Lenin: Malsamoj inter versioj

{{TemasPriPrisupre|ali=Lenino|pri=la revoluciulo Vladimir Iljiĉ Uljanov AKK Vladimir Lenin|la samnoma distrikto de [[Krimeo]]|[[Lenina distrikto (Krimeo)|urbotipa loĝloko el la distrikto|Lenino (Lenina distrikto, Krimeo)]]|Lenino}}

| honora titolo =

| antaŭulo = [[Aleksandr Kerenskij]]

| sekvanto = [[Aleksej Rikov]]<br /><small>[[Josif Stalin]] kiel Plej Supera ([[Ĝenerala Sekretario de Komunista Partio de Sovetunio|Ĝenerala Sekretario de Komunista Partio]])</small>

| loko de morto = {{Flago|Sovetunio}} [[Gorki]], [[Sovetunio]]

'''Vladimir Iljiĉ ULJANOVUljanov''' ({{lang-ru|Владимир Ильич Ульянов}}), universale konata kiel '''Lenin''' aŭ '''Lenino''' (naskiĝis la {{daton|22|aprilo|1870}}, mortis la {{daton|21|januaro|1924}}) estis [[Rusoj|rusa]] [[revoluciulo]], [[politikisto]], [[ŝtatestro]] kaj politika teoriulo.

Kune kun la frua morto de la patro la ekzekuto de sia frato forte impresis la junan Lenin. Lia frato estis pendumita tri tagojn post la komenco de la finaj lernejaj ekzamenoj de Lenin. Li tamen sukcesis trapasi ilin brile.<ref name="cr16"/>

Lenin ne povis studi en Sankta Peterburgo kaj enskribiĝis ĉe la ŝtata universitato en [[Kazan]]. Li studis [[juro]]n, sed jam en la unua studojaro partoprenis studentan proteston kaj estis forsendita de la universitato kun 38 aliaj studentoj la {{daton|6|decembro|1887}}.<ref>Robert Service: ''Lenin: Eine Biographie''. München: Beck, 2000, p. 102/103, 105.</ref>

Lenin vivis do per la riĉaĵoj de la familio, longe promenadis, helpis la pli junajn gefratojn, legis politikajn librojn kaj daŭrigis sian jurostudadon aŭtodidakte.<ref>Robert Service: ''Lenin: Eine Biographie''. München: Beck, 2000, p. 113/114.</ref>

[[Dosiero:Union-de-Lucha.jpg|thumbeta|dekstre|Lenino (side centre) kun aliaj membroj de la Ligo de la Lukto por la Emancipigo de la Laborista Klaso en 1897.]]

== Revolucia aktiveco ==

=== Munkeno, Londono kaj Ĝenevo: 1900–1905 ===

[[FileDosiero:LeninEnSuizaMarzo1916--barbaroussovietr00mcbr.png|thumbeta|maldekstre|Lenin en 1916, en Svisio.]]

Post sia ekzilo, Lenin setlis en [[Pskov]] komence de 1900.<ref> Fischer 1964, pp. 34–35; Rice 1990, p. 64; Service 2000, pp. 124–125; White 2001, p. 54; Read 2005, p. 43; Rappaport 2010, pp. 27–28. </ref> Tie, li ekkolektis financon por gazeto, ''[[Iskra]]'' (''Sparko''), nova organo de rusa marksisma partio, tiam nomiĝinta [[Rusia Socialdemokrata Partio]] (RSDLP).<ref> Fischer 1964, p. 35; Pipes 1990, p. 357; Rice 1990, pp. 66–65; White 2001, pp. 55–56; Read 2005, p. 43; Rappaport 2010, p. 28. </ref> En Julio 1900, Lenin lasis Rusion por Okcidenta Eŭropo; en Svisio li renkontiĝis kun aliaj rusaj marksistoj, kaj en kongreso en [[Corsier GE|Corsier]] ili interkonsentis, ke oni lanĉu la gazeton el [[Munkeno]], kien Lenin relokiĝis en Septembro.<ref> Fischer 1964, p. 35; Pipes 1990, p. 357; Rice 1990, pp. 64–69; Service 2000, pp. 130–135; Rappaport 2010, pp. 32–33. </ref> Enhavanta kontribuojn el elstaraj eŭropaj marksistoj, ''Iskra'' estis kontrabandita en Rusion,<ref> Rice 1990, pp. 69–70; Read 2005, p. 51; Rappaport 2010, pp. 41–42, 53–55. </ref> iĝante la plej sukcesa [[gazeto|eksterleĝa publikaĵo]] de la lando dum 50 jaroj.{{sfn|Rice|1990|pp=69–70}} Li unuafoje adoptis la pseŭdonimon Lenin en Decembro 1901, eble bazite sur la Siberia [[Leno (rivero)|Rivero Lena]];<ref> Fischer 1964, pp. 4–5; Service 2000, p. 137; Read 2005, p. 44; Rappaport 2010, p. 66. </ref> li ofte uzis la kompletan pseŭdonimon N. Lenin, kaj kvankam la ''N'' signifis nenion, populara miskoncepto poste aperis, ke ĝi reprezentis ''Nikolai''.<ref> Rappaport 2010, p. 66; Lih 2011, pp. 8–9. </ref> Per tiu pseŭdonimo, li publikigis la politikan pamfleton ''Kion oni faru?'' en 1902; lia plej influa publikigo ĝis tiam, ĝi temas pri la pensoj de Lenin pri la neceso de [[avangarda partio]] por estri la proletaron al la revolucio.<ref> Fischer 1964, p. 39; Pipes 1990, p. 359; Rice 1990, pp. 73–75; Service 2000, pp. 137–142; White 2001, pp. 56–62; Read 2005, pp. 52–54; Rappaport 2010, p. 62; Lih 2011, pp. 69, 78–80. </ref>

Lia edzino Nadja aliĝis al Lenin en Munkeno kaj iĝis lia persona sekretario.<ref> Fischer 1964, p. 37; Rice 1990, p. 70; Service 2000, p. 136; Read 2005, p. 44; Rappaport 2010, pp. 36–37. </ref> Ili pluigis sian politikan agitadon, ĉar Lenin verkis por ''Iskra'' kaj skizis la programon de la RSDLP, atakante ideologiajn opoziciantojn kaj eksterajn kritikojn, partikulare de la [[Socialista Revolucia Partio]] (SR),<ref> Fischer 1964, p. 37; Rice 1990, pp. 78–79; Service 2000, pp. 143–144; Rappaport 2010, pp. 81, 84. </ref> Narodnik agrara-socialista grupo fondita en 1901.{{sfn|Read|2005|p=60}} Spite restadon kiel marksisto, li akceptis la Narodnik-an vidon de la revolucia povo de la rusa kampanaro, laŭ la redaktado de la pamfleto de 1903 nome ''Al la vilaĝa malriĉularo''.<ref> Fischer 1964, p. 38; Lih 2011, p. 80. </ref> Por eviti la [[Reĝlando Bavario|Bavarian]] policon, Lenin translokiĝis al [[Londono]] kun ''Iskra'' en Aprilo 1902.<ref> Fischer 1964, pp. 38–39; Rice 1990, pp. 75–76; Service 2000, p. 147. </ref> Li amikiĝis kun la kolega rusa marksisto [[Lev Trockij]].<ref> Fischer 1964, pp. 40, 50–51; Rice 1990, p. 76; Service 2000, pp. 148–150; Read 2005, p. 48; Rappaport 2010, pp. 82–84. </ref> Lenin malsaniĝis pro [[erizipelo]] kaj ne kapablis plue fari sian estran rolon en la redakta teamo de ''Iskra''; en sia foresto, la redaktejo translokiĝis sian operaciejon al [[Ĝenevo]].<ref> Rice 1990, pp. 77–78; Service 2000, p. 150; Rappaport 2010, pp. 85–87. </ref>

La 2a Kongreso de la Rusia Socialdemokrata Partio okazis en Londono en Julio 1903.<ref> Pipes 1990, p. 360; Rice 1990, pp. 79–80; Service 2000, pp. 151–152; White 2001, p. 62; Read 2005, p. 60; Rappaport 2010, p. 92; Lih 2011, p. 81. </ref> En tiu kongreso, aperis skismo inter la subtenantoj de Lenin kaj tiuj de [[Julius Martov]]. Martov argumentis, ke la partianoj devus esprimiĝi sendepende de la partiestreco; Lenin malkonsentis, emfaze al la neceso por forta estreco kun kompleta kontrolo super la partio.<ref> Rice 1990, pp. 81–82; Service 2000, pp. 154–155; White 2001, p. 63; Read 2005, pp. 60–61. </ref> La subtenantoj de Lenin estis en majoritato, kaj ili terminigis sin mem la "majoritatuloj" (''bol'ŝeviki'' en rusa; [[Bolŝevikoj]]); reage, Martov terminigis siajn sekvantojn "minoritatuloj" (''men'ŝeviki'' en rusa; [[Menŝevikoj]]).<ref> Fischer 1964, p. 39; Rice 1990, p. 82; Service 2000, pp. 155–156; Read 2005, p. 61; White 2001, p. 64; Rappaport 2010, p. 95. </ref> Kvereloj inter Bolŝevikoj kaj Menŝevikoj pluiĝis post la kongreso; la Bolŝevikoj akuzis siajn rivalojn kiel oportunemuloj kaj reformistoj al kiuj mankis disciplino, dum la Menŝevikoj akuzis Leninon kiel despoto kaj aŭtokrato.<ref> Rice 1990, p. 83; Rappaport 2010, p. 107. </ref> Kolera kontraŭ Menŝevikoj, Lenin rezignis el la redakta teamo de ''Iskra'' kaj en Majo 1904 publikigis la kontraŭ-Menŝevikan broŝuron ''Unu paŝo antaŭen, du paŝoj reen''.<ref> Rice 1990, pp. 83–84; Service 2000, p. 157; White 2001, p. 65; Rappaport 2010, pp. 97–98. </ref> La streso malsanigis Lenin, kaj por rekuperi la sanon iris al kamparaj feritagoj en rura Svisio.<ref> Service 2000, pp. 158–159, 163–164; Rappaport 2010, pp. 97, 99, 108–109. </ref> La Bolŝevika frakcio kreskiĝis en forto; printempe la tuta Centra Komitato de la RSDLP estis Bolŝevika,<ref> Rice 1990, p. 85; Service 2000, p. 163. </ref> kaj en Decembro ili fondis novan gazeton ''Vpered'' (''antaŭen'').<ref> Fischer 1964, p. 41; Rice 1990, p. 85; Service 2000, p. 165; White 2001, p. 70; Read 2005, p. 64; Rappaport 2010, p. 114. </ref>

=== Revolucio de 1905 kaj ties sekvo: 1905–1914 ===

[[Dosiero:BloodySunday1905b.jpg|thumbeta|Foto de la Sanga dimanĉo en Peterburgo.]]

En Januaro 1905, la masakro de protestantoj dum la [[Sanga dimanĉo (1905)|Sanga dimanĉo]] en Sankt-Peterburgo sparkis staton de civila maltrankvilo en la [[Rusa Imperio]] konata kiel [[Revolucio de 1905]].<ref> Fischer 1964, p. 44; Rice 1990, pp. 86–88; Service 2000, p. 167; Read 2005, p. 75; Rappaport 2010, pp. 117–120; Lih 2011, p. 87. </ref> Lenin instigis Bolŝevikojn ekpreni pli grandan rolon en la okazaĵoj, kuraĝante violentan insurekcion.<ref> Fischer 1964, pp. 44–45; Pipes 1990, pp. 362–363; Rice 1990, pp. 88–89. </ref> Farante tion, li adoptis motojn kiel "armita insurekcio", "amasteroro", kaj "eksposedigo de riĉuloj", rezulte en akuzoj fare de Menŝevikoj ke Bolŝevikoj estis devojiĝintaj el la ortodoksa marksismo.{{sfn|Service|2000|pp=170–171}} Siavice, li insistis, ke la Bolŝevikoj disiĝu komplete el la Menŝevikoj; multaj Bolŝevikoj malakceptis, kaj ambaŭ grupoj partoprenis en la Tria Kongreso de la Rusia Socialdemokrata Partio, okazinta en Londono en Aprilo 1905.<ref> Pipes 1990, pp. 363–364; Rice 1990, pp. 89–90; Service 2000, pp. 168–170; Read 2005, p. 78; Rappaport 2010, p. 124. </ref> Lenin prezentis multajn el siaj ideoj en la pamfleto ''Du taktikoj de socialdemokratio en la demokrata revolucio'', publikigita en Aŭgusto 1905. En tiu, li antaŭdiris, ke la rusia liberala [[Burĝo|burĝaro]] akceptus transiron al la [[konstitucia monarkio]] kaj tiel oni perfidus la revolucion; anstataŭe li argumentis, ke la proletararo devus konstrui aliancon kun la kampanaro por renversi la carisman reĝimon kaj establi "provizoran revolucian demokratian diktatorecon de proletaro kaj de la kamparanaro."<ref> Fischer 1964, p. 60; Pipes 1990, p. 367; Rice 1990, pp. 90–91; Service 2000, p. 179; Read 2005, p. 79; Rappaport 2010, p. 131. </ref>

