Guerrilla-oorlogvoering
Guerrilla-oorlogvoering (“guerrilla” is die verkleiningsvorm van die Spaanse woord “guerre”, wat oorlog beteken) is 'n term op die gebied van die krygswetenskap wat verwys na 'n gewapende konflik waarin ongereguleerde vegters probeer om 'n staande gewapende mag te ontwrig en uit te put, terwyl die verskil in vuurkrag die direkte konfrontasie van daardie vegters verhoed. Die term guerrilla word ook gebruik om die organisasie wat die guerrillastryd voer, aan te dui.
Belangrike bydraes tot die literatuur oor guerrillas is gemaak deur die ervare kundiges Mao Zedong en Che Guevara. Guerrilla-aksies is een van die oudste vorme van asimmetriese oorlogvoering.
Voorbeelde
wysig
Guerrilla het reeds in die oudheid bestaan. In die tyd van Darius die Grote het die nomadiese Skitiërs hulself op die wyse verset vanuit Sentraal-Asië teen die Persiese Ryk en later teen die Macedoniese Ryk van Alexander die Grote. Later voorbeelde is die bittereinders wat guerrillataktieke gevolg het tydens die Tweede Vryheidsoorlog deur in klein, beweeglike kommandos te veg. Hulle het treinspore gesaboteer, die voorrade van die Britse troepe onderskep en gevegte uitgelok en dan weer gevlug. Ander voorbeelde sluit in die weerstand in Atjeh teen die Nederlandse kolonisasiepogings, die weerstand in China tydens die Japannese besetting (1937-1945), die optrede van Joego-Slawiese, Griekse, Franse en Russiese partisane tydens die Tweede Wêreldoorlog, die Vietminh se stryd teen die Franse en van die Viëtkong teen Amerikaanse troepe tydens die Viëtnamoorlog, sowel as die Fidel Castro-opstand in Kuba in die 1950's. Die Taliban in Afghanistan gebruik ook guerrilla-taktiek.
Taktiek
wysig
'n Sentrale leerstelling in guerrilla-doktrine is die bereiking van 'n tydelike en plaaslike meerderwaardigheid teen 'n vyand wat baie beter is in terme van mannekrag en vuurkrag. So word byvoorbeeld, vyandverbindings ontwrig deur konvooie in 'n hinderlaag te lei en aanvalle word uitgevoer op geïsoleerde militêre poste. Hulle val aan en verdwyn dan klaarblyklik na niks voordat vyandversterkings op die slagveld kom. 'n Voorwaarde vir 'n suksesvolle guerrilla is 'n moeilike terrein met heuwels, digte woude of moerasse met 'n swak padnetwerk.
Nog 'n voorwaarde is die ondersteuning van die bevolking, waarin, soos Mao Zedong dit gestel het, die vegters 'soos 'n vis in die water moet beweeg'. Die bevolking moet wegkruipplekke, voorrade en inligting verskaf. Die bevolking is ook 'n bron van nuwe rekrute. Albei strydende partye dra dikwels by tot die bereidwilligheid om by die guerrillas aan te sluit. Die guerrilla doen dit deur die "gewapende propaganda", dit wil sê deur die voorbeeldige effek van suksesvolle aksies teen die troepe van die regeringsleër of die buitelandse besettingsmag. In die stryd teen die guerrillas veroorsaak die laasgenoemde ook dikwels burgerlike ongevalle of neem wraak, wat hul bereidwilligheid om wapens teen hulle op te neem, verhoog. Om hierdie rede veroorsaak sommige groepe opsetlik weerwraak, byvoorbeeld deur aanvalle op senior soldate of politici te pleeg.
"Gewapende propaganda" kan van deurslaggewende strategiese betekenis word as dit die balans van magte tussen die twee strydende partye fundamenteel verander. So 'n situasie het voorgekom tydens die voormelde Kubaanse rewolusie. Ná aanvanklike terugslae het die rebelle 'n paar skouspelagtige suksesse behaal, waarna 'n sneeubal-effek in werking getree het en meer en meer burgers by die rebelle aangesluit het.
'n Belangrike voorwaarde vir suksesvolle'gewapende propaganda' is dat die bevolking moet saamstem met die doelwitte van die guerrilla. Che Guevara het die teendeel hiervan ervaar tydens sy veldtog in Bolivië in 1967. Die plaaslike bevolking het geen begrip van Guevara se optrede getoon nie, en dit het uiteindelik tot sy ondergang gelei.
Die guerrilla maak staat op gebuite wapens om sy vuurkrag te verhoog. Wapens word ook verskaf deur buitelandse magte wat die guerrillas ondersteun of deur die internasionale wapenhandel.
