Epimetheus (loarenn)
| |
| Dizoloet gant | Richard Walker |
| Dizoloet d'ar | 18 du, 1966 |
| Doareennoù he c'helc'htro[1] | |
|---|---|
| radius krenn | 151,410 ± 10 km |
| Kelc'htro | km |
| Ezkreizennegezh | 0.0098 |
| Periapsis | |
| Apoapsis | |
| Prantad reveulziañ | 0.694333517 d |
| Tizh orbitel krenn | |
| Stouadur | 0.351 ± 0.004° |
| Loarenn eus | Sadorn |
| Doareennoù fizikel | |
| Treuzkiz krenn | 113 km (135 × 108 × 105 km)[2] |
| Pladadur | |
| Gorread | ~42,000 km² |
| Volum | ~760,000 km³ |
| Mas | 5.304 ± 0.013 ×1017 kg[1] |
| Douester | 0.69 ± 0.11 g/cm³ |
| Gravitadur gorre | ~0.0078 m/s2 |
| Tizh achap | ~0.032 km/s |
| Devezh | sinkron moarvat |
| Stouadur | 0 |
| Albedo | 0.5 |
| Sked dre wel | - |
| temp. gorre | ~78 K |
| Gwask atmosferel | ebet |
Epimetheus (henc'hresianeg Επιμηθεύς) a zo ul loarenn diabarzh eus Sadorn. Sadorn XI e vez anvet ivez. Hec'h an a denn eus Epimetheus.
Dizoloadenn
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An hevelep kelc'htro a zalc'h Epithemeus ha Janus. Betek n'eus ket pell 'zo e krede ar steredonourien na oa nemet ur gorfenn war ar c'helc'htro-mañ. Diaes-tre e oa evito jediñ perzhioù ar c'helc'htro-se.
D'ar 15 a viz Kerzu e tizoloas Audouin Dollfus ul loarenn a ginnigas envel Janus [1]. D'an 18 a viz Kerzu e tizoloas Richard Walker al loarenn a anver Epimetheus hiziv. D'ar mare-se e kreded na oa nemet ul loarenn el lec'h-se hag anvet e voe en un doare diofisiel "Janus".
Daouzek vloaz diwezhatoc'h, e 1978, e komprenas Stephen M. Larson ha John W. Fountain e c'helle ar selladennoù bezañ displeget gwelloc'h ma vartezeed e oa div gorfenn war an hevelep kelc'htro. Gwiriekaet e voe ar vartezeadenn-se e 1980 gant Voyager 1.
E 1980 e rojod an anv da c'hortoz S/1980 S 3. E 1983 hepken e voe anvet Epimetheus en un doare ofisiel.
Darempredoù gant Janus
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
An hevelep kelc'htro o deus Epimetheus ha Janus. 50 km nebeutoc'h eget hini Epimetheus hepken eo radius krenn Janus. Tra m'o deus ar c'heltroioù tostoc'h un tizh brasoc'h e tle an div loarenn tostaat an eil ouzh an eben. Evel ma vuzuilh Epimetheus 115 km ha Janus 178 km e rankje ur stokadenn c'hoarvezout tro-pe-dro. Tra ma tosta al loarenn ziabarzh ouzh an hini ziavaez, avat, e c'hounez he c'heltro nerzh ha kreskiñ a ra tra ma tigresk hini al loarenn ziavaez. En doare-se ec'h "eskemm" al loarennoù o c'helc'htroioù hag e krogont da bellaat adarre. Gwech ebet ne vezont tostoc'h an eil ouzh an eben eget 10.000 km. Bep pevar bloaz e c'hoarvez an eskemm. D'an 21 a viz Genver 2006 e c'hoarvezas unan hag e 2010 e c'hoarvezas an hini war-lerc'h. D'an amzer-se e kreskas kelc'htro Janus a 20 km tra ma tigreskas hini Epimetheus a 80 km.
Skouer arall ebet eus an doare emzalc'h ez eus e koskoriad an Heol.
Perzhioù fizikel
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Bez ez eus meur a grater brasoc'h eget 30 km war c'horre Epimetheus. An dra se a ziskouez eo kozh Epimetheus. Posupl eo e oa bet krouet asambles gant Janus pa voe distrujet ul loarenn brasoc'h met abred e istor koskoriad an Heol eo c'hoarvezet. E douester izel hag e albedo uhel a zamveneg eo graet a skorn dreist holl Epimetheus. Diasur eo, avat, hag ezhomm ez eus eus studioù pishoc'h.
Gwalenn
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Bez ez eus ur walenn a boultr er rannved m'emañ kelc'htroioù Janus hag Epimetheus. Gant an sontenn Cassini e oa bet dizoloet ha 5.000 km e vuzul he radius. Furmet e oa bet gant poultrennoù kaset kuit eus gorre an div loarenn gant stokadennoù.
Daveoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ 1,0 ha1,1 J.N. Spitale et al (2006). "The orbits of Saturn's small satellites derived from combined historic and Cassini imaging observations". The Astronomical Journal 132: 692
- ↑ C.C. Porco et al. (2006). "Physical characteristics and possible accretionary origins for Saturn's small satellites". Bulletin of the American Astronomical Society 37: 768