Tit (imperator): Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k →top: şablon parametrləri
 
(23 istifadəçi tərəfindən edilmiş 41 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{adaş|Tit}}
{{Dövlət xadimi
{{Vəzifəli şəxs
| azərbaycan dilində adı = Tit Flavi Vespasian<br />[[Latın dili|lat.]]''Titus Flavius Vespasianus''
|orijinal adı =
|adı = Tit Flavi Vespasian<br />[[Latın dili|lat.]]''Titus Flavius Vespasianus''
| portret = Château de Versailles, galerie des glaces, buste d'empereur romain 03 (Titus).jpg
|şəkil = Château de Versailles, galerie des glaces, buste d'empereur romain 03 (Titus).jpg
| titul = X.Roma İmperatoru
|vəzifə = X.Roma İmperatoru
| bayraq = Labarum.svg
|bayraq = Labarum.svg
| bayraq2 = Flag of PalaeologusEmperor.svg
|bayraq2 = Flag of Palaeologus Emperor - Libro del conosçimiento de todos los rregnos.svg
| dövr əvvəl = [[Şəkil:Spqrstone.jpg|120px]]<br />[[24 İyun]] [[79]]
|başlanğıc = [[Fayl:Spqrstone.jpg|120px]]<br />[[24 iyun]] [[79]]
| dövr son = [[13 Sentyabr]] [[81]]
|son = [[13 sentyabr]] [[81]]
| sələfi = [[Vespasian]]
|əvvəlki = [[Vespasian]]
| xələfi = [[Domisian]]
|sonrakı = [[Domisian]]
| sülalə = [[Flavi]]
|doğum tarixi = 30.12.39
| imzası =
|doğum yeri = [[Fayl:Vexilloid of the Roman Empire.svg|25px]] [[Roma İmperiyası]]<br />[[Roma]]
| doğum tarixi = {{Doğum tarixi|39|12|30}}
|vəfat tarixi = † 13.9.81
| doğum yeri = [[Şəkil:Vexilloid of the Roman Empire.svg|25px]] [[Roma İmperiyası]]<br />[[Şəkil:Coat of arms of Rome.svg|25px]] [[Roma]]
|vəfat yeri = [[Roma]]
| ölüm tarixi = † {{Vəfat tarixi və yaşı|81|9|13|39|12|30}}
|dəfn yeri = [[Roma]]
| ölüm yeri = [[Roma]]
|sülalə = [[Flavi]]
| dəfn yeri = [[Roma]]
|həyat yoldaşı = Arresina Tertulla (64-5)<br />Marsia Furnilla (65)
| atası = Tit Flavi Vespasian
|uşağı = Yulia Flavi (qızı)
| anası = Böyük Domisilla
|atası = Tit Flavi Vespasian
| həyat yoldaşı = Arresina Tertulla (64-5)<br />Marsia Furnilla (65)
|anası = Böyük Domisilla
| uşaqları = Yulia Flavi (qızı)
|vikianbar =
| dini =
| təhsili =
| sayt =
| pulu =Titus Augustus Denarius.png
| pulun adı = Denar
}}
}}
Titus (* [[30 Dekabr]] [[39]] [[Roma]]; † [[13 Sentyabr]] [[81]] [[Roma]], [[Akva Kotilia]]) [[Flavi sülaləsinə]] aid, atası [[Vespasian]]dan sonra sayca ikinci olan [[24 İyun]] [[79]] cu ildən ölüm gününə qədər olan Roma imperatorudur. Imperator olduqdan sonra tam adı [[Latın dili|lat.]]''Titus Caesar divi Vespasiani filius Vespasianus Augustus'' olmuşdur.
'''Titus''' ({{DVTY}}) — [[Flavilər sülaləsi]]nə aid, atası [[Vespasian]]dan sonra sayca ikinci olan [[24 iyun]] [[79]]-cu ildən ölüm gününə qədər olan Roma imperatorudur. Imperator olduqdan sonra tam adı [[Latın dili|lat.]]''Titus Caesar divi Vespasiani filius Vespasianus Augustus'' olmuşdur.
Imperatorluğa qədər Tit Yerusəlim məbədinin talan edilib dağıdılması ilə sona yetən yəhudi müharibəsində baş komandan olmuşdur. Bu qələbəsinə görə zəfər yürüşünə və zəfər tağına layiq görülmüşdür. Tit müharibədən əldə etdiyi qənimət hesabına [[Kolizey ]]in tikintisini sona çatdırır.
İmperatorluğa qədər Tit Yerusəlim məbədinin talan edilib dağıdılması ilə sona yetən yəhudi müharibəsində baş komandan olmuşdur. Bu qələbəsinə görə zəfər yürüşünə və zəfər tağına layiq görülmüşdür. Tit müharibədən əldə etdiyi qənimət hesabına [[Kolizey]] in tikintisini sona çatdırır.