Reage al la revolucio de 1905, kiu estis malsukcesante renversi la registaron, la caro [[Nikolao la 2-a]] akceptis serion de liberalaj reformoj en sia [[Oktobra Manifesto]]. En tiu etoso, Lenin sentis sin sekura por reveni al Sankta Peterburgo.<ref> Fischer 1964, p. 51; Rice 1990, p. 94; Service 2000, pp. 175–176; Read 2005, p. 81; Read 2005, pp. 77, 81; Rappaport 2010, pp. 132, 134–135. </ref> Aliĝinta al la redakta teamo de ''Novaja Ĵizn'' (''Nova vivo''), radikala laŭleĝa gazeto estrata de [[Maria Fjodorovna Andrejeva|Maria Andrejeva]], li ekuzis ĝin por studi aferojn de la RSDLP.<ref> Rice 1990, pp. 94–95; White 2001, pp. 73–74; Read 2005, pp. 81–82; Rappaport 2010, p. 138. </ref> Li kuraĝigis la partion serĉi multe pli ampleksan membraron, kaj defendis la kontinuan pliigon de violenta kontraŭstarado, en la kredo ke ambaŭ estas necesaj por sukcesa revolucio.<ref> Rice 1990, pp. 96–97; Service 2000, pp. 176–178. </ref> Agnoskante, ke la membrokotizoj kaj la donacoj fare de kelkaj malmultaj riĉaj simpatiantoj estis nesufiĉaj por financi la agadon de la Bolŝevikoj, Lenin promociis la ideon ŝteladi poŝtoficejojn, fervojajn staciojn, trajnojn, kaj bankojn. Sub estrado de [[Leonid Krasin]], grupo de Bolŝevikoj ekfaris tiajn krimagadojn, el kiuj la plej bone konata okazis en Junio 1907, kiam grupo de Bolŝevikoj agante sub estreco de [[Josif Stalin]] okazigis [[Atako je banko de Tbiliso|armitan ŝtelon de la Ŝtata Banko]] en [[Tifliso]], [[Kartvelio]].<ref> Fischer 1964, pp. 70–71; Pipes 1990, pp. 369–370; Rice 1990, p. 104. </ref>

Kvankam li por mallonge subtenis la ideon de reamikigo inter Bolŝevikoj kaj Menŝevikoj,<ref> Rice 1990, p. 95; Service 2000, pp. 178–179. </ref> la defendo de Lenin por violento kaj ŝtelado estis kondamnita de Menŝevikoj en la Kvara Kongreso de la Rusia Socialdemokrata Partio, okazinta en [[Stokholmo]] en Aprilo 1906.<ref> Fischer 1964, p. 53; Pipes 1990, p. 364; Rice 1990, pp. 99–100; Service 2000, pp. 179–180; White 2001, p. 76. </ref> Lenin engaĝiĝis en la kreado de Bolŝevika Centro en Sankt-Peterburga [[Sankt-Peterburgo|Kuokkala]], tiama [[Grandprinclando Finnlando|Finnlando]], kiu estis tiam duon-aŭtonoma parto de la Rusa Imperio, antaŭ la Bolŝevikoj reakiris dominadon en la RSDLP en ties Kvina Kongreso de la Rusia Socialdemokrata Partio, kiu okazis en Londono en Majo 1907.<ref> Rice 1990, pp. 103–105; Service 2000, pp. 180–182; White 2001, pp. 77–79. </ref> Ĉar la carisma registaro subpremegis opozicion, kaj dismuntante la rusian leĝofaran asembleon, nome [[Dua Dumao]], kaj ordonante al sia [[sekreta polico]], nome [[Oĥrano]], aresti revoluciulojn, Lenin fuĝis el Finnlando al Svisio.<ref> Rice 1990, pp. 105–106; Service 2000, pp. 184–186; Rappaport 2010, p. 144. </ref> Tie, li klopodis monŝanĝi monbiletojn ŝtelitajn en Tibliso kiuj havis identigeblajn seriajn nombrojn.{{sfn|Brackman|2000|pp=59, 62}}

[[Aleksander Bogdanov]] kaj aliaj elstaraj Bolŝevikoj decidis translokigi la Bolŝevikan Centron al Parizo; kvankam Lenin malkonsentis, li translokiĝis al tiu urbo en Decembro 1908.{{sfn|Service|2000|pp=186–187}} Al Lenin ne plaĉis Parizo, kiun li moknomis "freneza truo", kaj estante tie li procesis ŝoforon kiu estis frapinta lin el lia biciklo.<ref> Fischer 1964, pp. 67–68; Rice 1990, p. 111; Service 2000, pp. 188–189. </ref> Lenin estis tre kritika al la vidpunkto de Bogdanov ke la rusia proletaro devas disvolvigi socialisman kulturon por iĝi sukcesa revolucia vehiklo. Anstataŭe, Lenin favoris avangardon de socialisma [[inteligencio]] kiu kondukus la laboristajn klasojn al la revolucio. Krome, Bogdanov, influita de [[Ernest Mach]], kredis, ke ĉiuj konceptoj de la mondo estas relativaj, dum Lenin aliĝis al la ortodoksa marksisma vidpunkto ke estas objektiva realo sendependa el la homa observado.<ref> Fischer 1964, p. 64; Rice 1990, p. 109; Service 2000, pp. 189–190; Read 2005, pp. 89–90. </ref> Bogdanov kaj Lenin feriis kune en la vilao de [[Maksim Gorkij]] en [[Capri]] en Aprilo 1908;<ref> Fischer 1964, pp. 63–64; Rice 1990, p. 110; Service 2000, pp. 190–191; White 2001, pp. 83, 84. </ref> reveninta al Parizo, Lenin kuraĝigis disigon ene de la Bolŝevika frakcio inter liaj kaj la sekvantoj de Bogdanov, akuzante tiun kiel devojiĝinta el marksismo.<ref> Rice 1990, pp. 110–111; Service 2000, pp. 191–192; Read 2005, p. 91. </ref>

[[FileDosiero:British Museum from NE 2.JPG|thumbeta|maldekstre|Lenin faris esploradon en la Brita Muzeo en Londono.]]

En Majo 1908, Lenin loĝis por mallonge en Londono, kie li uzis la legosalonon de la [[Brita Muzeo]] por verki ''Materiismo kaj Empiri-kritikismo'', nome atako al tio kion li priskribis kiel la "burĝe-reakcia falseco" de la relativismo de Bogdanov.<ref> Fischer 1964, pp. 64–67; Rice 1990, p. 110; Service 2000, pp. 192–193; White 2001, pp. 84, 87–88; Read 2005, p. 90. </ref> La frakciemo de Lenin ekmalkontentigis pliiĝantajn nombrojn de Bolŝevikoj, kiel liaj iamaj forte subtenantoj [[Aleksei Rikov]] kaj [[Lev Kamenev]].<ref> Fischer 1964, p. 69; Rice 1990, p. 111; Service 2000, p. 195. </ref> La Oĥrano profitis lian frakcieman sintenon sendante spionon, nome [[Roman Malinovskij]], por ke tiu agadu kiel porparolanta subtenanto de Lenin ene de la partio. Variaj Bolŝevikoj esprimis siajn suspektojn pri Malinovskij al Lenin, kvankam ne estis klara ĉu tiu estis konscia pri la duobleco de la [[Spionado|spiono]]; eble li uzis Malinovskij por sendi falsajn informojn al la Oĥrano.<ref> Fischer 1964, pp. 81–82; Pipes 1990, pp. 372–375; Rice 1990, pp. 120–121; Service 2000, p. 206; White 2001, p. 102; Read 2005, pp. 96–97. </ref>

En Aŭgusto 1910, Lenin partoprenis en la Oka Kongreso de la [[Dua Internacio]], internacia kunsido de socialistoj, en [[Kopenhago]] kiel reprezentanto de la RSDLP, al kio sekvis feritagoj en Stokholmo kun lia patrino.<ref> Fischer 1964, p. 70; Rice 1990, pp. 114–116. </ref> Kun siaj edzino kaj fratinoj li poste translokiĝis al Francio, setliĝis unue en [[Bombon (Seine-et-Marne)|Bombon]] kaj poste en Parizo.<ref> Fischer 1964, pp. 68–69; Rice 1990, p. 112; Service 2000, pp. 195–196. </ref> Tie, li iĝis intima amiko de la franca bolŝeviko [[Inessa Armand]]; kelkaj biografoj sugestas, ke ili havis ekster-geedzan amaferon el 1910 ĝis 1912.<ref> Fischer 1964, pp. 75–80; Rice 1990, p. 112; Pipes 1990, p. 384; Service 2000, pp. 197–199; Read 2005, p. 103. </ref> Dume, en pariza kunsido en Junio 1911, la Centra Komitato de la RSDLP decidis translokigi sian fokuson de operacioj reen al Rusio, ordonante la fermon de la Bolŝevika Centro kaj de ties gazeto, ''Proletari''.<ref> Rice 1990, p. 115; Service 2000, p. 196; White 2001, pp. 93–94. </ref> Kiel klopodo rekonstrui sian influon en la partion, Lenin aranĝis partikonferencon okazontan en [[Prago]] en Januaro 1912, kaj kvankam 16 el la 18 partoprenantoj estis Bolŝevikoj, li estis forte kritikita pro siaj frakciemajn sintenojn kaj malsukcesis plialtigi sian statuson ene de la partio.<ref> Fischer 1964, pp. 71–72; Rice 1990, pp. 116–117; Service 2000, pp. 204–206; White 2001, pp. 96–97; Read 2005, p. 95. </ref>

Li translokiĝis al [[Krakovo]] en la [[Reĝlando Galicio kaj Lodomerio]], kulture pola parto de la [[Aŭstri-Hungaria Imperio]], li uzis la bibliotekon de la [[Jagelona Universitato]] por pluigi esploradon.<ref> Fischer 1964, p. 72; Rice 1990, pp. 118–119; Service 2000, pp. 209–211; White 2001, p. 100; Read 2005, p. 104. </ref> Li restis en proksima kontakto kun la RSDLP, kiu estis funkcianta en la Rusia Imperio, kaj konvinkis la bolŝevikajn membrojn de la Dumao ke ili disiĝu el sia parlamenta alianco kun la Menŝevikoj.<ref> Fischer 1964, pp. 93–94; Pipes 1990, p. 376; Rice 1990, p. 121; Service 2000, pp. 214–215; White 2001, pp. 98–99. </ref> En Januaro 1913, Stalin, kiun Lenin referencis kiel la "mirinda kartvelo", vizitis lin, kaj ili diskutis la futuron de la ne-rusaj etnaj grupoj ene de la Imperio.<ref> Rice 1990, p. 122; White 2001, p. 100. </ref> Pro malsanaj problemoj kaj de Lenin kaj de lia edzino, ili translokiĝis al la rura urbeto Biały Dunajec,<ref> Service 2000, p. 216; White 2001, p. 103; Read 2005, p. 105. </ref> antaŭ veturi al [[Berno]] por ke Nadja ricevu kirurgon en sia [[strumo]].<ref> Fischer 1964, pp. 73–74; Rice 1990, pp. 122–123; Service 2000, pp. 217–218; Read 2005, p. 105. </ref>

=== Unua Mondmilito: 1914–1917 ===

Lenin estis en [[Galicio]] kiam la [[Unua Mondmilito]] eksplodis.<ref> Rice 1990, p. 127; Service 2000, pp. 222–223. </ref> La milito frontigis la Rusan Imperion kontraŭ la Aŭstri-Hungaria Imperio, kaj pro sia rusa civitaneco, Lenin estis arestita kaj por mallonge enprizonigita ĝis lia kontraŭ-carisma sinteno estis klarigita.<ref> Fischer 1964, p. 94; Pipes 1990, pp. 377–378; Rice 1990, pp. 127–128; Service 2000, pp. 223–225; White 2001, p. 104; Read 2005, p. 105. </ref> Lenin kaj lia edzino revenis al Berno,<ref> Fischer 1964, p. 94; Pipes 1990, p. 378; Rice 1990, p. 128; Service 2000, p. 225; White 2001, p. 104; Read 2005, p. 127. </ref> antaŭ relokiĝi en [[Zuriko]]n en Februaro 1916.<ref> Fischer 1964, p. 107; Service 2000, p. 236. </ref> Lenin estis kolera ke la Germana Social-Demokrata Partio estis subtenanta la germanajn militklopodojn, kio estas rekta kontraŭrompo de la Stutgarta rezolucio de 1907 de la Dua Internacio ke socialismaj partioj kontraŭu la militklopodojn, kaj konsideris la Duan Internacion kiel forpasinta.<ref> Fischer 1964, p. 85; Pipes 1990, pp. 378–379; Rice 1990, p. 127; Service 2000, p. 225; White 2001, pp. 103–104. </ref> Li partoprenis en la Konferenco de Zimmerwald, [[Kantono Berno]] en Septembro 1915 kaj en la Konferenco de [[Kiental]] en Aprilo 1916,<ref> Fischer 1964, p. 94; Rice 1990, pp. 130–131; Pipes 1990, pp. 382–383; Service 2000, p. 245; White 2001, pp. 113–114, 122–113; Read 2005, pp. 132–134. </ref> instigante socialistojn de la tuta kontinento konverti la "imperiisman militon" en kontinent-ampleksa "interna milito" de la proletaro frontigita kontraŭ la burĝaro kaj la aristokrataro.<ref> Fischer 1964, p. 85; Rice 1990, p. 129; Service 2000, pp. 227–228; Read 2005, p. 111. </ref> En Julio 1916, la patrino de Lenin mortis, sed li ne povis ĉeesti en ŝia funebro.<ref> Pipes 1990, p. 380; Service 2000, pp. 230–231; Read 2005, p. 130. </ref> Ŝia morto ege profunde kortuŝis lin, kaj li eniris en [[deprimo]], timante, ke ankaŭ li mortos sen vidi antaŭe la proletaran revolucion.<ref> Rice 1990, p. 135; Service 2000, p. 235. </ref>

