Vidi fonton por Islamo

[[Dosiero:Mecca banner Kaaba 3.jpg|center|775px]]
{{Informkesto organizaĵo}}
{|class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right;margin:0 0 1em 1em;width:20em;clear:right" width=43%
|colspan="2" style="font-size:larger;text-align:center"|
|- style="vertical-align:top"
|-simboloislamdf8
| colspan="2" style="font-size:larger;text-align:center"|[[Dosiero:Madhhab Map3.png|250ra]]
|- style="vertical-align:top"
|colspan="2" style="font-size:larger;text-align:center"|'''Islamo'''
|- style="vertical-align:top"
|'''Fondinto'''
|[[Mohamedo]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Dieco'''
|[[Alaho]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Tipo'''
|[[Monoteismo]], [[Abrahama religio]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Anoj'''
|Islamanoj, ĉirkaŭ 1.200 milionoj
|- style="vertical-align:top"
|'''Sankta libro'''
|[[Korano]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Liturgia lingvo'''
|[[araba]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Aperis en'''
|[[Arabio]], [[Mezoriento]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Sanktaj lokoj'''
|[[Mekko]] kaj [[Medino]], ([[Sauda Arabio]])<br /> [[Jerusalemo]], ([[Israelo]])<br /> [[Hebron]], ([[Palestino]])
|- style="vertical-align:top"
|'''Plej islama lando'''
|[[Indonezio]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Branĉoj'''
|[[sunaismo]], [[ŝijaismo]], [[sufiismo]], [[ĥariĝismo]], [[ahmadismo]]
|- style="vertical-align:top"
|'''Simbolo'''
|Atestaĵo: Ne ekzistas alia dio krom Alaho kaj Mohamedo estas lia mesaĝisto)
|- style="vertical-align:top"
|'''Adorejoj'''
|[[Moskeo]]j
|- style="vertical-align:top"
|'''Pastraro'''
|[[Ajatolo]]j, [[ulemo]]j, [[ŝejĥo]]j ktp.
|- style="vertical-align:top"
|- style="vertical-align:top"
|'''Rilataj religioj'''
|[[judismo]], [[kristanismo]], [[babismo]] kaj [[bahaismo]]
|}
'''Islamo''' ({{lang-ar|الإسلام}} ''al-'islâm'', "submeto [al [[Dio]]]") estas [[monoteismo|monoteisma]] [[abrahama religio]], kies doktrinoj kaj instruoj baziĝas sur [[Korano]], kiu asertas, ke «Ne ekzistas alia Dio krom [[Alaho]]<ref>[[Korano]] [[s:es:Corán: Capítulo 3|3:18]].</ref> kaj Mohamedo estas ties mesaĝisto».<ref>[[Korano]] [[s:es:Corán: Capítulo 48|48:29]].</ref> La araba vorto ''Allah'', esperantigita kiel Alaho, signifas ‘Dio’ kaj ĝia etimologio estas la sama kiel tiu de la [[Ŝemida lingvaro|ŝemida]] vorto ''[[Elohim|El]]'', per kiu Dio estas nomata en la [[Biblio]]. La islamaj erudiciuloj difinas islamon kiel: «La submetiĝo al Dio pere de [[unudiismo]], obeo kaj forlaso de la idoladoro».<ref>Al-Uzaimin, Muhammad Ibn Saalih (1997) p. 116.</ref>
La plej sankta libro de islamo estas [[Korano]],<ref>[[Korano]] [[s:es:Corán: Capítulo 4|4:82]].</ref> diktita de Alaho al [[Mohamedo]] pere de Ĝibrilo (la [[sankta Gabrielo|anĝelo Gabrielo]]). La sekvantoj de islamo sin nomas [[islamano]]j aŭ muslimoj (el la araba ''muslim'' مسلم, 'kiu submetiĝas'). Ili kredas ke Mahomedo estas la lasta el la profetoj senditaj de Dio.<ref>Korano 36:40.</ref>

La islama religio akceptas kiel [[profeto]]jn (sed ne nur) [[Adamo]]n, [[Noa]]-n, [[Abrahamo]]n, [[Moseo]]n, [[Salomono]]n kaj [[Jesuo Kristo|Jesuon]]. Krom Korano, la islamanoj el [[sunaismo|sunaa]] tradicio sekvas la [[hadito]]jn kaj la [[Sunaismo|sunaon]] de la profeto [[Mohamedo]], kiuj kreas la ''Historian registraĵon de la agado kaj instruoj de la Profeto''. Aliaj libroj ankaŭ estas akceptataj kiel sanktaj: la [[Torao]] ([[Malnova Testamento]] de la kristanoj), la [[Psalmoj]] kaj la [[Evangelio]]j ([[Nova Testamento]]).

Islamo estas [[abrahama religio]] [[Monoteismo|unudiisma]] kiu adoras nur [[Alaho]]n. Oni kalkulas ke en la nuntempo ekzistas inter 1000 kaj 1 200 milionoj da islamanoj en la mondo. Laŭ [[Vatikano]], islamo (ĉiuj branĉoj kune) estas la plej disvastiĝinta religio, ĉar ĝi superis la nombron de [[katolikoj]],<ref>Asertis monsinjoro Vittorio Formenti en intervjuo al la ĵurnalo vatikana ''L'Osservatore Romano''. «Por la unua fojo en la historio ni ne plu surpintas: la islamanoj nin atingis». [http://noticias.aol.com/articulos/_a/islam-la-religion-mas-grande-vaticano/20080331103009990001 «Islamo estas la plej granda religio laŭ Vatikano»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090524160904/http://noticias.aol.com/articulos/_a/islam-la-religion-mas-grande-vaticano/20080331103009990001 |date=2009-05-24 }}</ref> kaj la dua religio de la mondo se oni kalkulas ĉiujn branĉojn, ekleziojn kaj sektojn de [[Kristanismo]].

Islamo ekiĝis per la predikado de Mohamedo en la jaro [[622]] en [[Mekko]] (en nuna [[Sauda Arabio]]). Sub la regado de Mohamedo kaj liaj posteuloj, islamo rapide etendiĝis al vasta regiono. Tamen, ne ekzistas interkonsento inter islamanoj kaj ne islamanoj pri la maniero kiel ĝi vastiĝis kaj islamanigis aliajn popolojn, ĉu tio estis altrudo aŭ libera elekto.

La plejmulto el islamanoj estas [[sunaistoj]], t.e. ĉirkaŭ 75-90% el ĉiuj kredantoj. La dua granda branĉo, [[ŝijaismo]], estas sekvata de 10-20% plejparte en [[Irano]] kaj [[Irako]]. Ĉirkaŭ 13% el ĉiuj islamanoj loĝas en [[Indonezio]], islama lando kun pli da loĝantoj en la mondo,<ref name="Miller 2009, pp.8,17">Miller (2009), pp.8,17</ref> 25% en [[Sudazio]],<ref name="Miller 2009, pp.8,17"/> 20% en [[Mezoriento]],<ref>Vidu:* Esposito (2002b), p.21* Esposito (2004), pp.2, 43 * Miller (2009), pp. 9, 19</ref> 2% en [[Centrazio]], 4% en la cetero de sudorientaj aziaj landoj, kaj 15% en [[Afriko|subsahara Afriko]].<ref name="mgmpPRC"/> Gravaj komunumoj ankaŭ ekzistas en [[Ĉinio]], [[Rusio]], kaj en partoj de [[Eŭropo]] kie [[Albanio]] estas la ununura tute eŭropa lando kun islama plimulto. sekvita de [[Bosnio]]. Kun ĉirkaŭ 1.5 miliardoj da sekvantoj aŭ 22% de la tutmonda loĝantaro en [[2009]],<ref name="CIA Factbook">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html The World Factbook] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html |date=2010-01-05 }} CIA Factbook, alirita la 2010-12-08</ref> Islamo estas la dua plej granda religio kaj unu el la plej rapide kreskantaj en la tuta mondo.<ref name="FP">[http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3835 The List: The World's Fastest-Growing Religions] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070521093323/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3835 |date=2007-05-21 }} [[Foreign Policy]] 14a de majo, 2007. Alirita en 2010-05-16.</ref><ref name="Islam-Today">* [http://www.pbs.org/empires/islam/faithtoday.html Islam Today] Islam: Empire of Faith (2000) cito = ''Islamo, sekvata de pli ol biliono da homoj nuntempe, estas la plej ampleksa religio tutmonde kaj baldaŭ la plej granda...'' [[Public Broadcasting Service|PBS]] Alirita en 2010-08-25.
* [http://www.usnews.com/articles/news/religion/2008/04/07/no-god-but-god.html No God But God] Thomas W. Lippman, cito = ''Islam is the youngest, the fastest growing, and in many ways the least complicated of the world's great monotheistic faiths. It is a unique religion based on its own holy book, but it is also a direct descendant of Judaism and Christianity, incorporating some of the teachings of those religions—modifying some and rejecting others.'' U.S. News & World Report, 7a de aprilo, 2008. Alirita en 2010-08-25.
* [http://www.usnews.com/articles/news/religion/2008/04/07/understanding-islam.html Understanding Islam] Susan Headden, U.S. News & World Report, 7a de aprilo, 2008. Alirita en 2010-08-25.
* [http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080615140203/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html |date=2008-06-15 }} Adherents.com Alirita en 2007-07-03.</ref>

{|class="infobox" {{Islamo}}|}
[[Dosiero:Aŭdio artikolo Islamo.ogg|eta|Aŭdu la voĉlegitan version de la artikolo]]

== Etimologio kaj signifo ==
[[Dosiero:Allah-green.svg|eta|200ra|[[Alaho|Allah]] (Dio) [[Araba lingvo|arablingve]].]]
La vorto ''"islamo"'' estas transliterumo de la [[araba]] الإسلام, ''islām''<!--{{elparolo|Ar-al islam.ogg|aŭskultu}}-->, kiu signifas: "submeto", "fidelo", subkomprenita "al Dio"<ref>{{Cite book|url=http://books.google.com/books?id=IVyMAvW9slYC&pg=PA8&dq=surrender+to+will+of+God+islam |title=Lewis, Barnard; Churchill, Buntzie Ellis. '&#39;Islam: The Religion and The People'&#39;. Wharton School Publishing. 2009. pp. 8 |publisher=Books.google.com |date= |accessdate=2011-11-04}}</ref><ref>[http://www.qaem.org/wp/what-does-islam-mean/ What does Islam mean?] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110314072458/http://www.qaem.org/wp/what-does-islam-mean/ |date=2011-03-14 }} ''The Friday Journal'', Mumbajo (6a Feb 2011)</ref>, estas verba substantivo kies origino estas la trilitera radiko ''s-l-m'', kaj ĝi estas derivita de la araba verbo 'áslama, kio signifas "submetiĝi, subiĝi (al [[Dio]])"<ref>[http://www.studyquran.co.uk/20_SIIN.htm Dictionary listing for Siin roots] derivita el ''Lane's Arabic-English Lexicon'' via www.studyquran.co.uk</ref>. Alia vorto veninta de la sama radiko estas ''salam'' (سلام) kiu signifas "[[Paco]]". ''Muslim''<ref>''thefreedictionary.com'': ''[http://www.thefreedictionary.com/Muslim muslim]''</ref> estas la araba vorto por la sekvanto de Islamo. Ĝi estas la aktiva participo de la sama verbo el kiu ''Islām'' estas la infinitivo<ref name="People-of-the-Book">[http://www.pbs.org/empires/islam/faithpeople.html People of the Book] Islam: Empire of Faith, [[Public Broadcasting Service|PBS]] Alirita en 2010-12-18.</ref>.

