Papers by Marcin Śrama
Clepsydra, nr 1-2, 2021
Satyry skierowane przeciwko przywódcom targowicy są częścią twórczości Juliana Ursyna Niemcewicza... more Satyry skierowane przeciwko przywódcom targowicy są częścią twórczości Juliana Ursyna Niemcewicza w latach 1792–1793, wskazującą na zaangażowanie tego autora w polemiki polityczne czasów konfederacji targowickiej, podczas której rozstrzygały się losy uchwalonej w 1791 roku Konstytucji, a także całej Rzeczypospolitej. Na szczególną uwagę zasługują w tym kontekście satyry skierowane przeciwko Szczęsnemu Potockiemu, polskiemu magnatowi i politykowi, który wcześniej, w latach 80. XVIII wieku, uznawany był za patriotę. Niemcewicz rysuje jego obraz w takich utworach jak ,,Fragment Biblii Targowickiej. Księgi Szczęsnowe", ,,Forma prawdziwie wolnego rządu przez Konfederację Targowicką ułożona", poemat heroikomiczny ,,Głupiada" i wiersz ,,Na hersztów targowickich" (oraz być może w ,,Trenach, to jest narzekaniach Szczęsnowych", w których przypadku kwestia autorstwa jest niejednoznaczna). Utwory te są ważne zarówno jako wyraz poglądów samego Niemcewicza, jak i głos całego środowiska proreformatorskiego dotyczący działalności „herszta Targowicy”.
Wielość w jedności. W 300. rocznicę narodzin masonerii spekulatywnej, 2021
Działalność lóż wolnomularskich w XVIII i XIX wieku niezwykle często stawała się tematem sztuk te... more Działalność lóż wolnomularskich w XVIII i XIX wieku niezwykle często stawała się tematem sztuk teatralnych, zazwyczaj komedii, których fabuła opierała się na podejmowanych przez kobiety lub nierozumiejących masońskich idei mężczyzn, próbach poznania sekretów wolnych mularzy. Najdoskonalszym przykładem tego typu sztuki jest napisany przez niemieckiego dramaturga i masona, Augusta von Kotzebue dramat pod tytułem ,,Wolny mularz". Sztuka, która będąc całkiem udaną komedią, jednocześnie stanowi próbę ukazania wizerunku idealnego wolnomularza. Sztuką zupełnie inną pod względem formy od dramy Kotzebue'go i jednocześnie niepowielającą opartego na tajemnicy schematu jest opublikowana w roku 1777 ,,Le Franc-maçon prisonnier" autorstwa Hansa Heinricha von Ecker und Eckhoffen. Jej głównym bohaterem jest mason uwięziony przez władze państwowe za swe ,,zbrodnie i tajemnice” (choć w rzeczywistości żadnych zbrodni nie popełnił). W trakcie prowadzonych przesłuchań dokonuje on elokwentnej obrony wolnomularstwa i wykazuje, że w rzeczywistości bycie wolnomularzem i dobrym obywatelem nawzajem się nie wykluczają. Pomimo tego, że sztuki te są zupełnie od siebie odmienne, to łączy je szereg nawiązań do wolnomularskiej symboliki, a także sposób ukazania postaci masona oraz ich odbiór wśród publiczności, który był dość jednoznaczny
Dialogi Polityczne, nr 31, 2021
Francisco de Quevedo (1580-1645) was Spanish nobleman, politician, writer and political thinker. ... more Francisco de Quevedo (1580-1645) was Spanish nobleman, politician, writer and political thinker. His most important political works are La política de Dios, y gobierno de Cristo (1626; eng. "The Politics of the Lord") and La vida de Marco Bruto (1644; eng. "The Life of Marcus Brutus"). De Quevedo described his political thing in these letters in which he emphasized the role of the ruler's responsibility. De Quevedo dealt with the issue of admissibility of resistance to power and tyrannicide when the king does not fulfill his duties. Also, following the example of saint Thomas Aquinas, he saw in the king a follower of Christ. For this reason, Jesus's deeds were the basis for his reflection.
Dialogi Polityczne, nr 31, 2021
Diego de Saavedra Fajardo (1584-1648) was Spanish diplomat and political writer, author of many w... more Diego de Saavedra Fajardo (1584-1648) was Spanish diplomat and political writer, author of many works, for example: La república literaria, Corona gótica, castellana y austríaca (1648), Introducción a la política y razón de Estado del rey católico don Fernando (1631) and Idea de un príncipe político cristiano (1640, eng. "Idea of a Christian Political Prince"). These last work is an important expression of the neo-stoicism and neo-thomism which flourished in 17 th-century Spain. The author also refers to the concept of a good reason of state and creates an anti-Machiavellian vision of politics. Saavedra's work is also worth attention due to its form. It is one of the most important examples of emblem book.
