Ніл: Розніца паміж версіямі

{{Рака

|Назва | назва = Ніл

| роднаяНацыянальная назва =النيل ar/النيل

|Выява | выява = Egypt Nil.jpg

|Шырыня выявы велічыня =

|Подпіс выявы тлумачэнне = Ніл у Егіпце

|Расход вады | краіны = 2830

|Месца даўжынявымярэння = 6671=

|Вышыня расходвытока вады = 2 830 =

|Каардынаты вадазборвытока = 3 400 000

|Вусце | карта = [[Міжземнае мора]]

|Каардынаты commons вусця = Nile

'''Ніл''' ([[грэчаская мова|грэч]]. Νειλος, [[арабская мова|араб]]. النيل) — самая доўгая [[рака]] на [[Планета Зямля|Зямлі]] (даўжыня 6671 км<ref>З [[Рака Кагера|Кагерай]]й</ref>.), цячэ ў цэнтральнай і паўночна-ўсходняй частцы [[Афрыка|Афрыкі]], праходзіць усе кліматычныя зоны [[кантынент]]а. З-за сваёй вялікай даўжыні знаходзіцца ў абодвух паўшар'ях: выток на 2°16′ пд. ш., а вусце на 31° пн. ш. [[Вадазбор]] 2870 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў [[Вусце (частка ракі)|вусці]] 2,6 тыс. м³/сек.

Беларуская назва ''Ніл'' і арабскія назвы ''en-Nîl'' і ''an-Nîl'' абедзве паходзяць з [[лацінская мова|лацінскага]] ''{{lang|la|Nilus}}'' і [[старажытнагрэчаская мова|старажытнагрэчаскага]] {{lang|grcl|Νεῖλος}}<ref name="OED">{{cite book|title=[[Oxford English Dictionary]]|edition=3|date=December 2009|publisher= [[Oxford University Press]]|location=Oxford, England|chapter=Nile}}</ref><ref name=EB>«[[s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Nile#Name|Nile]]» in the ''Encyclopædia Britannica'', 11th&nbsp;ed., Vol.&nbsp;19. 1911. Hosted at [[s:Main Page|Wikisource]].</ref>. Аднак, далейшая этымалогія аспрэчваецца<ref name=EB/><ref>An overview is given by: Carles Múrcia (2006). [http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} {{lang-el|Νεῖλος}} : El nom grec del riu Nil pot ser d'origen amazic?] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140304065941/http://www.aulaorientalis.org/AuOr%20escaneado/AuOr%2025-2007/AuOr%2025-2007-2/2/U-2-5-Murcia-Nil-amazic.pdf |date=4 сакавіка 2014 }} ''Aula Orientalis'' '''24''': 269—292</ref>. Адна з магчымых этымалогій выводзіць назву з [[семіцкія мовы|семіцкага]] ''Nahal'' са значэннем «рака»<ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Nile&allowed_in_frame=0 |title=Nile |publisher=Online Etymology Dictionary |accessdate=January 20, 2013}}</ref>. Назвы «Белы Ніл» і «Блакітны Ніл», якімі называюцца вярхоўі ракі, узніклі ад арабскай назвы ракі, якая першапачаткова адносілася толькі да [[судан]]скага адрэзка, які пачынаецца ў [[Хартум]]е<ref name=EB/>.

Ніл — калыска самай старажытнай цывілізацыі на Зямлі. Жыццё старажытных егіпцян канцэнтравалася вакол дэльты і даліны ніжняга Ніла. Першая спроба вызначыць месцазнаходжанне вытока мела месца ў часы [[Нерон]]а ў [[54]] — [[68]] гг. н.э. Але толькі экспедыцыі еўрапейскіх першапраходцаў у 19 ст. атрымалі інфармацыю аб рацэ і яе наваколлі. Першымі, хто трапіў у раён [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]] былі [[Рычард Бартан]] і [[Джон Спек]]. Экспедыцыя нарадзіла гіпотэзу, што Ніл выцякае з возера Вікторыя. Наступным падарожнікам, які адкрыў [[Луалабе]], пачатак Конга, памылкова прыняты за выток Ніла, быў [[Давід Лівінгстан]]. Сапраўдны пачатак Ніла адшукаў [[Генры Мортан Стэнлі]], які дзякуючы дакладнаму вывучэнню ваколіц возера Вікторыя, адкрыў сапраўдны выток — раку [[рака Кагера|Кагеру]].

Выток ракі Ніл — 420-кіламетровая рака Кагера, якая бярэ пачатак у месцы злучэння рэк [[Ніаваронгу]] і [[Рувуву]]. Кагера цячэ па вулканічнай глебе і мае некалькі скальных парогаў, утвараючых [[вадаспад]]ы. Праз 400 км яна ўпадае ў [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]], у некалькіх км ад горада Букоба, і выцякае з возера на поўнач пад назвай Ніл Вікторыі. Ніл Вікторыі бярэ пачатак у паўночнай частцы праліва Росберы, які аддзяляе востраў Бувума ад угандыйскага берага возера, а потым цячэ на паўночны захад па крышталічным рэчышчы, утвараючы водныя каскады. Два з іх маюць выгляд вялікіх вадаспадаў — Рыпон і Авена. Праз 200 км Ніл Вікторыі ўпадае ў забалочанае [[К’ёга|возера К'ёга]], з якога выцякае вадаспадамі Мурчысана і цячэ ў [[Альберт|возера Альберт]]. Выцякаючы з яго мае назву Ніл Альберта. Далей мінуючы Афрыканскае ўзвышша цячэ на поўнач.

[[Катэгорыя:Ніл|* ]]