Alberta

Alberta
(Vlag van Alberta) (Landswapen van Alberta)
Leuse : Fortis et liber
Ander provinsies en gebiede van Kanada
Land	Kanada
Hoofstad	Edmonton 53° 34' N, 113° 31' W
Grootste stad	Calgary
Goewerneur-generaal	Salma Lakhani
Eerste Minister	Jason Kenney (UCP)
Oppervlakte	661 848 km²
- Land	642 317 vk km
- Water	19 531 vk km (2,95%)
Bevolking (2007)
- Totaal	3 473 984 inw.
- Digtheid	5,38 inw./vk km
Toelating tot die Kanadese Federasie
- Datum	1 September 1905
Verteenwoordiging in die Parlement
- Parlement	28
- Senaat	6
Posafkorting	AB
Voorsetsel by poskode	T
Tydsone	UTC -7
Internet-domein	.ab.ca

Alberta is die mees westelike van Kanada se prairie-provinsies met 'n oppervlakte van 661 190 km³. Sy hoofstad is Edmonton, sy grootste stad en ekonomiese sentrum Calgary. Ander groot stede en dorpe in die provinsie is Banff, Camrose, Fort McMurray, Grande Prairie, Lethbridge, Lloydminster, Medicine Hat, en Red Deer. Aan die weste grens Alberta aan Brits-Columbië en aan die ooste aan Saskatchewan.

Geografie

Die grootste deel van die provinsie word deur sy aandeel aan die Binnelandse Vlaktes (Engels: Interior Plains) beslaan. Alberta se gebied sluit daarnaas ook 'n gedeelte van die Kanadese Skild in die uiterste noord-ooste en 'n gedeelte van die Rotsgebergte (Engels: Rocky Mountains) met die nasionale parke van Banff en Jasper in.

Demografie

Alberta het 3 183 312 inwoners (2004), waarvan 81% in stedelike gebiede woon en 19% op die platteland, en 'n bevolkingsdigtheid van 4 mense per vierkante kilometer. Sowat twee persent van die bevolking is Franssprekend. 70 000 mense behoort tot die Eerste Nasies, veral Cree en Siksika. Daar is groot Sjinese en Oos-Indiese gemeenskappe in die provinsie. Die vinnige bevolkingsgroei van die provinsie is te danke aan die groot aantal immigrante.

Die Franko-Albertynse vlag

Die Bonnie Doon-gebied van Edmonton is die sentrum van die Franko-Albertaners, terwyl enkele tienduisend in die noordelike stede Bonnyville, Plamondon en St. Paul woon.

L’Unithéâtre in Edmonton en die Société de Théâtre is oorwegend Franstalige toneelgeselkappe, en daar is 'n aantal groepe wat die tradisionele volksdanse gereeld in die provinsie opvoer. Die Centre d’arts visuels de l’Alberta is 'n instelling vir Frankofone kunstenaars in Alberta. Die jaarlikse Franko-Albertynse Fees is die hoogtepunt van die kulturele lewe.

Bekende Franko-Albertyne sluit Vader Albert Lacombe, Crystal Plamondon, wat as Kanada se "Cajun Koningin" bekend staan, Les Bûcherons, 'n duo wat die Franko-Kanadese musiek en dans vir gehore dwarsoor die provinsie aanbied, en die politikus Denis Ducharme in.

Klimaat

Die noordelike deel is baie kouer dan die suidelike gebiede van Alberta, waar die somers deur droë en byna woestynagtige weerstoestande met hoë temperature gekenmerk word. Die weste van die provinsie word deur die berge beskerm, en warme winde - die sogenaamde chinooks - sorg vir 'n baie mild klimaat, terwyl die grasvlaktes in die ooste 'n kontinentale klimaat met uiterstes tussen -35°C in die winter en +35°C in die somer het. Die sentrale en suidelike gebiede van Alberta maak deel uit van die Noord-Amerikaanse tornadosone; kwaai somerhitte en swaar reënstorms kom gereeld in die oostelike deel voor.

Ekonomie

Die provinsie Alberta is die grootste produsent van ru-olie, sintetiese olie, aardgas en gasprodukte in Kanada. Twee van die grootste petrochemiese aanlegte in Noord-Amerika lê in Sentraal-Alberta. Die vervaardigers van poliëtileen en viniel in Red Deer en Edmonton lewer produkte van wêreldgehalte vir die uitvoermark, terwyl Edmonton se olieraffinaderye die grondstowwe vir die groot petrochemiese nywerheid oos van die stad voorsien.

Land- en bosbou

Die hoogs gemeganiseerde landbou lewer 'n aansienlike bydrae tot die provinsie se ekonomie. Met meer as vyf miljoen beeste produseer Alberta amper die helfte van Kanada se beesvleis en voer ook na ander lande uit. Die ander staatmaker van die kommersiële veeteelt is skaapvleis en -wol. Daarbenewens is Alberta 'n belangrike verskaffer van buffelvleis.

Lentekoring en canola is die vernaamste landbougewasse; bye speel, afgesien van die tradisionele heuningproduksie, 'n onmisbare rol in die bestuiwing van hibriede canola-kultivare.

Die bosbou in die noordelike deel van Alberta steun op die plaaslike sagtehoutbosse, wat groot hoeveelhede timmer- en laaghout oplewer. Die papier-en-pulp-bedryf van Alberta is 'n belangrike uitvoerder van onder meer koerantpapier op die Noord-Amerikaanse en Pasifiese markte.