Studia Europaea Gnesnensia
This paper focuses on August von Kotzebue’s play “Der Freimaurer” [The Freemason], as a piece wit... more This paper focuses on August von Kotzebue’s play “Der Freimaurer” [The Freemason], as a piece within the prolific genre of comedies about freemasons which emerged in the 1740s, and a work which includes numerous worldview-related allusions. In this context, the author extensively discusses the life and the oeuvre of the playwright who thus far has not been devoted any thorough study in Polish, apart from relatively brief mentions in works on the period and writers he had inspired.
Studia Europaea Gnesnensia
This paper discusses the drama entitled “Le franc-maçon prisonnier”, whose French-language versio... more This paper discusses the drama entitled “Le franc-maçon prisonnier”, whose French-language version written by Hans Heinrich Freiherr von Ecker und Eckhoffen was published in 1777, (the longer German version, i.e. Der Freymaurer im Gefängnis, signed Hans Karl Freiherr von Ecker und Eckhoffen followed a year later), in the context of the Enlightenment concept of tolerance, and the Freemasonic and literary activity of the brothers (co-authors, or the author and the translator of the work). The issues relating to the piece and the literary work of the von Ecker und Eckhoffens has not been previously addressed in any publications in Polish.
Koło Historii, nr 25, 2020
Materiał źródłowy z wstępem zawierającym omówienie kontekstu powstania prezentowanej Odezwy.
Lit... more Materiał źródłowy z wstępem zawierającym omówienie kontekstu powstania prezentowanej Odezwy.
Literówka na stronie 296: zamiast ,,niebanie" powinno być ,,niebawnie"
Złe kobiety czy zła sława? Negatywne wizerunki kobiet na przestrzeni dziejów, 2021
The aim of the article is to analyze the image of queen Bona in texts whose authors were influenc... more The aim of the article is to analyze the image of queen Bona in texts whose authors were influenced by the black legend of the queen having its source in 16th-century pamphlets, in which she was portrayed as a greedy and murderous woman. Later, in the eighteenth century, the black legend of queen became an important element of classicist tragedies and is reproduced by successive 19th-century historians (Czacki, Bandtkie, Lelewel, Bobrzyński), as well as authors of popularizing works (Czartoryska, Siemieński, anonymous author an article from Przyjaciel Ludu) and writers (Pol).
Clepsydra. Naukowe czasopismo historyczne, nr 2, 2020
Astolphe de Custine's ,,Russia in 1839" (published for the first time in 1843) is a description o... more Astolphe de Custine's ,,Russia in 1839" (published for the first time in 1843) is a description of a trip to this country. This is one of the most popular nineteenth-century books describing the state of tsars. The publication was caused a lot of controversy and was considered as ,,Russophobic" but according to the author's declaration it was supposed to be a objective description of Russia. At the same time, it aroused considerable interest in the circles of Polish emigrants, who saw an expression of support for the Polish cause in it. The French traveler does not visit the Polish lands, but he raised topics related to the Polish matter several times. The article concerns Polish threads in de Custine's work and its role in the French author's argument.
Pro Fide, Rege et Lege, nr 84, 2020
Zarys biografii i opis poglądów politycznych Huguesa Rebella, którego dwa traktaty filozoficzno-p... more Zarys biografii i opis poglądów politycznych Huguesa Rebella, którego dwa traktaty filozoficzno-polityczne zostały także zaprezentowane w tym samym numerze czasopisma.
Pro Fide, Rege et Lege, nr 84, 2020
The problem of the Polishness of Silesia and the defense of the Polish-speaking population living... more The problem of the Polishness of Silesia and the defense of the Polish-speaking population living in this area was widely described in the times of the Second Polish Republic and the People’s Republic of Poland. In newer scientific studies, however, it escapes the background, or
is completely ignored. For this reason, the first part of this article is devoted to reminding about the Polish inhabitants of this region in the early modern era, which is an introduction to the description of the attempts to defend the Polish-speaking population against Germanization at the turn of the 18th and 19th centuries. These attempts to defend corresponded to some extent with perception of the issues related to Silesia in the territory of the Republic of Poland, which is shown on the example of Seweryn Rzewuski’s publication entitled Reflections on Polish kings (1790).
