I am philosopher and pedagogist interested in philosophy of education, general pedagogy, epistemology of complexity and ecology of mind, history of ideas, semiotics of culture
Edukacja w trosce o "efekt pogranicza" międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistyczny... more Edukacja w trosce o "efekt pogranicza" międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistycznych w retrospekcji) Streszczenie: Tekst postuluje normatywną troskę o edukacyjny "efekt pogranicza". Są w kole hermeneutycznym: (1) semiotyka kultury M. Bachtina i idea "efektu pogranicza", jako mechanizmu rozwojowego dynamiki polifonii, wartości spotkania z Innym; (2) analogia z mechanizmem "decentracji" wg J. Piageta i J. Habermasa oraz idea dialogu z inspiracji H.-G. Gadamera; (3) idea M. Bubera dwóch typów wiary i trudności ekumenizmu; (4) H. Hessego idea przebudzenia duchowego i przemiany wewnętrznej; (5) typy adaptacji do złożoności interakcji oraz wizja tożsamości, jako "trzeciej wartości" za D. Mostwin analizą emigracji polskiej w USA; (6) kłopoty z efektem pogranicza przy tworzeniu szkół polskich na Łotwie z eksperymentu M. Urlińskiej; (7) rozważania F. Znanieckiego nt. eliminacji antagonizmów międzykulturowych; (8) strategie normatywne traktowania tradycji, wolności i zmiany, różnicujące odniesienie do inności i efektu pogranicza; (9) dwoiste sprzęganie interesu osób z niepełnosprawnościami w szkołach integracyjnych jako problem pogranicza; (10) pojęcie "porządku pogranicza", jako mechanizmu równoważenia oraz oscylacji w dwoistym integrowaniu struktury, z przemieszczaniem lokalnych dominant; (11) postawa kulturowa B. Skargi otwarta na ironię, zawieszanie perswazyjności kulturowych. "Efekt pogranicza" niesie zmianę "metawzorca" kulturowego dla edukacji. Analizy M. Mead i F. Znanieckiego implikują edukację międzykulturową otwartą na różnice u ludzi młodych, wbrew presji antagonizmów świata ludzi dorosłych.
Tekst zajmuje się współczesnym sporem w humanistyce o "metawzorce". Składa się, poza wstępem, z s... more Tekst zajmuje się współczesnym sporem w humanistyce o "metawzorce". Składa się, poza wstępem, z siedmiu bloków rozważań. Po pierwsze, autor określa i zgłasza sprzeciw wobec dominujących wizji strategii poznawczej w humanistyce współczesnej, jako ułomnych wobec złożoności zjawisk i procesów. Po drugie, są nazwane i zakwestionowane jako iluzje przekonania dotyczące doskonałości w dominujących trybach instytucjonalizacji nauki. Po trzecie, omówione zostają przykłady narastania złożoności zjawisk jako wyzwania humanistycznego. Po czwarte, mówi się o pojęciu podwójnych (dual) (dwoistych) procesów w kulturze i praktyce społecznej. Piąty człon rozważań stanowi ilustrację problematyki powracającego niezrównoważenia w strukturze takich procesów i praktyk, akcentując także wagę podejścia ekologicznego z jego nowym pojmowaniem w humanistyce. Szósta część tekstu omawia napięcia między instytucjonalizacją i intelektualizacją dyskursu, w trosce o ich zespalanie w jeden proces. Wreszcie po siódme, zamiast zakończenia autor czyni akcenty w formie posłania dla przyszłości w postulowanej strategii rozwoju i samokształcenia.
Les transformations et leurs dominantes : entre dynamique et structure de la processualité Abstra... more Les transformations et leurs dominantes : entre dynamique et structure de la processualité Abstrait Ce texte traite méta-pédagogiquement les questions suivantes : (1) le dialogue, la rationalité des actions, la compréhension des traditions, de la liberté, du changement, des idéaux ; (2) la transversalité, la dualité structurelle et les oscillations du développement ; (3) les pièges, les contraintes et les lacunes des visions traditionnelles des relations entre les facteurs dans la transformation identitaire de l'homme ; (4) une percée antipositiviste dans l'explication compréhensive des processus et un triple « effet explosif » dans les transformations de la représentation émotionnelle et cognitive des sujets agissants. Il aborde ces questions en référence à la psychanalyse, la réflexion critique et l'herméneutique.
