NG gemeente Dundee

Die NG gemeente Dundee is een van twee gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk op die gelyknamige dorp in KwaZulu-Natal. Voor die inlywing van die gemeentes in die gebied wat in die 19de eeu bekendgestaan het as die Nieuwe Republiek, was Dundee die 11de oudste gemeente in die Natalse Kerk.

Die NG kerk Dundee is in die naweek van 7 tot 10 Desember 1922 ingewy. Dit is ontwerp deur die vermaarde argitekte Gerard Moerdijk en Wynand Louw.

Ds. G.M. Pellissier was van 1918 tot 1924 Dundee se eerste leraar. Sy suster, Mabel Jansen, was getroud met die politikus dr. E.G. Jansen, want op Dundee gebore is.

Daar het vroeg in die veertigerjare sulke ontevredenheid in die gemeente ontstaan oor die oprigting van 'n koper-reliëfplaat aan die kerktoring ter gedagtenis aan die gesneuwelde burgers van die Slag van Talana, dat die gemeente geskeur en van die ontevredenes aangesluit het by die Nederduitsch Hervormde Kerk.

Ds. F.N. van Niekerk was Dundee se leraar van 1948 tot 1961.

Agtergrond

Die voorgeskiedenis van hierdie gemeente dateer uit die dae van die Voortrekkers. Dit is gestig uit verskillende "kerkplase", plekke waar daar gereeld eredienste gehou en die Sakramente bedien is. Die kerkplaas Ermelo is in die jaar 1862 deur ds. Frans Lion Cachet aangelê. Hierdie kerkgebou is in die Tweede Vryheidsoorlog deur Britse troepe as 'n perdestal gebruik en later deur hulle afgebrand. Dit was die einde van die kerkplaas Ermelo, teen die M'Patiberg, buitekant Dundee. In 1871 het ontevredenheid ontstaan oor weivelde tussen 'n klompie by 'n Nagmaalsgeleentheid op Ermelo. Hulle stig toe 'n selfstandige kerkplaas, Helpmekaar (later bekend as Kerkland), en is bedien deur die sendeling eerw. Dane, wat sulke uitmuntende diens aan die Voortrekkers bewys het.

Later was Helpmekaar nie meer sentraal geleë nie, en is die kerkplaas Judith aangelê; so genoem na die naam van tant Judith van Tonder wat 58 akker grond gratis vir die doel verskaf het. Hierdie kerkplaas het nog teen die middel van die 20ste eeu bestaan toe daar nog gereeld buitedienste gehou is. Gedurende die Tweede Vryheidsoorlog is dit egter ook deur Britse troepe geplunder en verwoes, maar is later herstel.

Gemeentestigting

Die gemeente Dundee is in 1917 met 500 lidmate (ongeveer 1 000 siele) gestig. As eerste leraar het ds. G.M. Pellissier (later professor aan die Teologiese Fakulteit, Pretoria) van 1918 tot 1924 gedien. Deur sy onvermoeide ywer kon die pragtige kerkgebou, wat vandag nog die sieraad van die dorp is, vanaf 7 tot 10 Desember 1922 ingewy word, met wyle ds. John Daniel Kestell as feesredenaar.

Die tweede leraar van die gemeente was ds. M.W. Odendaal, wat in 1925 hier bevestig is en gedien het tot 1942 nadat hy hierheen oorgekom het van Greytown af. Reeds gedurende die vakature, voor sy aankoms, het daar ontevredenheid ontstaan oor die oprigting van 'n koper-reliëfplaat aan die kerktoring ter gedagtenis aan die gesneuwelde burgers van die Slag van Talana. Hierdie ontevredenheid loop uiteindelik uit op 'n onverkwiklike skeuring en van die ontevredenes sluit aan by die Nederduitsch Hervormde Kerk. Dié kerkverband het nooit 'n gemeente op Dundee gehad nie, maar lidmate skakel in by die nabygeleë Glencoe, waar die oudste gemeente in die Ring van Noordelike Natal op 24 Augustus 1924 gestig is.

Jare van depressie en swaarkry het gevolg, jare waarin dit so moeilik gegaan het, dat ds. Odendaal 'n gedeelte van sy salaris, en een jaar sy hele salaris, aan die gemeente moes skenk. In die jare 1934 tot '39 het geldelike toestande geleidelik verbeter en die gemeente het 'n hulpleraar, ds. F.J. van der Merwe, beroep wat later medeleraar geword het. Die dogtergemeente, Glencoe (wat intussen by sy dogter gemeente Glencoe-Oos ingelyf is), stig in 1940 af en beroep ds. F.J. van der Merwe. In die jaar 1939 ontvang die gemeente 'n welkome geskenk van wyle mnr. J.W. du Preez en sy gade, naamlik 'n kerksaal wat hulle uitsluitlik op hulle koste laat bou het.

In 1943 is ds. J.A. Lombard beroep, wat die gemeente tot 1947 bearbei het, en ná 'n vakature van 'n jaar het ds. F.N. van Niekerk, die beroep na Dundee aanvaar.

Lidmaattal

Die moedergemeente Dundee het in 1949 780 belydende lidmate gehad en in 1972 987. Dundee-Suid het in 1982 afgestig, waarna die moedergemeente in 1990 503 belydende lidmate gehad het en die Suid-gemeente 537. In 2014 was daar in die moedergemeente, wat toe vakant was, 166 belydende lidmate en in die Suid-gemeente 372. In 2015 het dit afgeneem tot onderskeidelik 147 en 348, maar ds. B.A. Nadel het intussen as brugleraar in die moedergemeente begin werk.

Enkele leraars

• George Murray Pellissier, 1918 tot 1924
• Michiel Wilhelm Odendaal, 1925 tot 1942
• Floris Albertus Jacobus van der Merwe, 1938 tot 1940 (vertrek na die dogtergemeente Glencoe)
• Dr. Johannes Antonie Lombard, 1943 tot 1947 (in 1960 'n stigterslid en later dekaan van die fakulteit teologie aan Unisa, waar hy in 1980 afgetree het)
• Francois Nicolaas van Niekerk, 1948 tot 1961
• Pieter Coertzen, 1970 tot 1974 (waarna Potchefstroom-Noord tot 1974 en van 1977 senior lektor en van 1 Januarie 1988 professor aan die teologiese fakulteit van die Universiteit Stellenbosch)
• Andries Jonathan Boshoff, 1984 tot 1991 (waarna streekshoof van die Bybelgenootskap in KwaZulu-Natal [Suid] tot 2009)
• Berend Arnoldus Nadel, 2014 - hede (brugleraar)

Bronne

• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.

Eksterne skakels

• Inligting oor die gemeente op die webtuiste van die Sinode van KwaZulu-Natal. Geargiveer 28 November 2015 op Wayback Machine