Μήδεια (Κερουμπίνι): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ - συνδ σε αρχείο που διαγράφηκε |
|||
| (17 ενδιάμεσες εκδόσεις από 15 χρήστες δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 2: | Γραμμή 2: | ||
{{Προβεβλημένο λήμμα}} |
{{Προβεβλημένο λήμμα}} |
||
{{άλλεςχρήσεις4|στην όπερα του Κερουμπίνι|την τραγωδία του Ευριπίδη|Μήδεια (Ευριπίδης)}} |
|||
{{Όπερα |
{{Όπερα |
||
|ελληνικός_τίτλος = Μήδεια |
|ελληνικός_τίτλος = Μήδεια |
||
| Γραμμή 14: | Γραμμή 13: | ||
|λιμπρέτο = [[Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν]] |
|λιμπρέτο = [[Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν]] |
||
|θέμα = ''[[Μήδεια (Ευριπίδης)|Μήδεια]]'' του [[Ευριπίδης|Ευριπίδη]] |
|θέμα = ''[[Μήδεια (Ευριπίδης)|Μήδεια]]'' του [[Ευριπίδης|Ευριπίδη]] |
||
|αριθμός_πράξεων= |
|αριθμός_πράξεων= Τρεις |
||
|περίοδος_σύνθεσης = 1797 |
|περίοδος_σύνθεσης = 1797 |
||
|πρεμιέρα = 13 Μαρτίου 1797 |
|πρεμιέρα = 13 Μαρτίου 1797 |
||
| Γραμμή 21: | Γραμμή 20: | ||
}} |
}} |
||
Η '''''Μήδεια''''' είναι [[όπερα κομίκ]] σε |
Η '''''Μήδεια''''' ([[Γαλλική γλώσσα|πρωτότυπος τίτλος]]: Medée) είναι [[όπερα κομίκ]] σε τέσσερις πράξεις του [[Λουίτζι Κερουμπίνι]]. Το [[λιμπρέτο]] του Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν είναι βασισμένο στην [[Μήδεια (Ευριπίδης)|ομώνυμη]] [[τραγωδία]] του [[Ευριπίδης|Ευριπίδη]], ''[[Μήδεια (Ευριπίδης)|Μήδεια]]'', καθώς και στο θεατρικό έργο ''Μήδεια'' του [[Πιέρ Κορνέιγ]]. Παρουσιάστηκε πρώτη φορά στις 17 Μαρτίου 1797 στο θέατρο Φεντώ στο [[Παρίσι]] με τη Γαλλίδα υψίφωνο Ζιλί-Ανζελίκ Σιό στον ρόλο της [[Μήδεια|Μήδειας]]. Είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του Κερουμπίνι και το μόνο που παίζεται τακτικά έως σήμερα. |
||
Η όπερα, αν και στην πρωτότυπη εκδοχή ήταν στα γαλλικά και συμπεριελάμβανε διαλόγους δίχως συνοδεία μουσικής, έγινε γνωστή τον περασμένο αιώνα με την Ιταλική εκδοχή του λιμπρέτου του Οφμάν και των [[Ρετσιτατίβο|ρετσιτατίβι]] του [[Φραντς Λάχνερ]] από τον Κάρλο Τσανγκαρίνι. Αυτή την εκδοχή της Μήδειας ερμήνευε η [[Μαρία Κάλλας]] επί περίπου δέκα χρόνια, από το 1953 έως το 1962. |
Η όπερα, αν και στην πρωτότυπη εκδοχή ήταν στα γαλλικά και συμπεριελάμβανε διαλόγους δίχως συνοδεία μουσικής, έγινε γνωστή τον περασμένο αιώνα με την [[Ιταλική γλώσσα|ιταλική]] εκδοχή του λιμπρέτου του Οφμάν και των [[Ρετσιτατίβο|ρετσιτατίβι]] του [[Φραντς Λάχνερ]] από τον Κάρλο Τσανγκαρίνι. Αυτή την εκδοχή της Μήδειας ερμήνευε η [[Μαρία Κάλλας]] επί περίπου δέκα χρόνια, από το 1953 έως το 1962. |
||
== Σύνθεση == |
== Σύνθεση == |
||
Στις περισσότερες αναβιώσεις της ''Μήδειας'' της εποχής αυτής, όπως του Κορνέιγ, κυριαρχούσε η ''Μήδεια'' του [[Σενέκας ο Νεότερος|Σενέκα]]· γυναίκα αδίστακτη και μάγισσα, μακριά από την πρωτότυπη Μήδεια του Ευριπίδη. Το 1779 ο Ζαν-Μαρί Κλεμάν (Jean-Marie Clément), στην εισαγωγή της δικής του έκδοσης του έργου, υποστηρίζει πως η Μήδεια πρέπει να επιστρέψει στην "ελληνική απλότητα" του Ευριπίδη.<ref>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 66.</ref> Την άποψη αυτή εξέφρασε σε μεγάλο βαθμό και ο Οφμάν κατά τη συγγραφή του λιμπρέτου της όπερας την εποχή της [[Γαλλική Επανάσταση|Γαλλικής Επανάστασης]]. Χρειάστηκε, όμως, να προσαρμόσει |
Στις περισσότερες αναβιώσεις της ''Μήδειας'' της εποχής αυτής, όπως του [[Πιερ Κορνέιγ|Κορνέιγ]], κυριαρχούσε η ''Μήδεια'' του [[Σενέκας ο Νεότερος|Σενέκα]]· γυναίκα αδίστακτη και μάγισσα, μακριά από την πρωτότυπη ''[[Μήδεια (Ευριπίδης)|Μήδεια]]'' του [[Ευριπίδης|Ευριπίδη]]. Το 1779 ο Ζαν-Μαρί Κλεμάν (Jean-Marie Clément), στην εισαγωγή της δικής του έκδοσης του έργου, υποστηρίζει πως η Μήδεια πρέπει να επιστρέψει στην "ελληνική απλότητα" του Ευριπίδη.<ref>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 66.</ref> Την άποψη αυτή εξέφρασε σε μεγάλο βαθμό και ο Οφμάν κατά τη συγγραφή του λιμπρέτου της όπερας την εποχή της [[Γαλλική Επανάσταση|Γαλλικής Επανάστασης]]. Χρειάστηκε, όμως, να προσαρμόσει τον μύθο στις ανάγκες της εποχής, ώστε να συνδέεται με τη νεοσυσταθείσα γαλλική δημοκρατία και την κοινωνία της.<ref name=ewans67>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 67.</ref> Αυτό αντανακλάται και στη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τον βασιλιά και την πριγκίπισσα της [[Αρχαία Κόρινθος|Κορίνθου]], που κυριαρχούσαν στις μέχρι τότε γαλλικές αναβιώσεις, στον [[Ιάσονας|Ιάσονα]] και τη Μήδεια.<ref name=ewans68>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 68.</ref> |
||
Η σύνθεση της μουσικής έγινε την περίοδο του Διευθυντηρίου και συγκεκριμένα μεταξύ 1795 και 1799.<ref name=ewans70>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 70.</ref> Το λιμπρέτο του Οφμάν έδωσε την ευκαιρία στον Κερουμπίνι να παρουσιάσει μέσω της μουσικής του την ιστορία της Μήδειας ως τραγωδία και όχι σαν μελόδραμα δολοπλοκίας.<ref name=ewans67/> Παρουσιάζεται μια κανονική γυναίκα, η οποία ωστόσο έχει αντιμετωπιστεί άδικα και έχει πληγωθεί.<ref name=ewans69>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 69.</ref> Η όπερα αποτελείται από τρεις συνοπτικές και σχετικά μικρές πράξεις. Ο Οφμάν εισήγαγε κάποιες καινοτομίες όσον αφορά τα πρόσωπα και την πλοκή. Η Γλαύκη αναλαμβάνει κεντρικότερο ρόλο, ενώ αποκτά το όνομα Dircé (Δίρκη) αντί του Glaucé (Γλαύκη) ή Créuse (Κρέουσα), όπως αντιστοιχεί στα γαλλικά. Τη θεραπαινίδα της Μήδειας την ονομάζει ''Νέρις'' και της δίνει ενεργό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της σύνθεσης. Επιπλέον, ο [[Αιγέας]], μυθικός βασιλιάς της Αθήνας, δεν εμφανίζεται, αφού αυτή η Μήδεια πεθαίνει και επομένως δεν αναζητά καταφύγιο στην Αθήνα.<ref name=ewans68/> |
Η σύνθεση της μουσικής έγινε την περίοδο του Διευθυντηρίου και συγκεκριμένα μεταξύ 1795 και 1799.<ref name=ewans70>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 70.</ref> Το [[λιμπρέτο]] του Οφμάν έδωσε την ευκαιρία στον [[Λουίτζι Κερουμπίνι|Κερουμπίνι]] να παρουσιάσει μέσω της μουσικής του την ιστορία της Μήδειας ως τραγωδία και όχι σαν μελόδραμα δολοπλοκίας.<ref name=ewans67/> Παρουσιάζεται μια κανονική γυναίκα, η οποία ωστόσο έχει αντιμετωπιστεί άδικα και έχει πληγωθεί.<ref name=ewans69>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 69.</ref> Η όπερα αποτελείται από τρεις συνοπτικές και σχετικά μικρές πράξεις. Ο Οφμάν εισήγαγε κάποιες καινοτομίες όσον αφορά τα πρόσωπα και την πλοκή. Η [[Γλαύκη (μυθολογία)|Γλαύκη]] αναλαμβάνει κεντρικότερο ρόλο, ενώ αποκτά το όνομα Dircé (Δίρκη) αντί του Glaucé (Γλαύκη) ή Créuse ([[Κρέουσα]]), όπως αντιστοιχεί στα [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]]. Τη θεραπαινίδα της Μήδειας την ονομάζει ''Νέρις'' και της δίνει ενεργό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της σύνθεσης. Επιπλέον, ο [[Αιγέας]], μυθικός βασιλιάς της [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνας]], δεν εμφανίζεται, αφού αυτή η Μήδεια πεθαίνει και επομένως δεν αναζητά καταφύγιο στην Αθήνα.<ref name=ewans68/> |
||
Το τέλος παρουσιάζει επίσης διαφορές σε σύγκριση με την κλασική τραγωδία. Στον Ευριπίδη, η Μήδεια καταφεύγει στην Αθήνα με τη βοήθεια άρματος που το σέρνουν φτερωτοί δράκοντες, ενώ στο ποιητικό κείμενο του Οφμάν η Μήδεια εξαφανίζεται σε ένα βάραθρο και στη συνέχεια κατεβαίνει στον [[Άδης|κάτω κόσμο]] με τη συνοδεία των τριών [[ |
Το τέλος παρουσιάζει επίσης διαφορές σε σύγκριση με την κλασική τραγωδία. Στον Ευριπίδη, η Μήδεια καταφεύγει στην Αθήνα με τη βοήθεια άρματος που το σέρνουν φτερωτοί δράκοντες, ενώ στο ποιητικό κείμενο του Οφμάν η Μήδεια εξαφανίζεται σε ένα βάραθρο και στη συνέχεια κατεβαίνει στον [[Άδης|κάτω κόσμο]] με τη συνοδεία των τριών [[Ερινύες|Ευμενίδων]].<ref name=ewans69/> Λίγο αργότερα, ο Κερουμπίνι άλλαξε το κείμενο επαναφέροντας το κλασικό τέλος, χωρίς όμως να προβεί στην αλλαγή της υπάρχουσας μελωδίας. Στις τελευταίες παραγωγές, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του προηγούμενου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε το τέλος του Οφμάν.<ref name=ewans70/> |
