rogu ulic: Wólczańskiej i Benedykta (późn. ul. 6 Sierpnia) w Łodzi[4] dobiegło do niego trzech mężczyzn, odpychając chłopca. Dwóch z nich przytrzymało Grajnerta, a trzeci od tyłu kilkukrotnie strzelił w głowę malarza. Przybyły na miejsce lekarz stwierdził zgon[4]. Po usłyszeniu wystrzałów z pobliskich fabryk – Hirszberga i Wilczyńskiego oraz Guzego wybiegli robotnicy, którzy rzucili się w pogoń za przestępcami. Jeden z bandytów pobiegł ul. Benedykta (obecnie 6 Sierpnia) i skręcił w ulicą Długą (obecnie ul. Gdańska), a następnie wbiegł na teren posesji nr 84, z której przeskoczył na teren posesji nr 82, gdzie schwytali go robotnicy. Przestępcę zaprowadzono na teren fabryki Guzego (ul. Długa 91). Około 17:00 zbrodniarza przewieziono na pusty plac przy ul. Łąkowej, tam zeznał że nazywa się Aleksander Grobelny i ma 23 lata. Wskazał także swoich wspólników oraz powiedział, że morderstwo zostało mu zlecone[3]. Został rozstrzelany przez robotników[12]. Wyrok wykonano około 17:30 na placu przy ul. Łąkowej, za fabryką Teodora Tiatzena[3]. Pozostałych przestępców nie odnaleziono[12].
Po jego śmierci urządzono wystawę prac, z której dochód przeznaczono na utrzymanie wdowy po Grajnercie oraz jego dziecka[13].
Życie prywatne
edytujBył synem literata – Józefa Grajnerta[3] oraz Ludwiki z domu Dmochowskiej[1]. W 1899 w Topoli Królewskiej ożenił się z Jadwigą Heleną z domu Gorzeńską[14], z którą miał syna – Andrzeja Mariana (ur. 1906[15]). Miał brata Józefa, który także zginął w wyniku morderstwa w 1895[12].
W 1909 roku ufundowano mu pomnik w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi[16].
Znane obrazy
edytuj- Portret Edwarda Okunia,
- „Psyche po stracie Amora”[9]
- „Ruiny Bramy” (1901)[17]
- „Villa d´Este” (1902)[11].
Publikacje
edytuj- Artystyczno-informacyjny przewodnik po Rzymie z planem miasta, Lwów: Druk. Słowa Polskiego, 1903[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Genealodzy PL Genealogia, Zespół: 9214d / Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Aleksandra w Warszawie, Jednostka: 117 / Księga urodzonych 1876-1878 r. Katalog: Urodzenia, metryki.genealodzy.pl, 1876, s. 211 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ a b Artystyczno-informacyjny przewodnik po Rzymie z planem miasta, Lwów: Druk. Słowa Polskiego, 1903 [dostęp 2023-10-30] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Edward Grajnert, „Rozwój” (91), bc.wbp.lodz.pl, 22 kwietnia 1907 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ a b c d Z ostatniej chwili, „Rozwój” (90), bc.wbp.lodz.pl, 20 kwietnia 1907, s. 5 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Polska sztuka na zagranicznych aukcjach: 26 września 2023 [online], Sztuki Piękne, 26 września 2023 [dostęp 2023-10-30] (pol.).
- ↑ a b Emmanuel Swiejkowski, Pamietnik Towarzystwa Przyjaciol Sztuk Pieknych w Krakowie, 1854-1904: piecdziesiat lat dzialalnosci dla ojczystej sztuki, Nakl. Towarzystwa Przyjaciol Sztuk Pieknych w Krakowie, 1905 [dostęp 2023-10-30] (pol.).
- ↑ a b Samuel Orgelbrand, S. Orgelbranda encyklopedja powszechna: Suplement 2, cz. 1. Aakjaer-Jużakow, Wyd. Towarzystwa Akcyjnego odlewni czcionek i drukarni S. Orgelbranda synów, 1911 [dostęp 2023-10-30] (pol.).
- ↑ Małgorzata Biernacka, Artyści polscy w Rzymie w latach 1900–1914, „Sztuka Europy Wschodniej”, 3, 2015.
- ↑ a b c Alfred Wysocki, Artyści polscy w Rzymie, „Kraj” (20), 14 maja 1899, s. 40 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Osobiste, „Rozwój” (139), bc.wbp.lodz.pl, 21 czerwca 1899, s. 3 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ a b 72blog104, Edward Grajnert (1877 – 1907) [online], Polish Art Corner, 14 października 2023 [dostęp 2023-10-30] (ang.).
- ↑ a b c d Stanisław Lipiński (red.), Zagadkowa zbrodnia, „Nowości Ilustrowane” (18), 4 maja 1907, s. 4 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Zygzaki, „Rozwój” (248), bc.wbp.lodz.pl, 4 grudnia 1907 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Zespół: 1699d / Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Topoli, Jednostka: 1899 / UMZ-1899, Katalog: Małżeństwa, metryki.genealodzy.pl, 1899, s. 18 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Zespół: 1558d / Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Łęczycy, Jednostka: 1906 / UMZ-1906 Katalog: Urodzenia, metryki.genealodzy.pl, 1906, s. 194 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Z Łodzi, „Poranny Dodatek „Słowa”” (95), crispa.uw.edu.pl, Warszawa, 27 kwietnia 1909, s. 2 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Edward GRAJNERT Ruiny bramy (1901) [online], Krakowski Dom Aukcyjny [dostęp 2023-10-30] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Fotografia nr 1 nagrobka.
- Fotografia nr 2 nagrobka.
