aleć

Old Polish

Etymology

From ale +‎ -ć. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /alʲɛt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /alʲɛt͡ɕ/

Conjunction

aleć

1. (emphatic, attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) Introduces a contrasting clause; but
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 176b:

     A tesczy ony ne szø byly spaly, allecz ony szø byly czuly

     [A teżci oni nie są byli spali, aleć oni są byli czuli]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[2], Krakow, page 171b:

     O gichsze møcze vele bich mal vam pouedacz, allecz thø to chwylø ne czasz gest tego tho vyslouicz

     [O jichże męce wiele bych miał wam powiedać, aleć tą to chwilą nie czas jest tego to wysłowić]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[3], Krakow, page 4b:

     Dzeczøthko... f gaslach gestcy ono bilo przeth svø milø mathkø plakalo, allecz f krolefstwe nebeskem [p]przed svøth[y]my angoly gestcy szø ono bylo [s]smalo

     [Dzieciątko... w jasłach jestci ono było przed swą miłą matką płakało, aleć w krolewstwie niebieskiem przed święt[y]mi anjoły jestci się ono było śmiało]

   • 1853 [end of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 140:

     Thak dawno roszlewągya krew luczką marno, alecz dzyschą wyanczey pewno

     [Tak dawno rozlewają krew ludzką marno, aleć dzisia więcej pewno]

   • 1897 [1419], Teki Adolfa Pawińskiego‎^[4], volume IV, number 3396, Łęczyca Land:

     Sbiluto non expurgauit se..., alecz iemu ia ne prziganam

     [Zbiluto non expurgauit se..., aleć jemu ja nie przyganiam]

2. (emphatic, attested in Lesser Poland) Introduces new context in relation to an old one; but
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], Krakow, page 4a:

     Gebal gestcy tho ona bila posznala, yszecz dzeuicza gest bila porodzila..., a tako vøcz ona velikiim gloszem gest bila bogu chualø dala. Allecz Salomee gestcy ona temu tho bila ne uerzyla y chczala szø gest ona... dothknøcz tego to mastha byla, tedy... røcze szø ge byle usch[ch]le. Allecz svøty angol gestcy szø ge byl vkaszal a rzekøcz ge tako..., ysbi szø ona ge dzeczøthka bila dothknøla

     [Gebal jestci to ona była poznała, iżeć dziewica jest była porodziła..., a tako więc ona wielikim głosem jest była Bogu chwałę dała. Aleć Salomee jestci ona temu to była nie wierzyła i chciała się jest ona... dotknąć tego to miasta była, tedy... ręce są je byle usch[ch]le. Aleć święty anjoł jestci się je był ukazał a rzekąc je tako..., iżby się ona je dzieciątka była dotknęła]

3. The meaning of this term is uncertain.
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 28, 15:

     Nye ostawyø czyø tam, alecz napelnyø (pro alez?; nec dimittam, nisi complevero), czsokolyczyem rzekl

     [Nie ostawię cię tam, aleć napełnię (nec dimittam, nisi complevero), czsokoliciem rzekł]

Descendants

• Polish: aleć
• Silesian: aleć

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “aleć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish aleć. By surface analysis, ale +‎ -ć.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈa.lɛt͡ɕ/

• (Masovia):
  • (Warmia) IPA^(key): /ˈa.lɛt͡ɕ/
  • (Masurian) IPA^(key): /ˈa.lɛt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -alɛt͡ɕ
• Syllabification: a‧leć

Conjunction

aleć

1. (Middle Polish or dialectal, Masuria, Warmia, emphatic) but

Particle

aleć

1. (Middle Polish or dialectal, Masuria, emphatic) emphatic particle

Further reading

• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “aleć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ALEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2009 July 7
• Zofia Stamirowska (1987-2024) “aleć”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, volume 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, page 120

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish aleć. By surface analysis, ale +‎ -ć.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈa.lɛt͡ɕ/
• Rhymes: -alɛt͡ɕ
• Syllabification: a‧leć

Conjunction

aleć

1. (emphatic, contrastive) but, however

   Synonym: alić

Further reading

• Bogdan Kallus (2020) “aleć”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 230
• Aleksandra Wencel (2023) “aleć”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 17