La kredantoj de Islamo montras submetadon al Dio per adorado de li<ref>Submission.org, Quran: The Final Testament, rajtigita anglalingva versio kun arablingva teksto, Reviziita eldono IV, ISBN 0-9729209-2-7, p. x.</ref>, sekvante liajn ordonojn, kaj evitante [[politeismo]]n<ref name="Distorted">Vidu: * Accad (2003): Laŭ Ibn Taymiya, kvankam nur kelkaj islamanoj akceptas la tekstan verecon de la tuta Biblio, plej islamanoj akceptas la verecon de plej parto. * Esposito (1998), pp.6, 12* Esposito (2002b), pp.4–5* F. E. Peters (2003), p.9* {{cite book | title=Muhammad | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=F. Buhl | coauthors=A. T. Welch}}* {{cite book | title=Tahrif | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=Hava Lazarus-Yafeh}}</ref>. La vorto foje havas apartajn implicojn en malsamaj partoj de la Korano. En kelkaj versoj, ekzistas emfazo sur la kvalito de Islamo kiel interna konvinkiĝo. Aliaj versoj ligas islām kaj dīn (kutime tradukita kiel "religio"): "Hodiaŭ, mi perfektigis vian religion (dīn) por vi; Mi kompletigis mian benadon sur vin; Mi aprobis Islamon por via religio". Daŭre aliaj priskribas Islamon kiel agon de revenado al Dio - pli ol nur vorta aserto de kredo. Alia teknika signifo en islama penso estas kiel unu parto de triado de islamo, imān (kredo), kaj ihsān (plejboneco) kie ĝi reprezentas agojn de kultado ('ibādah) kaj islaman juron ([[ŝario]])<ref name="WSU">[http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM arkan ad-din the five pillars of religion] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20101203124633/http://www.wsu.edu/~dee/GLOSSARY/5PILLARS.HTM |date=2010-12-03 }} Washington State University, United States, Richard Hooker, 14a de julio, 1999 Alirita en 2010-11-17</ref><ref name="CIA">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html Religions] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211645/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html%20 |date=2018-12-24 }} Alirita en 2010-08-25 [[The World Factbook]] de [[Central Intelligence Agency]] United States, 2010.</ref>.

En malnovaj esperantlingvaj tekstoj oni trovas ofte la esprimojn ''mahometismo'' kaj ''mahometano'', kiuj ne plu estas uzataj nuntempe.

== Historio ==
{{Ĉefartikolo|Historio de Islamo}}

=== Mohamedo (610-632) ===
{{Ĉefartikolo|Mohamedo}}
[[Dosiero:Mohammad SAW.svg|200ra|maldekstra|eta|"Mahomedo" en la [[araba lingvo]].]]
[[Dosiero:Maome.jpg|eta|200ra|maldekstra|Bildo de la 15-a jarcento, kiu prezentas Mahomedon predikantan en Mekko.]]
La historio de Islamo komenciĝas en la vivo de [[Mohamedo]],<ref group="n">[[Unicode]] havas specialan "Muhammad" ligilon je U+FDF4 {{script|Arab|ﷴ}}</ref> (ĉ. [[570]] - [[8-an de junio]] [[632]])<ref name=Goldman>Elizabeth Goldman (1995), p. 63</ref>. Li estis komercisto, kiu poste iĝis religia, politika, kaj milita gvidanto. Tamen, islamanoj ne konsideras Mohamedon<ref group="n">Variaj transskriboj de la nomo de Muhammad, krom tiuj uzitaj tie, estas — (angle:) "Muhammed, Mohammad"; (angle kaj en multaj eŭropaj lingvoj:) "Mahomet"; ([[:fr:Mahomet|france]]:) "Mahomet, Mohamed, Mouhammed, Mahon, Mahomés, Mahun, Mahum, Mahumet, Mahound (mezepoka franca), Mohand (por [[Berbera lingvaro|Berber]]-parolantoj), Mouhammadou kaj Mamadou (en sub-Sahara Afriko)"; ([[:la:Machometus|Latine]]:) "Machometus, Mahumetus, Mahometus, Macometus, Mahometes"; ([[:es:Mahoma|hispane]]:) "Mahoma"; ([[:it:Maometto|itale]]:) "Maometto"; ([[:pt:Maomé|portugale]]:) "Maomé"; ([[:el:Μωάμεθ|greke]]:) "{{lang|el|Μωάμεθ, Μουχάμμαντ, Μοχάμαντ, Μοχάμεντ, Μουχάμεντ, Μουχάμμαιντ}}"; ([[:tr:Mehmet|turke]]:) "Mehmet"; ([[:ku:Mihemed|kurde]]:) "Mihemed". Vidu ankaŭ ''Encyclopedia of Islam'': ([[Germana lingvo|germane]]:) "Machmet" (antaŭ la 20-a jarcento).</ref> kreinto de Islamo, sed rigardas lin kiel la lastan mesaĝiston de [[Dio]], tra kiu la [[Korano]] estis revelaciita<ref>Vidu:
* Korano 18:110
* {{Cite book | title=Muhammad | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=F. Buhl | coauthors=A. T. Welch | ref=harv }}</ref>. Por islamanoj Mohamedo restaŭris la originalan, nekoruptitan unudiisman kredon de [[Adamo]], [[Abrahamo]], [[Moseo]], [[Jesuo]], kaj aliaj profetoj. En la islama tradicio, li estas akceptata kiel la lasta en serio da profetoj<ref>Vidu:
* Esposito (1998), p.12
* Esposito (2002b), pp.4–5
* F. E. Peters (2003), p.9
* Encyclopædia Britannica Online</ref>. Dum la lastaj 22 jaroj de la vivo de la profeto, ekiĝante en lia 40jariĝo (610 p.K.), Mohamedo ricevadis revelaciojn kiujn li kredis esti venintaj de Dio<ref group="n">La fontoj ofte diras, ke, en sia junaĝo, li estis nomita per la kromnomo "Al-Amin" kun la signifo "Honesta, fidinda" el Ernst (2004), p. 85.</ref>.

La enhavo de tiuj revelacioj, konataj kiel la nuna Korano, estis parkerigitaj kaj registritaj de liaj sekvantoj. Dum tiu tempo, Mohamedo predikis al la loĝantoj de [[Mekko]], petegante ilin forlasi la [[politeismo]]n kiu estis la ĉefa kredo inter liaj samgentanoj. Laŭdire, Mekko havis unu idolon por tago kaj ĝi estis grava pagana pilgrimejo ne nur por mekkanoj sed ankaŭ por multaj triboj venintaj el tuta [[Arabio]]. Kvankam kelkaj el tiuj homoj akceptis Islamon, Mohamedo kaj liaj malmultnombraj sekvantoj, malpli ol kvardek familioj, estis persekutitaj de la gvidantoj de Mekko por kiuj tiu prediko minacis la profitdonan negocadon pri la pilgrimadoj. Post 12 jaroj da predikado en Mekko, Mohamedo kaj la malgranda grupeto da islamanoj devis elmigri (vojaĝo fame konata kiel [[Heĝiro]]) al la urbo [[Medino]] (antaŭe Jatribo) en la jaro 622. Tie, kun la medinaj konvertitoj al Islamo kaj la elmigrintoj venintaj el Mekko, Mohamedo establis sian politikan kaj religian aŭtoritaton<ref group="n">Ne ĉiuj islamanoj kredas, ke Muhammad estis la lasta profeto. Por ekzemplo, la [[Ahmadismo|Ahmadisma Islama Komunumo]] konsideras, ke ankaŭ [[Mirza Ghulam Ahmad]] estas profeto. [http://www.alislam.org/books/truth/finality.html Finality of Prophethood] {{!}} Hadhrat Muhammad (PUBH) the Last Prophet, [[Ahmadismo|Ahmadisma Islama Komunumo]]</ref>. Post kelkaj jaroj, du bataloj estiĝis kontraŭ la armitaj fortoj de Mekko<ref>Esposito (1998), p. 12.</ref><ref>Esposito (2002b), pp. 4–5.</ref><ref name = "Peters 2003 9">F. E. Peters (2003), p. 9.</ref>: la [[Batalo de Badro]] en [[624]], kiu iĝis islama venko, kaj la [[Batalo de Uhudo]] en [[625]], kiu finiĝis sen evidenta venkinto. Ekzistis konflikto kun la judaj klanoj de Medino kiuj kontraŭstaris la islamanojn. Ĝi kondukis al la ekzilo, sklaviĝo, aŭ morto de la judoj, la juda enklavo Ĥajbaro estis submetita. En la sama tempo, la mekkaj komercvojoj estis fortranĉitaj kiam Mohamedo subigis ĉirkaŭajn dezert-tribojn<ref>Vidu:
* F.E.Peters(2003), pp. 78, 79, 194
* Lapidus (2002), pp. 23–28</ref>. Ekde [[629]] Mohamedo venkis en la preskaŭ senperforta konkero de Mekko, kaj antaŭ sia morto en la jaro [[632]] (estinte 62jaraĝa) li sukcesis kunigi la [[triboj de Arabio|tribojn de Arabio]] en unu religian komunumon<ref name="EoI-Muhammad">{{cite book | title=Muhammad | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=F. Buhl | coauthors=A. T. Welch | ref=harv }}</ref>.

=== Kaliflando kaj interna milito (632-750) ===
[[Dosiero:Age of Caliphs.png|eta|300ra|La Islama [[Kaliflando]], 750 p.K.]]
Post la morto de Mohamedo en 632, pluraj malkonsentoj pri la gvida posteuleco krevis ene de la islama komunumo. [[Umar ibn al-Ĥattab]], eminenta sekvanto de Mohamedo, nomumis ĉefgvidanton [[Abu Bakr]], kiu estis kunulo kaj proksima amiko de Mohamedo. Multaj aliaj ankaŭ subtenis tiun nomumon de Abu Bakr kaj li fariĝis la unua [[kalifo]] post la morto de la profeto. La tuja tasko kiun Abu Bakr ekplenumis dum sia regado estis la venĝo de la tiutempa malvenko kontraŭ la bizancaj fortoj, kvankam li unue devis malfari la ribelon de arabaj triboj en epizodo konata kiel la "[[Militoj pro Apostateco]]".<ref>Vidu:

* Holt (1977a), p. 57
* Hourani (2003), p. 22
* Lapidus (2002), p. 32
* Madelung (1996), p. 43
* Tabatabaei (1979), pp. 30–50</ref>

Post lia morto en [[634]] lin sekvis Umar, [[Uthman ibn Affan]] kaj [[Ali ibn Abi Talib]]. Tiuj unuaj kvar gvidantoj de la Islama Komunumo estas konataj kiel la ''[[Ortodoksaj Kalifoj]]''. Sub ili, la teritorio sub islama regado disvastiĝis al persaj kaj bizancaj teritorioj.

Kiam Umar estis murdita en [[644]], la elekto de Uthman frontis kreskantan opozicion. En [[656]], ankaŭ Uthman estis mortigita, kaj Ali ibn Abi Talib iĝis kalifo. Post batalo de la opozicio en la unua interna milito, Ali ibn Abi Talib estis murdita de la [[ĥariĝismo|ĥariĝanoj]] en [[661]]. Post tio, [[Muawiya ibn Abi Sufyan]], kiu estis reganto de [[Levantenio]], prenis la povon kaj tiel naskiĝis la [[Umajadoj|umajada dinastio]] kiu havis la ĉefurbon en [[Damasko]]<ref>Holt (1977a), pp. 67–72</ref>.
[[Dosiero:Kairouan's Great Mosque courtyard.jpg|maldekstra|eta|250ra|altdekstre|La [[Granda Moskeo de Kajruano]], establita en 670 en [[Kajruano]], [[Tunizio]], estas unu el la plej bonaj ekzemploj de la islama civilizo.<ref>[http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?articleID=358 Great Mosque of Kairouan] Muslim Heritage.com 2003-04-24 Alirita la 2010-05-16</ref>]]
Tiuj disputoj pri religia kaj politika gvidado kreis skismon en la islama komunumo. La plimulto akceptis la legitimecon de la tri regantoj antaŭ Ali ibn Abi Talib, kaj iĝis konataj kiel [[sunaistoj]]. Tamen, multaj aliaj ankaŭ kontraŭis tion, kaj kredis ke Ali ibn Abi Talib estis la nura legitima posteulo pro la familiaj ligoj kun la profeto. Ili iĝis konataj kiel la [[ŝijaistoj]]<ref>Waines (2003) p. 46.</ref>. Post la morto de Muawiya en [[680]], la konflikto pro la sinsekvo krevis denove per interna milito konata kiel la "Dua Milito pro Apostateco". Poste, la umajada dinastio venkis dum sepdek jaroj, kaj povis konkeri [[Magrebo]]n kaj [[Al-Andalus|Iberion]], [[Gallia Narbonensis]] en la okcidento same kaj ĝi plivastiĝis en la teritorio [[Sindh]]a kaj en partoj de [[Centrazio]]<ref>Donald Puchala, ‘’Theory and History in International Relations,’’ p. 137. Routledge, 2003.</ref>.

