1816 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1816 i Gymru a'i phobl
Deiliaid
[golygu | golygu cod]- Tywysog Cymru - Siôr (Siôr IV yn ddiweddarach)
- Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick
Digwyddiadau
[golygu | golygu cod]
- 10 Chwefror - Lansir llongau cyntaf y Llynges Frenhinol o Ddoc Penfro: HMS Ariadne ac HMS Valorous.[1]
- 7 Mai - Rheilffordd y Gelli yn agor i'w pendraw.[2]
- 24 Gorffennaf - Agorir yr Hen Bont ar Wy, Cas-gwent (ailadeiladwyd mewn haearn bwrw) ar draws Afon Gwy.[3]
- 9 Hydref - Fanny Imlay, hanner chwaer Mary Wollstonecraft Godwin, yn cymryd ystafell yn y Mackworth Arms yn Abertawe, ac yn cyfarwyddo'r forwyn i beidio ag aflonyddu arni. Y diwrnod canlynol mae hi'n cael ei chanfod yn farw, ar ôl cymryd dos angheuol o laudanum.[4]
- Tyrau Crwn Nant-y-glo yn cael eu hadeiladu.[5]
- Mae Taliesin Williams (Taliesin ab Iolo), mab Iolo Morganwg, yn agor ysgol ym Merthyr Tudful.[6]
Celfyddydau a llenyddiaeth
[golygu | golygu cod]Llyfrau newydd
[golygu | golygu cod]
- Jane Ellis - Cerddi (y llyfr Cymraeg gyntaf a gyhoeddwyd gan fenyw) [7]
- Joseph Harris (Gomer) - Traethawd ar Briodol Dduwdod ein Harglwydd Iesu Grist
- Ann Hatton - Chronicles of an Illustrious House
- Samuel Johnson - A Diary of a Journey Into North Wales, in the Year 1774
Cerddoriaeth
[golygu | golygu cod]John Ellis - Mawl yr Arglwydd
Genedigaethau
[golygu | golygu cod]
- 27 Ionawr - David Henry (Myrddin Wyllt), gweinidog a bardd gwlad (bu f 1873) [8]
- 7 Chwefror - Edward Roberts, gweinidog Annibynnol (bu f 1887) [9]
- 22 Chwefror - Jacob Davies, cenhadwr gyda'r Bedyddwyr (bu f 1849) [10]
- 17 Chwefror Thomas Nicholas, addysgwr ac hynafiaethydd (bu f 1879) [11]
- 7 Mawrth - Huw Derfel, bardd (bu f 1890) [12]
- 1 Ebrill - Robert Davies, elusennwr (bu f 1905) [13]
- 1 Mai - Owen Gethin Jones (Gethin), saer a llenor (bu f 1883) [14]
- 10 Mai - Mesac Thomas, esgob yn y trefedigaethau (bu f 1892) [15]
- 11 Mehefin - Henry Robertson, peiriannydd ac AS (bu f 1888) [16]
- 16 Mehefin - Thomas William Davids, gweinidog gyda'r Annibynwyr a hanesydd eglwysig (bu f 1884) [17]
- 25 Awst - Thomas Roberts (Scorpion), gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu farw 1887) [18]
- 27 Awst - Howel William Lloyd, hynafiaethydd (bu f 1893) [19]
- 29 Medi Thomas John, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu f 1862) [20]
- 8 Hydref - Joshua Lewis, gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f 1879) [21]
- 2 Tachwedd - Benjamin Evans, gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur (bu f 1886) [22]
- Dyddiad anhysbys
- Anne Beale, nofelydd a bardd (bu f 1900) [23]
- Edward Edwards (Pencerdd Ceredigion), cerddor (bu f 1897) [24]
- Richard Mason, argraffydd ac awdur (bu f 1881) [25]
- Jacob Youde William Lloyd (Chevalier Lloyd), hynafiaethydd ac achrestrydd (bu f 1887)[26]
- Edward Meredith Price, cerddor (bu f 1898) [27]
- John Roberts (Telynor Cymru), telynor Cymreig (bu f 1894) [28]
- John Rowland, awdur Undodaidd (bu f 1888) [29]
- Evan Williams, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac arlunydd (bu f 1878) [30]
Marwolaethau
[golygu | golygu cod]- 16 Ionawr - Zecharias Thomas, gweinidog (g 1727) [31]
- 23 Ebrill - Thomas Johnes, tirfeddiannwr, arloeswr amaethyddol, a llenor (g 1748) [32]
- 18 Mehefin - Thomas Henry, fferyllydd (g 1734) [33]
- 29 Mehefin - David Williams, Athronydd (g 1738) [34]
- 17 Gorffennaf - John Lewis, cenhadwr gyda'r Wesleaid (g 1793) [35]
- 14 Medi - David Griffiths, clerigwr ac ysgolfeistr (g. 1726) [36]
- 26 Rhagfyr - David Davies, gweinidog gyda'r Annibynwyr [37]
- Dyddiad anhysbys
- David Jones (Welsh Freeholder), bargyfreithiwr (g 1765) [38]
- Margaret Owen, cyfaill i lenorion amlwg (g 1742) [39]
- David Pugh, offeiriad Eglwys Loegr (g 1739) [40]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Alan Phillips (15 Mai 2010). Defending Wales: The Coast and Sea Lanes in Wartime. Amberley Publishing Limited. t. 11. ISBN 978-1-4456-2032-9.