En Septembro 1917, Lenin publikigis ''Imperiismo, la plej alta stadio de kapitalismo'', kiu argumentis, ke [[imperiismo]] estis produkto de la [[monopola kapitalismo]], ĉar kapitalistoj klopodas pliigi siajn profitojn etendante sin en novajn teritoriojn kie la salajroj estu pli malaltaj kaj la krudaj materialoj estu pli malmultekostaj. Li kredis, ke la konkurenco kaj la konflikto pliiĝos kaj ke militoj inter imperiismaj potencoj plue kontinuos ĝis ili estos renversitaj pere de proletara revolucio kaj socialismo estu establita.<ref> Fischer 1964, pp. 95–100, 107; Rice 1990, pp. 132–134; Service 2000, pp. 245–246; White 2001, pp. 118–121; Read 2005, pp. 116–126. </ref> Li pasigis multon de tiu tempo legante la verkojn de [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Ludwig Feuerbach]], kaj [[Aristotelo]], ĉiuj el kiuj estis ŝlosilaj influoj super Marx.{{sfn|Service|2000|pp=241–242}} Tio ŝanĝis la interpretadon de Lenin pri Marksismo; Dum li iam kredis, ke politikoj devus estis disvolvigitaj bazitaj sur antaŭdeterminitaj sciencaj principoj, li konkludis, ke la nura provo ĉu politiko estas ĝusta estas ties praktiko.{{sfn|Service|2000|p=243}} Li ankoraŭ vidis sin mem kiel ortodoksa marksisto, sed li ekdiverĝis el kelkaj el la antaŭdiroj de Marx pri la socia disvolvigo; dum Marx estis kredante, ke "burĝa-demokrata revolucio" de la mezaj klasoj devas okazi antaŭ "socialisma revolucio" de la proletaro, Lenin kredis, ke en Rusio la proletaro povus renversi la carisman reĝimon sen intermeza revolucio.{{sfn|Service|2000|pp=238–239}}

=== Februara Revolucio kaj Juliaj Tagoj: 1917 ===

En Februaro 1917, eksplodis la [[Februara Revolucio]] en Sankt-Peterburgo, renomita [[Petrogrado]] komence de la Unua Mondmilito, ĉar industriaj laboristoj iris al [[striko]] pro manko de manĝaĵoj kaj deterioro de fabrikaj kondiĉoj. La maltrankvilo etendiĝis al aliaj partoj de Rusio, kaj timante, ke li mem estos violente renversita, la caro Nikolao la 2-a abdikis. La Ŝtata Dumao ekkontrolis la landon kaj instalis la [[Portempa Registaro de Rusio|Rusian Provizoran Registaron]] kaj konvertis la Imperion en nova [[Rusa Respubliko]].<ref> Rice 1990, pp. 136–138; Service 2000, p. 253. </ref> Kiam Lenin eksciis pri tio el sia bazo en Svisio, li celebris kun aliaj disidentoj.{{sfn|Service|2000|pp=254–255}} Li decidis reveni al Rusio por ekkontroli la Bolŝevikojn, sed trovis, ke plej el la trapasejoj al la lando estis blokitaj pro la pliiĝanta konflikto. Li organizis planon kun aliaj disidentoj por negocadi pasadon por ili tra Germanio, kun kiu Rusio estis tiam militanta. Komprenante, ke tiuj disidentoj okazigos problemojn al siaj Rusiaj malamikoj, la germana registaro konsentis, ke 32 rusaj civitanoj veturu en sigelita [[trajno]] tra ties teritorio, inter ili Lenin kaj lia edzino.<ref> Fischer 1964, pp. 109–110; Rice 1990, p. 139; Pipes 1990, pp. 386, 389–391; Service 2000, pp. 255–256; White 2001, pp. 127–128. </ref> La grupo veturis trajne el Zuriko al [[Sassnitz]], kaj sekvis prame al [[Trelleborg]], Svedio, kaj el tie al la norda landlimo inter [[Haparanda]] kaj [[Tornio]] kaj poste al [[Helsinki]] antaŭ la fina trajno al Petrogrado maskite.<ref> Fischer 1964, p. 110–113; Rice 1990, pp. 140–144; Pipes 1990, pp. 391–392; Service 2000, pp. 257–260. </ref>

[[FileDosiero:The locomotive M-293, which in August 1917 Lenin went to Finland.JPG|thumbeta|leftmaldekstra|upright|La lokomotivo kiu pelis la trajnon per kiu Lenin alvenis en la [[Sankt-Peterburg-Finljandskij (stacidomo)|Finnlanda Stacio]] de Petrogrado en Aprilo 1917 ne estis konservita. La lokomotivo #293, per kiu Lenin eskapis al Finnlando kaj poste revenis al Rusio en tiu sama jaro, utilis kiel permanenta ekspozicio, instalita sur platformo en la stacio.{{sfn|Merridale|2017|p=ix}}]]

Alveninta al la [[Sankt-Peterburg-Finljandskij (stacidomo)|Finnlanda Stacio]] de Petrogrado en Aprilo, Lenin diskursis al siaj Bolŝevikaj subtenantoj kondamnante la Provizoran Registaron kaj denove alvokante al kontinent-ampleksa Eŭropa proletara revolucio.<ref> Fischer 1964, pp. 113, 124; Rice 1990, p. 144; Pipes 1990, p. 392; Service 2000, p. 261; White 2001, pp. 131–132. </ref> Dum la venontaj tagoj, li parolis en Bolŝevikaj kunsidoj, atakante tiujn kiuj deziris reamikigon kun la Menŝevikoj kaj publikigante siajn "[[Aprilaj tezoj|Aprilajn Tezojn]]", skizo de liaj planoj por la Bolŝevikoj, kiujn li estis verkanta dum la veturo el Svisio.<ref> Pipes 1990, pp. 393–394; Service 2000, p. 266; White 2001, pp. 132–135; Read 2005, pp. 143, 146–147. </ref> Li publike kondamnis kaj la Menŝevikojn kaj la Social-Revoluciulojn, kiuj estis dominantaj en la influa [[Petrograda Soveto]], pro iliaj subtenoj al la Provizora Registaro, denoncante ilin kiel perfiduloj al la socialismo. Konsiderante la registaron kiel ĝuste imperiista same kiel la carisma reĝimo, li proponnis tujan pacon kun Germanio kaj Aŭstri-Hungario, regadon fare de la [[Soveto|sovetojsoveto]]j, la ŝtatigon de la industrio kaj la bankoj, kaj la ekspropriigon de la tero fare de la ŝtato, ĉio kun la intenco establi proletaran registaron kaj pluigi al socialisma societo. Kontraste, la Menŝevikoj kredis, ke Rusio ne estis sufiĉe disvolvigita por la transiro al socialismo kaj akuzis Leninon pro la klopodoj meti la novan Respublikon en interna milito.<ref> Service 2000, pp. 266–268, 279; White 2001, pp. 134–136; Read 2005, pp. 147, 148. </ref> Dum la venontaj monatoj, li kampanjis por siaj politikoj, partoprenis en la kunsidoj de la Bolŝevika Centra Komitato, fekunde verkis por la Bolŝevika gazeto ''[[Pravda]]'', kaj faris publikajn diskursojn en Petrogrado kun la celo konverti laboristojn, soldatojn, maristojn, kaj kamparanojn al sia idearo.<ref> Service 2000, pp. 267, 271–272; Read 2005, pp. 152, 154. </ref>

Sentante kreskantan frustracion inter siaj Bolŝevikaj subtenantoj, Lenin sugestis armitan politikan manifestacion en Petrogrado por testi la reagon de la registaro.<ref> Service 2000, p. 282; Read 2005, p. 157. </ref> pro sia deteriorata sano, li lasis la urbon por rekuperiĝi en la finna vilaĝo Neivola.<ref> Pipes 1990, p. 421; Rice 1990, p. 147; Service 2000, pp. 276, 283; White 2001, p. 140; Read 2005, p. 157. </ref> La armita Bolŝevika manifestacio, nome [[Juliaj tagoj]], okazis kiam Lenin forestis, sed sciante, ke la manifestaciantoj estis violente subpremitaj de la registaraj fortoj, li revenis al Petrogrado kaj alvokis por reveni al trankvileco.<ref> Pipes 1990, pp. 422–425; Rice 1990, pp. 147–148; Service 2000, pp. 283–284; Read 2005, pp. 158–61; White 2001, pp. 140–141; Read 2005, pp. 157–159. </ref> Responde al la violento, la respublika registaro ordonis la areston de Lenin kaj de aliaj elstaraj Bolŝevikoj, atakis iliajn oficejojn, kaj publike akuzis lin kiel germana ''[[agent provocateur]]''.<ref> Pipes 1990, pp. 431–434; Rice 1990, p. 148; Service 2000, pp. 284–285; White 2001, p. 141; Read 2005, p. 161. </ref> Evitante areston, Lenin kaŝiĝis en serio de Petrogradaj sekurejoj.<ref> Fischer 1964, p. 125; Rice 1990, pp. 148–149; Service 2000, p. 285. </ref> Timante, ke li povus esti murdita, Lenin kaj la kolega veterana Bolŝeviko [[Grigori Zinoviev]] eskapis el Petrogrado maskite, kaj relokiĝis en Razliv.<ref> Pipes 1990, pp. 436, 467; Service 2000, p. 287; White 2001, p. 141; Read 2005, p. 165. </ref> Tie, Lenin ekverkis libron kiu estos ''[[Ŝtato kaj Revolucio]]'', nome ekspono pri kiel li kredis, ke la socialisma ŝtato disvolviĝos post la proletara revolucio, kaj kiel ekde tiam la ŝtato laŭgrade malfortiĝos, lasante [[Komunisma socio|pure komunisman socion]].<ref> Pipes 1990, pp. 468–469; Rice 1990, p. 149; Service 2000, p. 289; White 2001, pp. 142–143; Read 2005, pp. 166–172. </ref> Li plue proponis Bolŝevik-regatan armitan insurekcion por renversi la registaron, sed dum sekreta kunsido de la centra komitato de la partio tiu ideo estis malakceptita.{{sfn|Service|2000|p=288}} Lenin tiam iris kaj trajne kaj piede al Finnlando, alvenis en Helsinki la 10-an de Augusto, kaj tie li kaŝiĝis en sekuraj domoj de Bolŝevikaj simpatiantoj.<ref> Pipes 1990, p. 468; Rice 1990, p. 150; Service 2000, pp. 289–292; Read 2005, p. 165. </ref>

=== Oktobra Revolucio: 1917 ===

[[Dosiero:Brodskiy's Lenin.jpg|thumbeta|Pentraĵo de Lenin antaŭ la [[Instituto Smolnij]] fare de [[Isaak Brodskij]].]]