Studia z historii i kultury krajów języka hiszpańskiego, 2020
Na przestrzeni dziejów wielkim zainteresowaniem filozofów cieszyły się zagadnienia związane z wyc... more Na przestrzeni dziejów wielkim zainteresowaniem filozofów cieszyły się zagadnienia związane z wychowaniem młodych ludzi pochodzących z najwyższych warstw społecznych a w szczególności dzieci królewskich. Wystarczy tu przypomnieć o Arystotelesie wychowującym Aleksandra Wielkiego, czy Senece pełniącym funkcję preceptora Nerona. Myśliciele tworzyli także publikacje dotyczące wychowania przyszłego króla, będące jednocześnie swego rodzaju poradnikami sprawowania władzy. Ten rodzaj literatury dydaktycznej nazywany jest speculum regale lub speculum principum i funkcjonował w Europie od czasów starożytnych.
Wiele takich dzieł powstało w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej na Półwyspie Iberyjskim. W tym artykule największa uwaga zostanie poświęcona właśnie traktatom nowożytnym, takim jak ,,Zegar monarchów" Antonio de Guevary i ,,Idea de un príncipe político cristiano representada en las empresas" Diega de Saavedry Fajardo. Są to przykłady dzieł z XVI i XVII wieku inspirowanych myślą neostoicką, które zyskały największe znaczenie spośród wszystkich prac tego typu.
Studia Europaea Gnesnensia nr 22, 2020
The paper is concerned with the life and work of Pierre Clément, a Geneva-born journalist, dramat... more The paper is concerned with the life and work of Pierre Clément, a Geneva-born journalist, dramatist and poet, who was one of the first to make a freemason a protagonist in a play. Issues relating to that author have not been discussed in Polish so far, even though Clément was a significant figure in French playwriting as the precursor of Masonic themes.
Studia Europaea Gnesnensia, nr 21, 2020
This paper focuses on August von Kotzebue's play "Der Freimaurer" [The Freemason], as a piece wit... more This paper focuses on August von Kotzebue's play "Der Freimaurer" [The Freemason], as a piece within the prolific genre of comedies about freemasons which emerged in the 1740s, and a work which includes numerous worldview-related allusions. In this context, the author extensively discusses the life and the oeuvre of the playwright who thus far has not been devoted any thorough study in Polish, apart from relatively brief mentions in works on the period and writers he had inspired .
The work by von Kotzebue may be interpreted on many levels. On the one hand, it features an ideological layer (support for the Enlightenment idea of equality) and an apologetic one (defence of freemasonry, in which both the protagonist and the author were involved). On the other hand, there are the comedic and romantic themes (a story of how love is capable of overcoming human vices). At the same time, the piece includes numerous references to the legends about freemasons which were widespread in Europe, a fact also addressed in the paper.
Pro Fide, Rege et Lege, nr 83, 2020
Studia Europaea Gnesnensia, nr 20, 2019
Artykuł stanowi prezentację dramatu pod tytułem ,,Le franc-maçon prisonnier'', którego francuskoj... more Artykuł stanowi prezentację dramatu pod tytułem ,,Le franc-maçon prisonnier'', którego francuskojęzyczna, wydana w roku 1777, wersja została napisana przez Hansa Heinricha Freiherr von Ecker und Eckhoffena (dłuższą, niemieckojęzyczną noszącą tytuł ,,Der Freymaurer im Gefängnis'' i sygnowaną imieniem Hansa Karla Freiherr von Ecker und Eckhoffena opublikowano rok później), w kontekście oświeceniowej idei tolerancji oraz działalności wolnomularskiej i literackiej obu braci (współautorów, bądź autora i tłumacza prezentowanego dzieła). Problematyka związana z utworem oraz działalnością literacką von Ecker und Eckhoffenów nie była dotychczas omawiana w publikacjach naukowych w języku polskim.
Dzieło stworzone przez Hansa Heinricha Freiherr von Ecker und Eckhoffena jest apologią mającego duże znaczenie w szerzeniu idei oświecenia wolnomularstwa i głoszonej przez nie filozofii. Niemiecki arystokrata i wolnomularz przedstawiając postać szlachetnego, uwięzionego masona poprzez jego postawę i słowa podważa wszelkie oskarżenia przeciwko przedstawicielom sztuki królewskiej, zabiera głos w wewnętrznym konflikcie między nimi, a jednocześnie nawiązując do bardzo popularnych w epoce ,,Inkasów'' Marmontela czyni ze swego utworu manifest oświeceniowej idei tolerancji.