La umajada aristokrataro opiniis, ke Islamo estis religio fondita nur por la [[araboj]]<ref>Hawting (2000), p. 4</ref>. La ekonomio de la Umajada Imperio estis bazita sur supozo ke la neislama plimulto pagus la impostojn al la malplimulto de islamaj araboj. Laŭ tiu sistemo, ne-arabo kiu volus islamaniĝi unue devus esti kliento aŭ servisto de araba tribo por la posta akceptado. Eĉ post konvertiĝo, tiuj novaj islamanoj ne atingis socian kaj ekonomian egalecon samrange al la araboj. La posteuloj de la onklo de Mahomedo, [[‘Abbas ibn ‘Abd al-Muttalib]] amasiĝis kune kun malkontentaj konvertitoj, malriĉaj araboj, kaj ŝijaistoj kaj batalis kontraŭ la Umajadoj kaj faligis ilin per la helpo de ilia generalo [[Abu Muslim]], inaŭgurante la [[abasidoj|Abasidan dinastion]] en [[750]] kaj translokigante la ĉefurbon de la imperio al [[Bagdado]]<ref>Lapidus (2002), p. 56; Lewis (1993), pp. 71–83</ref>.

=== Ora epoko (750-1258) ===
[[Dosiero:Herat Masjidi Jami N.jpg|eta|Moskeo de la Vendredoj, konstruita en la 13-a jarcento en [[Afganio]] dum regado de la [[guridoj]]]]
Sub la regado de la abasidoj, la islama civilizo prosperis ĝis atingo de la tiel nomata «Islama Orepoko», kun ĝia ĉefurbo en la kosmopolita Bagdado. La plej gravaj [[Hadito]]-kolektoj estis kompilitaj kaj la kvar sunaismaj juraj [[skolo]]j ([[hanafismo]]<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=92YiNO1tskEC&pg=PA69&dq=&hl=en&sa=X&ei=gBbyTr2hB8zs8QODweXWCQ&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q=&f=false Can faiths make peace]. Alirita la 21an de decembro 2011</ref>, [[hanbalismo]].<ref name="Chair">Al-Ghazali, The Alchemy of Happiness, Chapter 2 [http://muslim-canada.org/sufi/ghach2.html] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20060515235048/http://muslim-canada.org/sufi/ghach2.html |date=2006-05-15 }} Alirita en 2006-04-09</ref>, [[malikismo]]<ref>[http://books.google.fr/books?id=4o-OZ5w-BmMC&pg=PA36&dq=mosqu%C3%A9e+de+kayrawan&hl=fr&ei=S5ahTaC-LMnYsgbd78TrDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDcQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false Roland Anthony Oliver kaj Anthony Atmore, ''Medieval Africa, 1250-1800'',] Cambridge University Press, 2001, p. 36</ref> kaj [[ŝafiismo]]<ref name="Tahdhib">{{Cite book|last=al-Nawawi|first=Yahya ibn Sharaf|title=Tahdhib al-Asma wa al-Lughat|editor=Ali Mu`awwad and Adil Abd al-Mawjud|publisher=Dar al-Nafaes|location=Beirut|year=2005|volume=al-Asma|pages=314–6|language=Arabic}}</ref>) estis establitaj surbaze de la instruoj de [[Abu Hanifah]], [[Ahmad bin Hanbal]], [[Malik ibn Anas]] kaj [[al-Shafi'i]] respektive. Al-Shafi'i kodigis metodon por establi la fidindecon de [[Hadito]], temo kiu estis disputafero inter islamaj erudiciuloj<ref>Lapidus (2002), p. 86</ref>. La filozofoj Ibn Sina ([[Aviceno]]) kaj [[Al-Tabari]] serĉis la vojojn por integri grekajn principojn en islaman teologion<ref>Vidu:
* Lapidus (2002), p. 160
* Waines (2003) pp. 126, 127</ref>, dum la teologo [[Algazelo|Abu Hamid al-Ghazzali]] de la [[11-a jarcento]] kverelis kontraŭ ili kaj finfine venkis. Sufiismo iĝis movado kiu kondukis al [[mistikismo]] kaj asketismo. Ĝi iom apartiĝis de [[Ŝijaismo]] pro malkonsentoj rilate al la sinsekvo de imamoj. Tiu rapida disvastiĝo de la islama regno ekigis malamikecon inter mezepokaj ekleziaj kristanaj verkintoj kiuj rigardis Islamon kiel malamikon. Tiu opozicio kondukis al polemikaj disertaĵoj kiuj prezentis Islamon kiel la religion de la [[Antikristo]] kaj islamanojn kiel malĉastulojn kaj malsuperulojn<ref>{{cite book |last1= Doi |first1= Abdur Rahman |title= Shariah: The Islamic Law |edition= |page=110|year=1984|publisher=Ta-Ha Publishers |location=London|isbn= 0907461387|ref=}}</ref><ref name="Esposito 2004, pp.104, 105">Esposito (2004), pp.104, 105</ref>.

En tiu epoko, [[Kordovo]], la plej granda islama mondurbo en la jaro [[1000]], estis hejmo de proksimume duonmiliono da homoj. Publikaj [[hospitalo]]j establiĝis tiutempe kaj estas konsideritaj «la unuaj hospitaloj» laŭ la nuna signifo de la vorto. Ankaŭ estis disdonitaj la unuaj diplomoj por la kuracistoj<ref>{{Cite journal|last=Micheau|first=Françoise|contribution=The Scientific Institutions in the Medieval Near East|pages=991–2|ref=harv|postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->}}, en {{Harv|Morelon|Rashed|1996|pp=985–1007}}</ref>. La [[Guinness-libro]] rekonas la enton nomatan [[Universitato de Al-Karaŭino]] kiel la plej antikva universitato en la mondo, fondita en [[859]]<ref>''The Guinness Book Of Records'', Publikigita en 1998, ISBN 0-553-57895-2, P. 242</ref>. La universitato disdonis diplomojn kiuj permesis la instruadon de juro en [[madraso]]j. Ankaŭ la unuaj ejoj por prizorgado de la mensmalsanuloj estis establitaj en la islama mondo<ref>[http://www.seed.slb.com/subcontent.aspx?id=30658 The beginnings of modern medicine: the Caliphate]</ref>. Dum tiu epoko, normoj pri eksperimentoj kaj teknikoj estis enkondukitaj en la scienca procezo por distingi inter konkurantaj teorioj same kiel la tradicio de citado<ref name="Ahmed">Ahmed, Imad-ad-Dean. Signs in the heavens. 2. Amana Publications, 2006. Print. ISBN 1-59008-040-8 pp. 23, 84.
{{Citaĵo|"Despite the fact that they did not have a quantified theory of error they were well aware that an increased number of observations qualitatively reduces the uncertainty."
}}</ref><ref>Rosanna Gorini (2003), "Al-Haytham the Man of Experience, First Steps in the Science of Vision", ''International Society for the History of Islamic Medicine'', Institute of Neurosciences, Laboratory of Psychobiology and Psychopharmacology, Romo, Italio:
{{Citaĵo|"According to the majority of the historians al-Haytham was the pioneer of the modern scientific method. With his book he changed the meaning of the term optics and established experiments as the norm of proof in the field. His investigations are based not on abstract theories, but on experimental evidences and his experiments were systematic and repeatable."}}</ref>. [[Alhazen]] estas konsiderata kiel la patro de la moderna scienca metodo kaj ofte referata kiel la «unua vera sciencisto en la mondo»<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm BBC News] The ‘first true scientist.’</ref>. Laŭleĝaj institucioj prezentitaj en islama juro inkludas la fonduson [[Ŭakfo]].<ref>{{Harv|Gaudiosi|1988}}</ref><ref>{{Harv|Hudson|2003|p=32}}</ref>

=== Fragmentiĝo kaj invadoj ===
{{Ĉefartikolo|Krucmilitoj|Reconquista}}
[[Dosiero:Spain Andalusia Cordoba BW 2015-10-27 13-54-14.jpg|eta|270ra|maldekstra|Interno de la [[Moskeo-Katedralo de Kordovo|Moskeo de Kordovo]], konstruita dum la abasida dinastio.]]
En la fino de la 9-a jarcento, la [[Abasida Kaliflando]] fragmentiĝis en diversajn regionojn kiuj akiris kreskantajn nivelojn de aŭtonomeco. En tuta [[Nordafriko]], la [[Proksima Oriento]] kaj [[Centrazio]], emirlandoj formitaj kiel provincoj liberiĝis. La monolita araba imperio konvertiĝis en pli buntan kaj diversan islaman mondon kie la [[fatimidoj]] kontraŭis la religian aŭtoritaton de la kaliflando.

En la [[10-a jarcento]] la potencaj [[gaznavida Imperio|gaznavidoj]] konkeris la afgan-persan regionon kaj grandan parton de la [[hinda subkontinento]] nome de Islamo. Ili estis anstataŭitaj de la Guridoj en la [[12-a jarcento]]. En [[836]], la kalifo Al-Mutasim ŝanĝis la ĉefurbon de la kaliflando de Bagdado al la nova urbo [[Samaro]], kiu estus la ĉefurbo ĝis [[892]] kiam ĝi estis retranslokigita al Bagdado fare de al-Mutamid. Antaŭ [[1055]] la [[selĝukoj]] eliminis la abasidojn kiel armea forto, tamen ili daŭre respektis la titolan aŭtoritaton de la kalifo<ref>Vidu:
* Lapidus (2002), p.103–143
* {{Cite book | title=Abbasid Dynasty | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}</ref>. Dum tiu tempo, plivastiĝo de la islama mondo daŭris, ĉu per konkero ĉu per paca proselitismo. Same kiel Islamo kaj islamanoj, la komercaj retoj etendiĝis al la sub-sahara [[Okcidentafriko]], Centrazio, [[Volgia Bulgario]] kaj la [[Malaja Insularo]].

La ''[[Reconquista]]'' estis lanĉita kontraŭ islamaj princlandoj en [[Iberio]], kaj la islamaj havaĵoj en [[Italio]] estis perditaj favore al la [[normandoj]]. Ekde la [[11-a jarcento]] aliancoj de eŭropaj kristanaj regnoj komencis serion de la tiel nomataj [[Krucmilitoj]], direktitaj kontraŭ islamaj armeaj konkeroj ene de la orienta parto de la antaŭa [[Romia Imperio]], precipe en la [[Sankta Lando]]. Komence sukcesaj en tiu celo, kaj establantaj la krucmilitistajn ŝtatojn, tiuj akiroj poste estis inversigitaj de postaj islamaj generaloj kiel ekzemple [[Saladino]], kiu rekaptis [[Jerusalemo]]n en [[1187]].<ref>Lapidus (2002), pp. 288–290, 310</ref>

En la oriento la [[Mongola Imperio]] metis finon al la Abasida dinastio per la [[Batalo de Bagdado]] en [[1258]], kiam ili invadis la islamajn teritoriojn<ref>Vidu:
* Lapidus (2002), p.292
* {{Cite book | title=Islamic World | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}</ref>. Dume en Egiptio, la [[mamelukoj]] prenis la potencon per ribelo en [[1250]] kaj per alianco kun la [[Ora Hordo]] estis haltigitaj la mongolaj armeoj ĉe la [[Batalo de Ajn Ĝalut]]. Dum la posta jarcento la mongolaj [[ĥanato]]j konvertiĝis al Islamo kaj tiu kultura kaj religia adoptado enkondukis novan epokon de la mongol-islama sintezo kiu plivastigis Islamon en [[Centra Azio]], [[Orienta Eŭropo]] kaj la [[hinda subkontinento]]. Ekde tiam havis gravan disvastigon [[Islamo en Barato]].

