Ніл: Розніца паміж версіямі

{{Рака

|Назва | назва = Ніл

| роднаяНацыянальная назва =النيل ar/النيل

|Выява | выява = Egypt Nil.jpg

|Шырыня выявы велічыня =

|Подпіс выявы тлумачэнне = Ніл у Егіпце

|Расход вады | краіны = 2830

|Месца даўжынявымярэння = 6671=

|Вышыня расходвытока вады = 2 830 =

|Каардынаты вадазборвытока = 3 400 000

|Вусце | карта = [[Міжземнае мора]]

|Каардынаты commons вусця = Nile

{{вызнч|1='''Ніл}}''' ([[грэчаская мова|грэч]]. Νειλος, [[арабская мова|араб]]. النيل)  — самая доўгая [[рака]] на [[Планета Зямля|Зямлі]] (даўжыня 6671 км<ref>З [[Рака Кагера|Кагерай]]й</ref>.), цячэ ў цэнтральнай і паўночна-ўсходняй частцы [[Афрыка|Афрыкі]], праходзіць усе кліматычныя зоны [[кантынент]]а. З-за сваёй вялікай даўжыні знаходзіцца ў абодвух паўшар'ях: выток на 2°16′ пд. ш., а вусце на 31° пн. ш. [[Вадазбор]] 2870 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў [[Вусце (частка ракі)|вусці]] 2,6 тыс. м³/сек.

Ніл  — калыска самай старажытнай цывілізацыі на Зямлі. Жыццё старажытных эгіпцянаўегіпцян канцэнтравалася вакол дэльты і даліны ніжняга Ніла. Першая спроба вызначыць месцазнаходжанне вытока мела месца ў часы [[Нерон]]а ў [[54]] – — [[68]] гг. н.э. Але толькі экспедыцыі еўрапейскіх першапраходцаў у 19 ст. атрымалі інфармацыю аб рацэ і яе наваколлі. Першымі, хто трапіў у раён [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]] былі [[Рычард Бартан]] і [[Джон Спек]]. Экспедыцыя нарадзіла гіпотызугіпотэзу, што Ніл выцякае з возера Вікторыя. Наступным падарожнікам, які адкрыў [[Луалабе]], пачатак Конга, памылкова прыняты за выток Ніла, быў [[Давід Лівінгстан]]. Сапраўдны пачатак Ніла адшукаў [[Генры Мортан Стэнлі]], які дзякуючы дакладнаму вывучэнню ваколіцаўваколіц возера Вікторыя, адкрыў сапраўдны выток - — раку [[КарэгеКагера|Кагеру]].

Выток ракі Ніл  — 420-кіламетровая рака КарэгеКагера, якая бярэ пачатак у месцы злучэння рэк [[Ніаваронгу]] і [[Рувуву]]. КарэгеКагера цячэ па вулканічнай глебе і мае некалькі скальных парогаў, утвараючых [[вадаспад]]ы. Праз 400  км яна ўпадае ў [[Вікторыя (возера)|возера Вікторыя]], у некалькіх км ад горада Букоба, і выплываевыцякае з возера на поўнач пад назвай Ніл Вікторыі. Ніл Вікторыі бярэ пачатак у паўночнай частцы праліва Росберы, які аддзяляе выспувостраў Бувума ад угандыйскага берага возера, а потым цячэ на паўночны- захад па крышталічным рэчышчы, утвараючы водныя каскады. Два з іх маюць выгляд вялікіх вадаспадаў  — Рыпон і Авена. Праз 200 км Ніл Вікторыі ўпадае ў багнавае возеразабалочанае [[КіогаК’ёга|возера К'ёга]], з якога выцякае вадаспадамі МуршысанаМурчысана і цячэ ў [[Альберт|возера АльбертаАльберт]]. Выцякаючы з яго мае назву Ніл Альберта. Далей мінуючы Афрыканскае ўзвышша цячэ на поўнач.

Ніл Альберта цячэ на поўнач у вузкую даліну Німул. Праз некалькі сотняўсоцень км паварачваепаварочвае на паўночны- захад. У гэтым месцы ў Ніл упадае правы прыток [[рака Асва]]. Ніл пачынае цячы на поўнач пад назвай Горны Ніл (''Bahr al-Jabal''). З гэтага месца рака становіцца суднаходнай. Пасля мясцовасці Джуба Ніл цячэ ў нізіны ўсходняга [[Судан]]а, а потым паміж 7 і 9° пн. ш. упадае ў сістэму багнаў Ас-Сууд і распадаецца на некалькі рукавоў. Высокая тэмпература паветра ў сухую пару года вядзе да таго, што Горны Ніл амаль цалкам знікае з паверхні зямлі як самастойная рака. На гэтым участку Горны Ніл траціць 2/3 запасаў [[вада|вады]]. У паўднёвым Судане Ніл прымае вялікі левы прыток [[Бахр аль-Газал]]. Дзякуючы яму становіцца вялікай ракой і з гэтага моманту мае назву Белы Ніл (''Al-Bahr al-Abyad''). ПачатковаСпачатку ён цячэ на ўсход. Але пасля правага прытока [[Сабат]], паварочвае на поўнач. Потым плынь Ніла ляжыць праз сухія раўніны, якія ўваходзяць ва ўсходнюю частку [[Сахара|Сахары]], і рака цячэ праз сталіцу Судана, [[Хартум]]. У Хартуме злучаецца з найвялікшым прытокам  — Блакітным Нілам (''Al-Bahr al-Azraq''). Пасля ўпадзення Блакітнага Ніла рака цячэ далей пад назвай Ніл. На ўзвышшы Баюда Ніл мае выгляд літары "«S"». Сутыкнуўшыся зса скаламі, рака ўтварае парогі. У гэтай частцы ракі іх 6, іх абазначаюць рымскімі лічбамі ва ўзрастаючым парадку ў бок пачатку ракі. Парогі суднаходныя толькі пад час высокай вады. Апошнім вялікім прытокам Ніла з'яўляецца [[Атбара]]. Потым Ніл праходзіць праз 2 500  км праз Сахару. Перад упадзеннем у [[Міжземнае мора]] раздзяляецца і ўтварае вялікую [[дэльта|дэльту]].

Ніл упадае ў [[Міжземнае мора]] вялікай дэльтай, прыкладна 22 000 км². Яна пачынаецца ў прыгарадзе [[Каір]]а, аддалёнагааддаленага ад мора на 175  км. Уздоўж берага дэльта мае шырыню 220  км. Ніл раздзелены на два рукавы:

* усходні усходні — [[Даміетэ]] даўжынёй 240 км

* заходні  — [[Расетэ]] даўжынёй 325  км.

Дэльта Ніла шчыльна заселеная і эканамічна развітая. Дзякуючы ўрадлівай глебе, тут вырошчваюць [[цукровы трыснёг]], [[жыта]] і г.дінш.

== У СецівеЛітаратура ==

* [http://www.nil.su Ніл  — рака часу]{{ref-ru}}

[[Катэгорыя:РэкіНіл| Афрыкі]]