En Aŭgusto 1917, dum Lenin estis en Finnlando, la [[Lavr Kornilov|Generalo Lavr Kornilov]], Ĉef-Komandanto de la Rusa Armeo, sendis trupojn al Petrogrado en tio kio aspektis militista [[puĉo]] kontraŭ la Provizora Registaro. La ĉefministro [[Aleksandr Kerenskij]] turnis sin al la Petrograda Soveto, inklude siajn Bolŝevikajn membrojn, petante helpon, kio permesis al la revoluciuloj organizi laboristojn kiel Ruĝa Gvardio por defendi la ĉefurbon. La puĉoklopodo elĉerpiĝis antaŭ atingi Petrogradon, sed la okazaĵoj estis permesintaj al la Bolŝevikoj reveni malferme al la politika scenejo.<ref> Pipes 1990, pp. 439–465; Rice 1990, pp. 150–151; Service 2000, p. 299; White 2001, pp. 143–144; Read 2005, p. 173. </ref> Timante kontraŭ-revoluciajn klopodojn el dekstremaj fortoj malamikaj de socialismo, la Menŝevikoj kaj la Social-Revoluciuloj kiuj dominis en la Petrograda Soveto ludis gravan rolon por premi la registaron normaligi rilatojn kun la Bolŝevikoj.{{sfn|Pipes|1990|p=465}} Kaj la Menŝevikoj kaj la Social-Revoluciuloj estis perdintaj multon de la popola subteno pro sia apogo al la Provizora Registaro kaj ties nepopulara kontinuigo de la milito. La Bolŝevikoj profitis tion, kaj tuj la pro-Bolŝevika marksisto Trockij estis elektita estro de la Petrograda Soveto.<ref> Pipes 1990, pp. 465–467; White 2001, p. 144; Lee 2003, p. 17; Read 2005, p. 174. </ref> En Septembro, la Bolŝevikoj atingis majoritaton en la laboristaj sekcioj de la sovetoj kaj de Moskvo kaj de Petrogrado.<ref> Pipes 1990, p. 471; Rice 1990, pp. 151–152; Read 2005, p. 180. </ref>

Agnoskinte, ke la situacio estis pli sekura por li, Lenin revenis al Petrogrado.<ref> Pipes 1990, pp. 473, 482; Rice 1990, p. 152; Service 2000, pp. 302–303; Read 2005, p. 179. </ref> Tie li partoprenis en kunsido de la Bolŝevika Centra Komitato la 10an de Oktobro, en kiu li denove proponis, ke la partio estru armitan insurekcion kontraŭ la Provizora Registaro. Tiun fojon la propono venkis per dek voĉdonoj kontraŭ du.<ref> Pipes 1990, pp. 482–484; Rice 1990, pp. 153–154; Service 2000, pp. 303–304; White 2001, pp. 146–147. </ref> La kritikantoj de la plano, nome Zinoviev kaj Kamenev, argumentis, ke la rusaj laboristoj ne estus apogantaj violentan puĉon kontraŭ la reĝimo kaj ke ne estis klara pruvaro pri la asertoj de Lenin ke la tuta Eŭropo estis rande de proletara revolucio.<ref> Pipes 1990, pp. 471–472; Service 2000, p. 304; White 2001, p. 147. </ref> La partio komencis planojn por organizi la ofensivon, okazigante finan kunsidon ĉe la [[Instituto Smolnij]] en la 24a de Oktobro.{{sfn|Service|2000|pp=306–307}} Tiu estis la bazo de la Milit-Revolucia Komitato (MRK), nome armita milicio tre fidela al la Bolŝevikoj kiu estis establita de la Petrograda Soveto dum la puĉoklopodo de Kornilov.<ref> Rigby 1979, pp. 14–15; Leggett 1981, pp. 1–3; Pipes 1990, p. 466; Rice 1990, p. 155. </ref>

En Oktobro, la MRK ricevis ordonon ekkontroli la ŝlosilajn transportojn, komunikadon, presadon kaj instalaĵojn de Petrogrado, kaj faru tion sen sangelverŝado.<ref> Pipes 1990, pp. 485–486, 491; Rice 1990, pp. 157, 159; Service 2000, p. 308. </ref> Bolŝevikoj sieĝis la registaron en la [[Vintra Palaco]], ekkontrolis ĝin kaj arestis ties ministrojn post la krozŝipo ''[[krozŝipo Aurora|Aurora]]'', kontrolita de la Bolŝevikaj maristoj, pafis kontraŭ la konstruaĵo.<ref> Pipes 1990, pp. 492–493, 496; Service 2000, p. 311; Read 2005, p. 182. </ref> Dum tiu insurekcio, Lenin diskursis al la Petrograda Soveto anoncante, ke la Provizora Registaro estis renversita.<ref> Pipes 1990, p. 491; Service 2000, p. 309. </ref> La Bolŝevikoj deklaris la formadon de nova registaro, nome [[Konsilio de Popolaj Komisaroj]], aŭ [[Sovnarkom]]. Lenin dekomence malakceptis la estran postenon de ties [[Ĉefministro de Sovetunio|Prezidanto]], sugestante Trockij por la posteno, sed aliaj Bolŝevikoj insistis kaj finfine Lenin akceptis.<ref> Pipes 1990, p. 499; Service 2000, pp. 314–315.</ref> Lenin kaj aliaj Bolŝevikoj tiam partoprenis en la [[Tut-Rusia Kongreso de Sovetoj#Dua Kongreso|Dua Kongreso de Sovetoj]] la 26an kaj 27an de Oktobro, kaj anoncis la kreadon de nova registaro. La Menŝevikaj partoprenantoj kondamnis la kontraŭleĝan kapton de la povo kaj la riskon de enlanda milito.<ref> Pipes 1990, pp. 496–497; Rice 1990, pp. 159–161; Service 2000, pp. 314–315; Read 2005, p. 183. </ref> En tiuj komencaj tagoj de la nova reĝimo, Lenin evitis paroli en marksismaj kaj socialismaj terminoj por ne aliigi la rusian loĝantaron, kaj anstataŭe li parolis pri neceso havi la landon kontrolita de laboristoj.<ref> Pipes 1990, p. 504; Service 2000, p. 315. </ref> Lenin kaj multaj aliaj Bolŝevikoj esperis, ke proletara revolucio forbalau la tutan Eŭropon post nur kelkaj tagoj aŭ monatoj.{{sfn|Service|2000|p=316}}

== Lenina registaro ==

=== Organizado de la soveta regado: 1917–1918 ===

La Provizora Registaro estis planinta Konstitucifaran Asembleon kiu estu elektita en Novembro 1917; kontraŭ la objektoj fare de Lenin, Sovnarkom akceptis, ke la voĉdonado okazu kiel planite.<ref> Shub 1966, p. 314; Service 2000, p. 317. </ref> En la [[Balotado por la Rusia Konstitucifara Asembleo de 1917|konstitucifara balotado]], la Bolŝevikoj atingis proksimume unu kvaronon de la voĉoj, estante venkitaj de la rus-fokusaj Socialistaj-Revoluciuloj.<ref> Shub 1966, p. 315; Pipes 1990, pp. 540–541; Rice 1990, p. 164; Volkogonov 1994, p. 173; Service 2000, p. 331; Read 2005, p. 192. </ref> Lenin argumentis, ke la balotado ne estis justa montro de la popola volo, ĉar la elektintoj ne havis tempon por ekkoni la politikan programon de la Bolŝevikoj, kaj ke la kandidataraj listoj estis faritaj antaŭ la disigo de la Maldekstraj Socialistaj-Revoluciuloj disde la Socialistaj-Revoluciuloj.<ref> Volkogonov 1994, p. 176; Service 2000, pp. 331–332; White 2001, p. 156; Read 2005, p. 192. </ref> Tamen, la ĵus elektita [[Rusia Konstitucifara Asembleo]] kunvenis en Petrogrado en Januaro 1918.{{sfn|Rice|1990|p=164}} Sovnarkom argumentis, ke ĝi estas kontraŭ-revolucia ĉar ĝi klopodas elpreni la povon el la sovetoj, sed la Socialistaj-Revoluciuloj kaj la Menŝevikoj malakceptis tion.{{sfn|Pipes|1990|pp=546–547}} La Bolŝevikoj prezentis al la Asembleo proponon kiu senigu ĝin el plej el ties juraj povoj; kiam la Asembleo malakceptis tiun proponon, Sovnarkom deklaris tion kiel pruvo pri ties kontraŭ-revolucia naturo kaj perforte dismuntis ĝin.<ref> Pipes 1990, pp. 552–553; Rice 1990, p. 165; Volkogonov 1994, pp. 176–177; Service 2000, pp. 332, 336–337; Read 2005, p. 192. </ref>

Lenin malakceptis ripetitajn alvokojn, inklude el kelkaj Bolŝevikoj, establi koalician registaron kun aliaj socialistaj partioj.<ref> Fischer 1964, p. 158; Shub 1966, pp. 301–302; Rigby 1979, p. 26; Leggett 1981, p. 5; Pipes 1990, pp. 508, 519; Service 2000, pp. 318–319; Read 2005, pp. 189–190. </ref> Kvankam malakceptante koalicion kun Menŝevikoj aŭ Socialistaj-Revoluciuloj, Sovnarkom parte konsentis; ili havigis al la Maldekstraj Socialistaj-Revoluciuloj kvin postenojn en la kabineto en Decembro 1917. Tiu koalicio daŭros nur kvar monatojn ĝis Marto 1918, kiam la Maldekstraj Socialistaj-Revoluciuloj retiriĝis el la registaro pro malkonsento pri la alproksimigo de la Bolŝevikoj al la finigo de la Unua Mondmilito.<ref> Rigby 1979, pp. 166–167; Leggett 1981, pp. 20–21; Pipes 1990, pp. 533–534, 537; Volkogonov 1994, p. 171; Service 2000, pp. 322–323; White 2001, p. 159; Read 2005, p. 191. </ref> En sia 7a Kongreso okazinta en Marto 1918, la Bolŝevikoj ŝanĝis sian oficialan nomon el Rusia Socialdemokrata Laborpartio al tiu de Rusia Komunisma Partio, ĉar Lenin deziris kaj distancigi sian grupon el la pliige reformisma Germana Socialdemokrata Partio kaj emfazi sian finan celon, nome tiu de komunisma socio.<ref> Fischer 1964, pp. 219, 256, 379; Shub 1966, p. 374; Service 2000, p. 355; White 2001, p. 159; Read 2005, p. 219. </ref>

[[FileDosiero:Kremlin birds eye view-1.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|La Moskva Kremlo, kien Lenin translokiĝis en 1918.]]

Kvankam la fina povo oficiale restis ĉe la registaro de la lando en la formo de Sovnarkom kaj en la Tut-Rusia Centra Plenumkomitato (VTSIK) elektita de la [[Tut-Rusia Kongreso de Sovetoj]] (TRKS), la Komunista Partio estis ''[[de facto]]'' kontrolante Rusion, kiel agnoskis ties tiamaj membroj.<ref> Rigby 1979, pp. 160–164; Volkogonov 1994, pp. 374–375; Service 2000, p. 377. </ref> Ĉirkaŭ 1918, Sovnarkom ekagadis unuflanke, postulante neceson de oportuno, dum kaj la TRKS kaj la VTSIK ekiĝis pli kaj pli marĝenitaj,<ref> Sandle 1999, p. 74; Rigby 1979, pp. 168–169. </ref> kaj tiel la sovetoj ne plu havis gravan rolon en la regado de Rusio.{{sfn|Fischer|1964|p=432}} Dum 1918 kaj 1919, la registaro elpelis Menŝevikojn kaj Social-Revoluciulojn el la sovetoj.<ref> Leggett 1981, p. 316; Lee 2003, pp. 98–99. </ref> Rusio estis jam [[Unupartiismo|unu-partia ŝtato]].<ref> Rigby 1979, pp. 160–161; Leggett 1981, p. 21; Lee 2003, p. 99. </ref>

Ene de la partio estis establita la Politburoo de la Komunista Partio de Sovetunio ([[Politburoo]]) kaj la Organiza Buroo (Orgburoo) por akompani la jam ekzistintan [[Centra Komitato de Komunista Partio de Sovetunio|Centran Komitaton]]; la decidoj de tiuj partiaj institucioj devis esti adoptitaj de la Sovnarkom kaj de la Konsilio de Laboro kaj Defendo.<ref> Service 2000, p. 388; Lee 2003, p. 98. </ref> Lenin estis la plej grava figuro en tiu regostrukturo same kiel estante Prezidanto de la Sovnarkom kaj sidanta en la Konsilio de Laboro kaj Defendo, kaj en la Centra Komitato kaj en la Politburoo de la Komunista Partio.{{sfn|Service|2000|p=388}} La nura individuo kiu estis proksima al tiu influo estis la kunhelpanto de Lenin nome [[Jakov Sverdlov]], kiu mortis en Marto 1919 pro pandemio de la nomata [[Hispana gripo]].<ref> Rigby 1979, pp. 168, 170; Service 2000, p. 388. </ref> En Novembro 1917, Lenin kaj lia ediznoedzino ekloĝis en du-ĉambra apartamento ene de la Instituto Smolni; la venontan monaton ili foriris por mallonga ferio en Halila, Finnlando.<ref> Service 2000, p. 325–326, 333; Read 2005, p. 211–212. </ref> En Januaro 1918, li survivis murdoklopodon en Petrogrado; [[Fritz Platten]], kiu estis kun Lenin tiam, ŝirmis lin kaj estis vundita per kuglo.<ref> Shub 1966, p. 361; Pipes 1990, p. 548; Volkogonov 1994, p. 229; Service 2000, pp. 335–336; Read 2005, p. 198. </ref>