Strategie
wysig'n Strategiese doelwit van die guerrilla kan wees om 'n konvensionele oorlog te ondersteun. 'n Voorbeeld hiervan is die optrede van die Russiese partisane teen die Duitse troepe in die Tweede Wêreldoorlog. Nie net kan 'n guerrilla ernstige skade aan bevoorading aanrig nie, maar ook die vyand dwing om troepe wat elders nodig is, te ontplooi.
Nog 'n doel van die guerrilla kan wees om 'n einde te maak aan buitelandse oorheersing of 'n binnelandse regime. Voorbeelde hiervan is die oorloë in die konteks van die dekolonisasie van Viëtnam, Indonesië en die Portugese kolonies in Afrika, respektiewelik die verwydering van Kubaanse diktator Fulgencio Batista deur Fidel Castro en Che Guevara. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het Joego-Slawië daarin geslaag om deur middel van guerrilla-taktiek onder leiding van Josip Broz Tito homself van die Duitsers te bevry. Dit is die enigste besette land wat daarin geslaag het om homself van die besetter te bevry tydens hierdie oorlog.
'n Mengsel van die twee doelwitte was die basis vir die operasies gelei deur die Britse kolonel T. E. Lawrence, beter bekend as Lawrence of Arabia, tydens die Eerste Wêreldoorlog in die Midde-Ooste. Die Britte het hierdie bedrywighede gesien as 'n welkome bydrae tot die finale oorwinning oor die Turke, terwyl die Arabiere die Turkse heerskappy wou beëindig.
Die guerrilla is gemik op verswakking van die teenstander, nie op die verowering van grondgebied nie. Die vyand se aksies sal deur voortdurende belemmering deur aanhoudende aanvalle gestuit word, terwyl vyandige vergrype dikwels hierdeur opgevolg word. Daarbenewens sal dit moraal verlaag deur onveiligheid en vrees onder vyandige soldate te veroorsaak, wat tot muitery, dros en diensweiering kan lei. Dit kan uiteindelik in politieke druk verander om 'n ooreenkoms met die guerrilla te sluit en die duur stryd te stop. Die vyand kan ook onder internasionale druk kom weens sy aksies.
In gebiede waar die steun van die bevolking groot genoeg is en die impak van vyandige optrede beperk is, kan daar 'n vorm van bestuur deur die guerrillas in hierdie gebiede wees. Dan ontstaan een of meer partisaan republieke. Die guerrilla sal gewoonlik probeer om as 'n regering te funksioneer en die hervatting van die normal lewe aanmoedig. Moraal word, indien moontlik, hoog gehou deur 'n koerant te publiseer en soms selfs teaters of bioskope te laat funksioneer. Belasting hefings op burgerlikes kan help om die oorlog te befonds. Hierdie entiteite is egter altyd klein en tydelik, en die guerrilla is dikwels bereid om trug te trek wanneer die teenstander te naby kom. As dit gebeur, verdwyn die guerrillas, om later iewers weer opnuut te begin.
Op die lang termyn kan volgehoue guerrilla-aksies die vyand uitput, sy moraal ondermyn en uiteindelik soos die geskiedenis toon, die oorwinning binne bereik bring. As die mag van die guerrilla-beweging groot genoeg is, kan dit die stryd in 'n konvensionele oorlog omskakel. Dit gebeur ook dat wat begin het as 'n konvensionele oorlog, 'n guerrilla-oorlog kan word, byvoorbeeld as die vyand se superioriteit groot is.
Bekamping
wysig
'n Guerrilla-aanslag is moeilik om te bestry, veral as dit die steun van die bevolking geniet. Direkte aanvalle is dikwels van weinig nut aangesien guerrilla-vegters maklik verdwyn om elders weer toe te slaan. Dit is ook moontlik dat die straf-ekspedisie verwag word en die guerrillas dan 'n hinderlaag opstel. 'n Guerrilla-mag kan op sy beurt ook uitgeput word, maar dit sal gewoonlik baie tyd neem om dit te vermag.
