Slangdraer (sterrebeeld)
| Slangdraer | ||||
| ||||
| Latynse naam | Ophiuchus | |||
| Genitief | Ophiuchi | |||
| Afkorting | Oph | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 17h | |||
| Deklinasie | -8º | |||
| Grootte | 948 vk. grade (11de) | |||
| Kwadrant | SQ3 | |||
| Besonderhede | ||||
| Hoofsterre | 10 | |||
| Helderste ster | Alpha Ophiuchi | |||
| Naaste ster | Barnard se Ster | |||
| Sterre helderder as 3 m | 5 | |||
| Sterre met planete | 12 | |||
| Messier-voorwerpe | 7 | |||
| Bayer-/Flamsteed-sterre | 62 | |||
| Meteoorreëns | Ophiuchiede | |||
| Aangrensende sterrebeelde | ||||
| Hercules, Slang, Weegskaal, Skerpioen, Boogskutter, Arend | ||||
| ||||
Die Slangdraer (Latyn: Ophiuchus) is ’n groot sterrebeeld wat om die hemelewenaar geleë is. Die Latynse naam kom van die Griekse woord Ὀφιοῦχος (ophioukhos, "slangdraer") en dit word gewoonlik uitgebeeld as ’n man wat die sterrebeeld Slang vashou. Dit is een van die 48 konstellasies wat deur die 2de-eeuse sterrekundige Ptolemeus beskryf is en is steeds een van die 88 moderne sterrebeelde.
Ligging
[wysig | wysig bron]Die Slangdraer is tussen Hercules, die Slang en die Arend geleë, noordwes van die middel van die Melkweg. In die Suidelike Halfrond kan dit in die winter die duidelikste gesien word.
Die sterrebeeld lê regoor die Jagter in die lug en verdeel die Slang in twee dele, Serpens Caput en Serpens Cauda, hoewel dit as een sterrebeeld beskou word. Die Slangdraer lê oor die ewenaar, maar hoofsaaklik in ’n suidelike rigting. Dit strek suidwaarts tot by -30°, sodat dit nooit in sy geheel gesien kan word nie – nie eens van plekke soos Reykjavik en Helsinki noord van 60° noord nie.
Anders as die Jagter, is die Slangdraer in November tot Januarie (die suidelike somer en noordelike winter) in die daglug en kan dit van die meeste plekke af nie gesien word nie. In lande na aan die ewenaar verskyn die Slangdraer in Junie omstreeks middernag reg bo in die lug en in Oktober saans.
Ruimtevoorwerpe
[wysig | wysig bron]
Sterre
[wysig | wysig bron]Die helderste sterre in die Slangdraer sluit in Alpha Ophiuchi, ook Rasalhague genoem, naby sy kop en Eta Ophiuchi.
RS Ophiuchi is deel van ’n klas wat herhalende novas genoem word. Dit word met ongereelde tussenposes honderde kere helderder binne slegs ’n paar dae. Daar word geglo dit is op die punt om ’n tipe 1a-supernova te word.[1]
Ook Barnard se Ster, een van die naaste sterre aan ons Sonnestelsel, lê in die Waterdraer. Net die Alpha Centauri-dubbelster en Proxima Centauri is nader.
Rho Ophiuchi (ρ Ophiuchi) is ’n veelvoudige ster, sowat 360 ligjare (110 parsek) van die Son af. Die middelste twee sterre is bekend as Rho Ophiuchi AB en is ’n visuele dubbelster. Dit bestaan uit minstens twee blou subreuse of hoofreekssterre, onderskeidelik Rho Ophiuchi A en B.[2] HD 147932 is sowat 2,5 boogminute van hulle af (minstens 17 000 AE) en is bekend as Rho Ophiuchi C.[2] HD 147888 is 2,82 boogminute weg (minstens 19 000 AE) en is bekend as Rho Ophiuchi DE.[2] Dit is ook twee sterre, D en E. Ster D is self ’n dubbelster.[3] Die hele groep sterre lê in die Rho Ophiuchi-wolkkompleks.
Op 9 Oktober 1604 is ’n supernova naby Theta Ophiuchi ontdek. Johannes Kepler het dit so deeglik bestudeer dat dit later Kepler se Supernova genoem is. Hy het sy bevindings gepubliseer in ’n boek met die titel De stella nova in pede Serpentarii (Oor die Nuwe Ster in die Slangdraer se Voet).
Binne sowat 40 000 jaar sal Voyager 1 binne 1,6 ligjare kom van die ster AC+79 3888, wat in dié sterrebeeld lê.[4]
In 2009 is aangekondig die ster GJ 1214 ondergaan herhaalde en reëlmatige verdowwing (met tussenposes van sowat 1,5 dae), wat ooreenstem met die beweging van ’n klein planeet wat daarom wentel.[5] Die planeet se lae digtheid (sowat 40% van die Aarde s'n) beteken dit kan ’n aansienlike hoeveelheid lae-digtheid-gas hê – moontlik waterstof of stoom.[6] Die nabyheid van die ster aan die Aarde (42 ligjare) beteken dat groot belangstelling daarin heers om dit verder te ondersoek.
Diepruimtevoorwerpe
[wysig | wysig bron]Die Slangdraer bevat verskeie sterreswerms, soos die oop swerms IC 4665 en NGC 6633 en die bolswerms Messier 9, Messier 10, Messier 12, Messier 14, Messier 19, Messier 62 en Messier 107. Ook die newel IC 4603-4604 is in dié sterrebeeld.