La [[Krimea Ĥanlando]] estis unu el la plej fortaj potencoj en Orienta Eŭropo ĝis la fino de la [[17-a jarcento]].<ref>[http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110501041101/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf |date=2011-05-01 }}. Eizo Matsuki. ''Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University.''</ref> Grandan parton de la islama mondo en la duono de la [[14-a jarcento]] forprenis la [[Nigra Morto]], verŝajne alportita de komercistoj farantaj uzon de libera trairejo ofertita de la [[Mongola Paco]].<ref>{{Cite book
| first = Joseph Patrick
| last = Byrne
| title = [http://books.google.com/books?id=5Pvi-ksuKFIC&pg=PA516&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues: A-M]
| publisher = ABC-CLIO
| year = 2008
| page = 516
| isbn = 0313341028}}
</ref><ref>[http://www.abc.net.au/science/articles/2007/09/13/2031252.htm?site=science/greatmomentsinscience Black Death], Great Moments in Science, ABC Science</ref>

=== Novaj dinastioj kaj koloniismo (1030-1918) ===
[[Dosiero:TajMahalbyAmalMongia.jpg|eta|230ra|La [[Taĝ-Mahalo]] estis konstruita de islamaj regantoj de la [[Mogola Imperio]] en [[Agra]], [[Hindio]].]]
[[Dosiero:Das Reich Timur-i Lenks (1365-1405).GIF|eta|230ra|Timurida Imperio en pleja etendiĝo.]]
[[Dosiero:Sultan Ahmed Mosque Istanbul Turkey retouched.jpg|eta|230ra|La [[Blua moskeo]] estis konstruita en [[Istanbulo]] dum la [[Otomana Imperio]].]]
En la 13-a kaj 14-a jarcentoj naskiĝis la [[Otomana Imperio]] surbaze de la "Ghazi-emirlandoj" post serio de sinsekvaj konkeroj kiuj inkluzivis [[Balkanoj]]n, partojn de [[Grekio]], kaj okcidentan [[Anatolio]]n. En [[1453]] sub [[Mehmedo la 2-a]] la otomanoj sieĝis [[Konstantinopolo]]n, la ĉefurbon de la [[Bizanca Imperio]] kiu falis sub pli granda nombro da otomanaj trupoj. Post establado de la imperio, la otomanoj entreprenis militkampanjon en Eŭropo kiu atingis la pordojn de [[Vieno]] en [[1529]]<ref>Vidu:
* Lapidus (2002), pp. 198, 234, 244, 245, 254
* {{Cite book | title=Islam | encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online | author=L. Gardet | coauthors=J. Jomier | accessdate=2007-05-02}}</ref>. Sub otomana regado, okazis grava islamiĝo de loĝantaro de [[Balkanoj]]<ref>See
* Holt (1977a), p. 263
* Lapidus (2002), p. 250
* {{Cite book | title=Istanbul | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}</ref>.

De la 14-a ĝis la [[16-a jarcento]] granda parto de la islama mondo travivis alian oran epokon sub la [[timuridoj|Timurida dinastio]]. En la 16-a jarcento, la [[Safavidoj]] prenis la regon en Irano kaj establis [[ŝijaismo|islaman ŝijaismon]] kiel oficialan religion tie. Malgraŭ periodaj malsukcesoj, la Safavidoj tenis la potencon dum du jarcentoj ĝis la uzurpado de la povo fare de la [[Hotaka dinastio]] en la [[18-a jarcento]].

Komence de la [[13-a jarcento]], la [[sufiismo|sufiisma movado]] spertis transformiĝon, plejparte kiel rezulto de la klopodoj de al-Ghazzali pravigi kaj reorganizi la movadon. Li evoluigis la modelon de la sufiisma ordeno kiel komunumo de spiritaj instruistoj kaj studentoj. Ankaŭ grava por la sufiismo estis la kreado de [[Masnavio]], kolekto de mistikisma poezio de [[Ĝalal-ed-din Mohammad Rumi|Rumi]], persa poeto de la 13-a jarcento<ref>{{cite book | title=Islamic Art | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}</ref>. Masnavio havis fortan influon en la filozofio kaj vivostilo de la sufiistaro kaj por ili ĝi estas la plej grava libro post Korano.<ref name="Esposito 2004, pp.104, 105"/>

Post la invado al [[Irano]] kaj disrabado de [[Bagdado]] fare de la [[mongoloj]] en la duono de la 13-a jarcento, [[Delhio]] iĝis la plej grava kultura centro de la orienta islamo<ref name="Ikram">Ikram, S. M. 1964. Muslim Civilization in India. New York: Columbia University Press</ref>. Multaj islamaj dinastioj regis partojn de la hinda subkontinento ekde la [[gaznavida Imperio|Gaznavidoj]] en la [[10-a jarcento]]. La plej elstaraj estis la [[Delhia Sultanlando]] ([[1206]]-[[1526]]) kaj la [[Mogola Imperio]] (1526-[[1857]]). Ĉi tiuj imperioj multe kontribuis por la disvastiĝo de Islamo en la sudo de Azio sed komence de la 18-a jarcento, la hindua [[Maratha Imperio]] konvertiĝis en la reganta potenco en la nordo de Barato ĝis malfortiĝo kaŭzita de la [[Durana Imperio]] meze de la 18-a jarcento.

Dum la 18-a jarcento la [[Vahabismo]] enradikiĝis en [[Sauda Arabio]]. Fondita de la predikisto [[Mohamedo Ibn Abd al Wahab|Abd ibn al-Wahhab]], Vahabismo estas fundamentisma ideologio kiu kondamnas praktikojn kiel Sufiismo kaj kultado de sanktuloj kiel neislamaj praktikoj<ref>Vidu:
* Lapidus (2002), p. 572
* Watt (1973), p. 18: Vahabismo ne estu konfuzita kun la frua Ĥarijida sekto de Ŭahabiĝa, kiu estis nomita laŭ Abd-Allah ibn-Vahb ar-Rasibi, kiu opoziciis al Ali en Nahraŭan.</ref>. En la [[19-a jarcento]], aperis unuafoje [[Salafismo]], [[Deobandismo]] kaj [[Barelvismo]].

En la 19-a jarcento la [[Brita Imperio]] metis finon al la lasta mogola dinastio kaj faligis la islaman [[Misora reĝlando|Misorion]]<ref>Lapidus (2002), pp. 358, 378–380, 624</ref>. En sama jarcento, la pliiĝo de naciismaj movadoj estigis en [[Grekio]] la batalon por la sendependeco, kiu venkis en [[1829]]. Poste pluraj balkanaj ŝtatoj ekiris la saman vojon, kaj la [[otomanoj]] suferis malvenkon okaze de la [[Rusa-turka Milito (1877–1878)]]. Dum tiu tempo, multaj islamanoj migris, laborante kiel servistoj, plejparte al [[Barato]], [[Indonezio]] kaj [[Karibio]], formante la plej grandan islaman loĝantaron en [[Ameriko]]<ref>Muslim Minorities in the West: Visible and Invisible de Yvonne Yazbeck Haddad, Jane I. Smith, p. 271</ref>. Plie, kiel rezulto de la urbiĝo kaj pliiĝo de la komerco en [[Afriko]], islamanoj ekloĝis en novaj areoj kaj disvastigis la islaman kredon. Danke al tio, Islamo en subsahara Afriko verŝajne duobliĝis inter [[1869]] kaj [[1914]]<ref>Bulliet, Richard, Pamela Crossley, Daniel Headrick, Steven Hirsch, Lyman Johnson, kaj David Northrup. The Earth and Its Peoples. 3. Boston: Houghton Mifflin, 2005. ISBN 0-618-42770-8</ref>. La Otomana epoko finiĝis en la fino de la [[Unua Mondmilito]] kaj la [[Kaliflando]] estis nuligita en [[1924]]<ref>Lapidus (2002), pp. 380, 489–493</ref><ref>[http://weekly.ahram.org.eg/2000/488/chrncls.htm New Turkey] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20101004145229/http://weekly.ahram.org.eg/2000/488/chrncls.htm |date=2010-10-04 }} Weekly.ahram.org.eg alirita en 2010-05-16</ref>.

=== Modernaj tempoj (1918 — nuntempo) ===
[[Dosiero:Moskeo de Astano.jpg|eta|maldekstra|[[Moskeo Nur]] en [[Astano]], [[Kazaĥio]]]]
[[Dosiero:Centro Cultural Islámico - Mezquita de Madrid 01.jpg|eta|maldekstra|[[Islama Kulturcentro kaj Moskeo de Madrido]]]]
Ekde la fruaj jaroj de la [[20-a jarcento]], la plej granda parto de la islama mondo ekster la Otomana Imperio estis absorbita en la imperioj de ne-islamaj eŭropaj potencoj. Post la malvenko en la [[Unua Mondmilito]], preskaŭ la tuta [[Otomana Imperio]] ankaŭ estis dispecigita en eŭropajn protektoratojn aŭ influkampojn. Dum la 20-a jarcento, la plejmulto el tiuj eŭrop-regataj teritorioj iĝis sendependaj, kaj la novaj aferoj kiel ekzemple naftoriĉo kaj rilatoj kun [[Israelo]] estis la ĉefaj protagonismaĵoj. La [[Organizaĵo de la Islama konferenco]], konsistante el islamaj landoj, estis formale establita en septembro de [[1969]] post la forbruligo de la [[Moskeo Al-Aksa]] en [[Jerusalemo]]<ref>Lapidus (2002), pp. 281–282, 380, 489–493, 556, 578, 823, 835</ref>.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/country_profiles/1555062.stm |title=Organization of the Islamic Conference |publisher=BBC News |date=2008-09-18 |accessdate=2010-05-16}}</ref>

En la 20-a jarcento, la islama mondo estis tre proksima al la eksteraj kulturaj influoj, ĉefe de la okcidenta kulturo, alportante gravajn ŝanĝojn en la islamaj socioj. Kiel respondo, novaj movadoj entreprenis islaman revigliĝon kun la celo apartiĝi de la neislamaj ideoj. Aperis grupoj kiel ekzemple [[Jamaat-e-Islami]] en [[Pakistano]] kaj la [[Islama Frataro]] en [[Egiptio]] kiuj preferas kaj proponas totalisman kaj teokratian alternativon al sekularaj politikaj ideologioj.

