Liechtenstein

Gwlad fechan yng ngorllewin Ewrop rhwng y Swistir ac Awstria yw Tywysogaeth Liechtenstein neu Liechtenstein.

Liechtenstein

Fürstentum Liechtenstein
Arwyddair	Für Gott, Fürst und Vaterland
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad
Enwyd ar ôl	Teulu Tywysogaidd Liechtenstein
Prifddinas	Vaduz
Poblogaeth	37,922
Sefydlwyd	12 Gorffennaf 1806
Anthem	Oben am jungen Rhein
Pennaeth llywodraeth	Daniel Risch
Cylchfa amser	UTC+01:00
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Almaeneg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Cydffederasiwn yr Almaen, Ardal Economeg Ewropeaidd, Gorllewin Ewrop
Arwynebedd	160 km²
Gerllaw	Afon Rhein
Yn ffinio gyda	Y Swistir, Awstria, yr Undeb Ewropeaidd
Cyfesurynnau	47.145°N 9.55389°E
Cod post	9485–9498
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Cabined Liechtenstein
Corff deddfwriaethol	Landtag of Liechtenstein
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Tywysog Liechtenstein
Pennaeth y wladwriaeth	Hans-Adam II, Tywysog Liechtenstein
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Liechtenstein
Pennaeth y Llywodraeth	Daniel Risch
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$7,186 million
Arian	franc Swisaidd
Cyfartaledd plant	1.45
Mynegai Datblygiad Dynol	0.935
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Daearyddiaeth

Mae'r mynyddoedd yn codi o Ddyffryn Rhein i uchderoedd o dros 2500m (8000').

Delwedd lloeren o Liechtenstein

Hanes

Cafodd y dywysogaeth ei ffurfio trwy uniad siroedd Vaduz a Schellenberg yn 1719. Bu'n rhan o'r Ymerodraeth Lân Rufeinig hyd 1806. Ffurfiodd y wlad undeb doll â'r Swistir yn 1923. Hyd at 1984 nid oedd gan ferched hawl i bleidleisio yn yr etholiad cenedlaethol.

Iaith a diwylliant

Yr Almaeneg yw iaith swyddogol y wlad. Mae'r mwyafrif o'r boblogaeth yn Gatholigion a'r Eglwys Gatholig yw eglwys swyddogol y wlad.

Chwaraeon

Fel yng Nghymru mae tîm pêl-droed mawr Liechtenstein; FC Vaduz, yn chwarae yn y wlad drws nesaf sef y Swistir. Ar y lefel rhyngwladol mae tîm Leichtenstein yn chwarae ym mhencampwriaethau Ewrop, a'r Byd. Ar ben hyn mae un tîm o Gwpan Liechtenstein yn cael mynediad i'r UEFA Europa League, ac hyd yn oed wedi curo tîm o Latfia yn y European Cup Winners' Cup ym 1996.

Yn rhyngwladol maen nhw wedi trechu: Portiwgal 2-2 yn 2004 Lwcsembwrg 4-0 yn 2006 Gwlad yr Ia 3-0 yn 2007. Latfia 1-0 yn 2008

Yng Ngemau Olympaidd y Gaeaf enillodd y Leichtensteinwraig Hanni Wenzel Fedal Aur a Medal Arian ym 1980. Mae dinasyddion eraill o'r wlad hefyd wedi ennill medalau, er bod ei phoblogaeth tua 1% o boblogaeth Cymru.

Economi

Er bod diwydiant ysgafn yn bwysig, twristiaeth yw un o brif ffynonellau incwm. Mae gwerthu stampiau hefyd yn bwysig i'r economi, on nid y o gymharu ag Arian. Mae diwydiant arian yn creu o leiaf 30% o drethi Leichtenstein. A chyda tua 73,700 o gwmniau yno mae mwy nag un cwmni i bob dinesydd. Ar ben hyn mae 'sefydliadau' neu Stiftungen cofrestredig yn Leichtenstein yn cadw arian a chyfoeth miloedd o dramorwyr di-breswyl yn saff rhag awdurdodau treth y byd. Treth uchaf i fusnesau fel hyn yw 20%, a chan fod angen aelod leol i bob cwmni mae cyfreithwyr masnachol y wlad yn elwa yn sylweddol.

• Treth incwm yw 1.2%.
• Treth leol bob comiwn yw 16.5%
• Yswiriant Cenedlaethol 4.3%
• Treth Etifeddu yn dechrau o 0.5%

O Awst 2009, mae llywodraeth Prydain wedi cytuno i rannu gwybodaeth ar y 5,000 o Brydeinwyr a'u £3biliwn mewn ymddiriedolaethau yn y wlad [1] yn ôl safle we y BBC.

Dolenni allanol

• Tywysogaeth Liechtenstein - gwefan swyddogol Archifwyd 2008-05-26 yn y Peiriant Wayback
• Hanes Liechtenstein - prif ddogfennau
• Lluniau o Liechtenstein Archifwyd 2007-02-18 yn y Peiriant Wayback
• "For Rent: One Principality. Prince Not Included." (erthygl yn y New York Times, 25 Mawrth 2003)