Skordisci
Skordisci su keltsko pleme koje se nakon dolaska u Panoniju, naselilo oko rijeka Dunav, Sava i Drava. Svoj historijski značaj doživjeli su širenjem na Balkansko poluostrvo početkom III stoljeća p. n. e. Na svom vrhuncu, njihov utjecaj se protezao na područja na kojima se nalaze današnje države Austrija, Hrvatska, Mađarska, Srbija, Bugarska, Slovenija, Slovačka i Bosna i Hercegovina.
Porijeklo
[uredi | uredi izvor]Etnička pripadnost plemena Scordisci je predmet rasprava; savremeni historičar J.J. Wilkes smatra da je njihovo porijeklo keltsko, pozivajući se, između ostalog, na antičkog historičara Strabona, Christopher Webber ih svrstava u Tračane, neki drugi u Ilire itd. Andras Mocsy objašnjava njihovo porijeklo sugerirajući da se ne radi o keltskom plemenu per se već o "keltskoj političkoj kreaciji".
Historija
[uredi | uredi izvor]Dolazak na Balkan
[uredi | uredi izvor]
Oko 335. godine Kelti šalju predstavnike Aleksandru Velikom, koji je u to vrijeme vodio borbe sa Tračanima, izražavajući lojalnost, svjesni njegove vojne snage. Nakon smrti Aleksandra Velikog, Skordisci su krenuli na jug. Položaj Autarijata, okrenut prema Savi i Dunavu, predstavljao je prvu prepreku u budućim keltskim pohodima na Balkan. Kelti su počeli napadati autarijatsku teritoriju oko 320. godine.[1] Pisani izvori potvrđuju da su se negdje oko 311/310. god. p. n. e. Autarijati nalazili u masovnoj seobi. Rasuli su po Makedoniji, Dardaniji, Donjem Dunavu, a jedan dio ostao je živjeti u zajednici sa Keltima.[2] Slijedilo je potčinjavanje preostalih tribalskih plemena u Moeziji, dijelova Dardanaca, nekoliko zapadnih tračanskih plemena i Peona.
Pohod u Delfe
[uredi | uredi izvor]Već 310. ili 309. god. p. n. e. Makedonski kralj Kasander imao je oružani sukob sa Keltima na planini Hemus. Godine 279. završio se veliki keltski pohod u Delfe. Kelti su najprije imali uspjeha u bici kod Termopila, ali su kod Delfa doživjeli poraz od udruženih grčkih državica. Dvije godine kasnije Kelti su prodrli u centralnu Malu Aziju i osnovali svoju koloniju Galatu.
Osnivanje Skordiske
[uredi | uredi izvor]Nakon povratka keltskih napadača na Grčku 279. god. p. n. e, od onih koji su preživjeli, formirala se nova narodnosna zajednica – Skordiska, u kojoj su se Kelti nametnuli kao malobrojna ali snažna vladajuća klasa. U formiranju te zajednice su učestvovali već porobljeni Autarijati, pojedine tribalske i tračke zajednica i manja ilirska plemena. Kelti su se se brzo utopili u brojnije populacije lokalnog stanovništva. Skoro čitav jedan vijek žive u miru sa ilirskim zajednicama koje su tu zatekle. U tom razdoblju intenzivno se bave zemljoradnjom i stočarstvom. Podižu brojna naselja - prvo otvorena a od sredine II vijeka stare ere i utvrđena. Kelti unutar naselja bili su veoma dobro organizovani i između utvrđenih naselja bila je izvršena izvjesna podjela poslova. Pojedina utvrđena naselja bila su formirana kao zanatske četvrti u kojima su se veoma uspješno izrađivale keramičke posude i prerađivao metal.
Iako se njihov keltski naziv plemena održao, "ilirizirana" verzija Scordistae se često koristila nakon II stoljeća p. n. e. Andras Mocsy navodi da su lična imena Skordisca na području južne Panonije poprimila ilirska obilježja, a u području Morave tračanska.
U centralnom dijelu Balkana smatrani su za najjače pleme. Podigli su svoja utvrđenja u Singidunumu i Taurunumu te tako osnovali današnji Beograd.