En landoj kiel [[Irano]], ribela movado anstataŭis laikajn reĝimojn per tiuj islamaj, dum internaciaj teroristoj kiel [[Usama bin Laden]] el [[al-Kaida|Al-Kaido]] engaĝiĝis en terorisma agado por atingi tiajn celojn. Foje nomataj islamistoj, ili rigardas okcidentajn kulturajn valorojn kiel minacon. Ĉi organizoj asertas ke Islamo estas ampleksa solvo al ĉiu publika kaj privata afero de la socio. Kelkaj islamaj organizoj komencis uzi la amaskomunikilojn por antaŭenigi la mesaĝon de Islamo. La unua islama satelita reto kun 24-hora servo tutmonde estis [[MTA International]], establita de la [[ahmadismo|Ahmada Islama Komunumo]] en [[1994]]. Zakir Naik, estro de la Islama Esplor-Fondaĵo, establis alian 24-horan islaman internacian [[televidkanalo]]n ([[Peace TV]]) en [[2006]].<ref>[http://www.peacetv.tv/ 24-hours Islamic International TV channel] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20121005025150/http://www.peacetv.tv/ |date=2012-10-05 }} [[Peace TV]] Alirita en 2010-11-22.</ref>

Kiel rezulto de la migrado, multaj islamanoj formis gravajn komunumojn en [[Usono]] kaj [[Eŭropo]] (precipe en [[Britio]], [[Francio]] kaj [[Germanio]]). Defioj por islamanoj estis la konservado de la praktikado de la islama kredo, kaj reteno de la valoroj kaj identeco de la islama popolaro. Pliiĝo de [[islamofobio]], laŭ Carl Ernst, kontribuis al la kreado de negativaj bildoj de Islamo kaj islamanoj en la Okcidento.<ref>Vidu:
* Esposito (2004), pp. 118, 119, 179
* Lapidus (2002), pp. 823–830</ref>

En la [[1970-aj]] — [[1980aj jaroj]] studentoj kaj politikaj elmigrintoj el la islamaj landoj formis la [[Islamo en Kubo|islaman komunumon en Kubo]], kiu nun havas ĝis 10 mil anojn<ref>{{citaĵo el la reto
| url = https://stanobelov.blogspot.com/2019/02/kvarope-tra-malnova-havano-de-katedralo.html
| titolo = Kvarope tra Malnova Havano: de katedralo al moskeo
| titolo-aldono =
| alirdato = 2019-02-23
| alirmonatotago =
| alirjaro =
| aŭtoro = [[Stanislavo Belov]]
| familia nomo =
| persona nomo =
| aŭtoroligilo =
| kunaŭtoroj =
| redaktinto =
| dato = 2019-02-22
| jaro =
| monato =
| formato =
| verko =
| eldoninto = [[Blogger]]
| paĝoj =
| lingvo = eo
| lingvo2 =
| lingvo3 =
| arkivurl = https://www.webcitation.org/76P5geGWx?url=https://stanobelov.blogspot.com/2019/02/kvarope-tra-malnova-havano-de-katedralo.html
| arkivdato = 2019-02-23
| citaĵo =
}}</ref>.

Islamo ofte falis sub la premado de la sekularaj povoj. [[Ruĝaj gardistoj]] de Ĉinio fermis multajn moskeojn kaj detruis ekzemplerojn de la Korano. [[Albana Socialisma Popola Respubliko|Albanio]] dum la komunisma epoko iĝis la unua lando kiu malpermesis la praktikadon de ĉiuj religioj<ref>P. 18 Elsie, Robert. 2000. ''[http://books.google.com/books?id=N_IXHrXIsYkC A Dictionary of Albanian Religion, Mythology, and Folk Culture]''. C. Hurst & Co. ISBN 978-1-85065-570-1.</ref><ref>*{{Cite journal|last=Goldman|first=Merle|title=Religion in Post-Mao China|journal=The Annals of the American Academy of Politica and Social Science|volume=483|pages=146–156|year=1986|doi=10.1177/0002716286483001013|issue=1|ref=harv|postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}| issn = 0002-7162 }}</ref>. En [[Turkio]], la armeo okazigis ŝtatpuĉojn kontraŭ la islamismaj registaroj kaj la kaptukoj estis, same kiel en [[Tunizio]], malpermesataj en registaraj ejoj<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/6604643.stm|title=Huge rally for Turkish secularsim|publisher=bbcnews.com|accessdate=2011-12-06|date=2011-04-29}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/6053380.stm|title=Tunisia moves against headscarves|publisher=bbcnews.com|accessdate=2011-12-06|date=2011-10-15}}</ref>. Ĉirkaŭ duonmiliono da islamanoj estis murditaj en [[Kamboĝo]] fare de la komunistoj, ĉar laŭ tiuj, ili estas la ĉefaj malamikoj<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,428133,00.html Weakness in numbers] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120105190625/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,428133,00.html |date=2012-01-05 }} Time.com 10a de oktobro, 2003 Alirita en la 6a de decembro, 2011.</ref>.

Islamismaj grupoj kiel la [[Islama Frataro]] asertas, ke Islamo estas la solvo de ĉiuj problemoj de la tutmonda politiko, sed ĝi estis malpermesata<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14447820|title=Are secular forces being squeezed out of Arab spring?|publisher=bbcnews.com|accessdate=2011-08-10|date=2011-08-09}}</ref>. [[Jamal al-Din al-Afghani]], kune kun sia sekvanto [[Muhammad Abduh]], sin nomas antaŭantoj de la islama renesanco<ref>''Encyclopedia of Islam and the Muslim World'', Thomson Gale, 2004</ref>. En Turkio, la islama AKP demokratie restis en la povo dum jardeko, kaj islamismaj partioj estas la plej popularaj dum la balotoj post la [[Araba printempo]].<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2011/12/04/world/middleeast/egypts-vote-propels-islamic-law-into-spotlight.html?_r=2&hpw|title=Egypt's vote puts emphasis on split over religious rule|publisher=nytimes.com|accessdate=2011-12-08|date=2011-12-03}}</ref>.

La ortodoksaj grupoj estas multfoje financataj kaj kreskas danke al la tradiciaj grupoj<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/27256187/page/2/#.TkoWh2H4Jtx|title=Ultraconservative Islam on rise in Mideast] MSNBC. alirita en 2011-08-15.]</ref><ref name=economist>{{Cite book|url=http://www.economist.com/node/9409354?story_id=9409354|title=Laying down the law: Islam's authority deficit|work=[[The Economist]]|accessdate=2011-08-15|date=2007-06-28}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2008/12/24/world/middleeast/24jordan.html|title=Jordanian students rebel, embracing conservative Islam|publisher=New York Times|accessdate=2011-08-15|first=Michael|last=Slackman|date=2008-12-23}}</ref>. En multaj lokoj, la uzado de la [[hiĝabo]] plimultiĝis<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/01/28/weekinreview/28slackman.html|title=In Egypt, a new battle begins over the veil|publisher=New York Times|accessdate=2011-08-15|first=Michael|last=Slackman|date=2007-01-28}}</ref> kaj iĝis pli ofta kaj la procento de islamanoj favoraj al la leĝoj de la Ŝario konsiderinde altiĝis<ref>{{cite news|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592576-2,00.html|title=Why Indonesia matters|publisher=gazeto Time|accessdate=2011-08-15|first=Hannah|last=Beech|date=2007-02-22|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2012-01-15|arkivurl=https://web.archive.org/web/20120106094706/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592576-2,00.html|arkivdato=2012-01-06}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120106094706/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592576-2,00.html |date=2012-01-06 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592576-2,00.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2012-01-15 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120106094706/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592576-2,00.html |arkivdato=2012-01-06 }}</ref>.

Sed ne estas islamanoj nur en islamaj landoj. En Okcidentaj landoj kreiĝas aparta islama kulturo; ekzemple, en [[Francio]] en [[2017]], unu el la plej gravaj eminentuloj, la D-ro [[Dalil Boubakeur]], [[rektoro]] de la [[Granda Moskeo de Parizo]], publikigis «Proklamon de la islamo en Francio» («Proclamation de l'islam en France» en la [[franca]]<ref>{{fr}} Hugo Domenach, «Exclusif. Le texte qui fonde un islam en France», ''Le Point'', {{daton|29|marto|2017}} ([http://www.lepoint.fr/societe/exclusif-le-texte-qui-fonde-un-islam-en-france-29-03-2017-2115729_23.php legi rete]).</ref>) kiu provas justigi la francajn islamanojn kiuj praktikas islamon kiu respektas la leĝojn respublikajn, kaj kiu estis tradukita en [[Esperanto]]n<ref>{{pdf}} Dalil Boubakeur, ''[http://glossopoete.pagesperso-orange.fr/servo/proklamo.pdf Proklamo de la islamo en Francio]'', elfrancigita de Emanuelo Arbaro, {{daton|9|aŭgusto|2017}}.</ref>.

== Kredo ==
=== Dio ===
[[Dosiero:Dcp7323-Edirne-Eski Camii Allah green3.svg|eta|"Allah", t.e. "Dio" en la araba.]]
La baza koncepto de Islamo estas rigora [[monoteismo]], nomata [[Tawhid]] ([[arabe]] توحيد)<ref>Vidu:

* [http://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html] God, Islam: Empire of Faith, PBS, alirita 2010-12-18.
* "Islam and Christianity", ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arab-parolantaj kristanoj kaj judoj referencas al Dio kiel ''Allāh''.
* {{Cite book|title=Allah|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online|author=L. Gardet|accessdate=2007-05-02}}</ref>. Dio estas priskribita en la ĉapitro 112 de la Korano<ref>Vidu:
* Korano 112 1
* Esposito (2002b), pp. 74–76
* Esposito (2004), p. 22
* Griffith (2006), p. 248
* {{Cite book | title=Allah, Tawhid | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | author=D. Gimaret | accessdate=2007-05-02}}</ref> kiel: «Diru: "Li estas Alaho, la Unueco, Alaho la Eterna, Li nek naskis nek estis naskita, kaj neniu estas simila al Li"». (112, 1-4). Islamanoj malakceptas la kristanan doktrinon pri la [[Triunuo]] kaj dieco de Jesuo, kaj komparas ĝin kun [[politeismo]], sed ili akceptas Jesuon kiel profeton. En Islamo, Dio estas preter ĉiu kompreno kaj islamanoj ne bildigas Dion. Dio estas priskribita kaj referita pere de pluraj nomoj aŭ atributoj. La plej ofta inter ili estas ''Al-Rahmān'' t.e. "la Kompatema" kaj ''Al-Rahīm'', t.e. "la Donema".<ref name="Ben">{{Cite book|last=Bentley |first=David |coauthors= |title=The 99 Beautiful Names for God for All the People of the Book |publisher=William Carey Library |year=1999 |month=September |isbn=0-87808-299-9 }}</ref>

Islamanoj kredas ke la celo de la homa ekzistado estas la adorado al Dio.<ref name="patheos1">[http://www.patheos.com/Library/Islam/Beliefs/Human-Nature-and-the-Purpose-of-Existence.html Human Nature and the Purpose of Existence]</ref> Li estas supozata kiel persona dio kiu ĉiam respondas al ajnulo kiu en malfeliĉo aŭ danĝero vokas Lin<ref>Korano 2:186</ref>. Laŭ Islamo ekzistas neniuj perantoj, kiel ekzemple pastraro, inter [[Dio]] kaj la kreado ĉar laŭ Korano Dio diris «Ni estas pli proksimaj ol via [[jugola vejno]]» (Korano 2, 117).

''Allāh'' estas la vorto sen pluralo aŭ sekso uzata de arablingvanoj (ne nur islamanoj, sed ankaŭ [[judoj]] kaj [[kristanoj]]) por Dio, dum ʾilāh estas por diaĵo aŭ gedioj ĝenerale. Aliaj ne-arabaj islamanoj ankaŭ uzas aliajn nomojn por Dio, ekzemple "Tanrı" en la [[turka]] aŭ "Khodā" en la [[persa]].

=== Anĝeloj ===
[[Dosiero:Arabic-manuscript.jpg|eta|maldekstra|200ra|[[Sankta Gabrielo]] en islamaĵo- Egiptio/Sirio ĉ. 1375-1425 p.K.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/wonders_of_creation_manuscript.aspx |titolo=British Museum |alirdato=2012-01-09 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120204042347/http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/wonders_of_creation_manuscript.aspx |arkivdato=2012-02-04 }}</ref>]]
Kredo je la [[anĝelo]]j estas fundamentaĵo en Islamo. Ili estas multfoje menciataj ne nur en la Korano sed ankaŭ en la [[Hadito]]. La araba vorto por anĝelo signifas «mesaĝisto» (ملاك‎ ''malak''), kies ekvivalentoj estas en la [[hebrea]] (''malaĥ'') kaj [[greka]] (''angelos''). Laŭ la Korano, anĝeloj ne posedas liberan volon, kaj adoras Dion sub tuta obeemo. La devoj de la anĝeloj inkluzivas komuniki [[revelacio]]jn de Dio, glori lin, registri la agojn de ĉiu persono, kaj preni la animon de la homoj post la morto. Oni ankaŭ kredas, ke ili peras antaŭ Dio favore al la homoj. La Korano priskribas anĝelojn kiel mesaĝistojn kun flugiloj — du, aŭ tri, aŭ kvar paroj.