'n Taktiek wat die Britte tydens die Tweede Vryheidsoorlog suksesvol toegepas het, die Russe tydens die Tweede Tsjetsjeense Oorlog en die Irakse weermag in die stryd teen ISIL, is die sistematiese vermindering van die guerrillas se bewegingruimte en hul beheelde-gebied. Dit kan bereik word deur 'n stadige maar bestendige opmars, wat die tyd neem om die verowerde gebied te deursoek na guerrilla-vegters. Weerstandpunte word omring, beleër en deur dieselfde metode verower. Daarbenewens vorm die weermag 'n goedbewaakte en aaneengrensende linie sodat guerrilla-vegters nie deur die lyne kan sluip om nog te infiltreer nie. Mens hoef nie noodwendig die hele gebied te verower nie. Dit kan ook voldoende wees om die guerrilla uit die bewoonde gebiede uit te dryf na die onherbergsame en afgeleë gebiede waar die guerrillas min kan bereik of honger en dors kan ly. 'n Voorbeeld hiervan is die Marokkaanse benadering teen die Polisario Front.
Nog 'n moontlikheid is om die guerrilla-beweging van die bevolking te isoleer. Dit kan gedoen word deur 'n sjarme-offensief met die plaaslike bevolking, die weerhouding van weerwraak wat die bevolking in die arms van die guerrillas kan dryf, die geurillas se ideologie weerlê en die bevolking op allerhande maniere kan help, byvoorbeeld deur skole en werkskeppingsprojekte te stig. Dit sal die guerrilla van ondersteuning en rekrute afsny en stadig stadig laat doodloop. Soms kan 'n regering 'n amnestie skema verklaar of probeer om 'n ooreenkoms met die guerrillas te bereik deur byvoorbeeld 'n outonomie-ooreenkoms. As gevolg hiervan kan mens ontslae raak van die grootste deel van die rebelle en 'n klein groepie radikale kan dan steeds militêr bestry word. Die Filippynse regering het hierdie beleid suksesvol nagestreef teen die Moro-opstandelinge in Mindanao. Nog 'n moontlikheid is die oplegging van swaar strawwe vir persone wat die guerrillas help, burgerlike gyselaars neem of gevange guerrillas te verneeder of in die openbaar tereg te stel, hoewel dit ook teenproduktief kan wees en die bevolking in die arms van die guerrillas kan dryf. Daarbenewens word hierdie metodes as 'n oorlogsmisdaad beskou.
Verdere leeswerk
wysig- Asprey, Robert. War in the Shadows: The Guerrilla in History
- Beckett, I. F. W. (15 September 2009). Encyclopedia of Guerrilla Warfare (Hardcover). Santa Barbara, California: Abc-Clio Inc. ISBN 978-0874369298. ISBN 9780874369298
- Derradji Abder-Rahmane, The Algerian Guerrilla Campaign Strategy & Tactics, the Edwin Mellen Press, New York, USA, 1997.
- Hinckle, Warren (with Steven Chain and David Goldstein): Guerrilla-Krieg in USA (Guerrilla war in the USA), Stuttgart (Deutsche Verlagsanstalt) 1971. ISBN 3-421-01592-9
- Keats, John (1990). They Fought Alone. Time Life. ISBN 0-8094-8555-9
- MacDonald, Peter. Giap: The Victor in Vietnam
- The Heretic: the life and times of Josip Broz-Tito.
- Oller, John. The Swamp Fox: How Francis Marion Saved the American Revolution. Boston: Da Capo Press, 2016. ISBN 978-0-306-82457-9.
- Peers, William R.; Brelis, Dean. Behind the Burma Road|Behind the Burma Road: The Story of America's Most Successful Guerrilla Force. Boston: Little, Brown & Co., 1963.
- Polack, Peter. Guerrilla Warfare; Kings of Revolution Casemate,ISBN 9781612006758.
- Powers, Thomas. "The War without End" (review of Steve Coll, Directorate S: The CIA and America's Secret Wars in Afghanistan and Pakistan, Penguin, 2018, 757 pp.), The New York Review of Books, vol. LXV, no. 7 (19 April 2018), pp. 42–43. "Forty-plus years after our failure in Vietnam, the United States is again fighting an endless war in a faraway place against a culture and a people we don't understand for political reasons that make sense in Washington, but nowhere else." (p. 43.)
- Schmidt, LS. 1982. "American Involvement in the Filipino Resistance on Mindanao During the Japanese Occupation, 1942-1945" Geargiveer 5 Oktober 2015 op Wayback Machine. M.S. Thesis. U.S. Army Command and General Staff College. 274 bl.
- Sutherland, Daniel E. "Sideshow No Longer: A Historiographical Review of the Guerrilla War." Civil War History 46.1 (2000): 5-23; American Civil War, 1861–65
- Sutherland, Daniel E. A Savage Conflict: The Decisive Role of Guerrillas in the American Civil War (U of North Carolina Press, 2009). online
- Weber, Olivier, Afghan Eternity, 2002
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Guerrilla-oorlogvoering.
Notas
wysig| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