== Həyatı ==
== Həyatı ==
Ailənin böyük oğlu olan Tit [[Vespasian]]ın ailəsində [[30 Dekabr]] [[39]] cu ildə [[Roma]]da
Ailənin böyük oğlu olan Tit [[Vespasian]]ın ailəsində [[30 dekabr]] [[39]] cu ildə [[Roma]]da
dünyaya gəlmişdir. Tit Flavia Domitilla adında bacıya və Domisian adında bir qardaşa malik olmuşdur. Atası əslən adi bir Sabinalı olub Imperator Klavdinin zamanında cəngavər rütbəsinə layiq görülmüşdür. [[Klavdi]] və [[Neron]]un saray mühitində tərbiyə aldıqdan sonra Tit hərbi xidmətə Almaniya vä Britaniyada başlayaraq, sonradan kvesterə qədər yuksəlir. [[Neron]] atası Vespasianı Fələstinə qiyamçı yəhudilərin üstünə göndərdikdə Tit də onu müşayət edir. fələstində xeyli hərbi təcrübəyə yiyələnən Tit imperator [[Qalba]] öldürüldükdən sonra incə siyasət işlətməklə Suriya valisi Musianı tərəfinə çəkərək atası Vespasianın imperator olmasına çalışır və nail olur.
dünyaya gəlmişdir. Tit Flavia Domitilla adında bacıya və Domisian adında bir qardaşa malik olmuşdur. Atası əslən adi bir Sabinalı olub Imperator Klavdinin zamanında cəngavər rütbəsinə layiq görülmüşdür. [[Klavdi]] və [[Neron]]un saray mühitində tərbiyə aldıqdan sonra Tit hərbi xidmətə Almaniya vä Britaniyada başlayaraq, sonradan kvesterə qədər yuksəlir. [[Neron]] atası Vespasianı Fələstinə qiyamçı yəhudilərin üstünə göndərdikdə Tit də onu müşayət edir. fələstində xeyli hərbi təcrübəyə yiyələnən Tit imperator [[Qalba]] öldürüldükdən sonra incə siyasət işlətməklə Suriya valisi Musianı tərəfinə çəkərək atası Vespasianın imperator olmasına çalışır və nail olur.


== Yəhudi müharibəsi ==
== Yəhudi müharibəsi ==
[[Şəkil:Arco_de_Tito.jpg|left|200 px|thumb|Romadakı [[Tit Zəfər Tağı]]]]
[[Fayl:Arco_de_Tito.jpg|left|200 px|thumb|Romadakı [[Tit Zəfər Tağı]]]]


İmperator taxtına haqqını tanımaq üçün Romaya dönən [[Vespasian]] [[Fələstin]]dəki baş komandanlığı Titə tapşırır. Nəticə etibarilə Tit qəddar və vəhşicəsinə [[Yerusəlim]]i talan edib və böyük qənimətlə zəfər yürüşü üçün Romaya döndükdən sonra Vespasianın imperatorluğuna ortaq olur.
İmperator taxtına haqqını tanımaq üçün Romaya dönən [[Vespasian]] [[Fələstin]]dəki baş komandanlığı Titə tapşırır. Nəticə etibarilə Tit qəddar və vəhşicəsinə [[Yerusəlim]]i talan edib və böyük qənimətlə zəfər yürüşü üçün Romaya döndükdən sonra Vespasianın imperatorluğuna ortaq olur.
Sətir 47: Sətir 43:
[[Vezuvi]] vulkanının püskürməsindən böyük ziyan çəkən Romanın bərpasına və fəlakətdən ziyan çəkənlərə göstərilən yardımlar dövlət xəzinəsini tamam boşaltmış olur.
[[Vezuvi]] vulkanının püskürməsindən böyük ziyan çəkən Romanın bərpasına və fəlakətdən ziyan çəkənlərə göstərilən yardımlar dövlət xəzinəsini tamam boşaltmış olur.