La baza kredo je anĝeloj konsistas el:
* 1. Ilia ekzistado.
* 2. Anĝeloj pri kiuj oni konas la nomojn (per la revelacio), kiel [[sankta Gabrielo|Gabrielo]] aŭ [[Rafaelo]], kies nomon oni ne konas, sed oni kredas ke ili estas multaj.
* 3. Iliaj kvalitoj. Ili kredas ke la anĝelo Gabrielo aperis al Mahomedo sub diversaj formoj<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.bayyinat.org.uk/jibreel.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110430105021/http://www.bayyinat.org.uk/jibreel.htm |arkivdato=2011-04-30 }}</ref>. Ili estas servistoj de Dio kaj ĉiam obeas lin, ili estas multegaj kaj nur Dio konas ilian nombron.

{{Citaĵo|Diru: "Se estus sur la tero anĝeloj, pacemaj kaj irantaj kviete, certe Ni estus sendinta al ili anĝelon el la ĉielo kiel senditon".|Sankta Korano 17:95}}

=== Revelaciitaj libroj ===
[[Dosiero:Karolingischer Buchmaler um 820 001.jpg|eta|maldekstra|Reprezentado de la kvar verkistoj de la Evangelio]]
Islamanoj kredas je revelaciitaj libroj<ref>''Concise Encyclopedia of Islam'', Cyril Glasse, ''Holy Books''</ref> kiujn oni konsideras malsuprenigitaj kaj revelaciitaj de Dio.<ref name="Distorted" />:
* La [[Korano]] (Qur’an) revelaciita al la Profeto Mahomedo.
* La [[Torao]] (At-Tawrat) revelaciita al la Profeto [[Moseo]].<ref>Korano 53:36</ref><ref>Korano 87:18-19</ref>
* La [[Psalmoj]] (Az-Zabur) revelaciitaj al la reĝo [[Davido]].<ref>Encyclopedia of Islam, ''Psalms''</ref><ref>Abdullah Yusuf Ali, ''Holy Qur'an: Text, Translation and Commentary''; Martin Lings, ''Mecca''; Abdul Malik, ''In Thy Seed''</ref>
* La [[Evangelio]] (Al-Injil) revelaciita al [[Jesuo]] (Isah por la islamanoj), filo de Maria (Marjam)<ref>Abdullah Yusuf Ali, ''Holy Qur'an: Text, Translation and Commentary'', Appendix: ''On the Injil''</ref><ref name="Encyclopedia of Islam, Injil">Encyclopedia of Islam, ''Injil''</ref>.

{{Citaĵo|Diru: "Ni kredas je Alaho kaj je tio, kion Li sendis al ni, kaj je tio, kion Li sendis al Abrahamo kaj Ismaelo kaj Isaako kaj Jakobo kaj al ilia idaro, kaj je tio, kio estis donita al Moseo kaj al Jesuo, kaj je tio, kio estis donita al la profetoj de ilia Sinjoro. Ni neniel distingas inter ili kaj ni submetiĝas al Li".|Sankta Korano ĉapitro 2, verso 136}}

Tamen, malgraŭ tiu akcepto de la antaŭaj libroj kiel registraĵoj de la diktaĵoj de Dio al diversaj profetoj, laŭ islamanoj, parto el la antaŭaj revelaciaĵoj, t.e. la [[Torao]] kaj la [[Evangelio]]j, estis modifitaj aŭ misinterpretitaj, aŭ ambaŭ<ref>Abdullah Yusuf Ali, The Holy Qur'an: Text, Translation and Commentary</ref>.

=== Korano ===
[[Dosiero:Opened Qur'an.jpg|eta|220ra|Malfermita Korano.]]
[[Dosiero:AndalusQuran.JPG|eta|220ra|[[Al-Andalus|al-andalusa]] ''Korano'' de la 12-a jarcento.]]
{{Ĉefartikolo|Korano}}
La Korano (laŭlitere "Deklamado") estas konsiderata de islamanoj la lasta revelacio kaj laŭlitera Vorto de Dio<ref>Alan Jones, The Koran, London 1994, ISBN 1-84212-609-1, opening page.</ref><ref>Arthur Arberry, The Koran Interpreted, London 1956, ISBN 0-684-82507-4, p. x.</ref><ref>Maurice Bucaille, THE BIBLE, THE QUR'AN AND SCIENCE, 1978, ISBN 81-7231-161-3, p. 125</ref> kaj vaste akceptata kiel la plej bona literaturaĵo en la [[araba lingvo]]. Islamanoj kredas ke la versoj de la Korano estis revelaciitaj de Dio al Mohamedo tra la [[sankta Gabrielo|ĉefanĝelo Gabrielo]] dum multaj fojoj inter [[610]] kaj la morto de la profeto la [[8-an de junio]] [[632]]<ref>Esposito (2004), pp. 17, 18, 21</ref>. La Korano estis laŭdire surpaperigita de la sekvantoj de [[Mohamedo]] dum li estis vivanta, kvankam la ĉefa metodo por diskonigado estis parola. Ĝi estis kompilita en la epoko de [[Abu Bakr]], la unua kalifo, kaj estis normigita sub la administrado de [[Uthman-ibn al-Affan]], la tria kalifo.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=5ShMqiiJbNYC&pg=PA61&dq=quran+revealed+medina+mecca+surah&hl=en&ei=oOAFTry8H4as8gOv5-XpDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CEAQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false What Everyone Should Know About the Qur'an] Ahmed Al-Laithy</ref>

En la Korano aperas multaj [[rolulo]]j de la sanktaj libroj de [[judismo]] kaj [[kristanismo]] (Torao kaj Evangelio) kaj de la [[apokrifoj|apokrifaj libroj]], kiuj prezentas ne agnoskatajn (de judismo kaj kristanismo) rakontojn pri ĉi tiuj roluloj. Figuroj kiel [[Adamo]], [[Noa]], [[Abrahamo]], [[Moseo]], [[Davido]], [[Salomono]], [[Johano la Baptisto]] kaj [[Jesuo]] estas konsiderataj islamaj profetoj. En ĝi ankaŭ aperas multaj citaĵoj pri la patrino de Jesuo, la [[Virgulino Maria]], kiu portas la nomon de unu surao.

La Korano estas dividita en 114 [[surao]]jn, aŭ ĉapitrojn, kiuj entute havas 6,236 versojn. La kronologie pli fruaj suraoj, revelaciitaj en [[Mekko]], temas ĉefe pri etikaj kaj spiritaj aferoj. La postaj suraoj registritaj en [[Medino]] plejparte diskutas sociajn kaj moralajn temojn kiuj estas gravaj por la islama komunumo. La Korano celas multe pli moralan konsiladon ol laŭleĝan instrukcion, kaj ĝi estas konsiderata la «fontlibro de islamaj principoj kaj valoroj». Islamaj juristoj konsultas la [[Hadito]]n, t.e. la skriban registraĵon pri la vivo de Mohamedo, kiel suplementon de la Korano kiu helpas por ties interpreto. La scienco pri korana komentado kaj ekzegezo estas konata kiel [[Tafsir]].<ref name = LivRlgP338>''Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths,'' Mary Pat Fisher, 1997, p. 338, I.B. Tauris Publishers.</ref>

Kiam islamanoj diras «la Korano», ili kutime parolas pri la originala arablingva verko ol alilingvaj versioj<ref>Vidu:
* William Montgomery Watt en ''The Cambridge History of Islam'', p. 32
* Richard Bell, William Montgomery Watt, 'introduction to the Qurʼān', p. 51
* F. E. Peters (1991), pp. 3–5: “Few have failed to be convinced that … the Quran is … the words of Muhammad, perhaps even dictated by him after their recitation.”</ref>. Laŭ ili, Korano estas perfekta nur en la origina araba lingvo; tradukoj estas nepre mankohavaj pro lingvaj diferencoj, eraroj de tradukistoj, kaj la neebleco konservi la originalan inspiran stilon. Tradukoj estas konsiderataj nuraj komentaĵoj de la Korano, aŭ «interpretoj de ĝia signifo», sed ne la Korano mem.<ref>Peters (2003), pp. 12 kaj 13.</ref>

La plimulto de la islamanoj kultas la Koranon. Ili envolvas ĝin en puraj tukoj kaj lavas siajn manojn antaŭ la preĝoj aŭ legado. La eluzitaj ekzempleroj de la Korano ne estas detruataj kiel malnova papero, sed bruligataj aŭ metataj en «tombojn» por la Korano. En kelkaj librovendejoj kie oni proponas librojn, foje estas averto, ke nekredantoj ne tuŝu la ekzemplerojn de la Korano. Multaj islamanoj memorigas almenaŭ parton de ĝi en la originala lingvo. Tiuj kiuj sukcesas tute memorigi ĝin estas konataj per la nomo ''hāfiz''. Nuntempe ekzistas pluraj milionoj da hafizoj en la tuta mondo.<ref>Vidu:

* Observations on Early Qur'an Manuscripts in San'a
* The Qur'an as Text, eld. Wild, Brill, 1996 ISBN 978-90-04-10344-3</ref>

=== Profetoj ===
{{Ĉefartikolo|Profetoj de Islamo}}
[[Dosiero:Sarah Abraham.jpg|eta|230ra|[[Abrahamo]] estas komuna profeto por judoj, kristanoj, islamanoj kaj bahaanoj.]]
Islamanoj identigas la profetojn de Islamo ([[arabe]]: نبي ''nabī'') kiel tiuj homoj elektitaj de Dio por esti Liaj mesaĝistoj.<ref>{{cite book | url=http://books.google.co.uk/books?id=zPXu561ZpvgC&pg=PT100&dq=%22all+messengers+are+prophets%22#v=onepage&q=%22all%20messengers%20are%20prophets%22&f=false | title=Islam for Dummies | author=Malcomn Clark | publisher=Wiley Publising Inc | year=2003 | isbn=978-0-764-55503-9}}</ref>. Laŭ la Korano, la posteuloj de Abrahamo kaj Imrano estis elektitaj de Dio por alporti la «Volon de Dio» al la popoloj de la mondo. Islamanoj kredas, ke profetoj estas homaj kaj ne diaj estaĵoj, kvankam kelkaj povas fari [[miraklo]]jn por pruvi tian aserton. Islama teologio diras ke ĉiuj mesaĝistoj de Dio anoncis la mesaĝon de Islamo: submetado al la Volo de Dio. La Korano mencias nomojn de multaj personoj konsideritaj profetoj en Islamo, inkluzive de [[Adamo]], [[Noa]]<ref>[[Nombroj]] 21:14</ref>, [[Abrahamo]]<ref>Marmaduke Pickthall, The Meaning of the Glorious Quran; Abdullah Yusuf Ali, The Holy Quran: Teksto, Traduko kaj Komentario</ref>, [[Moseo]]<ref name="Encyclopedia of Islam, Injil"/>, [[Davido]]<ref>Abdullah Yusuf Ali, ''Holy Quran: Text, Translation and Commentary''; Martin Lings, ''Mecca''; Abdul Malik, ''In Thy Seed''</ref> kaj [[Jesuo]]<ref>Abdullah Yusuf Ali, ''Holy Quran: Text, Translation and Commentary'', Apendico: ''On the Injil''</ref>, inter aliaj.<ref>{{Cite book|last=Ghamidi|first=Javed Ahmad|title=Mizan|year=2009|location=Lahore|edition=2nd|language=Urdu}}</ref>

Islamanoj kredas, ke Dio fine sendis Mohamedon por peri la dian mesaĝon al la tuta mondo (kiel resumo kaj por meti finon al tiu vorto Dio)<ref>[http://www.reviewofreligions.org/1599/my%E2%80%88claim-to-promised-messiahship/ Claim to Mahdi and Messiah]</ref>. En Islamo, la «normiga» ekzemplo de la vivo de Mohamedo estas nomata ''[[Sunao]]'' (laŭlitere "trairita vojo"). Tiu ekzemplo estas konservita en tradicioj konataj kiel [[Hadito]]j («raportoj»), kiuj rakontas liajn vortojn, liajn agojn, kaj liajn personajn karakterizaĵojn. La graveco de la Sunao estas emfazita en islama juro, kaj islamanoj estas instigataj sekvi la agojn de Mohamedo en siaj ĉiutagaj vivagadoj. La Sunao estas rigardata kiel nepraĵo por gvidi la interpretadon de la Korano. Ses el tiuj kolektoj, kompilitaj en la 3-a jarcento H. ([[9-a jarcento]] p.K.), estas konsiderataj kiel aŭtoritataj de la plej granda grupo en Islamo, la [[sunaistoj]]. Alia granda grupo, la [[ŝijaistoj]], havas sian apartan Haditon kiu estas organizita en kvar kanonaj kolektoj.