This article discusses meta-pedagogical transformation contexts in the areas of human actions and... more This article discusses meta-pedagogical transformation contexts in the areas of human actions and the course of human life from the perspectives of hermeneutics, critical reflection, psychoanalysis, anthropology, and the project of "applied humanities." The following problems are addressed: 1) Shifts of the dominant among factors participating in professional processes and practices, such as dialogue, the rationality of actions, the understanding of tradition, freedom, changes, and the ideal of the space of actions; 2) Transversality, structural duality, and oscillations around dilemmas of action and dominants in psychosocial development; 3) Traps, limitations, and gaps in traditional approaches to relations between factors in a person's identity transformation; losing track of discontinuities and internal tensions; 4) The anti-positivist breakthrough in considering the explanations of processes and the trifold "explosion effect" in transformations of agents' emotive-cognitive representations, including their auto-transformations and interactive alliance in actions; 5) Alternative approaches to the conceptualizations presented in this article.
S u m m a r y: In his introduction the author of this polemic indicates the phenomenon of reducti... more S u m m a r y: In his introduction the author of this polemic indicates the phenomenon of reductio ad absurdum of Znaniecki's conception in the exegesis of the addressee of this criticism. Next there is an outline sketched concerning the general perspective of disagreement against the approach by S. Gałkowski. There is also outlined criticism and appraisal towards Znaniecki by the author of this polemics. The text illustrates the trap of an epistemic reading as an ethical abuse of logics. Finally instead of a conclusion one is discussing the ways of treatement of the tradition of humanistic reflection and it warns against interpretative errors committed by the criticised author. The basic error is perceived as the result of domination of application of harmful associations of the leader blocking the way to deeper sense of the conception. K e y w o r d s: Znaniecki, traps, associations, ethical abuse of logic, range of validity, epistemic and epistemological truths, tradition of thought.
W artykule autor najpierw czyni uwagi o różnicach pokoleniowych wśród elity intelektualnej w Pols... more W artykule autor najpierw czyni uwagi o różnicach pokoleniowych wśród elity intelektualnej w Polsce niepodległej. Następnie omawia, traktowaną jako "postawa kompletna"-dziesięć zadań Wielkiego Pokolenia Radlińskiej w pedagogice polskiej. Dalej wskazuje na zderzenie odmiennych instytucjonalizacji odrębnych tożsamości kręgów pokoleniowych. Wyróżnione zostają przykłady H. Radlińskiej i F. Znanieckiego, w kwestii tego, co ich łączy i co dzieli, i jak różnice te da się przezwyciężyć w próbie syntezy ich horyzontu pokoleniowego odniesienia do wyzwań historycznych. Ostatecznie wskazuje się na wartości intelektualne i ich przeszkody wdrożeniowe dotyczące omówionego doświadczenia pokoleniowego.
International Journal of Pedagogy, Innovation and New Technologies, Jun 30, 2018
The paper aims to compare the challenges faced by youths of Radlinska’s generation with the young... more The paper aims to compare the challenges faced by youths of Radlinska’s generation with the young of today, posing questions about what triggered the increased energy, agency and activism of the young of the interwar period and asks if it could be utilised by current pedagogical ‘forces’ in Poland. The focus is placed on teachers’ education and emerging new systems of tuition, as well as the extraordinary achievements of the social pedagogue of the interwar period – Helena Radlinska. The article is a modified and updated version of an excerpt from the book entitled: 'Invisible environment' (Witkowski, 2014) published in Polish language by Impuls. The idea of revisiting this theme was triggered by the upcoming celebration of the 100 years anniversary of the Independence of Poland (1918)
The paper is devoted to the description of relations between the case of Italian epistemologist (... more The paper is devoted to the description of relations between the case of Italian epistemologist (and mathematician) Enriques, known from the period before the World War II, and the better (re)cognized European figures in epistemology such as Swiss psychologist Piaget and also Swiss mathematician and philosopher of science Gonseth, on one side, and the famous French philosopher Bachelard, on the other side. Among aspects of epistemology, we refer to the problem of historicism and we develop the idea of ‘critical rationalism' in Enriquesian version, which both permit to correct typical overestimations of Popperian polemics with the Vienna Circle position, which collapsed not because of Sir Karl's attack, but due to the fact that European epistemology has grown up to alternative visions that refer often to the hypothetical approach and to the structuralist vision of scientific evolution, first of all in French (and Italian) reflections. In particular, I refer to various aspects of biography and Enriques contributions to epistemology. Finally, we stress upon the role of Barbara Skarga's philosophical seminar, where during the Martial Law in Poland, there was still a possibility to carry on investigations on such issues, marginalized in Polish ways of perceiving epistemology.