Senat onu ən yaxşı imperator hesab edirdi. Onun hakimiyyəti dövründə imperator və senat arasında ziddiyətin olmaması ilə xarakterizə olunur. Roma tarixçisi və səlnaməçisi Qay Sveton ([[latın dili|lat.]] ''Gaius Suetonius Tranquillus'') onun haqqında belə yazırdı: "Bütün gün ərzində heç bir xeyirxah iş görmədiyinə görə Tit deyərmiş: «Dostlar mən günümü boş yerə sərf etmişəm!»".
Senat onu ən yaxşı imperator hesab edirdi. Onun hakimiyyəti dövründə imperator və senat arasında ziddiyətin olmaması ilə xarakterizə olunur. Roma tarixçisi və səlnaməçisi Qay Sveton ([[latın dili|lat.]] ''Gaius Suetonius Tranquillus'') onun haqqında belə yazırdı: "Bütün gün ərzində heç bir xeyirxah iş görmədiyinə görə Tit deyərmiş: "Dostlar mən günümü boş yerə sərf etmişəm!"".


== Ölümü ==
== Ölümü ==
[[81]]-ci ilin yayında Romada yüzgünlük oyunlardan sonra özünə qapanaraq [[13 Sentyabr]] [[81]]-ci ildə hakimiyyətə gəlməsindən 26 ay sonra ata yurdu Sabinaya gedərkən yolüstü xəstələnərək qızdırmadan iki il öncə atasının vəfat etdiyi iqamətgahda [[Akva Kotilia]] adlanan yerdə vəfat edir. Onun yerini [[Domisian]] tutmuş olur.
[[81]]-ci ilin yayında Romada yüzgünlük oyunlardan sonra özünə qapanaraq [[13 sentyabr]] [[81]]-ci ildə hakimiyyətə gəlməsindən 26 ay sonra ata yurdu Sabinaya gedərkən yolüstü xəstələnərək qızdırmadan iki il öncə atasının vəfat etdiyi iqamətgahda [[Akva Kotilia]] adlanan yerdə vəfat edir. Onun yerini [[Domisian]] tutmuş olur.
{{ Sələf-xələf (Roma İmperiyası)
{{ Sələf-xələf (Roma İmperiyası)
| İMPERATOR = [[Şəkil:Château de Versailles, galerie des glaces, buste d'empereur romain 03 (Titus).jpg|50 px]]<br />[[Tit]]
| İMPERATOR = [[Fayl:Château de Versailles, galerie des glaces, buste d'empereur romain 03 (Titus).jpg|50 px]]<br />Tit
| ZAMAN = Flavi sülaləsi imperatoru
| ZAMAN = [[Flavilər sülaləsi]]
| SƏLƏF = [[Şəkil:Vespasianus01 pushkin edit.png|50 px]]<br />[[Vespasian]]
| SƏLƏF = [[Fayl:Vespasianus01 pushkin edit.png|50 px]]<br />[[Vespasian]]
| XƏLƏF = [[Şəkil:Bust Domitian Musei Capitolini MC1156.jpg|50 px]]<br />[[Domisian]]
| XƏLƏF = [[Fayl:Bust Domitian Musei Capitolini MC1156.jpg|50 px]]<br />[[Domisian]]
}}
}}


== Mənbə ==
== Mənbə ==
* Brian W. Jones: The Emperor Titus. Croom Helm, London 1984, ISBN 0-7099-1430-X (grundlegend für die Beschäftigung mit der Regierungszeit des Titus).
* Brian W. Jones: The Emperor Titus. Croom Helm, London 1984, ISBN 0-7099-1430-X (grundlegend für die Beschäftigung mit der Regierungszeit des Titus).





