Y Gêm Fawr
Term a fathwyd i ddisgrifio'r ymgiprys am rym strategol a gwrthdaro rhwng yr Ymerodraeth Brydeinig ac Ymerodraeth Rwsia am oruchafiaeth yng Nghanolbarth Asia yn y 19g yw Y Gêm Fawr (o'r ymadrodd Saesneg, The Great Game). Mae cyfnod y Gêm Fawr yn ymestyn o tua'r 1810au ac arwyddo Cytundeb Persia a Rwsia 1813 hyd y Gynhadledd Eingl-Rwsiaidd yn 1907. Gellid ystyried yr anghydfod yn y rhanbarth a ddilynodd Chwyldro'r Bolsheficiaid yn Rwsia yn 1917 yn barhad o'r Gêm ar raddfa llai.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | cold war  |
|---|---|
| Dechreuwyd | 12 Ionawr 1830 |
| Daeth i ben | 10 Medi 1895 |
Bathwyd y term "The Great Game" gan Arthur Conolly, swyddog gwybodaeth yn Chweched Farchoglu Ysgafn Bengal (Bengal Light Cavalry) Cwmni Prydeinig Dwyrain India. Daeth yn enw cyfarwydd ym Mhrydain a llefydd eraill ar ôl iddo gael ei ddefnyddio gan y nofelydd Seisnig Rudyard Kipling yn ei nofel Kim (1901).
Yn ogystal â Phrydain a Rwsia, roedd y Gêm Fawr yn effeithio ar wleidyddiaeth a chymdeithas gwledydd fel Persia, Tibet a Tsieina, ynghyd â'r India Brydeinig (India a Pacistan), ond ei chanolbwynt oedd Affganistan a gorllewin a gogledd Pacistan (nad oedd yn bod y pryd hynny).[1] Gellid dadlau fod rhai o ganlyniadau'r Gêm yn effeithio ar y rhanbarth hyd heddiw, e.e. y sefyllfa yn Affganistan a meddiannu Tibet gan Weriniaeth Pobl Tsieina.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Central Asia: Affganistan and Her Relation to British and Russian Territories". World Digital Library. 1885. Cyrchwyd 2013-07-28.