The article introduces the concept of "explosive ideas", along with an emphasis on the diverse fu... more The article introduces the concept of "explosive ideas", along with an emphasis on the diverse function of three types of "explosions" in the mode of meeting texts in culture. The author illustrates his practice of reading, lecturing, and writing books on the basis of five forms of "explosive effect", inscribed in: (a) new meanings of well-known terms, destroying banality; (b) new terms as "screens", revealing otherwise invisible phenomena; (3) eye-opening questions that encourage a change in perspective; (4) individual theses postulating paradoxicality, complexity, and new normativity of concepts; (5) sets of theses in the hermeneutic circle, constituting a well-established space for another being in culture. The text illustrates the phenomenon of explosiveness with examples of development impulses inscribed in the history of ideas and achievements of Nobel laureates in literature, treating the humanities as any self-reflection of culture, constituting an invisible symbolic soil for the development of spirituality. The explosiveness of an idea has three functions: (a) destroying naivety and appearances, experiencing a shock; (b) paving the way for accessing new meanings, opening the eyes with the effect of awakening; (c) stimulating internal transformation, rooting in life-giving spiritual impulses, decentrating our roots in world culture. Finally, the text reveals the idea of a "pandemic of thoughtlessness". The article proposes a strategy for the educational treatment of culture, in which Pedagogika / 2023, t. 149, Nr. 1 Kronika the affirmation of the "explosive" fragment coincides with the concern for the integral effect of influencing the rooting in the space of meanings. The author illustrates the explosiveness by citing many examples from the humanities as a diverse field of cultural self-reflection, taking into account literature, including poetry, and pointing to attempts to build theories as hypothetical representations of conceptual invariants of experience. The adopted strategy of reading belles lettres, history of philosophy, social disciplines, and ideas in the humanities is subordinated to the concern for the spiritual development of subsequent generations, inscribed in the symbolic heritage, and at the same time translates into pedagogical postulates.
Edukacja w trosce o "efekt pogranicza" międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistyczny... more Edukacja w trosce o "efekt pogranicza" międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistycznych w retrospekcji) Streszczenie: Tekst postuluje normatywną troskę o edukacyjny "efekt pogranicza". Są w kole hermeneutycznym: (1) semiotyka kultury M. Bachtina i idea "efektu pogranicza", jako mechanizmu rozwojowego dynamiki polifonii, wartości spotkania z Innym; (2) analogia z mechanizmem "decentracji" wg J. Piageta i J. Habermasa oraz idea dialogu z inspiracji H.-G. Gadamera; (3) idea M. Bubera dwóch typów wiary i trudności ekumenizmu; (4) H. Hessego idea przebudzenia duchowego i przemiany wewnętrznej; (5) typy adaptacji do złożoności interakcji oraz wizja tożsamości, jako "trzeciej wartości" za D. Mostwin analizą emigracji polskiej w USA; (6) kłopoty z efektem pogranicza przy tworzeniu szkół polskich na Łotwie z eksperymentu M. Urlińskiej; (7) rozważania F. Znanieckiego nt. eliminacji antagonizmów międzykulturowych; (8) strategie normatywne traktowania tradycji, wolności i zmiany, różnicujące odniesienie do inności i efektu pogranicza; (9) dwoiste sprzęganie interesu osób z niepełnosprawnościami w szkołach integracyjnych jako problem pogranicza; (10) pojęcie "porządku pogranicza", jako mechanizmu równoważenia oraz oscylacji w dwoistym integrowaniu struktury, z przemieszczaniem lokalnych dominant; (11) postawa kulturowa B. Skargi otwarta na ironię, zawieszanie perswazyjności kulturowych. "Efekt pogranicza" niesie zmianę "metawzorca" kulturowego dla edukacji. Analizy M. Mead i F. Znanieckiego implikują edukację międzykulturową otwartą na różnice u ludzi młodych, wbrew presji antagonizmów świata ludzi dorosłych.