Skordisci i Rim
[uredi | uredi izvor]Od 141. godine p. n. e. Skordisci neprestano učestvuju u borbama protiv Rima, nakon što je Makedonija ušla u sastav rimske države. Koskonije ih je porazio 135. godine p. n. e. u Trakiji. Zahvaljujući pronađenom "spomen-obilježju" kod Soluna, utvrđeno je da je Sextus Pompejus ubijen u borbi protiv Skordisca kod mjesta Stobi (današnje Gradsko u Makedoniji). A 114. godine p. n. e. Skordisci su na zapadnim planinama današnje Srbije zaskočili i uništili vojsku koju je predvodio Gajus Porcius Kato. Ali, Minucius Rufus ih je pobijedio 107. godine p. n. e. No, Skordisci i dalje nisu odustajali od Panonije jer se pominju kao učesnici u sukobu sa Rimljanima tokom druge opsade Siska 119. godine p. n. e.
Lucius Cornelius Scipio Asiaticus ih je konačno nadjačao i 88. godine p. n. e. otjerao preko Dunava. Od tada snaga Skordiscija naglo opada. Ipak, to je više rezultat stanja u barbarikumu nego posljedica rimskih vojnih kampanja. Posebno su Panonci ojačali kao rimski vazali i dobili političku nezavisnost. Između 56. i 50. godine p. n. e. Dačani nanose poraz Skordiscima i oni bivaju potčinjeni njihovom kralju Burebisti (vladao od 82. do 44. godine p. n. e.).
Konačno, 15. godine p. n. e. Tiberije ih je "smrvio" i potčinio Rimu nakon čega su Skordisci najčešće djelovali kao plaćenici. Kasnije, za vrijeme vladavine Trajana, mogli su postati i građanima Rima, skupa sa Andizetima i Breucima, kako navodi J.J. Wilkes. Romanizacija Skordisca učinila je neminovnim njihov nestanak kao nezavisnog etno-političkog bića.
Brojna keltska arheološka nalazišta na Balkanu povrđuju njihovo prisustvo.
Izvori i vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- J.J. Wilkes, The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5.
- Christopher Webber, The Thracians,. 700 BC - AD 46, Osprey Publishing, ISBN 1-84176-329-2.
- Andras Mocsy, "Pannonia and Upper Moesia. A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire", London and Boston, Routledge and Kegan Paul, ISBN 0-7100-7714-9.
- The Celts. Catalogue of Exhibition at Palazzo Grassi in Venice, Thames and Hudson, London 1991.
- Keltoi. Kelti i njihovi savremenici na tlu Jugoslavije, Katalog izlozbe, Narodni muzej Ljubljana, Ljubljana 1984.
- Kruta, V. Kelti. Plato, Beograd 1996.
- Jovanović, B., Božić, D. Keltska kultura u Jugoslaviji, Praistorija jugoslavenskih zemalja V, Sarajevo 1987, 805-899.
- Todorović, J. Kelti u jugoistocnoj Evropi, Diss. 7, Muzej grada Beograda, Beograd 1968.
- Todorović, J. Skordisci: istorija i kultura. Novi Sad-Beograd 1974.
- Skordisci i autohtono stanovnistvo u srednjm Podunavlju. Balkanoloski institut SANU (ed. N. Tasic), Beograd 1992.
- M. Knežević-Jovanović: Keltsko oružje iz razorenih ratničkih grobova sa teritorije Srema i Bačke |work=Vojvođanski muzej Opvsc. archaeol.
27, 287-309 2003.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Salmedin Mesihović: Historija Autarijata" (PDF). Filozofski fakultet Sarajevo, 2014. Arhivirano s originala (PDF), 21. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Fanula Papazoglu, -Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba. Tribali, Autarijati, Dardanci, Skordisci i Mezi". AKADEMIJA NAUKA I UMJETNOSTI BOSNE I HERCEGOVINE - DJELA KNJIGA XXX , CENTAR ZA BALKANOLOŠKA ISPITIVANJA Knjiga l. SARAJEVO, 1969. Pristupljeno 9. 2. 2016.