||
Η Μήδεια του Κερουμπίνι συμπεριλαμβάνεται στα έργα που επηρεάστηκαν από την οπερατική μεταρρύθμιση του [[Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ]]. Μάλιστα, το πλάνο της Μήδειας βασίζεται σε κάποιο βαθμό στην όπερα ''[[Αρμίντα (Γκλουκ)|Αρμίντα]]'' του Γκλουκ.<ref>[[#refrefDent1979|Dent]], σελ. 82.</ref> Αυτό είναι εμφανές κυρίως στη δομή της ''Μήδειας''.<ref name=bk21>[[#refBoydenKimberley2002|Boyden & Kimberley]], σελ. 121.</ref> Αν και ο Κερουμπίνι ήταν συνθέτης του [[Κλασική εποχή της μουσικής| |
Η Μήδεια του Κερουμπίνι συμπεριλαμβάνεται στα έργα που επηρεάστηκαν από την οπερατική μεταρρύθμιση του [[Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ]]. Μάλιστα, το πλάνο της Μήδειας βασίζεται σε κάποιο βαθμό στην όπερα ''[[Αρμίντα (Γκλουκ)|Αρμίντα]]'' του Γκλουκ.<ref>[[#refrefDent1979|Dent]], σελ. 82.</ref> Αυτό είναι εμφανές κυρίως στη δομή της ''Μήδειας''.<ref name=bk21>[[#refBoydenKimberley2002|Boyden & Kimberley]], σελ. 121.</ref> Αν και ο Κερουμπίνι ήταν συνθέτης του [[Κλασική εποχή της μουσικής|κλασικισμού]], ωστόσο έζησε στην περίοδο της μετάβασης από τον κλασικισμό στον [[Ρομαντική μουσική|ρομαντισμό]] και ως εκ τούτου τα έργα του παρουσιάζουν και στοιχεία πρωτορομαντικά, όπως συμβαίνει και με τη μουσική τεχνοτροπία της Μήδειας.<ref name=gw336>[[#refGroutWilliams2003|Grout & Williams]], σελ. 336.</ref> |
||
Η Μήδεια, που συντέθηκε σε μια ταραγμένη περίοδο, έχει την αμεσότητα της σκληρής εμπειρίας· στον αναβρασμό του αγώνα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η ηρωίδα της όπερας στέκεται εμπρός ως υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναίκας να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή και ισότιμη προσωπικότητα και όχι ως μέρος της περιουσίας.<ref>[[#refAbraham1982|Abraham]], σελ. 43.</ref> |
Η Μήδεια, που συντέθηκε σε μια ταραγμένη περίοδο, έχει την αμεσότητα της σκληρής εμπειρίας· στον αναβρασμό του αγώνα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η ηρωίδα της όπερας στέκεται εμπρός ως υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναίκας να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή και ισότιμη προσωπικότητα και όχι ως μέρος της περιουσίας.<ref>[[#refAbraham1982|Abraham]], σελ. 43.</ref> |
||
== Εκτελέσεις και διαφορετικές εκδοχές == |
== Εκτελέσεις και διαφορετικές εκδοχές == |
||
Παρά τις καλές κριτικές που έλαβε στην πρεμιέρα της στο Παρίσι το 1797, η ''Μήδεια'' δεν ήταν πολύ δημοφιλής στο κοινό και, ως εκ τούτου, σταμάτησε μετά από είκοσι παραστάσεις.<ref name=gw336/> Το μελόδραμα δεν παίχτηκε ξανά στο Παρίσι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, ωστόσο παιζόταν συχνά σε πολλές γερμανικές πόλεις κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Η πρώτη παραγωγή της όπερας του Βερολίνου έγινε στις 17 Απριλίου του 1800 και παιζόταν συχνά εκεί μέχρι και το 1880.<ref name=macy402>[[#refmacy2006|Macy]], σελ. 402.</ref> Το 1803 παίχτηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη σε γερμανική μετάφραση και το 1809 ο ίδιος ο Κερουμπίνι επιμελήθηκε μια νέα έκδοση στο πλαίσιο αυτών των παραστάσεων με απαλοιφή περίπου 500 μουσικών μέτρων.<ref name=israel142>[[#refisrael1982|Israel studies in musicology]], σελ. 142.</ref> Τον Ιούνιο 2013, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και του Πανεπιστημίου |
Παρά τις καλές κριτικές που έλαβε στην [[πρεμιέρα]] της στο [[Παρίσι]] το 1797, η ''Μήδεια'' δεν ήταν πολύ δημοφιλής στο κοινό και, ως εκ τούτου, σταμάτησε μετά από είκοσι παραστάσεις.<ref name=gw336/> Το μελόδραμα δεν παίχτηκε ξανά στο Παρίσι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, ωστόσο παιζόταν συχνά σε πολλές γερμανικές πόλεις κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Η πρώτη παραγωγή της όπερας του Βερολίνου έγινε στις 17 Απριλίου του 1800 και παιζόταν συχνά εκεί μέχρι και το 1880.<ref name=macy402>[[#refmacy2006|Macy]], σελ. 402.</ref> Το 1803 παίχτηκε για πρώτη φορά στη [[Βιέννη]] σε [[Γερμανική γλώσσα|γερμανική]] μετάφραση και το 1809 ο ίδιος ο Κερουμπίνι επιμελήθηκε μια νέα έκδοση στο πλαίσιο αυτών των παραστάσεων με απαλοιφή περίπου 500 μουσικών [[Μέτρο (μουσική)|μέτρων]].<ref name=israel142>[[#refisrael1982|Israel studies in musicology]], σελ. 142.</ref> Τον Ιούνιο 2013, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και του [[Πανεπιστήμιο Στάνφορντ|Πανεπιστημίου Στάνφορντ]], με τη βοήθεια [[Ακτίνες Χ|ακτινων-χ]], κατάφεραν να αποκαλύψουν τα διαγγραμμένα από τον Κερουμπίνι σημεία αυτά του χειρόγραφου.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-22910052|title=Cherubini opera restored after 200 years|work=BBC News|date=2013-06-14|language=en-GB|accessdate=2024-01-15}}</ref> Το 1854 ο Φραντς Λάχνερ αντικατέστησε τα διαλογικά μέρη (πρόζα) με ρετσιτατίβι για την παραγωγή του 1855 στη [[Φραγκφούρτη|Φρανκφούρτη]].<ref name=macy402/> |
||
<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-22910052 "Cherubini opera restored after 200 years"]</ref> Το 1854 ο Φραντς Λάχνερ αντικατέστησε τα διαλογικά μέρη (πρόζα) με ρετσιτατίβι για την παραγωγή του 1855 στην Φρανκφούρτη.<ref name=macy402/> |
|||
Στη [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] πρωτοπαρουσιάστηκε στις 6 Ιουνίου 1865 στην όπερα "Her Majesty's Theatre" στο [[Χέιμαρκετ]] του [[Λονδίνο]]υ. Οι διάλογοι αντικαταστάθηκαν για την παραγωγή από ρετσιτατίβι, αλλά αυτή τη φορά από τον Λουίτζι Αρντίτι. Παρουσιάστηκε ξανά στις 30 Δεκεμβρίου 1870 στο [[Κόβεντ Γκάρντεν]].<ref name=macy402/> Στην [[Ιταλία]] πρωτοπαίχτηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1909 στη [[Σκάλα του Μιλάνου]] σε [[Ιταλική γλώσσα|ιταλική]] μετάφραση του Κάρλο Τσανγκαρίνι της εκδοχής του [[Φραντς Λάχνερ]] (1854). Η αποδοχή ήταν χλιαρή και δεν υπήρξαν άλλες παραστάσεις μέχρι το δέκατο έκτο Μουσικό Φλωρεντινό Μάιο του 1953, όταν τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η [[Μαρία Κάλλας]].<ref name=macy402/> Η γαλλική εκδοχή αναβίωσε στο Φεστιβάλ του Μπούξτον στις 28 Ιουλίου 1984 και στο [[Κόβεντ Γκάρντεν]] στις 6 Νοεμβρίου 1989.<ref name=macy402/> |
|||
== Ρόλοι == |
== Ρόλοι == |
||
Η πρωταγωνιστικός ρόλος της Μήδειας είναι φημισμένος για την ιδιαίτερη δυσκολία του. Μάλιστα, ο πρόωρος θάνατος της υψιφώνου που ερμήνευσε τον ρόλο αυτό στην πρεμιέρα στο Παρίσι, Ζιλί-Ανζελίκ Σιό, αποδόθηκε ακριβώς στη δυσκολία και στο άγχος του ρόλου.<ref name=bk21/> |
Η πρωταγωνιστικός ρόλος της [[Μήδεια|Μήδειας]] είναι φημισμένος για την ιδιαίτερη δυσκολία του. Μάλιστα, ο πρόωρος θάνατος της [[Υψίφωνος|υψιφώνου]] που ερμήνευσε τον ρόλο αυτό στην [[πρεμιέρα]] στο [[Παρίσι]], Ζιλί-Ανζελίκ Σιό, αποδόθηκε ακριβώς στη δυσκολία και στο άγχος του ρόλου.<ref name=bk21/> |
||
{| class="wikitable" |
|||
{| border="2" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |
|||
|- |
|||
|- style="background:lightgrey; text-align:center;" |
|||
!Ρόλος |
!Ρόλος |
||
!Τύπος Φωνής |
!Τύπος Φωνής |
||
| Γραμμή 88: | Γραμμή 86: | ||
== Σύνοψη == |
== Σύνοψη == |
||
Η δράση λαμβάνει χώρα στην Κόρινθο.<ref>[[#refBoydenKimberley2002|Boyden & Kimberley]], σελ. 120–121.</ref> |
Η δράση λαμβάνει χώρα στην [[Αρχαία Κόρινθος|Κόρινθο]].<ref>[[#refBoydenKimberley2002|Boyden & Kimberley]], σελ. 120–121.</ref> |
||
[[Αρχείο:Medeia child Louvre K300.jpg|thumb|Η Μήδεια σκοτώνει έναν από τους υιούς της. Ερυθρόμορφος αμφορέας, 330 π.Χ., Λούβρο.]] |
[[Αρχείο:Medeia child Louvre K300.jpg|thumb|Η Μήδεια σκοτώνει έναν από τους υιούς της. Ερυθρόμορφος αμφορέας, 330 π.Χ., [[Μουσείο του Λούβρου|Λούβρο]].]] |
||
=== Α' πράξη === |
=== Α' πράξη === |
||
Μπροστά από τα ανάκτορα, η κόρη του βασιλιά Κρέοντα της Κορίνθου ετοιμάζεται να παντρευτεί τον Ιάσονα, ο οποίος ηγήθηκε της |