Pro timo ke la Germana Armeo matas minacon al Petrogrado, en Marto 1918 Sovnarkom relokiĝis en Moskvo, dekomence kiel nur portempa decido.<ref> Fischer 1964, p. 156; Shub 1966, p. 350; Pipes 1990, p. 594; Volkogonov 1994, p. 185; Service 2000, p. 344; Read 2005, p. 212. </ref> Tie, Lenin, Trockoj, kaj aliaj estraj Bolŝevikoj translokiĝis al la [[Moskva Kremlo]], kie Lenin loĝis kun sia edzino kaj fratino Maria en unuaetaĝa apartamento apuda al la ĉambro kie okazis la kunsidoj de la Sovnarkom.<ref> Fischer 1964, pp. 320–321; Shub 1966, p. 377; Pipes 1990, pp. 94–595; Volkogonov 1994, pp. 187–188; Service 2000, pp. 346–347; Read 2005, p. 212. </ref> Al Lenin ne plaĉis Moskvo,{{sfn|Service|2000|p=345}} sed rare li lasis la urbocentron dum la cetero de sia vivo.<ref> Fischer 1964, p. 466; Service 2000, p. 348. </ref> Li survivis duan murdoklopodon en Moskvo en Aŭgusto 1918; li estis pafita post publika diskurso kaj grave vundita.<ref> Fischer 1964, p. 280; Shub 1966, pp. 361–362; Pipes 1990, pp. 806–807; Volkogonov 1994, pp. 219–221; Service 2000, pp. 367–368; White 2001, p. 155. </ref> Socialista-Revoluciulo, [[Fanni Kaplan]], estis arestita kaj ekzekutita.<ref> Fischer 1964, pp. 282–283; Shub 1966, pp. 362–363; Pipes 1990, pp. 807, 809; Volkogonov 1994, pp. 222–228; White 2001, p. 155. </ref> La atako amase aperis en la Rusia gazetaro, generante multan simpation al Lenin kaj pliigante lian popularecon.{{sfn|Volkogonov|1994|pp=222, 231}} Kiel ripozneceso, li estis portita en Septembro 1918 al la bieno [[Gorki Leninskije|Gorki]], ĝuste ekster Moskvo, ĵus akirita por li fare de la registaro.{{sfn|Service|2000|p=369}}

Tuj post la ekpreno de la povo, la reĝimo de Lenin publikigis serion de dekretoj. La unua estis Dekreto pri la Tero, kiu deklaris, ke la [[bieno]]j de la aristokrataro kaj de la Ortodoksa Eklezio estu ŝtatigitaj kaj redistribuitaj al la kamparanoj fare de la lokaj registaroj. Tio kontrastis kun la deziro de Lenin por la [[Sovĥozo|agrikultura kolektivigo]] sed havigis agnoskon por la registaro fare de la kamparanoj kiuj jam estis okupitaj tiujn terojn.<ref> Fischer 1964, pp. 252–253; Pipes 1990, p. 499; Volkogonov 1994, p. 341; Service 2000, pp. 316–317; White 2001, p. 149; Read 2005, pp. 194–195. </ref> En Novembro 1917, la registaro aprobis la Dekreton pri la Gazetaro kiu fermis multajn opoziciajn komunikilojn akuzitaj je kontraŭ-revoluciemo. La Bolŝevikoj montris tiun decidon kiel portempa; sed ĉiuokaze la dekretoj estis amplekse kritikita, inklude fare de multaj Bolŝevikoj, ĉar oni iris kontraŭ la [[gazetarlibereco]].<ref> Shub 1966, p. 310; Leggett 1981, pp. 5–6, 8, 306; Pipes 1990, pp. 521–522; Service 2000, pp. 317–318; White 2001, p. 153; Read 2005, pp. 235–236. </ref>

En Novembro 1917, Lenin publikigis la [[Deklaracio de la Rajtoj de la Popoloj de Rusio|Deklaracion de la Rajtoj de la Popoloj de Rusio]], kiu asertis, ke la ne-rusaj etnaj grupoj vivantaj ene de la Respubliko havas la rajton apartiĝi el la Rusia aŭtoritato kaj establi siajn proprajn sendependajn naci-ŝtatojn.<ref> Fischer 1964, p. 249; Pipes 1990, p. 514; Service 2000, p. 321. </ref> Multaj nacioj deklaris sendependecon ([[Finna Deklaro de Sendependo|Finnlando]] kaj [[Deklaro de Sendependo de Litovio|Litovio en Decembro 1917]], Latvio kaj Ukrainio en Januaro 1918, [[Estona Deklaro de Sendependo|Estonio en Februaro 1918]], [[Transkaŭkaza Federacia Demokratia Respubliko|Transkaŭkazio en Aprilo 1918]], kaj [[Dua Pola Respubliko|Pollando en Novembro 1918]]).<ref> Fischer 1964, p. 249; Pipes 1990, p. 514; Read 2005, p. 219. </ref> Tuj, la Bolŝevikoj aktive promociis la komunistajn partiojn en tiuj sendependaj naci-ŝtatoj,{{sfn|White|2001|pp=159–160}} dum en la Kvina Tut-Rusia Kongreso de Sovetoj en Julio 1918 konstitucio estis aprobita, kiu reformis la Rusian Respublikon en la [[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko]].{{sfn|Fischer|1964|p=249}} Klopode al modernigo de la lando, la registaro oficiale konvertis Rusion el la [[Julia kalendaro]] al la [[Gregoria kalendaro]] uzita en Eŭropo.<ref> Sandle 1999, p. 84; Read 2005, p. 211. </ref>

En Novembro 1917, Sovnarkom publikgis dekreton kiu abolis la juran sistemon de Rusio, alvokante al uzado de "revolucia konscio" por anstataŭi la abolitajn leĝojn.<ref> Leggett 1981, pp. 172–173; Pipes 1990, pp. 796–797; Read 2005, p. 242. </ref> La tribunaloj estis anstataŭitaj per dunivela sistemo, nome la [[Revolucia tribunalo (Rusio)|Revoluciaj Tribunaloj]] kiuj traktu kontraŭ-revoluciaj krimoj,<ref> Leggett 1981, p. 172; Pipes 1990, pp. 798–799; Ryan 2012, p. 121. </ref> kaj la Popolaj Tribunaloj por aferoj de civilaj kaj aliaj krimdeliktoj. Ili ricevis instrukciojn por ignori la antaŭ-ekzistintajn leĝojn, kaj bazi siajn decidojn sur la dekretoj de la Sovnarkom kaj "socialisma senso de justico."<ref> Hazard 1965, p. 270; Leggett 1981, p. 172; Pipes 1990, pp. 796–797. </ref> Ankaŭ en Novembro okazis reformo de la armitaj fortoj; Sovnarkom plenumis [[Egalismo|egalismajn]] decidojn, abolis la iamajn rangojn, titolojn, kaj medalojn, kaj alvokis soldatojn establi komitatojn por elekti siajn komandantojn.{{sfn|Volkogonov|1994|p=170}}

[[FileDosiero:Dyadya lenin.jpg|thumbeta|upright|leftmaldekstra|Bolŝevika propaganda [[afiŝo]] el 1920, montranta Leninon forbalaanta monarkojn, klerikojn kaj kapitalistojn; la legaĵo diras, "Kamarado Lenin purigas la teron el rubo".]]

En Oktobro 1917, Lenin publikigis dekreton limigante la laboron por ĉiu en Rusio al ok horojn tage.{{sfn|Service|2000|p=321}} Li publikigis ankaŭ Dekreton pri Popola Edukado kiu deklaris, ke la registaro devas garantii senpagan, nereligian edukadon por ĉiu infano en Rusio,{{sfn|Service|2000|p=321}} kaj dekreton establante sistemon de ŝtataj orfejoj.{{sfn|Fischer|1964|pp=260–261}} Por batali kontraŭ la amasa analfabeteco, legopoviga kampanjo estis iniciata; ĉirkaŭ 5 milionoj da personoj estis aligitaj al urĝaj kursoj de baza legopovo el 1920 ĝis 1926.{{sfn|Sandle|1999|p=174}} Pri egaleco de seksoj, oni enkondukis leĝojn kiuj helpis la emancipigon de virinoj, havigante al ili ekonomian aŭtonomecon el iliaj edzoj kaj forigante limigojn al [[divorco]].<ref> Fischer 1964, pp. 554–555; Sandle 1999, p. 83. </ref> ''Ĵenotdel'', bolŝevika virinorganizaĵo, estis establita por pluigi tiujn celojn.{{sfn|Sandle|1999|pp=122–123}} Sub la regado de Lenin, Rusio iĝis la unua lando kiu laŭleĝigis [[aborto]]n pro peto en la unua trimestro.{{sfn|David|1974|p=417}} Aktiva ateisto, Lenin kaj la Komunista Partio deziris detrui la organizitan religion.<ref> Fischer 1964, p. 552; Leggett 1981, p. 308; Sandle 1999, p. 126; Read 2005, pp. 238–239; Ryan 2012, pp. 176, 182. </ref> En Januaro 1918, la registaro dekretis la separon de [[eklezio]] kaj ŝtato, kaj malpermesis religian instruadon en la lernejoj.<ref> Volkogonov 1994, p. 373; Leggett 1981, p. 308; Ryan 2012, p. 177. </ref>

En Novembro 1917, Lenin publikigis la Dekreton pri Laborista Kontrolo, kiu alvokis la laboristojn de ĉiu entrepreno establi elektitan komitaton por kontroli la administradon de sia entrepreno.<ref> Pipes 1990, p. 709; Service 2000, p. 321. </ref> Tiun monaton ili ankaŭ publikigis ordonon konfiskantan la [[oro]]n kiu estas en la lando,{{sfn|Volkogonov|1994|p=171}} kaj ŝtatigis la bankojn, kion Lenin vidis kiel grava paŝo al socialismo.<ref> Rigby 1979, pp. 45–46; Pipes 1990, pp. 682, 683; Service 2000, p. 321; White 2001, p. 153. </ref> En Decembro, Sovnarkom establis la Supreman Konsilion de Nacia Ekonomio (VSNKh), kiu havu aŭtoritaton super industrio, bankoj, [[agrikulturo]] kaj [[komerco]].<ref> Rigby 1979, p. 50; Pipes 1990, p. 689; Sandle 1999, p. 64; Service 2000, p. 321; Read 2005, p. 231. </ref> La fabrikaj komitatoj estis filiigitaj al la [[sindikato]]j, kiuj siavice estis subigitaj al la VSNKh; la centrigita ekonomia plano de la ŝtato estis prioritatigita super la ekonomiaj interesoj de la lokaj laboristoj.<ref> Fischer 1964, pp. 437–438; Pipes 1990, p. 709; Sandle 1999, pp. 64, 68. </ref> Komence de 1918, Sovnarkom nuligis ĉiujn eksterlandajn ŝuldojn kaj malakceptis pagi ŝulditajn interezojn pro ili.<ref> Fischer 1964, pp. 263–264; Pipes 1990, p. 672. </ref> En Aprilo 1918, oni ŝtatigis la eksterlandan komercon, establante [[Ŝtata monopolo|ŝtatan monopolon]] por importoj[[importo]] kaj eksportoj[[eksporto]].{{sfn|Fischer|1964|p=264}} En Junio 1918, oni dekretis la ŝtatigon de la publikaj instalaĵoj, [[fervojo]]j, inĝenieraĵoj, tekstiloj, [[metalurgio]], kaj minado, kvankam ofte tiuj estis ŝtat-posedoj nur teorie.<ref> Pipes 1990, pp. 681, 692–693; Sandle 1999, pp. 96–97. </ref> Tut-skala ŝtatigo ne okazis ĝis Novembro 1920, kiam ankaŭ malgrand-skalaj industriaj entreprenoj estis metitaj sub ŝtata kontrolo.<ref> Pipes 1990, pp. 692–693; Sandle 1999, p. 97. </ref>

Frakcio de Bolŝevikoj konata kiel "Maldekstraj Komunistoj" kritikis la ekonomikan politikon de Sovnarkom kiel tro modera; ili volis ŝtatigon de la tuta industrio, agrikulturo, komerco, financo, transporto kaj komunikado.<ref> name="ReferenceA">Fischer 1964, p. 236; Service 2000, pp. 351–352. </ref> Lenin kredis, ke tio ne estas praktika en tiu stadio kaj ke la registaro ŝtatigu nur la grand-skalajn kapitalistajn entreprenojn de Rusio, kiel la bankoj, fervojoj, plej grandaj farmoj, kaj plej grandaj fabrikoj kaj minoj, permesante al malgrandaj negocoj funkcii private ĝis ili kreskiĝas kaj estas sufiĉe grandaj por esti sukcese ŝtatigitaj.<ref> Fischer 1964, p. 236; Service 2000, pp. 351–352. <name="ReferenceA"/ref> Lenin malkonsentis dise de la Maldekstraj Komunistoj pri la ekonomia organizado; en Junio 1918, li argumentis, ke centrigita ekonomia kontrolo de la industrio necesas, dum la Maldekstraj Komunistoj volis, ke ĉiu fabriko estu kontrolita de ties laboristoj, [[sindikatismo|sindikatisma]] alproksimiĝo, kiun Lenin konsideris malprofitiga por la interesoj de socialismo.{{sfn|Fischer|1964|pp=259, 444–445}}

Adoptante [[Libereco|liberecanan]] perspektivon, kaj la Maldekstraj Komunistoj kaj aliaj frakcioj de la Komunista Partio kritikis la dekadencon de demokratiaj institucioj en Rusio.{{sfn|Sandle|1999|p=120}} Internacie, multaj socialistoj kondamnis la reĝimon de Lenin kaj opiniis, ke li ne estis establante socialismon; partikulare, ili fokusis al manko de ampleksa politika partopreno, de popola konsultado kaj de industria demokratio.{{sfn|Service|2000|pp=354–355}} Fine de 1918, la ĉeĥ-aŭstria marksisto [[Karl Kautsky]] verkis kontraŭ-leninisman broŝuron kondamnantan la kontraŭ-demokratan naturon de Soveta Rusio, al kiu Lenin publikigis koleran reagon.<ref> Fischer 1964, pp. 307–308; Volkogonov 1994, pp. 178–179; White 2001, p. 156; Read 2005, pp. 252–253; Ryan 2012, pp. 123–124. </ref> La germana marksisto [[Rosa Luxemburg]] sekvis la rigardon de Kautsky,<ref> Shub 1966, pp. 329–330; Service 2000, p. 385; White 2001, p. 156; Read 2005, pp. 253–254; Ryan 2012, p. 125. </ref> dum la rusa [[anarkiisto]] [[Petro Kropotkin]] priskribis la bolŝevikan enpovigon kiel "la entombigo de la Rusia Revolucio."{{sfn|Shub|1966|p=383}}

=== Traktato de Brest-Litovsk: 1917–1918 ===

[[dosieroDosiero:Dekret o mire.png|thumbeta|[[Dekreto pri paco]] de Oktobro.]]

