Šumperk

	Šumperk
	germane Mährisch Schönberg
	urbo
	Ĉefavenuo en Šumperk
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Šumperk
	Kromnomo: Pordego al Jeseníky
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Olomouc
Distrikto	Distrikto Šumperk
Administra municipo	Šumperk
Historia regiono	Moravio
Montaro	Hanuŝovica montetaro
Rivero	Desná
Situo	Šumperk
- alteco	330 m s. m.
- koordinatoj	49° 58′ 09″ N 16° 58′ 16″ O / 49.96917 °N, 16.97111 °O (mapo)
Areo	27,91 km² (2 791 ha)
Loĝantaro	24 969 (2024)
Denseco	894,63 loĝ./km²
Unua skribmencio	1281
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	787 01
NUTS 3	CZ071
NUTS 4	CZ0715
NUTS 5	CZ0715 523704
Katastraj teritorioj	3
Partoj de urbo	1
Bazaj setlejunuoj	30
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Šumperk
	Retpaĝo: www.musumperk.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 49° 58′ 09″ N 16° 58′ 16″ O / 49.96917 °N, 16.97111 °O (mapo)

Šumperk estas distrikta urbo de Ĉeĥio, en kiu loĝas 24 969 loĝantoj (2024). La urbo situas en norda Moravio kaj ĝi estas elirejo al montaro Jeseníky.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Bohdíkov, Bludov, Nový Malín, Vikýřovice, Bratrušov, Rejchartice, Dolní Studénky, Rapotín kaj Ruda nad Moravou.

Historio

Šumperk estis fondita komence de la 70-aj jaroj de la 13-a jarcento, sed la unua mencio el la jaro 1281 parolas pri ĝi kiel pri la urbo. Fine de la 14-a jarcento la urbo akiris multajn privilegiojn kaj je cent jaroj pli malfrue (1496) ĝi fariĝas posedaĵo kaj pli malfrue sidejo de Žerotín-anoj. Al la tempo de ilia regado rememorigas restaĵoj de ŝtonaj remparoj. Šumperk prosperis ankaŭ kiel reĝa kamera urbo. Post batalo sur Blanka Monto kaj post gravaj damaĝoj dum la tridekjara milito, kaŭzitaj de la sveda soldataro, fariĝis en la tempo de dura rekatoligo kaj germanigo ties administrantoj ĝis la jaro 1848 Lichtenštejn-anoj. Ĝis la 2-a duono de la 17-a jarcento estas de tie konataj sorĉistaj procesoj. Nur fondado de teksmanufakturoj alportis al la urbo disvolviĝon, pli malfrue estis fondataj fabrikoj, kiuj komune kun maŝinindustriaj uzinoj kaj uzinoj por prilabori lignon ŝanĝis la urbon en modernan industrian urbon. En la 2-a duono de la 19-a jarcento kontribuis al kresko de la urbo malfondo de la remparoj kaj la urbaj portaloj, same kiel alfikso al fervojlinio kaj ĝia disvastiĝo al montaro Jeseníky.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	7 285
1880	8 562
1890	13 331
1900	11 636
1910	13 329
1921	16 006

Jaro	Loĝantoj
1930	15 718
1950	17 192
1961	19 266
1970	23 683
1980	31 873
1991	30 422

Jaro	Loĝantoj
2001	29 490
2014	26 806
2016	26 478
2017	26 305
2018	26 151
2019	25 957

Jaro	Loĝantoj
2020	25 836
2021	25 182
2022	24 910
2023	25 061
2024	24 969

Vidindaĵoj

Kastelo - triala, origine renesanca konstruaĵo supozeble el 1496-1504; rekonstruita en klasikisma stilo en tri etapoj en duono de la 19-a jarcento
Eksa dominikana monaĥejo kun monaĥeja preĝejo de Anunciacio de Virgulino Maria - frubaroka monaĥejo el la 2-a duono de la 17-a jarcento kun gotika kerno, adaptita en la 18-a kaj komence de la 19-a jarcento
Secesia preĝejo de Sankta Johano la Baptisto - ununava frubaroka preĝejo kun origina kerno el la 13-a jarcento, konstruita post incendio de la urbo en 1669, adaptita en 1769
Preĝejo de Sankta Barbara - ununava baroka preĝejo el 1753-1755 kun valora pentroornamo
Malnovkatolika preĝejo de Sankta Johano la Evangeliisto - secesia konstruaĵo el komenco de la 20-a jarcento
Resto de la urba muregaro el periodo post 1496
Urbodomo sur la ĉefplaco, konstruita en 1909 - 1911 en stilo de saksa novrenesanco kun secesiaj detaloj
Patrujscienca muzeo - konstruaĵo en empira kaj novrenesanca stilo situanta en la urba parko
Teatro Šumperk
Urbanaj domoj en renesanca kaj baroka stiloj
Baroka pesta kolono kun statuaro el 1719

Ĉirkaŭaĵo

En la ĉirkaŭaĵo de la urbo situas grava banloko Velké Losiny kaj malpli granda banloko Bludov. Norde de la urbo estas en romantika pejzaĝo Městské skály (Urba rokaro) kun rokaj kreaĵoj.