Μπροστά από τα ανάκτορα, η κόρη του βασιλιά [[Κρέοντας της Κορίνθου|Κρέοντα της Κορίνθου]] ετοιμάζεται να παντρευτεί τον [[Ιάσονας|Ιάσονα]], ο οποίος ηγήθηκε της [[Αργοναυτική εκστρατεία|αργοναυτικής εκστρατείας]] και με τη βοήθεια της [[Μήδεια|Μήδειας]], πριγκίπισσα της [[Κολχίδα|Κολχίδας]], έκλεψε το [[χρυσόμαλλο δέρας]]. Η Μήδεια, ωστόσο, η οποία εγκατέλειψε την πατρίδα της, την οικογένειά της και απέκτησε δύο παιδιά με τον Ιάσονα, εμφανίζεται μπροστά του και απαιτεί την επιστροφή του σε αυτήν. Αυτός αρνείται, προκαλώντας την οργή της Μήδειας και τη θέληση της για εκδίκηση. |
||
=== Β' Πράξη === |
=== Β' Πράξη === |
||
Μέσα στα ανάκτορα, ο Κρέων διατάζει τη Μήδεια να εγκαταλείψει την πόλη του, αυτή όμως του ζητάει δύο ακόμη μέρες με τα παιδιά της. Ως πράξη συμφιλίωσης στέλνει με τη θεραπαινίδα της, Νέριδα, δύο δώρα για |
Μέσα στα ανάκτορα, ο Κρέων διατάζει τη Μήδεια να εγκαταλείψει την πόλη του, αυτή όμως του ζητάει δύο ακόμη μέρες με τα παιδιά της. Ως πράξη συμφιλίωσης στέλνει με τη θεραπαινίδα της, Νέριδα, δύο δώρα για τη [[Γλαύκη (μυθολογία)|Γλαύκη]]· ένα διάδημα και έναν [[Μανδύας (ένδυμα)|μανδύα]] σταλμένα από τον θεό [[Απόλλωνας|Απόλλωνα]]. |
||
=== Γ' Πράξη === |
=== Γ' Πράξη === |
||
Μεταξύ των ανακτόρων και του ναού του Απόλλωνα, η Μήδεια ασπάζεται τα παιδιά της για τελευταία φορά. Εντωμεταξύ, ακούγονται ουρλιαχτά από το εσωτερικό του παλατιού. Η Γλαύκη δηλητηριάστηκε από |
Μεταξύ των ανακτόρων και του ναού του Απόλλωνα, η Μήδεια ασπάζεται τα παιδιά της για τελευταία φορά. Εντωμεταξύ, ακούγονται ουρλιαχτά από το εσωτερικό του παλατιού. Η Γλαύκη δηλητηριάστηκε από τον μανδύα και ο λαός ζητά εκδίκηση. Η Νέρις, η Μήδεια και τα παιδιά της κρύφτηκαν μέσα στον ναό αλλά σχεδόν αμέσως η Νέρις εμφανίζεται τρομοκρατημένη και πληροφορεί τον Ιάσονα για το τι συμβαίνει μέσα στον ναό. Πριν προλάβει να επέμβει, κάνει την εμφάνισή της η Μήδεια κρατώντας το ματωμένο [[μαχαίρι]] με το οποίο μόλις είχε σκοτώσει τα παιδιά της. Φλόγες αρχίζουν να τυλίγουν τον ναό· η Μήδεια και οι [[Ερινύες]] της εξαφανίζονται. |
||
== Ενορχήστρωση == |
== Ενορχήστρωση == |
||
Ο Κερουμπίνι εξαπολύει σταδιακά την πληρέστερη ισχύ της ορχήστρας για να |
Ο Κερουμπίνι εξαπολύει σταδιακά την πληρέστερη ισχύ της [[Ορχήστρα|ορχήστρας]] για να τη συνδυάσει με την επίσης σταδιακή αύξηση του μυστηρίου της ιστορίας.<ref>[[#refEwans2007|Ewans]], σελ. 71.</ref> Η μουσική έχει απλή, αρμονική δομή και δραματική [[ενορχήστρωση]].<ref>[[#refQuaintance1961|Quaintance]], σελ. 100.</ref> Στην εισαγωγή, στη σκηνική μουσική συνοδεία και στη συνοδεία των φωνών η ορχήστρα αποσαφηνίζει, ενισχύει αλλά και διακόπτει τη δραματική δράση.<ref name=gw336/> Στην ορχήστρα συμμετέχουν τα εξής όργανα: δύο [[Φλάουτο|φλάουτα]], δύο [[όμποε]], δύο [[Κλαρινέτο|κλαρινέτα]], δύο [[Φαγκότο|φαγκότα]], τέσσερα [[Κόρνο|κόρνα]], [[τυμπάνια]], [[Κρουστά της συμφωνικής ορχήστρας|κρουστά]], [[Έγχορδα της συμφωνικής ορχήστρας|έγχορδα]]. Στην μπάντα της σκηνής συμμετέχουν: δύο φλάουτα, δύο όμποε, δύο κλαρινέτα, δύο φαγκότα, δύο κόρνα, [[τρομπόνι]].<ref>[[#refQuaintance1961|Quaintance]], σελ. 101.</ref> |
||
== Ηχογραφήσεις == |
== Ηχογραφήσεις == |
||
Το έργο έχει ηχογραφηθεί ολόκληρο σε στούντιο ηχογραφήσεων μόνο πέντε φορές. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο δύσκολο πρωταγωνιστικό ρόλο. Τέσσερις από αυτές τις ηχογραφήσεις είναι στην ιταλική εκδοχή, ενώ μία στην πρωτότυπη γαλλική εκδοχή (1997).<ref name=bk21/> Παράλληλα, υπάρχουν πολλές ακόμη ζωντανές ηχογραφήσεις που σώζονται, ολόκληρες ή αποσπασματικές, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως σήμερα.<ref> |
Το έργο έχει ηχογραφηθεί ολόκληρο σε στούντιο ηχογραφήσεων μόνο πέντε φορές. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο δύσκολο πρωταγωνιστικό ρόλο. Τέσσερις από αυτές τις ηχογραφήσεις είναι στην ιταλική εκδοχή, ενώ μία στην πρωτότυπη γαλλική εκδοχή (1997).<ref name=bk21/> Παράλληλα, υπάρχουν πολλές ακόμη ζωντανές ηχογραφήσεις που σώζονται, ολόκληρες ή αποσπασματικές, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως σήμερα.<ref>{{Cite web |url=http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLCHMEDE.HTM |title=Πλήρης κατάλογος των ηχογραφήσεων |accessdate=2012-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120511203050/http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLCHMEDE.HTM |archivedate=2012-05-11 |url-status=dead }}</ref> |
||
{| class="wikitable" |
|||
{| border="2" cellpadding="5" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |
|||
|- |
|||
|- style="background:lightgrey; text-align:center;" |
|||
!Έτος |
!Έτος |
||
!Ερμηνευτές (Μήδεια, Ιάσων, Γλαύκη, Κρέων, Νέρις) |
!Ερμηνευτές (Μήδεια, Ιάσων, Γλαύκη, Κρέων, Νέρις) |
||
| Γραμμή 125: | Γραμμή 123: | ||
|Lamberto Gardelli |
|Lamberto Gardelli |
||
|Santa Cecilia |
|Santa Cecilia |
||
|Decca |
|||
|DECCA |
|||
|- |
|- |
||
|1972 |
|1972 |
||
| Γραμμή 143: | Γραμμή 141: | ||
|Herbert von Karajan |
|Herbert von Karajan |
||
|Berliner Philharmoniker |
|Berliner Philharmoniker |
||
|Deutsche Grammophon |
|[[Deutsche Grammophon]] |
||
|- |
|- |
||
|1997 |
|1997 |
||
| Γραμμή 153: | Γραμμή 151: | ||
== Η Κάλλας και η ''Μήδεια'' == |
== Η Κάλλας και η ''Μήδεια'' == |
||
Η μεγάλη Ελληνίδα υψίφωνος |
Η μεγάλη Ελληνίδα [[υψίφωνος]] [[Μαρία Κάλλας]] ερμήνευσε τον ρόλο της Μήδειας στην [[Ιταλική γλώσσα|ιταλική]] εκδοχή της για εννέα χρόνια, από τις 7 Μαΐου 1953, που αναβιώνει στη [[Φλωρεντία]], έως τις 3 Ιουνίου 1962 στη [[Σκάλα του Μιλάνου]].<ref name=macy402/> Στο μεταξύ διάστημα ερμηνεύει τον ρόλο στο [[Μιλάνο]], στη [[Βενετία]], στη [[Ρώμη]], στο [[Ντάλλας]] του [[Τέξας]], στο [[Λονδίνο]] και στο [[Επίδαυρος|Θέατρο της Επιδαύρου]].<ref>[[#reflittlejohn1994|Littlejohn]], σελ. 84.</ref> Όλα ξεκίνησαν το 1953, όταν ο Φραντσέσκο Σιτσιλιάνι, ο διευθυντής του Μουσικού Φεστιβάλ της Φλωρεντίας, αποφάσισε την αναβίωση της ''Μήδειας''. Η Κάλλας έμαθε τον ρόλο σε μόλις οκτώ μέρες.<ref name=af63>[[#refardoinfitzgerald1974|Ardoin & Fitzgerald]], σελ. 63.</ref> Ο Βιτόριο Γκούι ήταν ο διευθυντής της ορχήστρας,<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 116.</ref> ενώ την παράσταση αυτή σκηνοθέτησε ο [[Αντρέ Μπερζάκ]].<ref>[[#refitaly1980|Italy: documents and notes]], σελ. 87.</ref><ref>[[#refbakounakis1995|Μπακουνάκης]], σελ. 55.</ref> |
||
Μετά την επιτυχία στη [[Φλωρεντία]], ο Αντόνιο Γκιρινγκέλι, διευθυντής της Σκάλας, επέλεξε τη Μήδεια ως εναρκτήριο έργο της περιόδου 1953-1954, αφού πρώτα έκανε κάποιες αλλαγές στο πρόγραμμα.<ref name=scott123>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 123.</ref> Διευθυντής της ορχήστρας ήταν ο [[Λέοναρντ Μπερνστάιν]], ο οποίος αντικατέστησε τον Βίκτορ ντε Σάμπατα· τη σκηνοθεσία ανέλαβε η [[Μαργκαρέτε Βάλμαν]] με σκηνικά και κοστούμια του ζωγράφου [[Σαλβατόρε Φιούμε]].<ref name=af63/><ref name=scott123/><ref>[[#refscalla1997|Teatro alla Scala]], σελ. 142.</ref> Στη Σκάλα την περίοδο αυτή έδωσε συνολικά τέσσερις παραστάσεις Μήδειας.<ref name=scott125>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 125.</ref> |
Μετά την επιτυχία στη [[Φλωρεντία]], ο Αντόνιο Γκιρινγκέλι, διευθυντής της Σκάλας, επέλεξε τη Μήδεια ως εναρκτήριο έργο της περιόδου 1953-1954, αφού πρώτα έκανε κάποιες αλλαγές στο πρόγραμμα.<ref name=scott123>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 123.</ref> Διευθυντής της ορχήστρας ήταν ο [[Λέοναρντ Μπερνστάιν]], ο οποίος αντικατέστησε τον Βίκτορ ντε Σάμπατα· τη σκηνοθεσία ανέλαβε η [[Μαργκαρέτε Βάλμαν]] με σκηνικά και κοστούμια του ζωγράφου [[Σαλβατόρε Φιούμε]].<ref name=af63/><ref name=scott123/><ref>[[#refscalla1997|Teatro alla Scala]], σελ. 142.</ref> Στη Σκάλα την περίοδο αυτή έδωσε συνολικά τέσσερις παραστάσεις Μήδειας.<ref name=scott125>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 125.</ref> Τον Μάρτιο του 1954 έδωσε τρεις παραστάσεις στο Θέατρο Φενίτσε της [[Βενετία]]ς με διευθυντή ορχήστρας τον Βιττόριο Γκούι και σκηνοθέτη τον Αντρέ Μπερζάκ.<ref>{{Cite web |url=http://www.callas.it/news/english/amore.divino.html |title=Maria Callas at Fenice Great Theatre, callas.it |accessdate=2012-06-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100201071341/http://www.callas.it/news/english/amore.divino.html |archivedate=2010-02-01 |url-status=dead }}</ref><ref>[[#refbakounakis1995|Μπακουνάκης]], σελ. 12.</ref> |