Monarchia. Idea-historia-perspektywy, 2018
Artykuł stanowi omówienie portretu dobrego chrześcijańskiego króla, który zawarty jest w publikac... more Artykuł stanowi omówienie portretu dobrego chrześcijańskiego króla, który zawarty jest w publikacji Idea de un príncipe político cristiano (1640) autorstwa XVII-wiecznego hiszpańskiego teologa, filozofa i dyplomaty Diega de Saavedry Fajardo. Dzieło to jest interesujące z co najmniej kilku powodów - przede wszystkim stanowi pełną erudycji polemikę z poglądami zwolenników filozofii Machiavellego, a przy tym jest ważnym wyrazem rozwijającego się w Hiszpanii w wieku XVI i XVII neotomizmu i neostoicyzmu. W tym ,,poradniku sprawowania władzy” zawarty jest opis cnót, które powinien wykazywać idealny chrześcijański monarcha, a także sposobu jego postępowania w codziennym zajmowaniu się sprawami państwa. W pliku pdf poszerzona i poprawiona wersja tekstu opublikowana na portalu myslkonserwatywna.pl: https://myslkonserwatywna.pl/srama-portret-dobrego-chrzescijanskiego-krola-w-idea-de-un-principe-politico-cristiano-diega-de-saavedry-fajardo/
Koło historii, nr 17, 2015
( Opublikowane w czasopiśmie ,,Koło Historii", nr. 17 [Lublin 2015] )August już od początku swych... more ( Opublikowane w czasopiśmie ,,Koło Historii", nr. 17 [Lublin 2015] )August już od początku swych rządów próbował przedstawiać się, jako człowiek, który bierze republikę w opiekę i przywraca dawne obyczaje oraz rządzi w sposób sprawiedliwy i łagodny. Jest to jednak, rzecz jasna, deklaracja o charakterze czysto propagandowym. Znawca historii Rzy-mu, a zarazem znakomity pisarz polityczny – Nicollo Machiavelli twierdził, iż władca powinien wydawać się człowiekiem miłosiernym, wiernym, ludzkim, prawym i religijnym, lecz w praktyce może (gdy zachodzi taka potrzeba) zaprzeczać tym wartościom w swych działaniach 1. Poniższy artykuł stanowi krótką analizę tego na ile w świetle przekazu rzymskich historyków (nie zawsze przychylnych instytucji cesarstwa) pierwszy z rzymskich cesarzy – August wypełniał dwa spośród deklarowanych założeń swej polityki-odnowę obyczajów przodków (która była odpowiedzią na kryzys demografi czny i plagę rozwodów) i sprawowanie rządów w zgodzie ze starorzymską cno-tą łagodności. Działalność Augusta przedstawiona jest przy tym obok krótkiego opisu wydarzeń z ostatnich lat republiki, mającego na celu ukazanie, w jaki sposób twórca pryncypatu odcinał się od niechlubnych praktyk tego okresu, a także, tego w jaki sposób we wspomnianych aspektach kontynuował on politykę swego przybranego ojca – Juliusza Cezara.
Book Reviews by Marcin Śrama
Koło Historii, nr 25, 2020
Artykuł poświęcony jest publikacji Jacka Kowalskiego, dotyczącej średniowiecza, mitów i nieuzasa... more Artykuł poświęcony jest publikacji Jacka Kowalskiego, dotyczącej średniowiecza, mitów i nieuzasadnionych poglądów dotyczących tej epoki. Jest to książka wyróżniająca się na tle licznych opracowań popularnonaukowych, jakie w ostatnich latach zalewają polski rynek, gdyż autorowi z jednej strony udało się dokonać refleksji (częstokroć zahaczającej o ujęcie naukoznawcze) nad dość skomplikowanymi kwestiami, takimi jak średniowieczny sposób widzenia świata, czy rola sztuki w tej epoce, a z drugiej stworzyć narrację, która jest spójna i interesująca.
Koło historii, nr 24, 2019
Recenzja publikacji prof. Jacka Kowalskiego pt. Rzeczpospolita sarmacka. Antologia poezji staropo... more Recenzja publikacji prof. Jacka Kowalskiego pt. Rzeczpospolita sarmacka. Antologia poezji staropolskiej. République Sarmate. Anthologie de l'ancienne poésie polonaise (Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2018).