Tuj post la ekpovigo, Lenin kredis, ke ŝlosila politiko de sia registaro devas esti retiriĝo el la Unua Mondmilito establante armisticon kun la [[Centraj Potencoj]] Germanio kaj Aŭstri-Hungario.<ref> Shub 1966, p. 331; Pipes 1990, p. 567. </ref> Li kredis, ke pluiganta milito kreus malkonsenton inter la milit-suferantaj trupoj de Rusio, al kiuj li estis promesinta pacon, kaj ke kaj tiuj trupoj kaj la antaŭeniranta Germana Armeo minacis kaj lian propran registaron kaj la interesojn de internacia socialismo.<ref> Fischer 1964, p. 151; Pipes 1990, p. 567; Service 2000, p. 338. </ref> Kontraste, aliaj Bolŝevikoj, kaj partikulare [[Nikolaj Buĥarin]] kaj la Maldekstraj Komunistoj, kredis, ke la paco kun la Centraj Potencoj estus perfido al internacia socialismo kaj ke Rusio anstataŭe devas promocii "militon de revolucia defendo" kiu okazigu ribelon de la germana proletaro kontraŭ sia propra registaro.<ref> Fischer 1964, pp. 190–191; Shub 1966, p. 337; Pipes 1990, p. 567; Rice 1990, p. 166. </ref>

Lenin proponis tri-monatan armisticon en sia [[Dekreto pri paco]] de Novembro 1917, kiu estis aprobita de la [[Tut-Rusia Kongreso de Sovetoj#Dua Kongreso|Dua Kongreso]] kaj prezentita al la registaroj de Germanio kaj Aŭstri-Hungario.<ref> Fischer 1964, pp. 151–152; Pipes 1990, pp. 571–572. </ref> La germanoj respondis pozitive, konsiderante tion oportuno fokusi al la [[Okcidenta Fronto (Unua Mondmilito)|Okcidenta Fronto]] evitante tujan malvenkon.<ref> Fischer 1964, p. 154; Pipes 1990, p. 572; Rice 1990, p. 166. </ref> En Novembro, armistica negocado ekis en [[Brest-Litovsk]], en la sidejo de la germana alta stabanaro de la [[Orienta Fronto (Unua Mondmilito)|Orienta Fronto]], kaj la rusa delegitaro estis estrita de Trockij kaj [[Adolf Joffe]].<ref> Fischer 1964, p. 161; Shub 1966, p. 331; Pipes 1990, p. 576. </ref> Dume, oni interkonsentis batalĉeson ĝis Januaro.<ref> Fischer 1964, pp. 162–163; Pipes 1990, p. 576. </ref> Dum la negocado, la germanoj insistis en reteno de siaj milittempaj konkeroj, kio inkludisinkluzivis Polandon[[Pollando|Pollandon]], [[Litovio|Litovion]], kaj [[Kurlando]]n, dum la rusoj argumentis, ke tio estas perforto de la rajto de tiuj nacioj al [[mem-determinado]].<ref> Fischer 1964, pp. 171–172, 200–202; Pipes 1990, p. 578. </ref> Kelkaj Bolŝevikoj estis esprimintaj esperojn pluigi la negocadon ĝis proletara revolucio eksplodu tra tuta Eŭropo.<ref> Rice 1990, p. 166; Service 2000, p. 338. </ref> La 7an de Januaro 1918, Trockij revenis el Brest-Litovsk al Sankt-Peterburgo kun ultimato el la Centraj Potencoj: aŭ Rusio akceptu la teritoriajn postulojn de Germanio aŭ la milito pluiĝos.{{sfn|Service|2000|p=338}}

[[FileDosiero:Bundesarchiv Bild 183-R92623, Brest-Litowsk, Waffenstillstandsabkommen.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|Subskribo de la armistico inter Rusio kaj Germanio la 15an de Decembro 1917.]]

En Januaro kaj poste en Februaro, Lenin urĝis la Bolŝevikojn akcepti la proponojn de Germanio. Li argumentis, ke la teritoriaj perdoj estas akcepteblaj de ili ĉar ili sekurigas la survivadon de la Bolŝevik-estrita registaro. La majoritato de Bolŝevikoj malakceptis lian sintenon, en la espero plilongigi la armisticon kaj konsiderante la sintenon de Germanio [[Blufo (pokero)|blufo]].<ref> Fischer 1964, p. 195; Shub 1966, pp. 334, 337; Service 2000, pp. 338–339, 340; Read 2005, p. 199. </ref> La 18an de Februaro, la Germana Armeo lanĉis la Operacon Faustschlag, antaŭenirante en Rusi-kontrolita teritorio kaj konkerante [[Dvinsk]] en unu tago.<ref> Fischer 1964, pp. 206, 209; Shub 1966, p. 337; Pipes 1990, pp. 586–587; Service 2000, pp. 340–341. </ref> Tiam, Lenin finfine konvinkis malgrandan majoritaton de la Bolŝevika Centra Komitato akcepti la postulojn de la Centraj Potencoj.<ref> Pipes 1990, p. 587; Rice 1990, pp. 166–167; Service 2000, p. 341; Read 2005, p. 199. </ref> La 23an de Februaro, la Centraj Potencoj publikigis novan ultimaton: Rusio devas agnoski germanan kontrolon ne nur de PolandoPollando kaj de la Baltaj ŝtatoj, sed ankaŭ de Ukrainio, aŭ fronti tut-skalan invadon.<ref> Shub 1966, p. 338; Pipes 1990, pp. 592–593; Service 2000, p. 341. </ref>

La 3an de Marto, la [[Traktato de Brest-Litovsk]] estis subskribita.<ref> Fischer 1964, pp. 211–212; Shub 1966, p. 339; Pipes 1990, p. 595; Rice 1990, p. 167; Service 2000, p. 342; White 2001, pp. 158–159. </ref> Tio rezultis en amasaj teritoriaj perdoj por Rusio, nome de 26% el la loĝantaro de la iama Imperio, 37% el la agrikultura kultivebla areo, 28% el ties industrio, 26% el ties fervojoj, kaj tri-kvaronoj el kuŝejoj de sia karbo kaj fero kio estis transigitaj al germana kontrolo.<ref> Pipes 1990, p. 595; Service 2000, p. 342. </ref> Tiel, la Traktato estis tre malpopulara por la tuta politika gamo en Rusio,<ref> Fischer 1964, pp. 213–214; Pipes 1990, pp. 596–597. </ref> kaj kelkaj Bolŝevikoj kaj Maldekstraj Socialistaj-Revoluciuloj rezignis el Sovnarkom proteste.{{sfn|Service|2000|p=344}} Post la Traktato, Sovnarkom fokusis al klopodo helpi la proletaran revolucion en Germanio, per amaso de kontraŭ-militaj kaj kontraŭ-registaraj publikaĵoj en la lando; la germana registaro reagis elpelante rusiajn diplomatojn.<ref> Fischer 1964, pp. 313–314; Shub 1966, pp. 387–388; Pipes 1990, pp. 667–668; Volkogonov 1994, pp. 193–194; Service 2000, p. 384. </ref> La Traktato tamen malsukcesis haltigi la malvenkon de la Centraj Potencoj; en Novembro 1918, la Germana Imperiestro [[Vilhelmo la 2-a (Germana Regno)|Vilhelmo la 2-a]] abdikis kaj la nova administracio de la lando subskribis la Armisticon de 11a de Novembro kun la [[Aliancanoj de la Unua Mondmilito|Aliancanoj]]. Kiel rezulto, Sovnarkom proklamis la Traktaton de Brest-Litovsk nuligita.<ref> Fischer 1964, pp. 303–304; Pipes 1990, p. 668; Volkogonov 1994, p. 194; Service 2000, p. 384. </ref>

La Unua Kongreso de la [[Tria Internacio|Komunista Internacio]] malfermiĝis en Moskvo en Marto 1919.<ref> Fischer 1964, p. 525; Shub 1966, p. 390; Rice 1990, p. 174; Volkogonov 1994, p. 390; Service 2000, p. 386; White 2001, p. 160; Read 2005, p. 225. </ref> Majoritatoj de delegitoj venis el la eksaj landoj de Rusia Imperio, kaj kelkaj el okcidenta Eŭropo, sed sen mandato de gravaj socialistaj partioj. Lenin certigis sian kontrolon sur la Kongreso prezidita de Zinoviev. La Dua Kongreso de la Komunista Internacio malfermiĝis en Petrogrado en Julio 1920, kaj tiu estis la lasta fojo en kiu Lenin vizitis alian urbon ekster Moskvo.<ref> Shub 1966, p. 397; Service 2000, p. 409. </ref> Fakte la Kongreso devis esti fermita en Moskvo, pro la milito kontraŭ Pollando.

La [[Rusia malsatego de 1921]] kaj 1922 estis la plej terura post tiu de 1891–92,<ref> Fischer 1964, pp. 507–508; Rice 1990, pp. 185–186. </ref> kio rezultis en ĉirkaŭ kvin milionoj da mortoj.<ref> Ryan 2012, p. 164. </ref> Konfiskoj ekzemple de ekleziaj havaĵoj rezultis en ribeloj.<ref> Volkogonov 1994, p. 376; Ryan 2012, p. 178. </ref> Ankaŭ la liberecana [[Kronŝtadta ribelo]] estis subpremata de Trockij okazigante milojn da mortoj kaj arestoj.<ref> Fischer 1964, pp. 470–471; Shub 1966, pp. 408–409; Leggett 1981, pp. 327–328; Rice 1990, pp. 184–185; Service 2000, pp. 427–428; Ryan 2012, pp. 171–172. </ref>

Kvankam Marx diris, ke komunista revolucio estus farita de la proletaro, Lenino kredis, ke grupo de profesiaj revoluciistoj necesus. Li kreis tian grupon kaj sukcesis. La grupo kaj ĝia registaro, diris Lenin, iom post iom forvelkus, anstataŭigote de [[socio]] sen [[klaso]]j, sen proprieto je produktadrimedoj, sen registaro. Dume lia komunista registaro regis por la proletaro, forpreninte la bienojn, bankojn, fabrikojn ktp for de la riĉularo, metinte ilin en la manojn de la [[ŝtato]]. Ĝi persekutis per [[Ĉeka]] ĉiujn "[[Malamiko de la popolo|malamikojn de la revolucio]]", formante kion li nomis ''[[diktatoreco de la proletaro|proletara diktaturo]]''. Lenin vidis la imperiismon de [[Britio]] kaj [[Francio]] kiel la finan etapon de [[kapitalismo]] kaduka. Liaj komunismaj ideoj disvastiĝis altutmonde lau la fama devizo: "Proletoj el ĉiuj landoj, unuiĝu", ankaŭ en [[Ĉinio]], kie [[Mao Zedong]] ŝanĝis kaj aplikis ilin al sia lando, krome en multaj aliaj komunistaj landoj: Kubo, Vjetnamo, Nord-Koreio k.a.

=== Marksismo kaj Leninismo ===

[[Dosiero:Marx_Engels_Lenin.svg|thumbeta|200px|Flago de marksismo-leninismo, en kiu aperas Lenin apud Marx kaj Engels.]]