Messier 10 is redelik naby, net 20 000 ligjare van die Aarde af. Dit het ’n magnitude van 6,6 en het ’n matige konsentrasie in die middel.[7]
In April 2007 het sterrekundiges aangekondig dat die Odin-satelliet vir die eerste keer ’n wolk van molekulêre suurstof in die ruimte opgemerk het tydens waarnemings in die Slangdraer.[8]
Die ongewone steruitbarsting-sterrestelsel NGC 6240, die oorblyfsel van twee stelsels wat saamgesmelt het, is ook hier. Dié skoenlappervormige stelsel is 400 miljoen ligjare van die Aarde af en het twee supermassiewe swartkolke 3 000 ligjare van mekaar af. Bevestiging dat albei aktiewe kerns swartkolke bevat, is verkry van spektrums van die Chandra-X-straalsterrewag. Sterrekundiges voorspel die swartkolke sal oor sowat ’n miljard jaar saamsmelt. Die uitbarsting van stervorming is waarskynlik vanweë die hitte van die swartkolke wat om mekaar wentel en vanweë die vroeëre botsing van die twee sterrestelsels wat saamgesmelt het.[9]
In 2006 is ’n nuwe nabygeleë sterreswerm ontdek wat verbind word met die ster Mu Ophiuchi, wat ’n magnitude van 4 het.[10] Barnard 68 is ’n groot donker newel 410 ligjare van die Aarde af. Ondanks sy deursnee van 0,4 ligjare, het hy maar ’n massa van dubbel die Son s’n en dit is dus baie versprei en koud – sowat 16 grade Kelvin. Hoewel dit op die oomblik stabiel is, sal Barnard 68 eindelik ineenstort en die proses van stervorming aan die gang sit. ’n Ongewone eienskap van die newel is sy vibrasies, wat ’n periode van 250 000 jaar het. Sterrekundiges vermoed dit word veroorsaak deur die skokgolf van ’n supernova.[9]
Die Slangdraer en die diereriem
[wysig | wysig bron]Die Slangdraer is een van die 13 sterrebeelde wat die sonnebaan kruis.[11] Dit is daarom al die "13de teken van die diereriem" genoem. Dan word die woorde sterreteken en sterrebeeld egter verwar. Die sterretekens is ’n eweredige verdeling van die son se baan (hulle strek elk sowat 30° ver, min of meer die afstand wat die son in ’n maand aflê). Die sterrebeelde verskil egter in grootte en het te doen met die posisie van die sterre. Die diereriem word net losweg met hulle verbind en stem in die algemeen nie met hulle ooreen nie.
In Westerse astrologie stem die sterrebeeld Waterdraer byvoorbeeld grootliks ooreen met die sterreteken Visse, terwyl die sterrebeeld die Slangdraer die grootste deel van die sterreteken Boogskutter beslaan. Dit is vanweë die feit dat die tyd van die jaar wanneer die Son deur ’n spesifieke sterrebeeld beweeg, mettertyd deur die eeue verander het vanaf die tyd dat die Grieke en Babiloniërs die diereriem ontwikkel het.[12][13] Dié verskynsel is vanweë die presessie van die Aarde se as.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Star 'soon to become supernova'. BBC News, 2006-07-23
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Cordiner, M.A.; Fossey, S.J.; Smith, A.M.; Sarre, P.J. (2013). "Cordiner, M.A., Fossey, S.J., Smith, A.M. en Sarre, P.J. 2013, ApJ, 764, L10". The Astrophysical Journal Letters. 764: L10. arXiv:1301.6167. Bibcode:2013ApJ...764L..10C. doi:10.1088/2041-8205/764/1/L10.
- ↑ Novaković, B. (2007). "Orbits of Five Visual Binary Stars". Baltic Astronomy. 16: 435–442. arXiv:0712.4242. Bibcode:2007BaltA..16..435N.
- ↑ Voyager – Mission – Interstellar Mission
- ↑ Charbonneau et al. "A super-Earth transiting a nearby low-mass star" Nature 462, 891-894 (17 December 2009)
- ↑ Rogers & Seager. "Three Possible Origins for the Gas Layer on GJ 1214b" Astrophysical Journal 716, 1208–1216 (Junie 2010)
- ↑ Levy 2005, pp. 153-154.
- ↑ "Molecular Oxygen Detected For The First Time In The Interstellar Medium".
- ↑ 9,0 9,1 Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (2006). 300 Astronomical Objects: A Visual Reference to the Universe. Buffalo, New York: Firefly Books. ISBN 978-1-55407-175-3.
- ↑ Mamajek, Eric E. (2006). "A New Nearby Candidate Star Cluster in Ophiuchus at d = 170 pc". Astronomical Journal. 132 (5): 2198. arXiv:astro-ph/0609064. Bibcode:2006AJ....132.2198M. doi:10.1086/508205.
{{cite journal}}: line feed character in|journal=at position 13 (hulp) - ↑ Lee T. Shapiro, "Constellations in the zodiac", in The Space Place (Nasa, laas bygewerk op 22 Julie 2011).
- ↑ Aitken, R. G. (1942). "Edmund Halley and Stellar Proper Motions". Astronomical Society of the Pacific Leaflets. 4, (164).
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp)AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link) - ↑ Redd, Nola Taylor. "Constellations: The Zodiac Constellation Names" (in Engels). space.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 April 2020. Besoek op 3 Augustus 2012.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Ophiuchus
- Star Tales – Ophiuchus
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Slangdraer (sterrebeeld).
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