||
Τον Ιανουάριο του 1955, πηγαίνει στη [[Ρώμη]] για τέσσερις παραστάσεις με τους συντελεστές της παραγωγής του [[Μιλάνο]]υ.<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 148.</ref><ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 125.</ref> Το 1957 ακολούθησε η ηχογράφηση της όπερας υπό τη διεύθυνση του [[Τούλιο Σεραφίν]].<ref name=bk21/> Μετά από διάλειμμα τριών ετών, η Κάλλας επιστρέφει στη Μήδεια στη σκηνή της Όπερας του [[Ντάλλας]] τo 1958, αλλά αυτή τη φορά σε σκηνοθεσία του [[Αλέξης Μινωτής|Αλέξη Μινωτή]] και εικαστική επιμέλεια του ζωγράφου [[Γιάννης Τσαρούχης|Γιάννη Τσαρούχη]].<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 214.</ref><ref>[[#refardoinfitzgerald1974|Ardoin & Fitzgerald]], σελ. 182.</ref> Την ορχήστρα διηύθυνε ο [[Νίκολα Ρεσίνιο]].<ref name=jel264>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 264.</ref> Η πρώτη παράσταση έγινε στις 6 Νοεμβρίου, κι ενώ η Κάλλας είχε έρθει σε ρήξη με τον Ρούντολφ Μπινγκ, τον διευθυντή της [[Μετροπόλιταν Όπερα|Μετροπόλιταν]], πράγμα που οδήγησε στην ακύρωση του συμβολαίου της με την εν λόγω Όπερα.<ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 245.</ref> |
Τον Ιανουάριο του 1955, πηγαίνει στη [[Ρώμη]] για τέσσερις παραστάσεις με τους συντελεστές της παραγωγής του [[Μιλάνο]]υ.<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 148.</ref><ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 125.</ref> Το 1957 ακολούθησε η ηχογράφηση της όπερας υπό τη διεύθυνση του [[Τούλιο Σεραφίν]].<ref name=bk21/> Μετά από διάλειμμα τριών ετών, η Κάλλας επιστρέφει στη Μήδεια στη σκηνή της Όπερας του [[Ντάλλας]] τo 1958, αλλά αυτή τη φορά σε σκηνοθεσία του [[Αλέξης Μινωτής|Αλέξη Μινωτή]] και εικαστική επιμέλεια του ζωγράφου [[Γιάννης Τσαρούχης|Γιάννη Τσαρούχη]].<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 214.</ref><ref>[[#refardoinfitzgerald1974|Ardoin & Fitzgerald]], σελ. 182.</ref> Την ορχήστρα διηύθυνε ο [[Νίκολα Ρεσίνιο]].<ref name=jel264>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 264.</ref> Η πρώτη παράσταση έγινε στις 6 Νοεμβρίου, κι ενώ η Κάλλας είχε έρθει σε ρήξη με τον Ρούντολφ Μπινγκ, τον διευθυντή της [[Μετροπόλιταν Όπερα|Μετροπόλιταν]], πράγμα που οδήγησε στην ακύρωση του συμβολαίου της με την εν λόγω Όπερα.<ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 245.</ref> |
||
Η παραγωγή ήταν πολύ επιτυχημένη και απέφερε σημαντικά κέρδη στη νεοϊδρυθείσα Όπερα του Ντάλλας.<ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 246.</ref> |
Η παραγωγή ήταν πολύ επιτυχημένη και απέφερε σημαντικά κέρδη στη νεοϊδρυθείσα Όπερα του Ντάλλας.<ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 246.</ref> Στα πλαίσια ενός προγράμματος ανταλλαγής μεταξύ της όπερας του Ντάλλας και του Κόβεντ Γκάρντεν, η Κάλλας παρουσίασε την όπερα ''Μήδεια'' στο Λονδίνο, στις 17 Ιουνίου 1959, με τους υπόλοιπους συντελεστές του Ντάλλας.<ref>[[#refgalatopoulos1966|Galatopoulos]], σελ. 64.</ref> Ήταν η πρώτη φορά μετά το 1870 που η Μήδεια του Κερουμπίνι παιζόταν ξανά στο Λονδίνο.<ref name=jel264/> Τον Νοέμβρη του ίδιου έτους η Κάλλας επέστρεψε στην Όπερα Ντάλλας για την τελευταία της εμφάνιση ως Μήδεια εκεί.<ref>[[#refdavis2000|Davis]], σελ. 49.</ref> |
||
Μετά από μερικούς μήνες, το καλοκαίρι του 1961, η Κάλλας εμφανίστηκε για τρίτη φορά στο Θέατρο της Επιδαύρου για δύο παραστάσεις με τη Μήδεια της παραγωγής του Ντάλλας, στις 6 και στις 13 Αυγούστου.<ref name="ReferenceA">[[#refscott1992|Scott]], σελ. 124.</ref> Στα τέλη του 1961 επέστρεψε για τελευταία φορά στη Σκάλα με συνολικά πέντε παραστάσεις Μήδειας· τρεις |
Μετά από μερικούς μήνες, το καλοκαίρι του 1961, η Κάλλας εμφανίστηκε για τρίτη φορά στο Θέατρο της Επιδαύρου για δύο παραστάσεις με τη Μήδεια της παραγωγής του Ντάλλας, στις 6 και στις 13 Αυγούστου.<ref name="ReferenceA">[[#refscott1992|Scott]], σελ. 124.</ref> Στα τέλη του 1961 επέστρεψε για τελευταία φορά στη Σκάλα με συνολικά πέντε παραστάσεις Μήδειας· τρεις τον Δεκέμβρη του 1961, μία τον Μάιο και μία τον Ιούνιο του 1962.<ref>[[#refscott1992|Scott]], σελ. 234.</ref> Οι παραστάσεις αυτές αποτέλεσαν τρόπον τινά αποχαιρετισμό της Κάλλας στο κοινό του Μιλάνου και ολόκληρης της [[Ιταλία]]ς, καθώς και στον ρόλο της Μήδειας, αφού ήταν η τελευταία φορά που τον ερμήνευσε.<ref>[[#refardoin1995|Ardoin]], σελ. 165.</ref> |
||
Η Μήδεια είναι ο ρόλος που αποκαλύπτει καλύτερα το ''[[sui generis]]'' χαρακτήρα της τέχνης της Κάλλας.<ref name="ReferenceA"/> Μετά την εκτέλεση της άριας "Dei tuoi figli" της πρώτης πράξης σε παράσταση στη Σκάλα το 1953, ακολούθησε ένα δεκάλεπτο χειροκρότημα.<ref>[[#refriggs2003|Riggs]], σελ. 12.</ref><ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 104.</ref> Την άρια αυτή είχε αποκαλέσει η ίδια η Κάλλας ''δολοφονική'', όταν τη δίδασκε στη Μουσική Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης το διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου 1971 και Μαρτίου 1972.<ref name=scott125/> Μάλιστα, στις τελευταίες της εμφανίσεις στο Μιλάνο, |
Η Μήδεια είναι ο ρόλος που αποκαλύπτει καλύτερα το ''[[sui generis]]'' χαρακτήρα της τέχνης της Κάλλας.<ref name="ReferenceA"/> Μετά την εκτέλεση της άριας "Dei tuoi figli" της πρώτης πράξης σε παράσταση στη Σκάλα το 1953, ακολούθησε ένα δεκάλεπτο χειροκρότημα.<ref>[[#refriggs2003|Riggs]], σελ. 12.</ref><ref>[[#refjellinek1986|Jellinek]], σελ. 104.</ref> Την άρια αυτή είχε αποκαλέσει η ίδια η Κάλλας ''δολοφονική'', όταν τη δίδασκε στη Μουσική Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης το διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου 1971 και Μαρτίου 1972.<ref name=scott125/> Μάλιστα, στις τελευταίες της εμφανίσεις στο Μιλάνο, τον Δεκέμβριο του 1961, και ενώ η φωνή της είχε ήδη αρχίσει να εξασθενεί, καταγράφηκε ένα επεισόδιο.<ref>[[#refbakounakis1995|Μπακουνάκης]], σελ. 19.</ref> Η αδύναμη ερμηνεία της Κάλλας προκάλεσε τις αντιδράσεις των θεατών του υπερώου, οι οποίοι άρχισαν να σφυρίζουν επικριτικά. Τότε η Κάλλας, μετά το πρώτο ''"crudel"'' (άσπλαχνος) που απηύθυνε στον Ιάσονα στην άρια, έκανε μια παύση, στράφηκε προς τους θεατές και απηύθυνε το δεύτερο σε αυτούς.<ref name=kerrigan103>[[#refkerrigan1998|Kerrigan]], σελ. 103.</ref> Λίγο αργότερα, στην ίδια άρια, φτάνοντας στη φράση ''"Ho datto tutto a te!"'' (έχω δώσει τα πάντα σε σένα), γύρισε προς το κοινό έχοντας προσηλωμένα τα μάτια της προς αυτό αντί στον Ιάσονα.<ref name=kerrigan103/><ref>[[#refgalatopoulos1966|Galatopoulos]], σελ. 151.</ref> |
||
== Δείτε επίσης == |
== Δείτε επίσης == |
||
| Γραμμή 173: | Γραμμή 171: | ||
== Πηγές == |
== Πηγές == |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=akk_k2oP9LwC&dq | title=The Ultimate Art: Essays Around and About Opera | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=David Littlejohn | date=1994 | ref=reflittlejohn1994 | publisher=Columbia University Press | pages=320}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=akk_k2oP9LwC&dq | title=The Ultimate Art: Essays Around and About Opera | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=David Littlejohn | date=1994 | ref=reflittlejohn1994 | publisher=Columbia University Press | pages=320 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2xXZhKagLO4C&dq | title=A Short History of Opera | accessdate=7 Μαΐου 2012 | author=Donald Jay Grout, Hermine Weigel Williams | date=2003 | ref=refGroutWilliams2003| publisher=Columbia University Press | pages=1030}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2xXZhKagLO4C&dq | title=A Short History of Opera | accessdate=7 Μαΐου 2012 | author=Donald Jay Grout, Hermine Weigel Williams | date=2003 | ref=refGroutWilliams2003 | publisher=Columbia University Press | pages=1030 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Rise of Romantic Opera | accessdate=11 Μαΐου 2012 | author=Edward