Borneo
Borneo - wyspa w Azji Południowo-Wschodniej, położona w granicach Indonezji i Malezji. Na wyspie usytuowane jest także państwo Brunei. Borneo jest trzecią co do wielkości wyspą na Ziemi (po Grenlandii i Nowej Gwinei) i największa wyspą Archipelagu Malajskiego.
Geografia
[edytuj]Północna część należy do Malezji. Są to stany Sarawak i Sabah. Niewielki obszar (ok. 5 tys. km²) pomiędzy Sarawak i Sabah zajmuje Brunei, reszta zaś to terytorium Indonezji, w którym wyróżniamy prowincje: Borneo Południowe, Borneo Środkowe, Borneo Wschodnie i Zachodnie.
Powierzchnia wyspy wynosi 743 330 km² (dla porównania powierzchnia Polski to 312 685 km²). Wyspę porastają głównie lasy równikowe, zamieszkane przez wiele różnych gatunków zwierząt. Słynnym przedstawicielem świata fauny na wyspie jest orangutan czy słoń karłowaty, podgatunek słonia indyjskiego, oba zagrożone wyginięciem. Świat flory z kolei to głównie kauczukowce, drzewa rattanowe, bambusy, helikonie, dzbaneczniki, konopie i bukietnice.
Wyspa ma około 15,7 mln mieszkańców, z czego w samym Brunei mieszka 0,5 mln (stanowi to w przybliżeniu 3,2% populacji wyspy).
Najwyższym szczytem Borneo jest góra Gunung Kinabalu (4 101 m n.p.m.), położona po malezyjskiej stronie wyspy, w Górach Crockera, na terenie Parku Narodowego Kinabalu.
Historia
[edytuj]Od I wieku n.e. istniało tu państwo Indusów. W XIII wieku teren wyspy zajmowały liczne państewka muzułmańskie. W 1521 roku na Borneo osiedlili się Portugalczycy, wyparci następnie przez Holendrów. W 1847 roku wyspę częściowo zajęli Brytyjczycy, tworząc na pobliskiej wysepce Labuan swoją bazę. W czasie II wojny światowej, w marcu 1942 roku, wyspa została zajęta przez Japończyków. Obecnie była holenderska część wyspy to tereny indonezyjskie, a była brytyjska – malezyjskie. W grudniu 1962 roku powstała Narodowa Armia Północnego Borneo (która miała prawdopodobnie wsparcie materialne Indonezji) i przeprowadził pucz w celu obalenia sułtana – zwolennika przystąpienia do Federacji Malezyjskiej. Sułtan wezwał na pomoc Brytyjczyków stacjonujących w Singapurze i powstanie zostało szybko stłumione, a lewicowa Partia Ludowa powiązana z rebeliantami rozwiązana. Mimo likwidacji Narodowej Armii Północnego Borneo, w latach 60. na wyspie działała lewicowa partyzantka walcząca z siłami malezyjskimi i promalezyjskimi. Partyzantka wspierana była przez rząd Indonezji. W latach 1963–1966 na wyspie toczyły się działania zbrojne spowodowane konfrontacją indonezyjsko-malezyjską.
Język
[edytuj]W Borneo używa się języka indonezyjskiego i malajskiego, a także kilku innych np. kadazan, dajak i bandżar, ale są one używane zazwyczaj przez autochtoniczne grupy etniczne. W Brunei można spotkać się np. z chińskim, którym mówi blisko 1/10 mieszkańców kraju.
Miasta
[edytuj]Warto zobaczyć
[edytuj]- Park Narodowy Gunung Mulu
- Park Narodowy Kinabalu
- Park Narodowy Batang Ai
- Park Narodowy Niah
- Park Narodowy Lambir Hills
- Tanjung Puting
- Góra Santubong
- Rezerwat Danum Valley
- Jaskinie Gomantong
- Wodospad Mahua
- Fort Margherita i Muzeum Kotów w Kuching
- Meczet Sułtana Omara Saifuddina w Bandar Seri Begawanie
- Park Rozrywki w Jerudong