Uploads
Papers by Marcin Śrama
Literówka na stronie 296: zamiast ,,niebanie" powinno być ,,niebawnie"
is completely ignored. For this reason, the first part of this article is devoted to reminding about the Polish inhabitants of this region in the early modern era, which is an introduction to the description of the attempts to defend the Polish-speaking population against Germanization at the turn of the 18th and 19th centuries. These attempts to defend corresponded to some extent with perception of the issues related to Silesia in the territory of the Republic of Poland, which is shown on the example of Seweryn Rzewuski’s publication entitled Reflections on Polish kings (1790).
Wiele takich dzieł powstało w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej na Półwyspie Iberyjskim. W tym artykule największa uwaga zostanie poświęcona właśnie traktatom nowożytnym, takim jak ,,Zegar monarchów" Antonio de Guevary i ,,Idea de un príncipe político cristiano representada en las empresas" Diega de Saavedry Fajardo. Są to przykłady dzieł z XVI i XVII wieku inspirowanych myślą neostoicką, które zyskały największe znaczenie spośród wszystkich prac tego typu.
The work by von Kotzebue may be interpreted on many levels. On the one hand, it features an ideological layer (support for the Enlightenment idea of equality) and an apologetic one (defence of freemasonry, in which both the protagonist and the author were involved). On the other hand, there are the comedic and romantic themes (a story of how love is capable of overcoming human vices). At the same time, the piece includes numerous references to the legends about freemasons which were widespread in Europe, a fact also addressed in the paper.
Dzieło stworzone przez Hansa Heinricha Freiherr von Ecker und Eckhoffena jest apologią mającego duże znaczenie w szerzeniu idei oświecenia wolnomularstwa i głoszonej przez nie filozofii. Niemiecki arystokrata i wolnomularz przedstawiając postać szlachetnego, uwięzionego masona poprzez jego postawę i słowa podważa wszelkie oskarżenia przeciwko przedstawicielom sztuki królewskiej, zabiera głos w wewnętrznym konflikcie między nimi, a jednocześnie nawiązując do bardzo popularnych w epoce ,,Inkasów'' Marmontela czyni ze swego utworu manifest oświeceniowej idei tolerancji.
Book Reviews by Marcin Śrama
Literówka na stronie 296: zamiast ,,niebanie" powinno być ,,niebawnie"
is completely ignored. For this reason, the first part of this article is devoted to reminding about the Polish inhabitants of this region in the early modern era, which is an introduction to the description of the attempts to defend the Polish-speaking population against Germanization at the turn of the 18th and 19th centuries. These attempts to defend corresponded to some extent with perception of the issues related to Silesia in the territory of the Republic of Poland, which is shown on the example of Seweryn Rzewuski’s publication entitled Reflections on Polish kings (1790).
Wiele takich dzieł powstało w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej na Półwyspie Iberyjskim. W tym artykule największa uwaga zostanie poświęcona właśnie traktatom nowożytnym, takim jak ,,Zegar monarchów" Antonio de Guevary i ,,Idea de un príncipe político cristiano representada en las empresas" Diega de Saavedry Fajardo. Są to przykłady dzieł z XVI i XVII wieku inspirowanych myślą neostoicką, które zyskały największe znaczenie spośród wszystkich prac tego typu.
The work by von Kotzebue may be interpreted on many levels. On the one hand, it features an ideological layer (support for the Enlightenment idea of equality) and an apologetic one (defence of freemasonry, in which both the protagonist and the author were involved). On the other hand, there are the comedic and romantic themes (a story of how love is capable of overcoming human vices). At the same time, the piece includes numerous references to the legends about freemasons which were widespread in Europe, a fact also addressed in the paper.
Dzieło stworzone przez Hansa Heinricha Freiherr von Ecker und Eckhoffena jest apologią mającego duże znaczenie w szerzeniu idei oświecenia wolnomularstwa i głoszonej przez nie filozofii. Niemiecki arystokrata i wolnomularz przedstawiając postać szlachetnego, uwięzionego masona poprzez jego postawę i słowa podważa wszelkie oskarżenia przeciwko przedstawicielom sztuki królewskiej, zabiera głos w wewnętrznym konflikcie między nimi, a jednocześnie nawiązując do bardzo popularnych w epoce ,,Inkasów'' Marmontela czyni ze swego utworu manifest oświeceniowej idei tolerancji.