=== Resurekto kaj juĝo ===
[[Dosiero:Jan Bruegel d. Ä. 003.jpg|eta|230ra|maldekstra|Laŭ islamo, paradizo estos la rekompenso por la bonuloj. Ĉi-bilde ''Paradizo'' de [[Jan Brueghel la pliaĝa]].]]
Kredo je la «Tago de Juĝo» kaj «Tago de Resurekto» ([[arabe]] ''Yawm al-Qiyāmah'' يوم القيامة kaj ''Yawm ad-Din'' يوم الدين) <ref>[http://www.inter-islam.org/faith/Majorsigns.html Major Signs before the Day of Judgment by Shaykh Ahmad Ali]</ref> estas ankaŭ unu el la bazaj doktrinoj de Islamo. Islamanoj kredas ke la tempo estas [[antaŭdestinismo|antaŭdestinita]] de Dio sed nekonata por la homoj. La provoj kaj travivaĵoj antaŭ kaj dum la [[lasta Juĝo|Tago de Juĝo]] estas priskribitaj en la Korano kaj en la [[Hadito]]<ref name="EoI">L. Gardet, ''Qiyama'', ''Encyclopaedia of the Qur'an''</ref>, kaj ankaŭ en komentarioj de erudiciuloj. La Korano emfazas pri la korpa resurekto, kiu rompas ligojn kun la antaŭislama araba kompreno de la morto.<ref>[http://www.inter-islam.org/faith/Signs-Of-Qiyaamah.htm Signs of Qiyaamah]</ref>

Laŭ sekvantoj de Islamo, ĉiuj homoj estos juĝataj pro siaj bonaj kaj malbonaj agoj<ref>{{citaĵo el la reto |url= http://www.searchtruth.com/chapter_display.php?chapter=11&translator=5#17
|titolo=Quran 11:17}}</ref>. Korano listigas plurajn [[peko]]jn kiuj povas kondamni personon al [[infero]], kiel ekzemple [[ateismo|nekredemo]] kaj malhonesteco. Tamen, Korano klarigas, ke Dio pardonos tiujn kiuj pentas. Bonaj agoj kiel bonfaroj kaj preĝoj ricevos la [[paradizo]]n kiel rekompenson. Islamanoj rigardas la ĉielon kiel lokon de ĝojo kaj feliĉo, kun koranaj referencoj pri fizikaj plezuroj. Mistikaj tradicioj en Islamo lokigas tiujn ĉielajn ĝojojn en la kunteksto de ekstaza konscio kun Dio.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://quran.al-islam.com/Loader.aspx?pageid=738&BookID=15&page=348 |titolo=Saudi Arabia Ministry of religious affairs |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160529204855/http://quran.al-islam.com/Loader.aspx?pageid=738&BookID=15&page=348 |arkivdato=2016-05-29 }}</ref><ref name="tafsir.com">{{Citaĵo el la reto |url=http://www.tafsir.com/default.asp?sid=23&tid=35341 |titolo=Tafseer Ibn Katheer (23-100) |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110728092548/http://www.tafsir.com/default.asp?sid=23&tid=35341 |arkivdato=2011-07-28 }}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.tafsir.com/default.asp?sid=25&tid=36918 |titolo=Tafseer Ibn Katheer (25:53) |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110728092608/http://www.tafsir.com/default.asp?sid=25&tid=36918 |arkivdato=2011-07-28 }}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.tafsir.com/default.asp?sid=55&tid=51616 |titolo=Tafseer Ibn Katheer (25:53) (55:19) |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110728092627/http://www.tafsir.com/default.asp?sid=55&tid=51616 |arkivdato=2011-07-28 }}</ref>

=== Antaŭdestino ===
Laŭ la islama kredo je [[antaŭdestinismo]] ([[arabe]] ''Qadar'' قدر), aŭ dia antaŭdiktado, Dio havas plenan scion kaj regon pri ĉio kio okazas<ref name="Wehr">J. M. Cowan (ed.) (1976). ''The Hans Wehr Dictionary of Modern Written Arabic''. Wiesbaden, Germany: Spoken Language Services. ISBN 0-87950-001-8</ref>. Tio estas klarigita en koranaj versoj kiel ekzemple: «Diru: "Nenio okazos al vi krom tio kion Dio dekretis por vi. Li estas nia protektanto...»<ref>[http://www.missionislam.com/knowledge/Qadar.htm "Qadar"<!-- Bot generated title -->]</ref> Por islamanoj, ĉio okazanta en la mondo, ĉu bona aŭ malbona, estas antaŭdestinita kaj nenio povas okazi krom se permesite de Dio. Laŭ islamaj teologoj, kvankam okazaĵoj estas antaŭdestinitaj, homo posedas [[Libera volo|liberan volon]] kaj havas la kapablon elekti inter bono kaj malbono<ref>[http://www.islam-qa.com/index.php?ref=96978&ln=eng]</ref>, kaj respondecas pri siaj agoj. Laŭ islama tradicio, ĉio kio estis dekretita de Dio estas skribita en al-Lawh al-Mahfūz, la «Preservita Tabulo».<ref name="qa.sunnipath.com">{{Citaĵo el la reto |url=http://qa.sunnipath.com/issue_view.asp?HD=1&ID=131&CATE=24 |titolo=Moral Responsibility and Divine Will. Re: Blaming Destiny?<!-- Bot generated title --> |alirdato=2012-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070929092948/http://qa.sunnipath.com/issue_view.asp?HD=1&ID=131&CATE=24 |arkivdato=2007-09-29 }}</ref>

== Kvin Pilieroj ==
[[Dosiero:Mosque.jpg|eta|250ra|Islamanoj preĝantaj.]]
{{Ĉefartikolo|Kvin Pilieroj de Islamo}}
La Pilieroj de Islamo (''arkan al-Islam''; ankaŭ ''arkan ad-din'', «pilieroj de religio») estas kvin bazaj agoj en Islamo.<ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/295625/Pillars-of-Islam Pillars of Islam] [[Encyclopædia Britannica]] Online, Alirita en 2007-05-02.</ref><ref name="Oxford">[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1859?_hi=17&_pos=3 Pillars of Islam] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20121119134252/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1859?_hi=17&_pos=3 |date=2012-11-19 }} Oxford Centre for Islamic Studies, [[Oxford University]], United Kingdom, alirita en 2010-11-17.</ref><ref name="PBS">[http://www.pbs.org/empires/islam/faithpillars.html Five Pillars] [[Public Broadcasting Service]] (PBS) United Kingdom, Alirita en 2010-11-17.</ref><ref name="U-Calgary">[http://people.ucalgary.ca/~elsegal/I_Transp/IO5_FivePillars.html The Five Pillars of Islam] Universitato de Calgary, Kanado, Alirita en 2010-11-17.</ref>, devigaj por ĉiuj kredantoj. Korano prezentas ilin kiel kadron por kultado kaj signo de engaĝiĝo en la kredo. Ili estas la kredkonfeso, ĉiutagaj preĝoj, almozdonado, fastado dum [[Ramadano]] kaj la pilgrimado al [[Mekko]] ([[Haĝo]]) minimume unu fojon en la vivo. La ŝiĝaismaj kaj sunaismaj branĉoj konsentas pri la esencaj detaloj por la plenumo de tiuj agoj. Iom pli detale tiuj kvin agoj estas
<ol>

<li> fidi: (la ''ŝahadah'')<ref>Hossein Nasr, The Heart of Islam, Enduring Values for Humanity (Aprilo, 2003), pp. 3, 39, 85, 27–272
</ref> «Mi konfidas, ke estas neniu dio krom Dio, kaj Mohamedo estas la profeto de Dio» (arabe: أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أنّ محمّدا رسول الله). Kvankam idolkulto nun estas rara, multaj faras diojn de mono, potenco, famo, ktp, kiujn oni metas super Dio. La mesaĝo de Mohamedo estas en la Korano<ref>Vidu:
* Farah (1994), p. 135
* Momen (1987), p. 178
* "Islam", ''Encyclopedia of Religious Rites, Rituals, and Festivals''(2004)
* [http://www.articleclick.com/Article/Ismaili/1035965 ArticleClick.com]</ref>.<ref name="WSU"/><ref name="CIA"/>

<li>preĝi: (''salat'') po kvinfoje en tago, je tagiĝo, tagmezo, posttagmezo, sunsubiro kaj noktiĝo. La preĝo estas el la Korano kaj estas dirata en la araba, kvankam oni povas aldoni personan preĝon en la lingvo denaska. Oni preĝas frontante al Mekao. Vendrede islamanoj kutime iras al la [[moskeo]], la islama preĝejo, kie ili preĝas kaj aŭskultas predikon<ref>Vidu:
* Esposito (2002b), pp. 18, 19
* Hedáyetullah (2006), pp. 53–55
* Kobeisy (2004), pp. 22–34
* Momen (1987), p. 178</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/practices/fivepillars.shtml The Five Pillars of Islam] [[BBC]] United Kingdom Alirita en 2010-11-17</ref><ref>[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1859?_hi=32&_pos=3 Pillars of Islam], Oxford Islamic Studies Online</ref>. Vidu ankaŭ artikolon [[preĝotapiŝo]].
[[Dosiero:Hajj.ogg|eta|250ra|Kaabo dum la pilgrimado.]]
<li>doni [[almozo]]n<ref>[http://www.oxfordislamicstudies.co.uk/article/opr/t125/e1859?_hi=32&_pos=3 El la artikolo en The Pillars of Islam en Oxford Islamic Studies Online]{{404|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: (''[[zakato]]'', "purigado") ĉio apartenas al Dio. Nia havo estas purigita per donado kiel almozo, kiel arbo estas helpita de pritondado. Konvenas doni 2,5% de la enspezoj ĉiujare.<ref>Vidu:
* Esposito (2004), p. 90</ref>

<li>fasti: (''saŭm'') unu monaton jare, dum la monato [[Ramadano]]<ref>Vidu:
* Esposito (2004), pp. 90, 91
* [http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/pillars/fasting/tajuddin/fast_21.html#HEADING20 For whom fasting is mandatory] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070308025221/http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/pillars/fasting/tajuddin/fast_21.html#HEADING20 |date=2007-03-08 }} USC-MSA. Compendium of Muslim Texts Alirita en 2007-04-18</ref>. Oni detenas sin de tagiĝo ĝis sunsubiro for de manĝado, trinkado kaj seksumado. Graveduloj, malsanuloj kaj vojaĝantoj ne devas fasti dum Ramadano, sed devas fasti unu postan monaton en la jaro<ref>[http://books.google.fr/books?id=vHG_VulBdd4C&pg=PA87&dq=convert+islam+shahada&hl=fr&ei=-Au8TdKGM4jvsgad85mABg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEoQ6AEwBQ#v=onepage&q&f=false Matthew S. Gordon kaj Martin Palmer, ''Islam'', Infobase Publishing, 2009, page 87]</ref>.