Tekst zajmuje się współczesnym sporem w humanistyce o "metawzorce". Składa się, poza wstępem, z s... more Tekst zajmuje się współczesnym sporem w humanistyce o "metawzorce". Składa się, poza wstępem, z siedmiu bloków rozważań. Po pierwsze, autor określa i zgłasza sprzeciw wobec dominujących wizji strategii poznawczej w humanistyce współczesnej, jako ułomnych wobec złożoności zjawisk i procesów. Po drugie, są nazwane i zakwestionowane jako iluzje przekonania dotyczące doskonałości w dominujących trybach instytucjonalizacji nauki. Po trzecie, omówione zostają przykłady narastania złożoności zjawisk jako wyzwania humanistycznego. Po czwarte, mówi się o pojęciu podwójnych (dual) (dwoistych) procesów w kulturze i praktyce społecznej. Piąty człon rozważań stanowi ilustrację problematyki powracającego niezrównoważenia w strukturze takich procesów i praktyk, akcentując także wagę podejścia ekologicznego z jego nowym pojmowaniem w humanistyce. Szósta część tekstu omawia napięcia między instytucjonalizacją i intelektualizacją dyskursu, w trosce o ich zespalanie w jeden proces. Wreszcie po siódme, zamiast zakończenia autor czyni akcenty w formie posłania dla przyszłości w postulowanej strategii rozwoju i samokształcenia.
Les transformations et leurs dominantes : entre dynamique et structure de la processualité Abstra... more Les transformations et leurs dominantes : entre dynamique et structure de la processualité Abstrait Ce texte traite méta-pédagogiquement les questions suivantes : (1) le dialogue, la rationalité des actions, la compréhension des traditions, de la liberté, du changement, des idéaux ; (2) la transversalité, la dualité structurelle et les oscillations du développement ; (3) les pièges, les contraintes et les lacunes des visions traditionnelles des relations entre les facteurs dans la transformation identitaire de l'homme ; (4) une percée antipositiviste dans l'explication compréhensive des processus et un triple « effet explosif » dans les transformations de la représentation émotionnelle et cognitive des sujets agissants. Il aborde ces questions en référence à la psychanalyse, la réflexion critique et l'herméneutique.
This article discusses meta-pedagogical transformation contexts in the areas of human actions and... more This article discusses meta-pedagogical transformation contexts in the areas of human actions and the course of human life from the perspectives of hermeneutics, critical reflection, psychoanalysis, anthropology, and the project of "applied humanities." The following problems are addressed: 1) Shifts of the dominant among factors participating in professional processes and practices, such as dialogue, the rationality of actions, the understanding of tradition, freedom, changes, and the ideal of the space of actions; 2) Transversality, structural duality, and oscillations around dilemmas of action and dominants in psychosocial development; 3) Traps, limitations, and gaps in traditional approaches to relations between factors in a person's identity transformation; losing track of discontinuities and internal tensions; 4) The anti-positivist breakthrough in considering the explanations of processes and the trifold "explosion effect" in transformations of agents' emotive-cognitive representations, including their auto-transformations and interactive alliance in actions; 5) Alternative approaches to the conceptualizations presented in this article.
S u m m a r y: In his introduction the author of this polemic indicates the phenomenon of reducti... more S u m m a r y: In his introduction the author of this polemic indicates the phenomenon of reductio ad absurdum of Znaniecki's conception in the exegesis of the addressee of this criticism. Next there is an outline sketched concerning the general perspective of disagreement against the approach by S. Gałkowski. There is also outlined criticism and appraisal towards Znaniecki by the author of this polemics. The text illustrates the trap of an epistemic reading as an ethical abuse of logics. Finally instead of a conclusion one is discussing the ways of treatement of the tradition of humanistic reflection and it warns against interpretative errors committed by the criticised author. The basic error is perceived as the result of domination of application of harmful associations of the leader blocking the way to deeper sense of the conception. K e y w o r d s: Znaniecki, traps, associations, ethical abuse of logic, range of validity, epistemic and epistemological truths, tradition of thought.
W artykule autor najpierw czyni uwagi o różnicach pokoleniowych wśród elity intelektualnej w Pols... more W artykule autor najpierw czyni uwagi o różnicach pokoleniowych wśród elity intelektualnej w Polsce niepodległej. Następnie omawia, traktowaną jako "postawa kompletna"-dziesięć zadań Wielkiego Pokolenia Radlińskiej w pedagogice polskiej. Dalej wskazuje na zderzenie odmiennych instytucjonalizacji odrębnych tożsamości kręgów pokoleniowych. Wyróżnione zostają przykłady H. Radlińskiej i F. Znanieckiego, w kwestii tego, co ich łączy i co dzieli, i jak różnice te da się przezwyciężyć w próbie syntezy ich horyzontu pokoleniowego odniesienia do wyzwań historycznych. Ostatecznie wskazuje się na wartości intelektualne i ich przeszkody wdrożeniowe dotyczące omówionego doświadczenia pokoleniowego.
