Zhu Da
Zhu Da (chiń. 朱耷; pinyin Zhū Dā), także Zhu Tongluan (chiń. 朱統鑾; pinyin Zhū Tǒngluán), znany powszechnie jako Bada Shanren (chiń. 八大山人; pinyin Bādà Shānrén; ur. 1625 lub 1626 w Nanchangu, zm. 1705) – pochodzący z rodziny arystokratycznej chiński mnich buddyjski, słynny kaligraf i malarz[1], tworzący we wczesnych latach dynastii Qing.
Życiorys
edytujBył potomkiem obalonej przez Mandżurów cesarskiej dynastii Ming. Po śmierci ojca wstąpił w 1648 roku do klasztoru chan. Otrzymał przekaz Dharmy w tradycji caodong od mistrza Yingxue Hongmina (1606-1671); jego imię Dharmy brzmiało Ren’an Chuanqing (仁庵傳綮)[2]. Zgodnie z przekazami pewnego dnia podarł i spalił swoją szatę mnisią, żyjąc odtąd w skrajnej ascezie pomiędzy budami targowiska. Uznany za szaleńca został wtrącony w 1678 roku na pięć lat do więzienia, po wyjściu na wolność wrócił do klasztoru i zaczął malować.
Działalność artystyczna
edytujZhu Da zaliczany jest do mistrzów w dziedzinie tradycyjnego malarstwa ekspresyjnego (chiń. 大寫意; pinyin dà xiěyì), w którym plamy tuszu na tzw. surowym papierze przybierały kształt określonych elementów ostatecznej kompozycji[3]. Obok Shitao uważany za jednego z najwybitniejszych malarzy XVII w.[4]
Tematem jego obrazów są pejzaże, kamienie, rośliny, ptaki. Styl Zhu Da cechuje się awangardowym podejściem do technik malarskich. Malował szybko, rozmazując mokrą plamę tuszu lub cienkimi, łamanymi pociągnięciami pędzla.
Jeden z trzech najbardziej wpływowych artystów późnego okresu malarstwa chińskiego (pozostali dwaj to Shitao i Kun Can). Był wielkim mistrzem kompozycji – jego obrazy charakteryzują się pozorną naturalnością, skrywającą wielką precyzję aranżacji elementów. Doskonale potrafił posłużyć się pustą przestrzenią na obrazach, dorównując pod tym względem mistrzom malarstwa chan z okresu songowskiego, takim jak Liang Kai[5].
Wiele jego obrazów, zwłaszcza pejzaży, robi wrażenie szkiców, ale charakteryzują się świetnym wyczuciem rysunku, niezwykle trudnym do naśladowania[5]. Szkice te wykonane są szybką, pozornie naturalną i niedbałą kreską, o wielkiej sile i zdecydowaniu[6].
Wśród często podejmowanych przez niego tematów są ptaki – z niejasnych powodów zawsze sprawiające wrażenie posępnych, w złym humorze, lub wręcz wściekłych[5].
Galeria
edytuj-
-
Krajobraz. Honolulu Museum of Art -
Dwa ptaki. Sen-oku Hakuko Kan w Kioto -
-
Przypisy
edytuj- ↑ Halina Wasilewska: Zhu Da (Słownik postaci historycznych). W: Adina Zemanek (red.): Estetyka chińska. Antologia. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2007, s. 373. ISBN 97883-242-0808-1.
- ↑ Jiang Wu: Enlightenment in Dispute. The Reinvention of Chan Buddhism in Seventeenth-Century China. Oxford: Oxford University Press, 2008, s. 103. ISBN 978-0-19-533357-2.
- ↑ Marcin Jacoby: Powtórzenie i falsyfikat w malarstwie chińskim. Warszawa: Wydawnictwo Trio. Instytut Konfucjusza w Krakowie. Polskie Stowarzyszenie Sztuki Orientu, 2009, s. 151, 160. ISBN 978-83-7436-189-7.
- ↑ Chang Chung-yuan: Spokój duszy odzwierciedlony w chińskim malarstwie. W: Adina Zemanek (red.): Estetyka chińska. Antologia. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2007, s. 258. ISBN 97883-242-0808-1.
- ↑ a b c Laurence Sickman, Aleksander Soper: Sztuka i architektura w Chinach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1984, s. 355–356. ISBN 83-01-03592-7.
- ↑ Michael Sullivan: The Arts of China. Berkeley: University of California Press, 1984, s. 233. ISBN 0-520-04918-7.
Bibliografia
edytuj- Marcin Jacoby: Powtórzenie i falsyfikat w malarstwie chińskim. Warszawa: Wydawnictwo Trio. Instytut Konfucjusza w Krakowie. Polskie Stowarzyszenie Sztuki Orientu, 2009. ISBN 978-83-7436-189-7.
- Przemysław Trzeciak: Idea i tusz. Malarstwo w kręgu buddyzmu chan/zen. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002. ISBN 83-7255-119-7.
- Estetyka chińska. Antologia. Adina Zemanek (red.). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2007. ISBN 97883-242-0808-1.