{{Roma imperatorları}}
{{Roma imperatorları}}


[[Kateqoriya:Roma imperatorları]]
[[Kateqoriya:Roma imperatorları]]

[[an:Tito Flavio Sabín Vaspasián]]
[[ar:تيتوس]]
[[be:Ціт]]
[[bg:Тит]]
[[br:Titus (impalaer)]]
[[ca:Tit Flavi Sabí Vespasià]]
[[cs:Titus]]
[[cy:Titus]]
[[da:Titus Flavius Vespasianus]]
[[de:Titus]]
[[en:Titus]]
[[eo:Tito (imperiestro)]]
[[es:Tito]]
[[et:Titus]]
[[eu:Tito]]
[[fa:تیتوس فلاویوس سابینوس وسپاسیانوس]]
[[fi:Titus]]
[[fr:Titus (empereur romain)]]
[[fy:Titus]]
[[gl:Tito]]
[[he:טיטוס]]
[[hr:Tit Flavije]]
[[hu:Titus Flavius római császár]]
[[hy:Տիտոս]]
[[id:Titus Flavius Vespasianus]]
[[is:Títus]]
[[it:Tito (imperatore romano)]]
[[ja:ティトゥス]]
[[ka:ტიტუსი]]
[[ko:티투스]]
[[la:Titus (imperator)]]
[[lt:Titas]]
[[mk:Тит]]
[[mr:टायटस]]
[[ms:Titus Flavius Vespasianus]]
[[nl:Titus (keizer)]]
[[nn:Titus av Romarriket]]
[[no:Titus]]
[[pl:Tytus Flawiusz]]
[[pnb:ٹائٹس]]
[[pt:Tito (imperador)]]
[[ro:Titus Flavius Vespasianus]]
[[ru:Тит Флавий Веспасиан]]
[[sh:Tit]]
[[simple:Titus]]
[[sk:Titus]]
[[sl:Tit]]
[[sr:Тит]]
[[sv:Titus (romersk kejsare)]]
[[sw:Kaizari Titus]]
[[th:จักรพรรดิไททัส]]
[[tl:Titus]]
[[tr:Titus Flavius Vespasianus]]
[[uk:Тіт Флавій Веспасіан]]
[[ur:ٹائٹس]]
[[vi:Titus]]
[[yo:Titus]]
[[zh:提圖斯]]

Səhifəsinin 08:26, 26 fevral 2023 tarixinə olan son versiyası

Vikipediyada bu adlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Tit.
Tit Flavi Vespasian
lat.Titus Flavius Vespasianus
lat. T. Flavius T.f.T.n. Vespasianus
bayraq
X.Roma İmperatoru
bayraq2

24 iyun 79 – 13 sentyabr 81
ƏvvəlkiVespasian
SonrakıDomisian
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Roma İmperiyası
Roma
Vəfat tarixi † 13.9.81
Vəfat yeri Roma
Dəfn yeri Roma
Fəaliyyəti siyasətçi, hərbi qulluqçu
Atası Tit Flavi Vespasian
Anası Böyük Domisilla
Həyat yoldaşları Arresina Tertulla (64-5)
Marsia Furnilla (65)
Uşağı Yulia Flavi (qızı)
Ailəsi Flavilər sülaləsi
Dini Qədim Romada din
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Titus (30 dekabr 39[1][2], Roma[3] – 13 sentyabr 81[4][5][…]) — Flavilər sülaləsinə aid, atası Vespasiandan sonra sayca ikinci olan 24 iyun 79-cu ildən ölüm gününə qədər olan Roma imperatorudur. Imperator olduqdan sonra tam adı lat.Titus Caesar divi Vespasiani filius Vespasianus Augustus olmuşdur.