J. Dent, Edward Joseph Dent | date=1979 | ref=refDent1979| publisher=Cambridge University Press | pages=212}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Rise of Romantic Opera | accessdate=11 Μαΐου 2012 | author=Edward J. Dent, Edward Joseph Dent | date=1979 | ref=refDent1979 | publisher=Cambridge University Press | pages=212 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Assoluta Voice in Opera, 1797-1847 | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Geoffrey S. Riggs | date=2003 | ref=refriggs2003| publisher=McFarland | pages=263}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Assoluta Voice in Opera, 1797-1847 | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Geoffrey S. Riggs | date=2003 | ref=refriggs2003 | publisher=McFarland | pages=263 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=AARY5QG7U3EC&dq | title=Callas: Portrait of a Prima Donna | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=George Jellinek | date=1986 | ref=refjellinek1986| publisher=Courier Dover Publications | pages=355}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=AARY5QG7U3EC&dq | title=Callas: Portrait of a Prima Donna | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=George Jellinek | date=1986 | ref=refjellinek1986 | publisher=Courier Dover Publications | pages=355 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Age of Beethoven, 1790-1830 | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Gerald Abraham | date=1982 | ref=refAbraham1996| publisher=Oxford University Press | pages=747}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=2v83AAAAIAAJ&dq | title=The Age of Beethoven, 1790-1830 | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Gerald Abraham | date=1982 | ref=refAbraham1996 | publisher=Oxford University Press | pages=747 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=mWxLAAAAYAAJ&dq | title=Israel studies in musicology, Τόμος 6 | accessdate=3 Ιουνίου 2012 | author= | date=1982 | ref=refisrael1982| publisher=Yosef Goldenberg - IMS | pages=}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=mWxLAAAAYAAJ&dq | title=Israel studies in musicology, Τόμος 6 | accessdate=3 Ιουνίου 2012 | author= | date=1982 | ref=refisrael1982 | publisher=Yosef Goldenberg - IMS | pages= }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=mvfiAAAAMAAJ&q | title=Italy: documents and notes, Τόμος 29 | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author= | date=1982 | ref=refitaly1980| publisher=s.n. | pages=}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=mvfiAAAAMAAJ&q | title=Italy: documents and notes, Τόμος 29 | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author= | date=1982 | ref=refitaly1980 | publisher=s.n. | pages= }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=NToEncYCzugC&dq | title=The Callas Legacy: The Complete Guide to Her Recordings on Compact Discs | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Ardoin | date=1995 | ref=refardoin1995| publisher=Hal Leonard Corporation | pages=236}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=NToEncYCzugC&dq | title=The Callas Legacy: The Complete Guide to Her Recordings on Compact Discs | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Ardoin | date=1995 | ref=refardoin1995 | publisher=Hal Leonard Corporation | pages=236 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=BFQZAQAAIAAJ&q | title=Callas: The art and the life | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Ardoin, Gerald Fitzgerald | date=1974 | ref=refardoinfitzgerald1974| publisher=Holt, Rinehart and Winston | pages=282}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=BFQZAQAAIAAJ&q | title=Callas: The art and the life | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Ardoin, Gerald Fitzgerald | date=1974 | ref=refardoinfitzgerald1974 | publisher=Holt, Rinehart and Winston | pages=282 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=wRmxutD5kmoC&dq | title=Revenge Tragedy: Aeschylus to Armageddon | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Kerrigan | date=1998 | ref=refkerrigan1998| publisher=Oxford University Press | pages=404}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=wRmxutD5kmoC&dq | title=Revenge Tragedy: Aeschylus to Armageddon | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=John Kerrigan | date=1998 | ref=refkerrigan1998 | publisher=Oxford University Press | pages=404 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=oUfxzE96ChQC&dq | title=The Grove Book of Operas | accessdate=16 Μαΐου 2012 | author=Laura Williams Macy | date=2006 | ref=refmacy2006| publisher=Oxford University Press | pages=740}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=oUfxzE96ChQC&dq | title=The Grove Book of Operas | accessdate=16 Μαΐου 2012 | author=Laura Williams Macy | date=2006 | ref=refmacy2006 | publisher=Oxford University Press | pages=740 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=bV4ZAAAAMAAJ&hl | title=Médée: tragédie en trois actes, en vers | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Luigi Cherubini, François Benoît Hoffmann | date=1797 | ref=reflibretto| publisher=Chez Huet, éditeur de pièces de théâtre et de musique | pages=48}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=bV4ZAAAAMAAJ&hl | title=Médée: tragédie en trois actes, en vers | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Luigi Cherubini, François Benoît Hoffmann | date=1797 | ref=reflibretto | publisher=Chez Huet, éditeur de pièces de théâtre et de musique | pages=48 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=bLDaqKzJF08C&pg8Q6AEwAA | title=The Rough Guide to Opera | accessdate=7 Μαΐου 2012 | author=Matthew Boyden, Nick Kimberley | date=2002 | ref=refBoydenKimberley2002| publisher=Rough Guides | pages=735}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=bLDaqKzJF08C&pg8Q6AEwAA | title=The Rough Guide to Opera | accessdate=7 Μαΐου 2012 | author=Matthew Boyden, Nick Kimberley | date=2002 | ref=refBoydenKimberley2002 | publisher=Rough Guides | pages=735 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=oSSchkXuHUUC&dq | title=Opera from the Greek: Studies in the Poetics of Appropriation | accessdate=6 Μαΐου 2012 | author=Michael Ewans | date=2007 | ref=refEwans2007| publisher=Ashgate Publishing | pages=217}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=oSSchkXuHUUC&dq | title=Opera from the Greek: Studies in the Poetics of Appropriation | accessdate=6 Μαΐου 2012 | author=Michael Ewans | date=2007 | ref=refEwans2007 | publisher=Ashgate Publishing | pages=217 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=6C86_Ws0bxEC&dq | title=Maria Meneghini Callas | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Michael Scott | date=1992 | ref=refscott1992| publisher=UPNE | pages=312}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=6C86_Ws0bxEC&dq | title=Maria Meneghini Callas | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Michael Scott | date=1992 | ref=refscott1992 | publisher=UPNE | pages=312 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url= |