{{MainĈefartikolo|Leninismo|Marksismo–leninismo}}

Lenin estis fervora marksisto,{{sfn|Ryan|2012|p=18}} kaj kredis, ke lia interpretado de Marksismo, por la unua fojo terminigita kiel "Leninismo" fare de Martov en 1904,{{sfn|Volkogonov|1994|p=409}} estis la nura aŭtenta kaj ortodoksa.<ref> Sandle 1999, p. 35; Service 2000, p. 237. </ref> Laŭ lia marksisma perspektivo, la homaro eventuale atingos pure komunismon, iĝante senŝtata, senklasa, egaleca socio de laboristoj kiuj estu liberaj el [[ekspluatado]] kaj alieneco, kontrolante sian propran destinon, kaj sekvante la regulon "[[Ĉiu laŭ siaj kapabloj, al ĉiu laŭ liaj bezonoj]]."{{sfn|Sandle|1999|p=41}} Laŭ Volkogonov, Lenin "profunde kaj sincere" kredis, ke la vojo kiun li estis preparanta eventuale kondukos Rusion al la establado de tiu komunista socio.{{sfn|Volkogonov|1994|p=206}}

[[FileDosiero:Lenin 1919-03-18.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|Lenin diskurse en 1919.]]

Antaŭ 1914, la konceptoj de Lenin estis tre kongruaj kun la ĉeftendenca eŭropa marksisma ortodokseco.{{sfn|Ryan|2012|p=18}} Kvankam li primokis marksistojn kiuj estis adoptintaj ideoj el tiutempaj ne-marksistaj filozofoj kaj sociologoj,{{sfn|Service|2000|p=203}} liaj propraj ideoj estis influitaj ne nur de la rusa marksisma teorio sed ankaŭ de pli larĝasencaj ideoj el la rusia revolucia movado,<ref> Sandle 1999, p. 29; White 2001, p. 1. </ref> kiel tiuj de la Narodnikaj rur-socialistoj.{{sfn|Service|2000|p=173}} Li adaptis siajn ideojn kongrue kun la ŝanĝantaj cirkonstancoj,{{sfn|Ryan|2012|p=13}} kiel la praktikaj realaĵoj regadi en Rusio meze de la militoj, malsategoj, kaj ekonomia dekadenco.<ref> Sandle 1999, p. 57; White 2001, p. 151. </ref> Dum Leninismo disvolviĝis, Lenin reviziis la establitan marksisman ortodoksecon kaj enkondukis plinovigojn en la marksisma pensaro.{{sfn|Ryan|2012|p=18}}

=== Demokratio kaj la nacia problemo ===

[[FileDosiero:USSR stamp Lenin's memories 1924 12k.jpg|thumbeta|200px|upright|Soveta [[poŝtmarko]] de 1924. Desegnita de Ivan Dubasov.]]

[[FileDosiero:1960 CPA 2410.jpg|thumbeta|200px|upright|Soveta [[poŝtmarko]] rememora de la 90a naskiĝtago de Vladimir Lenin, 1960. Desegnita laŭ desegno de Nikolaj Ĵukov.]]

Lenin deklaris, ke la "Soveta regado estas multajn milionojn de fojoj pli demokrata ol plej demokrat-burĝa respubliko", kiu fakte estas simple "demokratio por riĉuloj."<ref> Fischer 1964, p. 310; Shub 1966, p. 442. </ref> Li rigardis sian "diktatorecon de la proletaro" kiel demokrata ĉar, li postulis, ĝi konsistis en la elekto de reprezentantoj de [[Soveto|sovetojsoveto]]j, nome laboristoj kiuj elektas siajn proprajn funckiulojnfunkciulojn, kaj en regula rotacio kaj engaĝiĝo de ĉiuj laboristoj en la administracio de la ŝtato.{{sfn|Sandle|1999|pp=36–37}} La lenina kredo pri kiel aspektu proletara ŝtato tamen devojiĝis el tio adoptita de la marksista ĉeftendenco; eŭropaj marksistoj kiel Kautsky defendis demokratie elektitajn parlamentajn registarojn en kiu la proletararo havu majoritaton, dum Lenino alvokis al forta, centrigita ŝtata aparato kiu ekskludu ajnan partoprenon el la burĝaro.{{sfn|Ryan|2012|p=19}}

Lenin estis [[internaciismo (politiko)|internaciisto]] kaj forta subtenanto de la [[monda revolucio]], konsiderante landlimojn kiel eksmoda koncepto kaj [[naciismo]]n distra devojigo por la klasbatalo.<ref> Fischer 1964, p. 54; Shub 1966, p. 423; Pipes 1990, p. 352. </ref> Li kredis, ke en socialisma socio, la landoj de la mondo neeviteble kuniĝos kaj tio rezultos en unusola [[monda registaro]].{{sfn|Fischer|1964|pp=88–89}} Li kredis, ke tiu socialisma ŝtate bezonos esti centrigita, [[Unueca ŝtato|unueca]], kaj konsideris [[federismo]]n kiel burĝa koncepto.<ref> Fischer 1964, p. 87; Montefiore 2007, p. 266. </ref> En siaj verkoj, Lenin eksponis [[Kontraŭimperiismo|kontraŭimperiismajn]] ideojn kaj asertis, ke ĉiuj landoj meritis "la rajton de mem-determinado."{{sfn|Fischer|1964|p=87}} Li subtenis la [[naciliberiga milito|militojn de nacia liberigo]], akceptante, ke tiaj konfliktoj povus esti necesaj por ke minoritata grupo elrompu el [[socialisma ŝtato]], ĉar socialismaj ŝtatoj ne estas "sanktaj aŭ sekuritaj kontraŭ eraroj aŭ malfortecoj."{{sfn|Fischer|1964|pp=91, 93}}

Antaŭ enpoviĝi en 1917, li estis interesata en la afero ke etnaj kaj naciaj minoritatoj povus fari la sovetan ŝtaton neregebla pro iliaj alvokoj por sendependeco; laŭ la historiisto [[Simon Sebag Montefiore]], Lenin tiel kuraĝigis Stalin disvolvigi "teorion kiu proponu la idealon de aŭtonomeco kaj la rajton al separiĝo sen necese havi garantion por tio."{{sfn|Montefiore|2007|p=266}} Enpoviĝinta, Lenin alvokis por la dismuntado de la ligoj kiuj estis devigintaj minoritatajn etnajn grupojn resti en la Rusia Imperio kaj eksponis iliajn rajtojn separiĝi sed ankaŭ esperis, ke ili reunuiĝu tuje en la spirito de proletara internaciismo.<ref> Page 1948, p. 17; Page 1950, p. 354. </ref> Li estis preta uzi militan forton por sekurigi tiun unuemon, rezulte en armitaj atakoj al sendependaj ŝtatoj kiuj formiĝis aŭ klopodis formiĝi en [[Ukrainio]], [[Kartvelio]], [[Pollando]], [[Finnlando]], kaj la Baltaj ŝtatoj.{{sfn|Page|1950|p=355}} Nur kiam la konfliktoj kun Finnlando, la Baltaj ŝtatoj, kaj Pollando montriĝis nesukcesaj la registaro de Lenin oficiale agnoskis iliajn sendependecojn.{{sfn|Page|1950|p=342}}

== Heredo ==

La biografistobiografiisto Volkogonov asertis, ke "malfacile povas esti alia homo en la historio kiu sukcesis tiom profunde ŝanĝi socion je tiom alta skalo."{{sfn|Volkogonov|1994|p=326}} La lenina administracio metis la kadron por la regosistemo kiu regadis en Rusio dum sep jardekoj kaj havigis la modelon por postaj komunist-regataj ŝtatoj kiuj atingis kovri unu trionon de la loĝata mondo meze de la 20-a jarcento.{{sfn|Service|2000|p=391}} Kiel rezulto, la influo de Lenin estis tutonda.{{sfn|Volkogonov|1994|p=259}} Polemikiga figuro, Lenin restas kaj insultata kaj adorata,{{sfn|Ryan|2012|p=3}} figuro kiu estis kaj idoligita kaj demonigita.{{sfn|Read|2005|p=284}} Eĉ ankoraŭ dum sia vivodaŭro, Lenin "estis amata kaj malamata, admirata kaj malaprezata" fare de diversaj sektoroj de la rusa popolo.{{sfn|Fischer|1964|p=414}} Tio etendiĝis al akademiaj studoj pri Lenin kaj la Leninismo, kiuj estis ofte polusigitaj depende de la politikaj devenlinioj.{{sfn|Liebman|1975|pp=19–20}}

[[FileDosiero:Lenin-statue-in-Berlin.jpg|thumbeta|upright|leftmaldekstra|Statuo de Lenin starigita de la orientgermana marksista–leninista registaro en la centra placo Leninplatz en [[Orienta Berlino]], [[Orienta Germanio]] (forigita en 1992 kaj la placo renomita).]]

La historiisto Albert Resis sugestis, ke se la Oktobra Revolucio estas konsiderata la plej grava okazaĵo de la 20-a jarcento, tiam Lenin "devas bone aŭ malbone esti konsiderata la plej grava politikestro de la jarcento."{{sfn|''Encyclopedia Britannica''}} White prikribispriskribis Lenin kiel "unu el la nedubeblaj elstaraj figuroj de la moderna historio",{{sfn|White|2001|p=iix}} dum Service notis, ke la rusa estro estas amplekse konsiderata kiel unu el "ĉefaj agantoj" de la 20-a jarcento.{{sfn|Service|2000|p=488}} Read konsideris lin "unu el la plej disvastigitaj, universale rekoneblaj ikonoj de la dudeka jarcento",{{sfn|Read|2005|p=283}} dum Ryan nomis lin "unu el la plej gravaj kaj influaj figuroj de la moderna historio."{{sfn|Ryan|2012|p=5}} La gazeto ''Time'' nomis Lenin-on unu el la [[Time 100: la plej gravaj personoj de la jarcento|100 plej gravaj personoj de la 20-a jarcento]],{{sfn|''Time'', 13a de Aprilo 1998}} kaj unu el siaj pintaj 25 politikaj ikonoj el ĉiuj epokoj.{{sfn|''Time'', 4a de Februaro 2011}}

En la okcidenta mondo, biografoj ekverkis pri Lenin tuj post lia morto; kelkaj kiel [[Christopher Hill|Christopher Hill]] estis simpatiaj al li, kaj aliaj kiel Richard Pipes kaj Robert Gellately esprimiĝis malamike. Kelkaj postaj biografoj kiel Read kaj Lars Lih klopodis eviti fari ĉu malamikajn ĉu pozitivajn komentojn pri li, tiel evitante politikigitajn stereotipojn.<ref> Lee 2003, p. 14; Ryan 2012, p. 3. </ref> Inter simpatiantoj, li estis portretita kiel farinta aŭtentajn alĝustigojn de la marksisma teorio kiuj ebligis kongruon kun la partikularaj soci-ekonomiaj kondiĉoj.{{sfn|Lee|2003|p=14}} La soveta vidpunkto karakterizis lin kiel homo kiu agnoskis la historiajn neeviteblaĵojn por helpi la okazigon de la neeviteblaĵoj.{{sfn|Lee|2003|p=123}} Inverse, la majoritato de okcidentaj historiistoj perceptis lin kiel persono kiu manipulis la okazaĵojn por atingo kaj poste reteni politikan povon, krome konsiderante liajn ideojn kiel klopodoj por ideologie justigi siajn praktikajn politikojn.{{sfn|Lee|2003|p=123}} Pli ĵuse, reviziistoj kaj en Rusio kaj en Okcidento fokusigis la efikon kiun la antaŭ-ekzistantaj ideoj kaj la popularaj premoj okazigis sur Lenin kaj sur liaj politikoj.{{sfn|Lee|2003|p=124}}

Variaj historiistoj kaj biografoj karakterizis la administracion de Lenin kiel [[Totalismo|totalisma]],<ref> Fischer 1964, p. 516; Shub 1966, p. 415; Leggett 1981, p. 364; Volkogonov 1994, pp. 307, 312. </ref> kaj kiel policeca ŝtato,{{sfn|Leggett|1981|p=364}} kaj multaj priskribis ĝin kiel unu-partia diktatoreco.<ref> Lewin 1969, p. 12; Rigby 1979, pp. x, 161; Sandle 1999, p. 164; Service 2000, p. 506; Lee 2003, p. 97; Read 2005, p. 190; Ryan 2012, p. 9. </ref> Kelkaj tiaj fakuloj priskribis Lenin kiel diktatoro;<ref> Fischer 1964, p. 417; Shub 1966, p. 416; Pipes 1990, p. 511; Pipes 1996, p. 3; Read 2005, p. 247. </ref> Ryan asertis, ke li estas "ne diktatoro en la senco ke ĉiuj liaj rekomendoj estis akceptitaj kaj plemumitajplenumitaj", kaj multaj el liaj kolegoj malkonsentis kun li pri diversaj aferoj.{{sfn|Ryan|2012|p=1}} Fischer notis, ke dum "Lenin estis diktatoro, [li estis] ne la tipo de diktatoro kiu Stalin poste iĝis."{{sfn|Fischer|1964|p=524}} Volkogonov kredis, ke dum Lenin establis "diktaturon de la Partio", estos nur sub Stalin kiam Sovetunio iĝis la "diktaturo de unu homo."{{sfn|Volkogonov|1994|p=313}}