İmperatorluğa qədər Tit Yerusəlim məbədinin talan edilib dağıdılması ilə sona yetən yəhudi müharibəsində baş komandan olmuşdur. Bu qələbəsinə görə zəfər yürüşünə və zəfər tağına layiq görülmüşdür. Tit müharibədən əldə etdiyi qənimət hesabına Kolizey in tikintisini sona çatdırır.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ailənin böyük oğlu olan Tit Vespasianın ailəsində 30 dekabr 39 cu ildə Romada dünyaya gəlmişdir. Tit Flavia Domitilla adında bacıya və Domisian adında bir qardaşa malik olmuşdur. Atası əslən adi bir Sabinalı olub Imperator Klavdinin zamanında cəngavər rütbəsinə layiq görülmüşdür. Klavdi və Neronun saray mühitində tərbiyə aldıqdan sonra Tit hərbi xidmətə Almaniya vä Britaniyada başlayaraq, sonradan kvesterə qədər yuksəlir. Neron atası Vespasianı Fələstinə qiyamçı yəhudilərin üstünə göndərdikdə Tit də onu müşayət edir. fələstində xeyli hərbi təcrübəyə yiyələnən Tit imperator Qalba öldürüldükdən sonra incə siyasət işlətməklə Suriya valisi Musianı tərəfinə çəkərək atası Vespasianın imperator olmasına çalışır və nail olur.

Yəhudi müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Romadakı Tit Zəfər Tağı

İmperator taxtına haqqını tanımaq üçün Romaya dönən Vespasian Fələstindəki baş komandanlığı Titə tapşırır. Nəticə etibarilə Tit qəddar və vəhşicəsinə Yerusəlimi talan edib və böyük qənimətlə zəfər yürüşü üçün Romaya döndükdən sonra Vespasianın imperatorluğuna ortaq olur.

Şərəfinə Tit Tağının təməli qoyulur ki, sonralar İmperator Domisian tərəfindən inşası başa çatdırılır.

Üzərində bu sətirlər həkk olunmuşdur:lat. Senatus / populusque romanus / divo Tito divi Vespasiani f(ilio) / Vespasiano Augusto (Senat və Roma xalqından ilahi Vespasianın oğlu ilahi Titə, İmperator Vespasian).

İmperatorluğu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

23 iyun 79-cu ildə Vespasian öldükdən sonra ictimai rəyin əksinə olaraq Tit imperator olur. Xalqən rəğbətini qazanmaq məqsədilə təmtaraqla tikililər inşa etdirir və ehtiraslı oyunlar təşkil edir. Onun zamanında böyük vəsait hesabına Flavi amfiteatrı — Kolizey istifadəyə verilir. Vezuvi vulkanının püskürməsindən böyük ziyan çəkən Romanın bərpasına və fəlakətdən ziyan çəkənlərə göstərilən yardımlar dövlət xəzinəsini tamam boşaltmış olur.

Senat onu ən yaxşı imperator hesab edirdi. Onun hakimiyyəti dövründə imperator və senat arasında ziddiyətin olmaması ilə xarakterizə olunur. Roma tarixçisi və səlnaməçisi Qay Sveton (lat. Gaius Suetonius Tranquillus) onun haqqında belə yazırdı: "Bütün gün ərzində heç bir xeyirxah iş görmədiyinə görə Tit deyərmiş: "Dostlar mən günümü boş yerə sərf etmişəm!"".

Ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

81-ci ilin yayında Romada yüzgünlük oyunlardan sonra özünə qapanaraq 13 sentyabr 81-ci ildə hakimiyyətə gəlməsindən 26 ay sonra ata yurdu Sabinaya gedərkən yolüstü xəstələnərək qızdırmadan iki il öncə atasının vəfat etdiyi iqamətgahda Akva Kotilia adlanan yerdə vəfat edir. Onun yerini Domisian tutmuş olur.

SƏLƏF

Vespasian
Tit
Flavilər sülaləsi 		XƏLƏF

Domisian

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Brian W. Jones: The Emperor Titus. Croom Helm, London 1984, ISBN 0-7099-1430-X (grundlegend für die Beschäftigung mit der Regierungszeit des Titus).
  1. ↑ Titus // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ Oxford Classical Dictionary (ing.). / S. Hornblower, A. Spawforth, E. Eidinow Oxford: OUP, 2012. ISBN 978-0-19-173525-7
  3. ↑ Union List of Artist Names (ing.). 2014.
  4. ↑ Titus, Flavius Sabinus Vespasianus (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 26.
  5. ↑ Д. К. Тит Флавий Веспасиан (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1901. Т. XXXIII. С. 259–260.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Tit_(imperator)&oldid=6903448"