အား

See also: အော့, အေး, အို, အ, အူ, and အ-

Burmese

Pronunciation

• IPA^(key): /ʔá/
• Romanization: MLCTS: a: • ALA-LC: ʼāʺ • BGN/PCGN: a: • Okell: à

Etymology 1

Noun

အား • (a:)

1. the last in the set of twelve vowels traditionally taught in the learning of the Burmese language

Derived terms

• ကံအားလျော်စွာ (kam-a:lyaucwa)
• တစ်နည်းအားဖြင့် (tacnany:a:hprang.)
• ထိုက်သည့်အားလျော်စွာ (htuiksany.a:lyaucwa)
• မခေါက်မအား (ma.hkaukma.a:)
• များသောအားဖြင့် (mya:sau:a:hprang.)
• မအား (ma.a:)
• အံ့အားသင့် (am.a:sang.)
• အများအားဖြင့် (a.mya:a:hprang.)
• အားတုံ့အားနာဖြစ် (a:tum.a:nahprac)
• အားတောင့်အားနာဖြစ် (a:taung.a:nahprac)

 

Etymology 2

The "strength" sense is from Proto-Sino-Tibetan *k-ra (“strength; to win; classifier for people”). Cognate with Old Chinese 力 (OC *rɯɡ, “strength”) (STEDT). Sagart relates the "free" sense to 暇 (OC *ɡraːs, “leisure”).

Noun

အား • (a:)

1. strength, force, power
2. resources (i.e. man, money, material)

Verb

အား • (a:)

1. to be vacant
2. to be free (not in use; without obligations)

   Synonym: အားလပ် (a:lap)

Particle

အား • (a:)

1. particle suffixed to a verb to convey the sense of having the heart to be insensitive or apathetic

Derived terms

• ကျွန်းဆွယ်အားကစားပွဲ (kywan:hcwaia:ka.ca:pwai:)
• ကြောက်အားလန့်အား (krauk-a:lan.a:)
• ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး (kuiy.a:kuiykui:)
• ကုန်ထုတ်စွမ်းအားစု (kunhtutcwam:a:cu.)
• ခွန်စိုက်အားစိုက် (hkwancuik-a:cuik)
• ခွန်အား (hkwan-a:)
• ခုခံအား (hku.hkam-a:)
• စွမ်းအား (cwam:a:)
• ဆွဲငင်အား (hcwai:ngang-a:)
• ဆွဲအား (hcwai:a:)
• တစ်တပ်တစ်အား (tactaptaca:)
• တစ်အား (taca:)
• တတ်အားသရွေ့ (tat-a:sa.rwe.)
• တွန်းအား (twan:a:)
• တွန်းအားပေး (twan:a:pe:)
• ဓာတ်အား (dhat-a:)
• နှစ်ထောင်းအားရရှိ (hnachtaung:a:ra.hri.)
• နေ့မအားညမအားလုပ် (ne.ma.a:nya.ma.a:lup)
• နေအား (nea:)
• ပွတ်တိုက်အား (pwattuik-a:)
• ဖယောင်းတိုင်အား (hpa.yaung:tuing-a:)
• ဖိအား (hpi.a:)
• မြင်းကောင်ရေအား (mrang:kaung-rea:)
• မြင်းအား (mrang:a:)
• ယမ်းအား (yam:a:)
• ရေအား (rea:)
• လင်းအားကြီး (lang:a:kri:)
• လျှပ်စစ်အား (hlyapcaca:)
• လုပ်အား (lup-a:)
• လူအင်အား (luang-a:)
• လူအား (lua:)
• လေဖိအား (lehpi.a:)
• ဝယ်လိုအား (wailuia:)
• ဝယ်အား (waia:)
• သွေးဖိအားတိုင်းကိရိယာ (swe:hpi.a:tuing:ki.ri.ya)
• သွေးအားကောင်း (swe:a:kaung:)
• သွေးအားနည်း (swe:a:nany:)
• အင်တိုက်အားတိုက် (angtuik-a:tuik)
• အင်အား (ang-a:)
• အင်အားစု (ang-a:cu.)
• အင်အားပြ (ang-a:pra.)
• အားကစား (a:ka.ca:)
• အားကျ (a:kya.)
• အားကျမခံ (a:kya.ma.hkam)
• အားကြိုးမာန်တက် (a:krui:mantak)
• အားကြီး (a:kri:)
• အားကြီးပါးကြီး (a:kri:pa:kri:)
• အားကိုး (a:kui:)
• အားကိုးတကြီး (a:kui:ta.kri:)
• အားကိုးရာမဲ့ (a:kui:ramai.)
• အားကိုးအားထား (a:kui:a:hta:)
• အားကုန် (a:kun)
• အားကောင်း (a:kaung:)
• အားခွန်ဗလ (a:hkwanba.la.)
• အားခဲ (a:hkai:)
• အားငယ် (a:ngai)
• အားစမ်း (a:cam:)
• အားစိုက် (a:cuik)
• အားစိုက်ခွန်စိုက် (a:cuikhkwancuik)
• အားဆေး (a:hce:)
• အားတက် (a:tak)
• အားတက်သရော (a:taksa.rau:)
• အားတင်း (a:tang:)
• အားတိုးဆေး (a:tui:hce:)
• အားတိုင်းယားတိုင်း (a:tuing:ya:tuing:)
• အားတုံ့အားနာဖြစ် (a:tum.a:nahprac)
• အားတူအင်မျှ (a:tuanghmya.)
• အားတောင့် (a:taung.)
• အားတောင့်အားနာဖြစ် (a:taung.a:nahprac)
• အားထား (a:hta:)
• အားထုတ် (a:htut)
• အားနည်း (a:nany:)
• အားနည်းချက် (a:nany:hkyak)
• အားနွဲ့ (a:nwai.)
• အားနာ (a:na)
• အားနာပါးနာ (a:napa:na)
• အားပြိုင် (a:pruing)
• အားပါးတရ (a:pa:ta.ra.)
• အားပေး (a:pe:)
• အားပေးမှု (a:pe:hmu.)
• အားပေးအားမြှောက်လုပ် (a:pe:a:hmrauklup)
• အားမလိုအားမရဖြစ် (a:ma.luia:ma.ra.hprac)
• အားမွေး (a:mwe:)
• အားယူ (a:yu)
• အားရ (a:ra.)
• အားရပါးရ (a:ra.pa:ra.)
• အားရဝမ်းသာ (a:ra.wam:sa)
• အားရှိ (a:hri.)
• အားရှိပါးရှိ (a:hri.pa:hri.)
• အားလပ် (a:lap)
• အားလပ်ချိန် (a:laphkyin)
• အားလွန် (a:lwan)
• အားသွန် (a:swan)
• အားသွန်ခွန်စိုက် (a:swanhkwancuik)
• အားအန် (a:an)
• အားအားယားယား (a:a:ya:ya:)

 

Etymology 3

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Postposition

အား • (a:)

1. word indicating dative case, equivalent to the preposition "to"
2. poetic use in lieu of ကို (kui)

Derived terms

• အားဖြင့် (a:hprang.)
• အားလျော်စွာ (a:lyaucwa)

 

Further reading

• “အား” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
• “အား 1 (‘strength’)” in The Judson Burmese–English Dictionary (Rangoon: American Baptist Mission Press 1921), page 131.
• “အား 2 (‘be free’)” in The Judson Burmese–English Dictionary (Rangoon: American Baptist Mission Press 1921), page 133.
• “အား” in Wörterbuch Burmesisch–Deutsch (VEB Verlag Enzykolopädie Leipzig 1976), by Annemarie Esche.