Inverse, variaj marksistaj fakuloj, inter kiuj okcidentaj historiistoj Hill kaj John Rees, argumentis kontraŭ la vidon ke la regado de Lenin estis diktaturo, rigardante ĝin anstataŭe kiel neperfekta vojo konservi elementojn de demokratio sen kelkaj el la procezoj troveblaj en la liberaldemokrataj ŝtatoj.{{sfn|Lee|2003|p=120}} Ryan kontraŭas ke la maldekstra historiisto Paul Le Blanc "faras tre validan punkton ke la personaj kvalitoj kiuj kondukis Lenin al brutalaj politikoj ne estis necese pli fortaj ol ĉe kelkaj el la gravaj okcidentaj estroj de la dudeka jarcento."{{sfn|Ryan|2012|p=191}} Ryan subtenas ankaŭ, ke por Lenin revolucia violento estas nur rimedo por celo, nome la establado de socialisma, eventuale komunista mondo — nome mondo sen violento.{{sfn|Ryan|2012|p=184}} Historiisto [[J. Arch Getty]] asertis, "Lenin meritas multan laŭdon pro la nocio ke malriĉuloj povas heredi la teron, ke povas esti politika movado bazita sur sociala justico kaj egaleco."{{sfn|''Biography''}} Kelkaj maldekstraj intelektuloj, inter ili [[Slavoj Žižek]], [[Alain Badiou]], Lars T. Lih, kaj Fredric Jameson, defendas la revivigon de la nekompromisa revolucia spirito de Lenin por fronti tiutempajn tutmondajn problemojn.<ref> Ryan 2012, p. 3; Budgen, Kouvelakis & Žižek 2007, pp. 1–4. </ref>

=== Ene de Sovetunio ===

[[FileDosiero:Russia-2007-Moscow-Kremlin Senate at night.jpg|thumbeta|Maŭzoleo de Lenin antaŭ Kremlin, 2007.]]

En Sovetunio, kulto de personeco dediĉita al Lenin ekdisvolviĝis dum lia vivodaŭro, sed estis establita nur post lia morto.<ref> Volkogonov 1994, p. 327; Tumarkin 1997, p. 2; White 2001, p. 185; Read 2005, p. 260. </ref> Laŭ historiisto Nina Tumarkin, ĝi reprezentis "la plej prilaboritan kulton de revolucia estro" en la mondo ekde tiu de [[George Washington]] en Usono,{{sfn|Tumarkin|1997|p=2}} kaj estis ripete priskribita kiel "preskaŭ-religia" nature.<ref> Pipes 1990, p. 814; Service 2000, p. 485; White 2001, p. 185; Petrovsky-Shtern 2010, p. 114; Read 2005, p. 284. </ref> Bustoj aŭ statuoj de Lenin estis starigitaj en preskaŭ ĉiu vilaĝo,{{sfn|Volkogonov|1994|p=328}} kaj lia vizaĝo ornamis [[poŝtmarko]]jn, vazaron, afiŝojn, kaj frontpaĝojn de sovetaj gazetoj ''Pravda'' kaj ''[[Izvestia]]''.{{sfn|Service|2000|p=486}} La lokoj kie li estis loĝanta aŭ restanta estis konvertita en muzeoj dediĉitaj al li.{{sfn|Volkogonov|1994|p=328}} Bibliotekoj, stratoj, farmoj, muzeoj, urboj kaj tutaj regionoj estis nomitaj laŭ li,{{sfn|Volkogonov|1994|p=328}} kaj la urbo [[Petrogrado]] estis renomita "[[Leningrado]]" en 1924,<ref> Volkogonov 1994, p. 437; Service 2000, p. 482. </ref> kaj lia naskoloko [[Simbirsk]] iĝis [[Uljanovsk]].{{sfn|Lih|2011|p=22}} La [[Ordeno de Lenino]] estis establita kiel unu el la plej altaj dekoracioj de la lando.{{sfn|Service|2000|p=486}} Ĉio tio estis kontraŭa al la propraj deziroj de Lenin, kaj estis publike kritikita de lia vidvino.{{sfn|Volkogonov|1994|p=440}}

Variaj biografoj asertis ke la verkoj de Lenin estis traktitaj en maniero simila al la [[Sanktaj libroj]] ene de Sovetunio,<ref> Shub 1966, p. 439; Pipes 1996, p. 1; Service 2000, p. 482. </ref> dum Pipes aldonis, ke "lia propra opinio estis citita por justigi unu politikon aŭ alian kaj traktita kiel evangelio."{{sfn|Pipes|1996|p=1}} Stalin sistemigis Leninismon tra serio de prelegoj en la Universitato Sverdlov, kiu estis poste publikigita kiel ''Demandoj pri Leninismo''.<ref> Service 2000, p. 484; White 2001, p. 185; Read 2005, pp. 260, 284. </ref> Stalin kompilis multon de la verkoj de la mortinta estro kaj stokis ilin en sekreta arkivo en la [[Instituto Marx–Engels–Lenin]].{{sfn|Volkogonov|1994|pp=274–275}} Ankaŭ materialo, kiel la kolekto de libroj de Lenin en Krakovo, estis kolektita el eksterlando por stokado en la instituto, ofte je granda elspezo.{{sfn|Volkogonov|1994|p=262}} Dum la soveta epoko, tiuj verkoj estis strikte kontrolita kaj tre malmultaj havis aliron.{{sfn|Volkogonov|1994|p=261}} Ĉiuj verkoj de Lenin kiuj montriĝis utilaj al Stalin estis publikigitaj, sed aliaj restis kaŝitaj,{{sfn|Volkogonov|1994|p=263}} kaj informoj pri la ne-rusa praularo de Lenin kaj pri lia nobela statuso estis nuligitaj.{{sfn|Service|2000|p=486}} Partikulare, lia juda praularo estis kaŝita ĝis la 1980-aj jaroj,<ref> Petrovsky-Shtern 2010, p. 99; Lih 2011, p. 20. </ref> eble pro soveta antisemitismo,{{sfn|Read|2005|p=6}} kaj tiel por ne [[subfoso|subfosi]] la rusigajn klopodojn de Stalin,{{sfn|Petrovsky-Shtern|2010|p=108}} kaj eble por ne havigi tialojn por kontraŭ-soveta sentimento inter internaciaj antisemitoj.{{sfn|Read|2005|p=6}} Post la malkovro de la juda praularo de Lenin, tiu aspekto estis ripete emfazita de la rusa ekstremdekstro, kiu plendis, ke lia heredita juda genetiko klarigis lian deziron elradikigi la tradician rusan socion.{{sfn|Petrovsky-Shtern|2010|pp=134, 159–161}} Sub la reĝimo de Stalin, Lenin estis aktive portretita kiel proksima amiko de Stalin kiu estis subteninta la elekton de Stalin kiel la venonta soveta estro.{{sfn|Service|2000|p=485}} Dum la soveta epoko, kvin apartaj eldonoj de la publikigitaj verkoj de Lenin estis publikigitaj en rusa, el kiuj la unua komence en 1920 kaj la lasta el 1958 ĝis 1965; la kvina eldono estis priskribita kiel "kompleta", sed reale ĝi havis multon forigitan pro politika cenzuro.<ref> Pipes 1996, pp. 1–2; White 2001, p. 183. </ref>

[[FileDosiero:URSS 1 rublo centenario nascita Lenin.JPG|thumbeta|leftmaldekstra|Rememora porokaza monero de [[Sovetia rublo|unu rublo]] stampita en 1970 honore de la centjariĝo de Lenin.]]

Post la morto de Stalin, [[Nikita Ĥruŝĉev]] iĝis estro de Sovetunio kaj komencis procezon de [[Senstalinigo]], citante verkojn de Lenin, inklude tiujn pri Stalin, por legitimi tiun procezon.<ref> Volkogonov 1994, pp. 452–453; Service 2000, pp. 491–492; Lee 2003, p. 131. </ref> Kiam [[Miĥail Gorbaĉov]] enpoviĝis en 1985 kaj enkondukis la politikojn de ''[[glasnost]]'' kaj ''[[perestrojko]]'', ankaŭ li citis tiujn agadojn kiel reveno al la principoj de Lenin.{{sfn|Service|2000|pp=491–492}} Fine de 1991, meze de la [[dissolvo de Sovetunio]], la rusa prezidento [[Boris Jelcin]] ordonis, ke la arkivo de Lenin estu forigita el la kontrolo de la Komunista Partio kaj metita sub kontrolo de ŝtata organismo, nome la Rusa Centro por la Konservado kaj Studado de Dokumentoj de Ĵusa Historio, kaj tiam oni malkovris, ke ĉirkaŭ 6 000 el la verkoj de Lenin ne estis publikigitaj. Tiuj estis deklasitaj kaj disponebligitaj por la studado fare de fakuloj.{{sfn|Pipes|1996|pp=2–3}} Jelcin ne dismuntis la Leninaj maŭzoleon, rekonante, ke Lenin estis tro populara kaj bone respektata inter la rusa popolo por ke tiu decido estu realigebla.{{sfn|Service|2000|p=492}}

En Rusio, tamen, en 2012, propono el deputito apartenanta al la [[Liberal-demokratia Partio de Rusio]], kun la subteno de kelkaj membroj de la reganta partio [[Unueca Rusio]], proponis la forigon de ĉiuj Leninaj monumentoj. La propono estis forte opoziciata de la [[Komunista Partio de Rusia Federacio]].{{sfn|''The Moscow Times'', 24a de Oktobro 2013}} En 2012, la lasta statuo de Lenin ankoraŭ staranta en la Mongolia ĉefurbo, [[Ulaanbaataro]], estis forigita, kaj la urbestro Bat-Uul Erdene nomis lin "murdisto."{{sfn|BBC, 14a de Oktobro 2012}} En Ukrainio, dum kaj post la protestoj de [[Eŭromajdano]] de 2013–14, miloj da statuoj de Lenino estis damaĝitaj aŭ detruitaj fare de protestantoj kiuj vidis ilin kiel [[simbolo]] de Rusia imperiismo,{{sfn|BBC, 22a de Februaro 2014}} kaj en Aprilo 2015 la [[Ukrainia registaro]] ordonis, ke ĉiuj aliaj estu dismuntitaj por plenumi la [[Senkomunismigo en Ukrainio|senkomunistigajn leĝojn]].{{sfn|BBC, 14a de Aprilo 2015}}

=== En la internacia komunisma movado ===

[[FileDosiero:Detalle de Lenin.jpg|thumbeta|Detalo de ''Homo, kontrolanto de la Universo'', fresko en la [[Palaco de Belartoj (Meksikurbo)|Palaco de Belartoj]] en [[Meksikurbo]] montranta Vladimir Lenin.]]

Post la morto de Lenin, la administracio de Stalin establis ideologion konatan kiel [[Marksismo–leninismo]], nome movado kiu estis interpretita diference fare de variaj konfliktaj frakcioj en la komunista movado.<ref> Shub 1966, p. 9; Service 2000, p. 482. </ref> Post esti devigita iri en ekzilon fare de la registaro de Stalin, [[Trockij]] argumentis, ke Stalinismo estas devojigo de Leninismo, kiu estis dominata de burokratismo kaj de la propra persona diktatoreco de Stalin.{{sfn|Lee|2003|p=132}} Marksismo–leninismo estis adaptita al multaj el la plej elstaraj revoluciaj movadoj de la 20-a jarcento, formante parton en variaĵoj kiel [[Stalinismo]], [[Maoismo]], [[Ĉuĉeo]] (Norda Koreio), [[Pensaro Ho Ĉi Minh]] (Vjetnamio), kaj [[Fidel Castro|Kastroismo]] (Kubo).{{sfn|Read|2005|p=283}} Inverse, multaj postaj okcidentaj komunistoj, kiel Manuel Azcárate kaj Jean Ellenstein, kiuj engaĝiĝis en movado nomita [[Eŭrokomunismo]], esprimis la konsideron ke Lenin kaj liaj ideoj estis malgravaj por siaj propraj celoj, kaj tiel proponis marksismon sed ne marksismo–leninismon.{{sfn|Lee|2003|pp=132–133}}

== Verkoj ==

* ''La Disvolvigo de Kapitalismo en Rusio'',

* Du Taktikoj de Sociala Demokratio en la Sociala Revolucio,

== Bildaro ==

== BibliografioLiteraturo ==

* [http://www.mlwerke.de/le/default.htm Paroladoj, tekstoj, leteroj kaj sciencaj studoj de Lenin]

{{havendaHavenda artikolo}}

[[Kategorio:BolŝevistojBolŝevikoj]]