Roe v. Wade
Roe v. Wade, 410 U.S. 113 (1973),[1] was 'n mylpaalbeslissing van die Amerikaanse Hooggeregshof waarin die Hof beslis het dat die Grondwet van die Verenigde State oor die algemeen 'n swanger vrou se vryheid beskerm om te kies om 'n aborsie te ondergaan. Die besluit, wat baie Amerikaanse federale en staatsaborsiewette tot niet laat gaan het,[2][3] het 'n voortdurende debat in die Verenigde State aangewakker oor of, of in watter mate, aborsie wettig moet wees, wie moet besluit oor die wettigheid van aborsie, en wat die rol van morele en godsdienstige sienings in die politieke sfeer behoort te wees. Dit het ook debat gevorm oor watter metodes die Hooggeregshof in grondwetlike beregting moet gebruik.
Die saak is aanhangig gemaak deur Norma McCorvey - bekend onder die regsskuilnaam "Jane Roe" - wat in 1969 swanger geraak het met haar derde kind. McCorvey wou 'n aborsie hê, maar het in Texas gewoon, waar aborsie onwettig was, behalwe wanneer dit nodig was om die ma se lewe te red. Haar prokureurs, Sarah Weddington en Linda Coffee, het 'n regsgeding namens haar by die Amerikaanse federale hof aanhangig gemaak teen haar plaaslike distriksprokureur, Henry Wade, wat beweer dat Texas se aborsiewette ongrondwetlik was. 'n Paneel van drie beoordelaars van die Amerikaanse Distrikshof vir die Noordelike Distrik van Texas het in haar guns beslis en die betrokke Texas-aborsiestatute ongrondwetlik verklaar.[4] Die partye het hierdie uitspraak na die Hooggeregshof van die Verenigde State geappelleer.
Op 22 Januarie 1973 het die Hooggeregshof 'n 7-2-beslissing uitgereik wat bepaal dat die Behoorlike Prosesklousule van die Veertiende Wysiging van die Verenigde State se Grondwet, 'n swanger vrou se reg op 'n aborsie beskerm. Maar die Hof het ook bevind dat die reg op aborsie nie absoluut is nie en gebalanseer moet word teen die regering se belange om vroue se gesondheid en voorgeboortelike lewe te beskerm. [5][6] Die Hof het hierdie mededingende belange opgelos deur 'n trimesterrooster aan te kondig om alle aborsieregulasies in die Verenigde State te beheer. Gedurende die eerste trimester kon regerings glad nie aborsie reguleer nie, behalwe om te vereis dat aborsies deur 'n gelisensieerde geneesheer uitgevoer word. Gedurende die tweede trimester kon regerings die aborsieprosedure reguleer, maar slegs met die doel om moedergesondheid te beskerm en nie om fetale lewe te beskerm nie. Na lewensvatbaarheid (wat die derde trimester van swangerskap en die laaste paar weke van die tweede trimester insluit), kon aborsies gereguleer en selfs verbied word, maar slegs as die wette uitsonderings voorsien het vir aborsies wat nodig is om die "lewe" of "gesondheid" van die moeder.[6] Die Hof het ook die reg op aborsie as "fundamenteel" geklassifiseer, wat howe vereis het om betwiste aborsiewette te evalueer onder die "streng ondersoek"-standaard, die strengste vlak van geregtelike hersiening in die Verenigde State. [7]
"Die Hooggeregshof se beslissing in Roe was een van die mees omstrede in die Amerikaanse geskiedenis.[8][9] Anti-aborsie politici en aktiviste het dekades lank probeer om die besluit te ignoreer. Ten spyte van kritiek op Roe, het die Hooggeregshof sy "sentrale posisie herbevestig" ” in sy 1992-beslissing Planned Parenthood v. Casey,[10] alhoewel Casey Roe se trimesterraamwerk tersyde gestel het en Roe se "streng ondersoek"-standaard laat vaar het ten gunste van 'n meer plooibare "onbehoorlike las"-toets.[5][11]
Die Roe/Casey-regime het in 2021 begin verswak toe Texas 'n wettige oplossing bedink het wat dit toegelaat het om aborsie op ses weke van swangerskap suksesvol te verbied, ondanks die voortbestaan van Roe en Casey.[12][13] Oklahoma het later hierdie taktiek gekopieer om aborsie geheel en al te verbied, terwyl sy wet van geregtelike hersiening geïsoleer is.[14][15]
Op 24 Junie 2022, in Dobbs v. Jackson Women's Health Organization, het die Hooggeregshof beide Roe en Casey met 'n stem van 6–3 omvergewerp.[16] Die Dobbs-besluit is verwag sedert 2 Mei 2022, toe 'n konsepmening in die saak deur die nuusmedia uitgelek is,[17]wat hoofregter John Roberts die volgende dag as outentiek bevestig het.[18]
Verwysings
wysig- ↑ ussc, Roe v. Wade|410|113|1973.
- ↑ Mears, William; Franken, Bob (22 Januarie 2003). "30 years after ruling, ambiguity, anxiety surround abortion debate". CNN.
In all, the Roe and Doe rulings impacted laws in 46 states.
- ↑ Greenhouse 2005, p. 72
- ↑ "Roe v. Wade, 314 F. Supp. 1217 (N.D. Tex. 1970)". casetext. 17 Junie 1970. Besoek op 15 Junie 2022.
- ↑ 5,0 5,1 Nowak & Rotunda (2012), § 18.29(a)(i).
- ↑ 6,0 6,1 Chemerinsky (2019), § 10.3.3.1, p. 887.
- ↑ Nowak & Rotunda (2012), § 18.29(b)(i).
- ↑ Chemerinsky (2019), § 10.3.3.1, p. 886: "Few decisions in Supreme Court history have provoked the intense controversy that has surrounded the abortion rulings."
- ↑ Dworkin, Roger (1996). Limits: The Role of the Law in Bioethical Decision Making. Indiana University Press. pp. 28–36. ISBN 978-0253330758.
- ↑ Chemerinsky (2019), § 10.3.3.1, pp. 892–95..
- ↑ Chemerinsky (2019), § 10.3.3.1, pp. 892–93.
- ↑ Gershman, Jacob (4 September 2021). "Behind Texas Abortion Law, an Attorney's Unusual Enforcement Idea". The Wall Street Journal. Besoek op 24 Desember 2021.
- ↑ Milhiser, Ian (2 September 2021). "The staggering implications of the Supreme Court's Texas anti-abortion ruling". Vox. Besoek op 18 Junie 2022.
- ↑ Vander Ploeg, Luke (25 Mei 2022). "Oklahoma Governor Signs Bill That Bans Most Abortions". New York Times. Besoek op 25 Mei 2022.
- ↑ "Text of HB 4327" (PDF). legiscan.com. Besoek op 25 Mei 2022.
- ↑ Breuninger, Dan Mangan,Kevin (24 Junie 2022). "Supreme Court overturns Roe v. Wade, ending 50 years of federal abortion rights". CNBC.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ Gerstein, Josh; Ward, Alexander (2 Mei 2022). "Supreme Court has voted to overturn abortion rights, draft opinion shows". Politico. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Mei 2022. Besoek op 2 Mei 2022.
- ↑ Roberts, John (3 Mei 2022). "Press Releases - pr_05-03-22 - Supreme Court of the United States". Supreme Court of the United States. Besoek op 3 Mei 2022.