Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo
Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Sformowanie |
1946; 1962 |
| Rozformowanie |
1951; 2005 (przekształcenia)[1] |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PPK Kolbitzów |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
3 Szczeciński Oddział WOP |
Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy z Republiką Federalną Niemiec
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujPrzejściowy Punkt Kontrolny Kolbitzów (Kolbaczewo) [PPK Kolbitzów (Kolbaczewo)] – drogowy kategorii C o etacie nr 7/12[a] został sformowany w 1946 w ramach Wojsk Ochrony Pogranicza.
W 1947 przeformowana została na etat 7/33 kategorii D[b]. Następnie przeformowana na etat 7/54 kategorii D i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Kołbaskowo[c]. W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego[d]. W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 12 „Kołbaczewo” – drogowa podlegała 8 Brygadzie Ochrony Pogranicza[2]. We wrześniu 1948 12 GPK Kołbaskowo – drogowe przeniesione zostało z Kołbaskowa do Rosówka[3].
W 1950 przeformowana na GPK WOP etacie nr 096/26[e].
W styczniu 1951 12 GPK Kołbaskowo włączono organizacyjnie do GPK nr 13 w Gumieńcach przenosząc jednocześnie do Szczecina cały skład z GPK Kołbaskowo[3]. W 1952 GPK włączona została w etat 352/? 12 Brygady WOP[f].
Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo została utworzona 9 maja 1962 w strukturach 12 Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza z chwilą uruchomienia nowego przejścia granicznego dla ruchu osobowego w Kołbaskowie. Obsada etatowa GPK składała się z dowódcy (kpt. Edward Stróżyk), kierownika zmiany (por. A. Gregoruk) i 4 żołnierzy[4].
1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Jesienią 1965 GPK Kołbaskowo weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej[g][5].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[6]. GPK Kołbaskowo podlegała bezpośrednio pod sztab Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[7].
- Straż Graniczna:
15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, od 16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Kołbaskowie weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej[8] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie (GPK SG w Kołbaskowie}.
W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie GPK SG w Rosówku[9] i Strażnicy SG w Barnisławiu[10], a ochraniany odcinek granicy wraz z obsadą etatową i podległym przejściem granicznym, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Kołbaskowie[h][11].
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołbaskowie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[i], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Kołbaskowie (PSG w Kołbaskowie) w strukturach Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej[1][11].
Ochrona granicy
edytuj
Podległe przejście graniczne
edytuj- Stan z 9 maja 1962–3 października 1990[4]
Podległe przejścia graniczne
edytuj- Stan z 1 listopada 1990–23 sierpnia 2005[11]
- Kołbaskowo-Pomellen (drogowe)
- Szczecin Gumieńce-Tantow (kolejowe)
- Szczecin Gumieńce-Grambow (kolejowe)
- Rosówek-Rosow (drogowe) (od 2 stycznia 2003).
W wyniku porozumienia między SG a BGS powołano do życia na początku grudnia 1998 w GPK Kołbaskowo Polsko-Niemiecką Grupę Kontaktową, z której działalności korzystało wiele instytucji sprawdzając dane o kradzionych lub zatrzymanych samochodach, rodzaju i ilości zajętego towaru, sprawcach przemytu i nielegalnego przerzutu osób[11].
2 stycznia 2003 GPK SG w Kołbaskowie przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po rozformowanej Strażnicy SG w Barnisławiu[10][11].
Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej
edytuj- kpt. Edward Stróżyk (09.05.1962[4]–1964)[12]
- kpt. Władysław Sulkiewicz cz.p.o. (był w 1964)
- mjr/ppłk Mieczysław Kołodyński (1964–1965 i dalej w MSW)[12]
- ppłk Zbigniew Miś[12]
- Komendanci granicznej placówki kontrolnej SG:
Uwagi
edytuj- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0153/org. z dnia 21.09.1946 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 077/0rg z 3.03.1947 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 055/org. z 20.03.1948 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 102).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0205/org. z 04.12.1948 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 102).
- ↑ Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 043/org. z 03.06.1950 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 102).
- ↑ Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 024/WW z 10.04.1952 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 102).
- ↑ Zarządzenie Prezesa RM z 24.06.1965 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 113).
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
Przypisy
edytuj- ↑ a b Techman 2011 ↓, s. 112.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ a b Historia PBWOP ↓, s. 12–16.
- ↑ a b c d Olczak 1998 ↓, s. 65.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22–23.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
- ↑ Pomorska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-18]. (pol.).
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
- ↑ Techman 2011 ↓, s. 95.
- ↑ a b Techman 2011 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d e Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
- ↑ a b c Jarmoliński 2013 ↓, s. 162.
- ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. mjr. WOP/SG w st. spocz. Władysława Wiśniewskiego. emeryci-sg.org.pl, 2023-08-16. [dostęp 2023-08-17]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Z Historii Ochrony Granicy. W: Donat Olczak: 36 lat Kołbaskowa. Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia nr 3/98. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 1998, s. 65–68.
- Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
- Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.