Appezäller

Dialäkt: Ostschwizerisch

Appezäller Chäs zum Zvieri

Appezäller isch e Schwiizer Chässorte us de Ostschwiiz.

Gschicht

Im Appezällerland werd scho öber 700 Johr Chäs härgstellt, wia e Urkunde us em Johr 1282 erwäänt. D Milch werd roh vo de Puure rund um de Säntis produziert und vo villne chlinne und grössere Chäseraie zu Chäs verarbaitet. Im Sommer isch uf de Alpe da di ainzig Möglichkait gsi, d Milch haltbar z mache. Wo und wia as hüt de Appezäller Chäs gmacht werd, isch kai Ghaimnis; nu Zämesetzig vo de Chrütersulz blibt ganz wenige vorbehalte.

Under em gschüzte Name Appezäller Chäs produziered hüt rund 70 Chäseraie i de Kantön Appezäll Innerrhode, Appezäll Usserrhode und i Tail vo de Kantön Sangalle und Thurgau öber 8'600 Tonne Chäs im Johr. Öpa 60 Prozent vom Appezäller werd is Usland verchauft.

Herstellig

Grundsätzlich werd de Chäs us Rohmilch us de Region hergstellt. D Riifezyt betrait je noch Sorte zwüsched drü und nü Mönet. Wärend em Riifigsprozäss werd de Chäsliib mängmol mit de spezielle Chrütersulz us verschidnige Chrüter und Gwörz iigribe. Je länger de Chäs mit däre Chrütersulz pflägt werd, je feschter wird d Rinde und desto wörziger werd em Chäs sis Aroma.

De CLASSIC lings ond de SURCHOIX rächts

Aigeschafte

De Appezäller ischt en Halbhertchäs. Z Dütschland wörd er as Hartchäs klassifiziert. De Liib vom Appezäller isch öpe 10 cm höch, hät en Durchmässer vo rund 30 bis 35 cm und wegt zwösche 6 und 7,5 kg. Sini Rinde isch ockergälb bis bruuroot und hät en hällgääle Taig mit wenig chlinne Löchli. Er hät je noch Sorte en chräftig wörzige Gschmack.

Es git verschidnigi Wariante vom Appezäller:

• Appenzeller CLASSIC; da isch de gschützti Grundtyp, wo z Dütschland und Öschtriich MILD-WÜRZIG haisst. Dä werd mindistens drü Mönet glageret und hät a silbrigi Etigette mit ere blauroote Schrift.
• Appenzeller SURCHOIX (Sürschoa); dä Chäs isch chli wörziger und haisst au KRÄFTIG-WÜRZIG. Dä werd vier bis föf Mönet glageret und hät a goldigi Etigette.
• Appenzeller EXTRA; dia Sorte isch no chli chräftiger im Gschmack und haisst au EXTRA-WÜRZIG. Dä isch mindistens sächs Mönet glageret und hät a schwarzi Etigette.
• Appenzeller BIO; isch e klassischi Wariante us Milch, wo vo Puure chunnt, wo eren Betrieb noch strenge biologische Richtlinie bewirtschaftet. Dä Chäsliib dörf drum s Signet vo Bio-Suisse mit de Chnospe druff ha.
• Appenzeller ¼-FETT MILD ; da isch en viertelfätte, milde Chäs. Er hät öpe 30 Prozent weniger Kalorie als di andere und hät e silbriggrüeni Etigette.
• Appenzeller ¼-FETT RÄSS ; da isch en viertelfätte, ganz chräftige, rezänte Chäs. Me sait em ganz aifach Rässe Chäs und hät e silbrigbruuni Etigette.

Verwendig

De Appezäller Chäs esst me als Biilaag zu verschidnige Moolzyte. Me chanen au öber Taigware raffle oder för de Chäsflade bruche. Di milde Sorte aignet sich för Fondü oder Raclett.

Weblink

 Commons: Appezäller – Sammlig vo Multimediadateie

• Appezäller Chäs (appenzeller.ch)
• Agroscope: Appenzeller
• Appezäller Chäs i de Datebank vom Kulinarische Erb vo de Schwiz