*{{cite web | url=https://www.biblionet.gr/titleinfo/?titleid=45476 | title=Κάλλας - Μήδεια | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Νίκος Α. Μπακουνάκης | authorlink=Νίκος Μπακουνάκης | date=1995 | ref=refbakounakis1995 | publisher=Εκδόσεις Καστανιώτη | pages=184}} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=rVs-tU9HIfwC&dq | title=Opera Production | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Quaintance Eaton | date=1961 | ref=refQuaintance1961 | publisher=University of Minnesota Press | pages=265}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=rVs-tU9HIfwC&dq | title=Opera Production | accessdate=13 Μαΐου 2012 | author=Quaintance Eaton | date=1961 | ref=refQuaintance1961 | publisher=University of Minnesota Press | pages=265 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?ei=r7LMT92BN6fN4QTN6tEL&hl=el&id=6EcXAQAAIAAJ&dq | title=La Scala West: the Dallas Opera under Kelly and Rescigno | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Ronald L. Davis | date=2000 | ref=refdavis2000 | publisher=Southern Methodist University Press | pages=206}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?ei=r7LMT92BN6fN4QTN6tEL&hl=el&id=6EcXAQAAIAAJ&dq | title=La Scala West: the Dallas Opera under Kelly and Rescigno | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Ronald L. Davis | date=2000 | ref=refdavis2000 | publisher=Southern Methodist University Press | pages=206 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?ei=Aa_MT5nmFM744QSH76H_Dw&hl | title=Callas: la Divina: art that conceals art | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Stelios Galatopoulos | date=1966 | ref=refgalatopoulos1966 | publisher=Dent | pages=218}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?ei=Aa_MT5nmFM744QSH76H_Dw&hl | title=Callas: la Divina: art that conceals art | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Stelios Galatopoulos | date=1966 | ref=refgalatopoulos1966 | publisher=Dent | pages=218 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=rdMXAQAAIAAJ&q | title=Maria Callas alla Scala: mostra documentaria a vent'anni dalla scomparsa | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Teatro alla Scala | date=1995 | ref=refscalla1997 | publisher=Teatro alla Scala | pages=183}} |
*{{cite web | url=http://books.google.gr/books?id=rdMXAQAAIAAJ&q | title=Maria Callas alla Scala: mostra documentaria a vent'anni dalla scomparsa | accessdate=4 Ιουνίου 2012 | author=Teatro alla Scala | date=1995 | ref=refscalla1997 | publisher=Teatro alla Scala | pages=183 }}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }} |
||
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι == |
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι == |
||
* [http://www.kareol.es/obras/medea/acto1.htm Λιμπρέτο στα ιταλικά και στα ισπανικά] |
* [https://web.archive.org/web/20120621105539/http://www.kareol.es/obras/medea/acto1.htm Λιμπρέτο στα ιταλικά και στα ισπανικά] |
||
* [http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLCHMEDE.HTM Πλήρης κατάλογος των ηχογραφήσεων] |
* [https://web.archive.org/web/20120511203050/http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLCHMEDE.HTM Πλήρης κατάλογος των ηχογραφήσεων] |
||
{{Authority control}} |
{{Authority control}} |
||
{{Προβεβλημένο λήμμα}} |
{{Προβεβλημένο λήμμα}} |
||
{{DEFAULTSORT:Μηδεια}} |
{{DEFAULTSORT:Μηδεια}} |
||
[[Κατηγορία:Όπερες του Λουίτζι Κερουμπίνι]] |
[[Κατηγορία:Όπερες του Λουίτζι Κερουμπίνι]] |
||
Τρέχουσα έκδοση από την 17:09, 4 Οκτωβρίου 2024
| Μήδεια | |
|---|---|
 To εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης της παρτιτούρας, Παρίσι, 1797 | |
| Πρωτότυπος τίτλος | Medée |
| Γλώσσα πρωτοτύπου | Γαλλικά |
| Είδος | Όπερα κομίκ |
| Μουσικό ρεύμα | Κλασικισμός |
| Μουσική | Λουίτζι Κερουμπίνι |
| Λιμπρέτο | Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν |
| Λογοτεχνική πηγή | Μήδεια του Ευριπίδη |
| Πράξεις | Τρεις |
| Περίοδος σύνθεσης | 1797 |
| Πρεμιέρα | 13 Μαρτίου 1797 |
| Θέατρο | Θέατρο Φεντώ, Παρίσι |
Η Μήδεια (πρωτότυπος τίτλος: Medée) είναι όπερα κομίκ σε τέσσερις πράξεις του Λουίτζι Κερουμπίνι. Το λιμπρέτο του Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν είναι βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, Μήδεια, καθώς και στο θεατρικό έργο Μήδεια του Πιέρ Κορνέιγ. Παρουσιάστηκε πρώτη φορά στις 17 Μαρτίου 1797 στο θέατρο Φεντώ στο Παρίσι με τη Γαλλίδα υψίφωνο Ζιλί-Ανζελίκ Σιό στον ρόλο της Μήδειας. Είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του Κερουμπίνι και το μόνο που παίζεται τακτικά έως σήμερα.
Η όπερα, αν και στην πρωτότυπη εκδοχή ήταν στα γαλλικά και συμπεριελάμβανε διαλόγους δίχως συνοδεία μουσικής, έγινε γνωστή τον περασμένο αιώνα με την ιταλική εκδοχή του λιμπρέτου του Οφμάν και των ρετσιτατίβι του Φραντς Λάχνερ από τον Κάρλο Τσανγκαρίνι. Αυτή την εκδοχή της Μήδειας ερμήνευε η Μαρία Κάλλας επί περίπου δέκα χρόνια, από το 1953 έως το 1962.
Σύνθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις περισσότερες αναβιώσεις της Μήδειας της εποχής αυτής, όπως του Κορνέιγ, κυριαρχούσε η Μήδεια του Σενέκα· γυναίκα αδίστακτη και μάγισσα, μακριά από την πρωτότυπη Μήδεια του Ευριπίδη. Το 1779 ο Ζαν-Μαρί Κλεμάν (Jean-Marie Clément), στην εισαγωγή της δικής του έκδοσης του έργου, υποστηρίζει πως η Μήδεια πρέπει να επιστρέψει στην "ελληνική απλότητα" του Ευριπίδη.[1] Την άποψη αυτή εξέφρασε σε μεγάλο βαθμό και ο Οφμάν κατά τη συγγραφή του λιμπρέτου της όπερας την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Χρειάστηκε, όμως, να προσαρμόσει τον μύθο στις ανάγκες της εποχής, ώστε να συνδέεται με τη νεοσυσταθείσα γαλλική δημοκρατία και την κοινωνία της.[2] Αυτό αντανακλάται και στη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τον βασιλιά και την πριγκίπισσα της Κορίνθου, που κυριαρχούσαν στις μέχρι τότε γαλλικές αναβιώσεις, στον Ιάσονα και τη Μήδεια.[3]
Η σύνθεση της μουσικής έγινε την περίοδο του Διευθυντηρίου και συγκεκριμένα μεταξύ 1795 και 1799.[4] Το λιμπρέτο του Οφμάν έδωσε την ευκαιρία στον Κερουμπίνι να παρουσιάσει μέσω της μουσικής του την ιστορία της Μήδειας ως τραγωδία και όχι σαν μελόδραμα δολοπλοκίας.[2] Παρουσιάζεται μια κανονική γυναίκα, η οποία ωστόσο έχει αντιμετωπιστεί άδικα και έχει πληγωθεί.[5] Η όπερα αποτελείται από τρεις συνοπτικές και σχετικά μικρές πράξεις. Ο Οφμάν εισήγαγε κάποιες καινοτομίες όσον αφορά τα πρόσωπα και την πλοκή. Η Γλαύκη αναλαμβάνει κεντρικότερο ρόλο, ενώ αποκτά το όνομα Dircé (Δίρκη) αντί του Glaucé (Γλαύκη) ή Créuse (Κρέουσα), όπως αντιστοιχεί στα γαλλικά. Τη θεραπαινίδα της Μήδειας την ονομάζει Νέρις και της δίνει ενεργό ρόλο σε όλη τη διάρκεια της σύνθεσης. Επιπλέον, ο Αιγέας, μυθικός βασιλιάς της Αθήνας, δεν εμφανίζεται, αφού αυτή η Μήδεια πεθαίνει και επομένως δεν αναζητά καταφύγιο στην Αθήνα.[3]
Το τέλος παρουσιάζει επίσης διαφορές σε σύγκριση με την κλασική τραγωδία. Στον Ευριπίδη, η Μήδεια καταφεύγει στην Αθήνα με τη βοήθεια άρματος που το σέρνουν φτερωτοί δράκοντες, ενώ στο ποιητικό κείμενο του Οφμάν η Μήδεια εξαφανίζεται σε ένα βάραθρο και στη συνέχεια κατεβαίνει στον κάτω κόσμο με τη συνοδεία των τριών Ευμενίδων.[5] Λίγο αργότερα, ο Κερουμπίνι άλλαξε το κείμενο επαναφέροντας το κλασικό τέλος, χωρίς όμως να προβεί στην αλλαγή της υπάρχουσας μελωδίας. Στις τελευταίες παραγωγές, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του προηγούμενου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε το τέλος του Οφμάν.[4]
Η Μήδεια του Κερουμπίνι συμπεριλαμβάνεται στα έργα που επηρεάστηκαν από την οπερατική μεταρρύθμιση του Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ. Μάλιστα, το πλάνο της Μήδειας βασίζεται σε κάποιο βαθμό στην όπερα Αρμίντα του Γκλουκ.[6] Αυτό είναι εμφανές κυρίως στη δομή της Μήδειας.[7] Αν και ο Κερουμπίνι ήταν συνθέτης του κλασικισμού, ωστόσο έζησε στην περίοδο της μετάβασης από τον κλασικισμό στον ρομαντισμό και ως εκ τούτου τα έργα του παρουσιάζουν και στοιχεία πρωτορομαντικά, όπως συμβαίνει και με τη μουσική τεχνοτροπία της Μήδειας.[8]
Η Μήδεια, που συντέθηκε σε μια ταραγμένη περίοδο, έχει την αμεσότητα της σκληρής εμπειρίας· στον αναβρασμό του αγώνα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η ηρωίδα της όπερας στέκεται εμπρός ως υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναίκας να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή και ισότιμη προσωπικότητα και όχι ως μέρος της περιουσίας.[9]
