Hivi
| Könüllü köməkçilər Hiwi | |
|---|---|
| Hilfswilliger | |
 Vermaxt ordusunda xidmət edən iki sovet könüllüsü. “Ümumi hücum nişanı” ilə birlikdə. (1942-ci il yanvar ayı) | |
| Növü | hitlerçi qüvvələr ilə əməkdaşlıq edən könüllü sovet qrupları |
| Yaranma tarixi | 1941 |
| Ləğvolma tarixi | 1944 |
| Fəaliyyət göstərdiyi yer | Nasist Almaniyası |
| Üzvləri | 600.000 (1944) |
Hivi (alm. Hilfswilliger; azərb. könüllü köməkçi sözünün abreviaturası) — İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Sovet İttifaqını işğal etməyə çalışan nasistlərin hitlerçi qüvvələr ilə əməkdaşlıq edən sovet qruplarını izah edən termin. Daha sonra işğal altındakı Şərqi Avropa bölgələrindəki yerli xalqlar üçün də istifadə edildi. Adolf Hitler istəksizcə sovet vətəndaşlarının Nasist Almaniyasının işğal edilmiş arxa bölgələrində işlədilməsinə icazə vermək qərarına gəlmişdir. Onların bir çoxu qısa müddətdən sonra hərbi hissələrə köçürüldü.
Onlar Sovet hərbi əsirlərinə qarşı nasistlərin törətdikləri cinayətlərin bir hissəsi olaraq bir çox insanın ölümünə görə məsuliyyət daşıyırdılar cavabdeh idilər.
Haqqında
[redaktə | mənbəni redaktə et]1942-ci ilin sonlarında Hiwi qrupları 2-ci Panzer Ordusunun 134-cü Piyada Diviziyasının 50 faizini və Stalinqrad döyüşündəki 6-cı Ordunun 25 faizini təşkil edirdi. 1944-cü ilə qədər onların sayı 600.000-ə qədər artmışdı. Sovet İttifaqında yaşayan kişilər və qadınlar bu könüllü qruplara qəbul edilirdilər. Bir usta hiwi qrupu praktik olaraq normal nasist qoşunlarından ayırd edilməz idi və çox zaman bütün ordu qüvvələrində xidmət etmişdirlər.
1941-ci ilin sentyabrından 1944-cü ilin iyul ayına kimi SS birbaşa Sovet hərbi əsir düşərgələrində hiwi kimi işləyən minlərlə kollaborsionist köməkçi polisi işə götürdü. Təlimdən sonra Nasist Almaniyasında və Ümumi Hökumətdə və işğal altındakı keçmiş Sovet torpaqları ərazilərində “xidmətə” göndərildilər.
Bir misalda, alman SS və polisi, Lublinin cənub-şərqindəki Trawnikini kəndində qurulan Trawniki həbs düşərgəsində 1944-cü ilin sonundan əvvəl 5,082 Hiwi mühafizəçisini yetişdirdi. Bu insanlar keçmiş Sovet vətəndaşları və əsasən Ukrayna mənşəlidirlər. Travnikilər əsl təlim məqsədi olan son həllin bütün ölüm məntəqələrinə göndərilmişdirlər. Belec, Sobibor, II Treblinka, Varşava (üç dəfə), Czostochowa, Lublin, Lvov, Radom, Krakov, Białystok (iki dəfə), Majdanek, eləcə də Auschwitz və Trawniki də yəhudilərin edam edilməsində fəal rol oynamışdırlar.