Joseph Haas

Dr Joseph Haas (* 19. Merz 1879 z Maihenge bei Nerdlenga em heidiga Landkreis Donau-Ried vom boirischa Schwôbalendle, † 30. Merz 1960 z Mincha) ischt a deitscher Kombonischt gwäa.

Dialäkt: Schwäbisch

Aus seim Leaba

Dr Joseph Haas ischt am 19. Merz 1879 z Maihenge em schwäbischa Riis als dridds Kend vo-ma Volksschuellehrer uff d Welt komma. Nôch-em Abidur hôt’r zerscht amôl seim Vadder nôchgeifret ond z Lauenga an dr Donau – ganz en dr Nähe vo seim Hoimetort – an dr dordiga Lehrerbildongs-Ôstalt Pädagogik mit-em Schwerpunkt Musik studiirt. Wia-nr mit sellem Studiom ferdich gwäa ischt, hôt’r da Lehrer-Beruaf ausgiabt. Em Jôhr 1904 hôt dr Haas da Kombonischda Max Reger kennaglernt. Dui Begegnong ischt ganz entscheidend gwäa fir sei weitra beruaflicha Laufbôh. Jetzt hôt’r bei deam Môô, wo dômôls oiner vo de berihmdeschde Musiker gwäa ischt, Privatonderricht gnomma, zerscht z Mincha ond schbäter en Leipzig.

1911 schliaßlich isch dr Haas Kombosizioo-Lehrer am Stuegerter Konservadorium wôrra. Dui Eirichdong hôt-en sechs Jôhr schbäter zom Professor ernannt. 1921 hôt dr Haas zor Minchner Akademie der Tonkunst gwechslet, wo-nr 1925 zom Direktr vo dr Abdeilong Kirchamusik beferdret wôrra ischt. 1945 hôt-en dui Akademii zo ihrem Präsidenda ernannt. Des Amt hôt’r bis 1949 ausgiabt. Schbätr hôt’r sich’s leischda kenna, als freier Musiker zo schaffa.

Am 30. Merz 1960 hôt dr Joseph Haas z Mincha seine Auga fir emmer gschlossa. 81 Jôhr alt ischt’r wôrra.

A Auswahl vo seine Ehronga

Em Alter vo 30 Jôhr hôt dr Haas da Arthur-Nikisch-Preis fir Kombosizioo kriagt. 1952 ischt-em s Grauße Bundesverdinschtkreiz ond 1959 dr Boirische Vrdinscht-Orda vrliha wôrra. Em Lauf vo seim Leaba isch dr Haas au mit-ma Haufa Ehra-Titl, z. B. Ehra-Doktr, Ehra-Präsident, Ehra-Senator, auszeichnet wôrra vo dr Uni Mincha, vom päbschtlicha Instidut fir Kirchamusik, vo dr Hochschuel fir Musik ond darstellenda Kunscht en Stuegert ond vom Deitscha Kombonischda-Verband.

Bedeidong

Obwohl em Haas sei Schaffa hauptsächlich em 20. Jôhrhondert erfolgt ischt, hôt’r niia – em Gegasatz zo de meischde vo seine gleichaltrige Kollega – dui Tonalideet vorlassa, so dass sei Musik au soddiche Leit zuagänglich ischt, wo sonscht mit de moderne Kleng et viil ôôfanga kennet. Drom hend-en au mancha a bissle abfellich da Spitzweg vo dr moderna Musik gnannt. Des soll abr et hoißa, dass dr Haas a Gegner vo dr moderna Musik gwäa wär. Eher ischt s Gegadoil dr Fall gwäa. So hôt’r zom Beischbiil em Jôhr 1924 – zamma mit-em Eduard Erdmann ond em Heinrich Burkhard – dia Donaueschinger Kammermusik-Aufführungen zur Förderung zeitgenössischer Tonkunst (schbäder ombenannt en Donaueschinger Musiktage) grendet. Em Haas sei kombosidorischs Schaffa ischt reacht viilseidich gwäa: Opra, Oradoria, Kandada, Motedda, Messa, Hymna, Liadr, Cheer, Kammermusik ond Klaviirstickla. Bloß a Sinfonii fend mr et ondr seine Kombosiziona.

Stilischdisch isch dr Joseph Haas dr Schbätromandik zuazoordna.

Nôch-em Haas seim Ableaba hend etliche vo seine Bewondrer d Joseph-Haas-Gesellschaft grendet, wo sich zom Ziil gsetzt hôt, s Ôôdenka an sellen Môô ond sei Werk zo pfleaga.

Em Lauf vo seim Leaba hôt dr Haas an Haufa Schialer ghet, zom Beischbiil

da Otto Jochum (1898 bis 1969),
da Eugen Jochum (1902 bis 1987),
da Karl Amadeus Hartmann (1905 bis 1963),
da Cesar Bresgen (1913 bis 1988) ond
da Wolfgang Sawallisch (1923 bis 2013).

A kloina Auswahl vo seine Werk

Fir d Bihne

1927: Die Bergkönigin, d Schauschbiilmusik zom gleichnamiga Weihnachtsmäle en drei Uffziig vo dr Franziska Rodenstock
1937: Tobias Wunderlich, a Opr en drei Uffziig nôch-ma Libreddo vom Ludwig Strecker, s erscht Môl uff d Bihne komma am 24. November vo sellem Jôhr am Hessischa Staatstheater en Kassel
1943: Die Hochzeit des Jobs, a Komischa Opr en viir Uffziig, wiidr nôch-ma Libreddo vom Ludwig Strecker. Des Werk hôt sei Uruffihrong am 2. Juli 1944 an dr Dresdener Semperoper erleabt.

Fir da Konzertsaal

1918: Trali Trala, zwelf Kenderliader fir-en oistemmiga Kenderchor mit Klaviir-Begleidong nôch Gedicht vom Robert Reinick
1952: Das Jahr im Lied, a Volks-Oratorium en viir Sätz (I: Frialeng, II: Sommer, III. Herbscht, IV: Wender) fir Solostemma, an gmischda Chor ond a Orkeschtr
1957: Schiller-Hymne fir-en gmischda Chor mit-ma Bariton-Solo ond ma Orkeschtr. Dô drbei handlet’s sich om d Vrtonong vom Friedrich Schiller seim Gedicht Die Worte des Glaubens
Liederreigen nach Volksweisen, ondr Andrem mit de folgende Liader us-em alemannischa Schbrôchraum:
- Uff em Bergli bin i g’sässe
- Da oben uff em Bergli
- Drei Tag geh mer net ham
- Drunten im Unterland
- Vögele im Tannewald
- Bin i net a Pürschle
- Heißa Kathreinerle

Fir d Kirch

1930: Die Speyerer Domfestmesse
1931: Die heilige Elisabeth, a Volks-Oratorium, wo au vo Laiamusiker uffgfihrt werra kôô
1932: Christnacht, a deitschs Weihnachtsliaderschbiil
1934: Das Lebensbuch Gottes, a Oratorium
1945: Te Deum fir Solostemma, an gmischda Chor ond a Orkeschtr
1954: Deutsche Weihnachtsmesse fir-en oistemmiga Chor mit Begleidong vo-ra Orgl odr ama kloina Orkeschtr

Quella

Illustriertes Musiklexikon, rausgäa vom Hermann Abert, Verlag J. Engelhorns Nachf., Stuttgart, 1927
Friedrich Herzfeld: Das Lexikon der Musik, Verlag Ullstein GmbH, Frankfurt am Main – Berlin – Wien (1976)
Lueg d Weblink