Εκτελέσεις και διαφορετικές εκδοχές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρά τις καλές κριτικές που έλαβε στην πρεμιέρα της στο Παρίσι το 1797, η Μήδεια δεν ήταν πολύ δημοφιλής στο κοινό και, ως εκ τούτου, σταμάτησε μετά από είκοσι παραστάσεις.[8] Το μελόδραμα δεν παίχτηκε ξανά στο Παρίσι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, ωστόσο παιζόταν συχνά σε πολλές γερμανικές πόλεις κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Η πρώτη παραγωγή της όπερας του Βερολίνου έγινε στις 17 Απριλίου του 1800 και παιζόταν συχνά εκεί μέχρι και το 1880.[10] Το 1803 παίχτηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη σε γερμανική μετάφραση και το 1809 ο ίδιος ο Κερουμπίνι επιμελήθηκε μια νέα έκδοση στο πλαίσιο αυτών των παραστάσεων με απαλοιφή περίπου 500 μουσικών μέτρων.[11] Τον Ιούνιο 2013, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, με τη βοήθεια ακτινων-χ, κατάφεραν να αποκαλύψουν τα διαγγραμμένα από τον Κερουμπίνι σημεία αυτά του χειρόγραφου.[12] Το 1854 ο Φραντς Λάχνερ αντικατέστησε τα διαλογικά μέρη (πρόζα) με ρετσιτατίβι για την παραγωγή του 1855 στη Φρανκφούρτη.[10]
Στη Βρετανία πρωτοπαρουσιάστηκε στις 6 Ιουνίου 1865 στην όπερα "Her Majesty's Theatre" στο Χέιμαρκετ του Λονδίνου. Οι διάλογοι αντικαταστάθηκαν για την παραγωγή από ρετσιτατίβι, αλλά αυτή τη φορά από τον Λουίτζι Αρντίτι. Παρουσιάστηκε ξανά στις 30 Δεκεμβρίου 1870 στο Κόβεντ Γκάρντεν.[10] Στην Ιταλία πρωτοπαίχτηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1909 στη Σκάλα του Μιλάνου σε ιταλική μετάφραση του Κάρλο Τσανγκαρίνι της εκδοχής του Φραντς Λάχνερ (1854). Η αποδοχή ήταν χλιαρή και δεν υπήρξαν άλλες παραστάσεις μέχρι το δέκατο έκτο Μουσικό Φλωρεντινό Μάιο του 1953, όταν τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η Μαρία Κάλλας.[10] Η γαλλική εκδοχή αναβίωσε στο Φεστιβάλ του Μπούξτον στις 28 Ιουλίου 1984 και στο Κόβεντ Γκάρντεν στις 6 Νοεμβρίου 1989.[10]
Ρόλοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρωταγωνιστικός ρόλος της Μήδειας είναι φημισμένος για την ιδιαίτερη δυσκολία του. Μάλιστα, ο πρόωρος θάνατος της υψιφώνου που ερμήνευσε τον ρόλο αυτό στην πρεμιέρα στο Παρίσι, Ζιλί-Ανζελίκ Σιό, αποδόθηκε ακριβώς στη δυσκολία και στο άγχος του ρόλου.[7]
| Ρόλος | Τύπος Φωνής | Ερμηνευτές της πρεμιέρας[13] (13 Μαρτίου 1797, Θέατρο Φεντώ) |
|---|---|---|
| Μήδεια, πριγκίπισσα της Κολχίδας | υψίφωνος | Ζιλί-Ανζελίκ Σιό |
| Ιάσων, ηγέτης των Αργοναυτών | τενόρος | Πιερ Γκαβώ |
| Κρέων, βασιλιάς της Κορίνθου | βαθύφωνος | Αλεξίς Ντεσώλ |
| Γλαύκη, κόρη του βασιλιά Κρέοντα της Κορίνθου | υψίφωνος | Ροζίν |
| Νέρις, θεραπαινίδα της Μήδειας | μεσόφωνος | Βερτέυ |
| Ο επικεφαλής της βασιλικής φρουράς | βαρύτονος | Γκραν |
| Δύο ακόλουθες της Γλαύκης | υψίφωνες | Γκαβωντανέ, Μπεκ |
| Τα δύο παιδιά της Μήδειας και του Ιάσονα | βουβοί ρόλοι | |
| Χορός: Υπηρέτριες της Γλαύκης, Αργοναύτες, φύλακες του Κρέοντα, λαός της Κορίνθου και ιερείς | ||
Σύνοψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δράση λαμβάνει χώρα στην Κόρινθο.[14]
Α' πράξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μπροστά από τα ανάκτορα, η κόρη του βασιλιά Κρέοντα της Κορίνθου ετοιμάζεται να παντρευτεί τον Ιάσονα, ο οποίος ηγήθηκε της αργοναυτικής εκστρατείας και με τη βοήθεια της Μήδειας, πριγκίπισσα της Κολχίδας, έκλεψε το χρυσόμαλλο δέρας. Η Μήδεια, ωστόσο, η οποία εγκατέλειψε την πατρίδα της, την οικογένειά της και απέκτησε δύο παιδιά με τον Ιάσονα, εμφανίζεται μπροστά του και απαιτεί την επιστροφή του σε αυτήν. Αυτός αρνείται, προκαλώντας την οργή της Μήδειας και τη θέληση της για εκδίκηση.
Β' Πράξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέσα στα ανάκτορα, ο Κρέων διατάζει τη Μήδεια να εγκαταλείψει την πόλη του, αυτή όμως του ζητάει δύο ακόμη μέρες με τα παιδιά της. Ως πράξη συμφιλίωσης στέλνει με τη θεραπαινίδα της, Νέριδα, δύο δώρα για τη Γλαύκη· ένα διάδημα και έναν μανδύα σταλμένα από τον θεό Απόλλωνα.
Γ' Πράξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταξύ των ανακτόρων και του ναού του Απόλλωνα, η Μήδεια ασπάζεται τα παιδιά της για τελευταία φορά. Εντωμεταξύ, ακούγονται ουρλιαχτά από το εσωτερικό του παλατιού. Η Γλαύκη δηλητηριάστηκε από τον μανδύα και ο λαός ζητά εκδίκηση. Η Νέρις, η Μήδεια και τα παιδιά της κρύφτηκαν μέσα στον ναό αλλά σχεδόν αμέσως η Νέρις εμφανίζεται τρομοκρατημένη και πληροφορεί τον Ιάσονα για το τι συμβαίνει μέσα στον ναό. Πριν προλάβει να επέμβει, κάνει την εμφάνισή της η Μήδεια κρατώντας το ματωμένο μαχαίρι με το οποίο μόλις είχε σκοτώσει τα παιδιά της. Φλόγες αρχίζουν να τυλίγουν τον ναό· η Μήδεια και οι Ερινύες της εξαφανίζονται.
Ενορχήστρωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κερουμπίνι εξαπολύει σταδιακά την πληρέστερη ισχύ της ορχήστρας για να τη συνδυάσει με την επίσης σταδιακή αύξηση του μυστηρίου της ιστορίας.[15] Η μουσική έχει απλή, αρμονική δομή και δραματική ενορχήστρωση.[16] Στην εισαγωγή, στη σκηνική μουσική συνοδεία και στη συνοδεία των φωνών η ορχήστρα αποσαφηνίζει, ενισχύει αλλά και διακόπτει τη δραματική δράση.[8] Στην ορχήστρα συμμετέχουν τα εξής όργανα: δύο φλάουτα, δύο όμποε, δύο κλαρινέτα, δύο φαγκότα, τέσσερα κόρνα, τυμπάνια, κρουστά, έγχορδα. Στην μπάντα της σκηνής συμμετέχουν: δύο φλάουτα, δύο όμποε, δύο κλαρινέτα, δύο φαγκότα, δύο κόρνα, τρομπόνι.[17]
Ηχογραφήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο έχει ηχογραφηθεί ολόκληρο σε στούντιο ηχογραφήσεων μόνο πέντε φορές. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο δύσκολο πρωταγωνιστικό ρόλο. Τέσσερις από αυτές τις ηχογραφήσεις είναι στην ιταλική εκδοχή, ενώ μία στην πρωτότυπη γαλλική εκδοχή (1997).[7] Παράλληλα, υπάρχουν πολλές ακόμη ζωντανές ηχογραφήσεις που σώζονται, ολόκληρες ή αποσπασματικές, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως σήμερα.[18]
| Έτος | Ερμηνευτές (Μήδεια, Ιάσων, Γλαύκη, Κρέων, Νέρις) | Μαέστρος | Ορχήστρα | Δισκογραφική εταιρία |
|---|---|---|---|---|
| 1957 | Maria Callas, Mirto Picchi, Renata Scotto, Giuseppe Modesti, Miriam Pirazzini | Tullio Serafin | Teatro alla Scala | EMI |
| 1967 | Gwyneth Jones, Bruno Prevedi, Pilar Lorengar, Justino Diaz, Fiorenza Cossotto | Lamberto Gardelli | Santa Cecilia | Decca |
| 1972 | Leonie Rysanek, Bruno Prevedi, Lucia Popp, Nicola Ghiuselev, Margarita Lilowa | Horst Stein | Wiener Staatsoper | Melodram |
| 1977 | Sylvia Sass, Veriano Luchetti, Magda Kalmár, Kolos Kováts, Klára Takács | Lamberto Gardelli | Hungarian Radio and Television Symphony Orchestra | Hungaroton |
| 1980 | Mirella Freni, Plácido Domingo, Barbara Hendricks, José van Dam, Agnes Baltsa | Herbert von Karajan | Berliner Philharmoniker | Deutsche Grammophon |
| 1997 | Phyllis Treigle, Carl Halvorson, Thaïs St Julien, David Arnold, D'Anna Fortunato | Bart Folse | Brewer Chamber Orchestra | Newport Classic |
Η Κάλλας και η Μήδεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μεγάλη Ελληνίδα υψίφωνος Μαρία Κάλλας ερμήνευσε τον ρόλο της Μήδειας στην ιταλική εκδοχή της για εννέα χρόνια, από τις 7 Μαΐου 1953, που αναβιώνει στη Φλωρεντία, έως τις 3 Ιουνίου 1962 στη Σκάλα του Μιλάνου.[10] Στο μεταξύ διάστημα ερμηνεύει τον ρόλο στο Μιλάνο, στη Βενετία, στη Ρώμη, στο Ντάλλας του Τέξας, στο Λονδίνο και στο Θέατρο της Επιδαύρου.[19] Όλα ξεκίνησαν το 1953, όταν ο Φραντσέσκο Σιτσιλιάνι, ο διευθυντής του Μουσικού Φεστιβάλ της Φλωρεντίας, αποφάσισε την αναβίωση της Μήδειας. Η Κάλλας έμαθε τον ρόλο σε μόλις οκτώ μέρες.[20] Ο Βιτόριο Γκούι ήταν ο διευθυντής της ορχήστρας,[21] ενώ την παράσταση αυτή σκηνοθέτησε ο Αντρέ Μπερζάκ.[22][23]
Μετά την επιτυχία στη Φλωρεντία, ο Αντόνιο Γκιρινγκέλι, διευθυντής της Σκάλας, επέλεξε τη Μήδεια ως εναρκτήριο έργο της περιόδου 1953-1954, αφού πρώτα έκανε κάποιες αλλαγές στο πρόγραμμα.[24] Διευθυντής της ορχήστρας ήταν ο Λέοναρντ Μπερνστάιν, ο οποίος αντικατέστησε τον Βίκτορ ντε Σάμπατα· τη σκηνοθεσία ανέλαβε η Μαργκαρέτε Βάλμαν με σκηνικά και κοστούμια του ζωγράφου Σαλβατόρε Φιούμε.[20][24][25] Στη Σκάλα την περίοδο αυτή έδωσε συνολικά τέσσερις παραστάσεις Μήδειας.[26] Τον Μάρτιο του 1954 έδωσε τρεις παραστάσεις στο Θέατρο Φενίτσε της Βενετίας με διευθυντή ορχήστρας τον Βιττόριο Γκούι και σκηνοθέτη τον Αντρέ Μπερζάκ.[27][28]