International Journal of Pedagogy, Innovation and New Technologies, Jun 30, 2018
The paper aims to compare the challenges faced by youths of Radlinska’s generation with the young... more The paper aims to compare the challenges faced by youths of Radlinska’s generation with the young of today, posing questions about what triggered the increased energy, agency and activism of the young of the interwar period and asks if it could be utilised by current pedagogical ‘forces’ in Poland. The focus is placed on teachers’ education and emerging new systems of tuition, as well as the extraordinary achievements of the social pedagogue of the interwar period – Helena Radlinska. The article is a modified and updated version of an excerpt from the book entitled: 'Invisible environment' (Witkowski, 2014) published in Polish language by Impuls. The idea of revisiting this theme was triggered by the upcoming celebration of the 100 years anniversary of the Independence of Poland (1918)
The paper is devoted to the description of relations between the case of Italian epistemologist (... more The paper is devoted to the description of relations between the case of Italian epistemologist (and mathematician) Enriques, known from the period before the World War II, and the better (re)cognized European figures in epistemology such as Swiss psychologist Piaget and also Swiss mathematician and philosopher of science Gonseth, on one side, and the famous French philosopher Bachelard, on the other side. Among aspects of epistemology, we refer to the problem of historicism and we develop the idea of ‘critical rationalism' in Enriquesian version, which both permit to correct typical overestimations of Popperian polemics with the Vienna Circle position, which collapsed not because of Sir Karl's attack, but due to the fact that European epistemology has grown up to alternative visions that refer often to the hypothetical approach and to the structuralist vision of scientific evolution, first of all in French (and Italian) reflections. In particular, I refer to various aspects of biography and Enriques contributions to epistemology. Finally, we stress upon the role of Barbara Skarga's philosophical seminar, where during the Martial Law in Poland, there was still a possibility to carry on investigations on such issues, marginalized in Polish ways of perceiving epistemology.
The article introduces the concept of "explosive ideas", along with an emphasis on the diverse fu... more The article introduces the concept of "explosive ideas", along with an emphasis on the diverse function of three types of "explosions" in the mode of meeting texts in culture. The author illustrates his practice of reading, lecturing, and writing books on the basis of five forms of "explosive effect", inscribed in: (a) new meanings of well-known terms, destroying banality; (b) new terms as "screens", revealing otherwise invisible phenomena; (3) eye-opening questions that encourage a change in perspective; (4) individual theses postulating paradoxicality, complexity, and new normativity of concepts; (5) sets of theses in the hermeneutic circle, constituting a well-established space for another being in culture. The text illustrates the phenomenon of explosiveness with examples of development impulses inscribed in the history of ideas and achievements of Nobel laureates in literature, treating the humanities as any self-reflection of culture, constituting an invisible symbolic soil for the development of spirituality. The explosiveness of an idea has three functions: (a) destroying naivety and appearances, experiencing a shock; (b) paving the way for accessing new meanings, opening the eyes with the effect of awakening; (c) stimulating internal transformation, rooting in life-giving spiritual impulses, decentrating our roots in world culture. Finally, the text reveals the idea of a "pandemic of thoughtlessness". The article proposes a strategy for the educational treatment of culture, in which Pedagogika / 2023, t. 149, Nr. 1 Kronika the affirmation of the "explosive" fragment coincides with the concern for the integral effect of influencing the rooting in the space of meanings. The author illustrates the explosiveness by citing many examples from the humanities as a diverse field of cultural self-reflection, taking into account literature, including poetry, and pointing to attempts to build theories as hypothetical representations of conceptual invariants of experience. The adopted strategy of reading belles lettres, history of philosophy, social disciplines, and ideas in the humanities is subordinated to the concern for the spiritual development of subsequent generations, inscribed in the symbolic heritage, and at the same time translates into pedagogical postulates.
It is a conference paper published in Studia Paedagogica Ignatiana, vol. 18(2015), p. 115-128, wh... more It is a conference paper published in Studia Paedagogica Ignatiana, vol. 18(2015), p. 115-128, which makes a synthetic reference to the author's position in his studies on the concept of cultural authority. There are seven parts of it: (1) The authority as an object of games with time, (2) Disaproval to the sociological reduction in politics and theology, (3) The authority between the claim to be a possessor of truth, witness of the ongoing process of seaking the truth, and pathos of claim to be the transmitter of truth, (4) The authority as a source of ontological debt and obligation/commitment, (5) The authority ad its disappearance in the university education, (6) Authority in vertical and horizontal perspectives, (7) Return to the authority of masterpieces of culture as a permanent and 'distorted' return to onself.
Uploads
Papers by Lech Witkowski