- ↑ Ernest Frank Carter (1952). Britain's Railway Liveries: Colours, Crests and Linings, 1825-1948. Burke.
- ↑ Rough Guides (2 March 2015). The Rough Guide to Wales. Apa Publications. t. 104. ISBN 978-0-241-20625-6.
- ↑ Pollin, B. R. (1965). "Fanny Godwin's Suicide Re-examined". Études Anglaises 18 (3): 258–68.
- ↑ Thomas, Jeffrey L. (2004). "Nantyglo Round Towers". Cyrchwyd 2014-07-09.
- ↑ WILLIAMS, TALIESIN (‘Taliesin ab Iolo’; 1787 - 1847), bardd ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Clasuron Honno Cerddi Jane Ellis[dolen farw] adalwyd 6 Ionawr 2019
- ↑ HENRY, DAVID (‘Myrddin Wyllt’) (1816-1873), gweinidog a bardd gwlad. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ ROBERTS, EDWARD (1816 - 1887), gweinidog Annibynnol. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ DAVIES, JACOB (1816 - 1849), cenhadwr gyda'r Bedyddwyr yn Ceylon;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ NICHOLAS, THOMAS (1816 - 1879), gweinidog gyda'r Annibynwyr, athro coleg diwinyddol, ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ HUGHES, HUGH DERFEL (1816 - 1890);. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ DAVIES, ROBERT (1816 - 1905), elusennwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ JONES, OWEN GETHIN (‘Gethin’; 1816 - 1883), saer a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ THOMAS, MESAC (1816 - 1892), esgob yn y trefedigaethau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ OBERTSON, HENRY (1816 - 1888), peiriannydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ DAVIDS, THOMAS WILLIAM (1816 - 1884), gweinidog gyda'r Annibynwyr a hanesydd eglwysig. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ ROBERTS, THOMAS (‘Scorpion’; 1816 - 1887), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ LLOYD, HOWEL WILLIAM (1816 - 1893), hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ JOHN, THOMAS (1816 - 1862), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ LEWIS, JOSHUA (1816 - 1879), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ EVANS, BENJAMIN (1816 - 1886), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ BEALE, ANNE (1816 - 1900), awdures. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ EDWARDS, EDWARD (‘Pencerdd Ceredigion’; 1816-1897), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ MASON, RICHARD (1816? - 1881), argraffydd ac awdur, Dinbych-y-pysgod;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ LLOYD, JACOB YOUDE WILLIAM (y ‘Chevalier Lloyd’; 1816 - 1887), hanesydd a hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ PRICE, EDWARD MEREDITH (1816 - 1898), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru; adalwyd 6 Ion 2020
- ↑ John Rowland, awdur Undodaidd; Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Evan Williams, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac arlunydd; Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur THOMAS, ZACHARIAS (1727 - 1816), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur Jenkins, D., (1953). JOHNES, THOMAS (1748 - 1816), o'r Hafod, Sir Aberteifi, tirfeddiannwr, arloeswr amaethyddol, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur HENRY, THOMAS (1734 - 1816), fferyllydd Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur WILLIAMS, DAVID (1738 - 1816), llenor a phamffledydd gwleidyddol Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ LEWIS, JOHN (1793 - 1816), cenhadwr gyda'r Wesleaid. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur GRIFFITH, DAVID (1726 - 1816), clerigwr ac ysgolfeistr Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). DAVIES, DAVID (1763 - 1816), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ JONES, DAVID (‘Welsh Freeholder’; 1765 - 1816), bargyfreithiwr ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur OWEN, MARGARET (‘Peggy’) (1742 - 1816) Adferwyd 6 Ion 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur PUGH, DAVID (1739 - 1817), clerigwr Adferwyd 6 Ion 2020
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899