Τον Ιανουάριο του 1955, πηγαίνει στη Ρώμη για τέσσερις παραστάσεις με τους συντελεστές της παραγωγής του Μιλάνου.[29][30] Το 1957 ακολούθησε η ηχογράφηση της όπερας υπό τη διεύθυνση του Τούλιο Σεραφίν.[7] Μετά από διάλειμμα τριών ετών, η Κάλλας επιστρέφει στη Μήδεια στη σκηνή της Όπερας του Ντάλλας τo 1958, αλλά αυτή τη φορά σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή και εικαστική επιμέλεια του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη.[31][32] Την ορχήστρα διηύθυνε ο Νίκολα Ρεσίνιο.[33] Η πρώτη παράσταση έγινε στις 6 Νοεμβρίου, κι ενώ η Κάλλας είχε έρθει σε ρήξη με τον Ρούντολφ Μπινγκ, τον διευθυντή της Μετροπόλιταν, πράγμα που οδήγησε στην ακύρωση του συμβολαίου της με την εν λόγω Όπερα.[34]
Η παραγωγή ήταν πολύ επιτυχημένη και απέφερε σημαντικά κέρδη στη νεοϊδρυθείσα Όπερα του Ντάλλας.[35] Στα πλαίσια ενός προγράμματος ανταλλαγής μεταξύ της όπερας του Ντάλλας και του Κόβεντ Γκάρντεν, η Κάλλας παρουσίασε την όπερα Μήδεια στο Λονδίνο, στις 17 Ιουνίου 1959, με τους υπόλοιπους συντελεστές του Ντάλλας.[36] Ήταν η πρώτη φορά μετά το 1870 που η Μήδεια του Κερουμπίνι παιζόταν ξανά στο Λονδίνο.[33] Τον Νοέμβρη του ίδιου έτους η Κάλλας επέστρεψε στην Όπερα Ντάλλας για την τελευταία της εμφάνιση ως Μήδεια εκεί.[37]
Μετά από μερικούς μήνες, το καλοκαίρι του 1961, η Κάλλας εμφανίστηκε για τρίτη φορά στο Θέατρο της Επιδαύρου για δύο παραστάσεις με τη Μήδεια της παραγωγής του Ντάλλας, στις 6 και στις 13 Αυγούστου.[38] Στα τέλη του 1961 επέστρεψε για τελευταία φορά στη Σκάλα με συνολικά πέντε παραστάσεις Μήδειας· τρεις τον Δεκέμβρη του 1961, μία τον Μάιο και μία τον Ιούνιο του 1962.[39] Οι παραστάσεις αυτές αποτέλεσαν τρόπον τινά αποχαιρετισμό της Κάλλας στο κοινό του Μιλάνου και ολόκληρης της Ιταλίας, καθώς και στον ρόλο της Μήδειας, αφού ήταν η τελευταία φορά που τον ερμήνευσε.[40]
Η Μήδεια είναι ο ρόλος που αποκαλύπτει καλύτερα το sui generis χαρακτήρα της τέχνης της Κάλλας.[38] Μετά την εκτέλεση της άριας "Dei tuoi figli" της πρώτης πράξης σε παράσταση στη Σκάλα το 1953, ακολούθησε ένα δεκάλεπτο χειροκρότημα.[41][42] Την άρια αυτή είχε αποκαλέσει η ίδια η Κάλλας δολοφονική, όταν τη δίδασκε στη Μουσική Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης το διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου 1971 και Μαρτίου 1972.[26] Μάλιστα, στις τελευταίες της εμφανίσεις στο Μιλάνο, τον Δεκέμβριο του 1961, και ενώ η φωνή της είχε ήδη αρχίσει να εξασθενεί, καταγράφηκε ένα επεισόδιο.[43] Η αδύναμη ερμηνεία της Κάλλας προκάλεσε τις αντιδράσεις των θεατών του υπερώου, οι οποίοι άρχισαν να σφυρίζουν επικριτικά. Τότε η Κάλλας, μετά το πρώτο "crudel" (άσπλαχνος) που απηύθυνε στον Ιάσονα στην άρια, έκανε μια παύση, στράφηκε προς τους θεατές και απηύθυνε το δεύτερο σε αυτούς.[44] Λίγο αργότερα, στην ίδια άρια, φτάνοντας στη φράση "Ho datto tutto a te!" (έχω δώσει τα πάντα σε σένα), γύρισε προς το κοινό έχοντας προσηλωμένα τα μάτια της προς αυτό αντί στον Ιάσονα.[44][45]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ewans, σελ. 66.
- ↑ 2,0 2,1 Ewans, σελ. 67.
- ↑ 3,0 3,1 Ewans, σελ. 68.
- ↑ 4,0 4,1 Ewans, σελ. 70.
- ↑ 5,0 5,1 Ewans, σελ. 69.
- ↑ Dent, σελ. 82.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Boyden & Kimberley, σελ. 121.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Grout & Williams, σελ. 336.
- ↑ Abraham, σελ. 43.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Macy, σελ. 402.
- ↑ Israel studies in musicology, σελ. 142.
- ↑ «Cherubini opera restored after 200 years» (στα αγγλικά). BBC News. 2013-06-14. https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-22910052. Ανακτήθηκε στις 2024-01-15.
- ↑ Λιμπρέτο, σελ. 7.
- ↑ Boyden & Kimberley, σελ. 120–121.
- ↑ Ewans, σελ. 71.
- ↑ Quaintance, σελ. 100.
- ↑ Quaintance, σελ. 101.
- ↑ «Πλήρης κατάλογος των ηχογραφήσεων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2012.
- ↑ Littlejohn, σελ. 84.
- ↑ 20,0 20,1 Ardoin & Fitzgerald, σελ. 63.
- ↑ Scott, σελ. 116.
- ↑ Italy: documents and notes, σελ. 87.
- ↑ Μπακουνάκης, σελ. 55.
- ↑ 24,0 24,1 Scott, σελ. 123.
- ↑ Teatro alla Scala, σελ. 142.
- ↑ 26,0 26,1 Scott, σελ. 125.
- ↑ «Maria Callas at Fenice Great Theatre, callas.it». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.
- ↑ Μπακουνάκης, σελ. 12.
- ↑ Scott, σελ. 148.
- ↑ Jellinek, σελ. 125.
- ↑ Scott, σελ. 214.
- ↑ Ardoin & Fitzgerald, σελ. 182.
- ↑ 33,0 33,1 Jellinek, σελ. 264.
- ↑ Jellinek, σελ. 245.
- ↑ Jellinek, σελ. 246.
- ↑ Galatopoulos, σελ. 64.
- ↑ Davis, σελ. 49.
- ↑ 38,0 38,1 Scott, σελ. 124.
- ↑ Scott, σελ. 234.
- ↑ Ardoin, σελ. 165.
- ↑ Riggs, σελ. 12.
- ↑ Jellinek, σελ. 104.
- ↑ Μπακουνάκης, σελ. 19.
- ↑ 44,0 44,1 Kerrigan, σελ. 103.
- ↑ Galatopoulos, σελ. 151.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- David Littlejohn (1994). «The Ultimate Art: Essays Around and About Opera». Columbia University Press. σελ. 320. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Donald Jay Grout, Hermine Weigel Williams (2003). «A Short History of Opera». Columbia University Press. σελ. 1030. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Edward J. Dent, Edward Joseph Dent (1979). «The Rise of Romantic Opera». Cambridge University Press. σελ. 212. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Geoffrey S. Riggs (2003). «The Assoluta Voice in Opera, 1797-1847». McFarland. σελ. 263. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- George Jellinek (1986). «Callas: Portrait of a Prima Donna». Courier Dover Publications. σελ. 355. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Gerald Abraham (1982). «The Age of Beethoven, 1790-1830». Oxford University Press. σελ. 747. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- «Israel studies in musicology, Τόμος 6». Yosef Goldenberg - IMS. 1982. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- «Italy: documents and notes, Τόμος 29». s.n. 1982. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- John Ardoin (1995). «The Callas Legacy: The Complete Guide to Her Recordings on Compact Discs». Hal Leonard Corporation. σελ. 236. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- John Ardoin, Gerald Fitzgerald (1974). «Callas: The art and the life». Holt, Rinehart and Winston. σελ. 282. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- John Kerrigan (1998). «Revenge Tragedy: Aeschylus to Armageddon». Oxford University Press. σελ. 404. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Laura Williams Macy (2006). «The Grove Book of Operas». Oxford University Press. σελ. 740. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Luigi Cherubini, François Benoît Hoffmann (1797). «Médée: tragédie en trois actes, en vers». Chez Huet, éditeur de pièces de théâtre et de musique. σελ. 48. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Matthew Boyden, Nick Kimberley (2002). «The Rough Guide to Opera». Rough Guides. σελ. 735. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Michael Ewans (2007). «Opera from the Greek: Studies in the Poetics of Appropriation». Ashgate Publishing. σελ. 217. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Michael Scott (1992). «Maria Meneghini Callas». UPNE. σελ. 312. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Νίκος Α. Μπακουνάκης (1995). «Κάλλας - Μήδεια». Εκδόσεις Καστανιώτη. σελ. 184. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.
- Quaintance Eaton (1961). «Opera Production». University of Minnesota Press. σελ. 265. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Ronald L. Davis (2000). «La Scala West: the Dallas Opera under Kelly and Rescigno». Southern Methodist University Press. σελ. 206. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Stelios Galatopoulos (1966). «Callas: la Divina: art that conceals art». Dent. σελ. 218. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- Teatro alla Scala (1995). «Maria Callas alla Scala: mostra documentaria a vent'anni dalla scomparsa». Teatro alla Scala. σελ. 183. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]