Ніл: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Artsiom91Bot (размовы | уклад) др аўтаматычны перанос катэгорыі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
(Не паказана 9 прамежкавых версій 5 удзельнікаў) | |||
Радок 1:
{{Рака
|Назва
|
|Выява
|Шырыня выявы
|Подпіс выявы
|Даўжыня = 6671
| выток = [[рака Карэге|Карэге]]▼
|Плошча вадазбору = 3400000
|Расход вады
|Месца
|Месцазнаходжанне вытока =
| вышыня вусця = ▼
|Вышыня
|Каардынаты
|Вусце
|Месцазнаходжанне вусця =
|Каардынаты
|Ухіл ракі =
|Басейн =
|Карта =
|Подпіс карты =
|Краіна =
|Рэгіён =
|Раён =
|Пазіцыйная карта = Афрыка
|Пазіцыйная карта 1 =
|Катэгорыя на Вікісховішчы =
}}
'''Ніл''' ([[грэчаская мова|грэч]]. Νειλος, [[арабская мова|араб]]. النيل) — самая доўгая [[рака]] на [[Планета Зямля|Зямлі]] (даўжыня 6671 км<ref>З [[
== Паходжанне назвы ==
Радок 25 ⟶ 35:
На старажытнай [[егіпецкая мова|егіпецкай мове]] Ніл называўся ''Ḥ'pī'' ці ''Iteru'', што азначае «рака» (назва, запісаная [[егіпецкія іерогліфы|іерогліфамі]], паказана на рысунку злева: літаральна ''itrw'' і [[дэтэрмінатыў|азначальнік]] «[[N-водныя хвалі (n іерогліф)|вада]]»<ref>{{cite book|author = Faulkner, Raymond O.|title= Concise Dictionary of Middle Egyptian|year=1962|publisher=Griffith Institute|page=33}}</ref>). У [[копцкая мова|копцкай]], словы ''piaro'' (саідскі дыялект) ці ''phiaro'' (бахайрскі дыялект) са значэннем «гэта рака» (літаральна p(h).iar-o «гэты канал вялікі») паходзяць ад тае ж старажытнай назвы.
Беларуская назва ''Ніл'' і арабскія назвы ''en-Nîl'' і ''an-Nîl'' абедзве паходзяць з [[лацінская мова|лацінскага]] ''{{lang|la|Nilus}}'' і [[старажытнагрэчаская мова|старажытнагрэчаскага]] {{lang|grcl|Νεῖλος}}<ref name="OED">{{cite book|title=[[Oxford English Dictionary]]|edition=3|date=December 2009|publisher= [[Oxford University Press]]|location=Oxford, England|chapter=Nile}}</ref><ref name=EB>«[[s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Nile#Name|Nile]]» in the ''Encyclopædia Britannica'', 11th ed., Vol. 19. 1911. Hosted at [[s:Main Page|Wikisource]].</ref>. Аднак, далейшая этымалогія аспрэчваецца<ref name=EB/><ref>An overview is given by: Carles Múrcia (2006). [http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{lang-el|Νεῖλος}} : El nom grec del riu Nil pot ser d'origen amazic?] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} ''Aula Orientalis'' '''24''': 269—292</ref>. Адна з магчымых этымалогій выводзіць назву з [[семіцкія мовы|семіцкага]] ''Nahal'' са значэннем «рака»<ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Nile&allowed_in_frame=0 |title=Nile |publisher=Online Etymology Dictionary |accessdate=January 20, 2013}}</ref>. Назвы «Белы Ніл» і «Блакітны Ніл», якімі называюцца вярхоўі ракі, узніклі ад арабскай назвы ракі, якая першапачаткова адносілася толькі да [[судан]]скага адрэзка, які пачынаецца ў [[Хартум]]е<ref name=EB/>.
Сучасныя егіпцяне звычайна называюць раку «Эль-Бахр»<ref name=EB/>.
Радок 31 ⟶ 41:
== Гісторыя ==
Ніл — калыска самай старажытнай цывілізацыі на Зямлі. Жыццё старажытных егіпцян канцэнтравалася вакол дэльты і даліны ніжняга Ніла. Першая спроба вызначыць месцазнаходжанне вытока мела месца ў часы [[Нерон]]а ў [[54]] — [[68]] гг. н.э. Але толькі экспедыцыі еўрапейскіх першапраходцаў у 19 ст. атрымалі інфармацыю аб рацэ і яе наваколлі. Першымі, хто трапіў у раён [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]] былі [[Рычард Бартан]] і [[Джон Спек]]. Экспедыцыя нарадзіла гіпотэзу, што Ніл выцякае з возера Вікторыя. Наступным падарожнікам, які адкрыў [[Луалабе]], пачатак Конга, памылкова прыняты за выток Ніла, быў [[Давід Лівінгстан]]. Сапраўдны пачатак Ніла адшукаў [[Генры Мортан Стэнлі]], які дзякуючы дакладнаму вывучэнню ваколіц возера Вікторыя, адкрыў сапраўдны выток — раку [[
== Плынь ==
Радок 37 ⟶ 47:
=== Горны Ніл ===
Выток ракі Ніл — 420-кіламетровая рака Кагера, якая бярэ пачатак у месцы злучэння рэк [[Ніаваронгу]] і [[Рувуву]]. Кагера цячэ па вулканічнай глебе і мае некалькі скальных парогаў, утвараючых [[вадаспад]]ы. Праз 400 км яна ўпадае ў [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]], у некалькіх км ад горада Букоба, і выцякае з возера на поўнач пад назвай Ніл Вікторыі. Ніл Вікторыі бярэ пачатак у паўночнай частцы праліва Росберы, які аддзяляе востраў Бувума ад угандыйскага берага возера, а потым цячэ на паўночны захад па крышталічным рэчышчы, утвараючы водныя каскады. Два з іх маюць выгляд вялікіх вадаспадаў — Рыпон і Авена. Праз 200 км Ніл Вікторыі ўпадае ў забалочанае [[К’ёга|возера К'ёга]], з якога выцякае вадаспадамі Мурчысана і цячэ ў [[Альберт|возера Альберт]]. Выцякаючы з яго мае назву Ніл Альберта. Далей мінуючы Афрыканскае ўзвышша цячэ на поўнач.
=== Сярэдні Ніл ===
Радок 63 ⟶ 73:
{{Пустыня Сахара}}
{{Населеныя пункты на Ніле}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Ніл|
[[Катэгорыя:Рэкі, якія ўпадаюць у Міжземнае мора]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
[[Катэгорыя:Рэкі Егіпта]]
[[Катэгорыя:Рэкі Судана]]
[[Катэгорыя:Рэкі Паўднёвага Судана]]
[[Катэгорыя:Рэкі Уганды]]
|