<li>pilgrimi al [[Mekko]]: ([[Haĝo]]) dum la dekdua monato<ref>Vidu:
* Farah (1994), pp. 145–147
* Goldschmidt (2005), p. 48
</ref>, almenaŭ unufoje en la vivo, se oni povas. Du milionoj da homoj el ĉiu parto la mondo pilgrimas al Mekao ĉiujare, kaj portas tre simplan veston. La celo de la pilgrimado estas [[Kaabo]]<ref>[http://books.google.fr/books?id=l_DdHf43iwoC&pg=PA335&dq=prayer+one+of+the+five+pillars+of+islam&hl=fr&ei=jwi8TYmRDoPKswbZ2NjvBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CD8Q6AEwBA#v=onepage&q=prayer%20one%20of%20the%20five%20pillars%20of%20islam&f=false Warren Matthews, ''World Religions'', Cengage Learning, 2008, p. 335]</ref>.

</ol>

Islamo havas multajn specialajn leĝojn, regulojn kaj morojn, kiuj ne estas substancaj sed kelkfoje pridisputataj. Substanca nur estas La Kvin Pilieroj de Islamo<ref>[http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/pillars/fasting/tajuddin/fast_21.html#HEADING20 For whom fasting is mandatory] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070308025221/http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/pillars/fasting/tajuddin/fast_21.html#HEADING20 |date=2007-03-08 }} USC-MSA Compendium of Muslim Texts Alirita en 2007-04-18.</ref>.

== Juro kaj jurisprudenco ==
La [[Ŝario]] (laŭlitere «la vojo kiu kondukas al akvotrinkejo») estas [[islama juro]] formita de tradiciaj islamaj erudiciuloj, al kiu la plejmulto da islamaj grupoj aliĝas<ref>Esposito (2004), "Shariah", p. 288</ref>. En Islamo, Ŝario estas la esprimo de la dia volo, kaj estas difinita kiel «serio de devoj rilataj al islamanoj virte de sia religia kredo».

Islamaj leĝoj kovras ĉiujn aspektojn de la vivo, ŝtataferoj, kiel la administrado kaj [[diplomatio|eksterlandaj rilatoj]], kaj la ĉiutagaĵoj<ref name="hamilton">{{Cite book| author = Gibb, Hamilton Alexander Rosskeen|title=Mohammedanism&nbsp;– An Historical Survey|publisher=[[Oxford University Press]] |year=1970|page=68|isbn=0195002458}}</ref>. [[Korano]] difinas [[hudud]]on kiel la punojn por kvin specifaj krimoj: kontraŭleĝa sekskuniĝo, malvera akuzo je kontraŭleĝa sekskuniĝo, alkoholtrinkado, ŝtelo, kaj vojrabo<ref>{{Cite book|last=Campo|first=Juan Eduardo|title=Encyclopedia of Islam|year=2009|publisher=Infobase Publishing|pages=48|url=http://books.google.com/?id=OZbyz_Hr-eIC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|isbn=9780816054541}}</ref>. La Korano kaj Sunao ankaŭ enhavas leĝojn rilate al la [[heredo]], [[geedziĝo]], kaj restituo por vundoj kaj murdo, same kiel regulojn por fastado, bonfarado, kaj preĝo. Tamen, tiuj ordonoj kaj malpermesoj povas esti larĝaj, tiel ke ilia apliko en praktiko varias. Islamaj akademiuloj (konataj kiel [[Ulemo]]j) ellaboris leĝsistemojn sur la bazo de tiuj reguloj kaj ties interpretoj. Tra la jaroj ekzistis variaj videbloj en islama juro.<ref name="H. Patrick Glenn 2007, p. 201">Glenn, H. Patrick (2007). p. 201.</ref>
[[Dosiero:Ground Zero Mosque Protesters 11.jpg|maldekstra|eta|Ne islamanoj protestas kontraŭ ŝario.]]

[[Fikho]], aŭ «jurisprudenco», estas difinita kiel la scio pri la praktikaj reguloj de la religio. La metodo per kiu islamaj juristoj derivas verdiktojn estas konata kiel ''usul al-fiqh'' («laŭleĝa teorio», aŭ «principoj de jurisprudenco»). Laŭ islama laŭleĝa teorio, juro havas kvar fundamentajn radikojn, kio estas antaŭfiksita prioritato en tiu sinsekvo: la [[Korano]], la [[Sunao]] (agoj kaj diraĵoj de [[Mohamedo]]).<ref>''[http://www.hf.uib.no/smi/pao/vikor.html The Sharia and The Nation State: Who Can Codify the Divine Law?] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090820182141/http://www.hf.uib.no/smi/pao/vikor.html |date=2009-08-20 }}'' p. 2. Alirita la 20an de septembro 2005.</ref>, la interkonsento de la islamaj juristoj (''ijma''), kaj analoga rezonado (''qiias'')<ref>Ansari, Sarah. ''The Cambridge Illustrated History of the Islamic World edited by Francis Robinson''. [[Cambridge University Press]], 1996, pp. 103– 111.</ref><ref>Hodgson, Marshall. ''The Venture of Islam Conscience and History in a World Civilization Vol 3''. [[University of Chicago]], 1958, pp. 384–386.</ref>. Por fruaj islamaj juristoj, teorio estis malpli grava ol pragmata apliko de la leĝo<ref name="hunt">Hunt Janin kaj Andre Kahlmeyer in ''Islamic Law: the Sharia from Muhammad's Time to the Present'' de Hunt Janin kaj Andre Kahlmeyer, McFarland and Co. Publishers, 2007, p. 3.</ref>. En la [[9-a jarcento]], la juristo [[al-Shafi'i]] disponigis idean bazon por islama juro per kodigado de la principoj de jurisprudenco (inkluzive de la kvar fundamentaj radikoj) en sia libro ''ar-Risālah''.<ref>Berg, Herbert. "Islamic Law." Berkshire Encyclopedia of World History 3 (2005): 1030.</ref><ref>Dien, Mawil Izzi. Islamic Law: From Historical Foundations To Contemporary Practice. Notre Dame: [[University of Notre Dame Press]], 2004.</ref><ref>Weiss (2002), pp. xvii, 162</ref>

=== Tutislamismo ===
[[Tutislamismo]] (arabe: الوحدة الإسلامية) estas politika [[ideologio]] defendanta la unuecon de islamanoj sub unu islama lando aŭ ŝtato, ofte kaliflando, aŭ internacia organizo kun islamaj principoj. Kiel formo de [[internaciismo]] kaj kontraŭnaciismo, tutislamismo diferencas de tutnaciismaj ideologioj, ekzemple [[tutarabismo]], vidante la ummaon (islama komunumo) kiel fokuso de fideleco kaj mobilizo, escepte de etneco kaj raso kiel primaraj unuigaj faktoroj. Ĝi portretas islamon kiel kontraŭ-rasisma kaj kontraŭ io ajn, kio dividas la homan rason pro etneco.

=== Juristoj ===
Ekzistas multaj esprimoj en Islamo rilate al religie sankciitaj pozicioj, sed «juristo» ĝenerale markas la kleran klason de islamaj laŭleĝaj akademiuloj kiuj okupiĝas pri la pluraj kampoj de la islamaj studoj. En pli larĝa senco, la esprimo ''[[Ulemo]]'' kutime priskribas la korpon de islama pastraro kiu dum multaj jaroj trejnadas kaj studas la islamajn sciencojn, kiel ekzemple [[muftio]], [[kadio]], [[fakih]], aŭ [[muhadit]]. Kelkaj islamanoj inkluzivas sub tiu esprimo la vilaĝajn [[mulao]]jn, [[imamo]]jn, kaj [[maŭlo]]jn — kiuj atingis nur la plej malsuprajn ŝtupojn de la islama erudicio. Aliaj islamanoj diras ke klerikoj devas plenumi pli altajn normojn por esti konsideritaj ''Ulemo''. Kelkaj islamanoj praktikas [[iĝtihad]] per kio ili ne akceptas la aŭtoritaton de pastraro<ref>Weiss (2002), pp. 3, 161</ref>.

=== Kondutetiko kaj dieto ===
[[Dosiero:Circumcision central Asia2.jpg|eta|250ra|[[Cirkumcido]] en Centrazio, eble [[Turkestano]], ĉirkaŭ 1865–1872]]
Multaj praktikoj apartenas al la kategorio ''adab'', aŭ islama kondutetiko. Tiuj inkluzivas la saluton ''As-Salamu Alajkum'' («paco estu al vi»), ''[[bismilah]]on'' («en la nomo de Dio») antaŭ manĝoj, kaj uzadon de la dekstra mano por manĝado kaj trinkado. Islamaj higienaj praktikoj plejparte eniras en la kategorion de persona pureco kaj [[sano]]. [[Cirkumcido]] de masklaj idoj ankaŭ estas praktikata. Islamaj entombigaj ritoj inkludas la ''Salat al-Janazah'' («entombigopreĝo») super la banita kaj envolvita mortinta korpo, kaj entombigado ĝin en tombon. Islamanoj estas limigitaj en sia [[dieto]]. Malpermesitaj manĝaĵoj inkludas porkaĵojn, [[sango]]n, bestokadavraĵojn, kaj [[alkoholo]]n. Ĉiu viando devas veni el herbovora besto buĉita en la nomo de Dio fare de [[islamano]], [[judo]], aŭ [[kristano]], kun la escepto se la besto estis ĉasita pro ludo. Manĝaĵoj permesataj aŭ taŭgaj por islamanoj estas konataj kiel [[halalo]].<ref>Vidu:
* Korano 5:5
* Curtis (2005), p. 164
* Esposito (2002b), p. 111
* Ghamidi (2001): [http://www.renaissance.com.pk/janisla2y2.html Customs and Behavioral Laws]
* Ghamidi (2001): [http://www.renaissance.com.pk/febislaw2y2.html The Dietary Laws] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070502045147/http://www.renaissance.com.pk/febislaw2y2.html |date=2007-05-02 }}
* Ghamidi (2001): [http://www.renaissance.com.pk/DecIslaw2y5.htm Various types of the prayer] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20130923144205/http://www.renaissance.com.pk/DecIslaw2y5.htm |date=2013-09-23 }}</ref>

=== Familia vivo ===
[[Dosiero:Signing the Nikah.jpg|eta|maldekstra|180ra|[[Geedziĝo en Islamo]] postulas ''nikahon'' kaj laŭleĝan certigilon.]]
La baza nukleo de islama socio estas la [[familio]], kaj Islamo difinas la devojn kaj laŭleĝajn rajtojn de familianoj. La patro rolas kiel vivtenanto de sia familio, kaj respondecas pri ĝia bonfarto. La dividado de heredo estas precizigita en la Korano, kiu diras, ke la plej granda parto el ĝi apartenas al la familio, dum alia parto estas por la pago de ŝuldoj kaj la kreado de testamentoj. Kun kelkaj esceptoj, virino heredas la duonon de tio kion viro heredas eĉ se ŝi havas la samajn heredrajtojn<ref>"al-Mar'a". ''Encyclopaedia of Islam''</ref>. Geedziĝo en Islamo estas civila kontrakto kiu konsistas el oferto kaj akcepto inter du taŭgaj partoj ĉeeste de du atestantoj. La edziĝanto estas postulata pagi nuptan donacon (''mahr'') al la novedzino, kiel kondiĉite en la [[kontrakto]]<ref>
* Waines (2003) pp. 93–96
* The Oxford Dictionary of Islam (2003), p. 339
* Esposito (1998) p. 79</ref>.

Viro povas havi ĝis kvar edzinojn se li povus trakti ilin egale, dum virino povas havi nur unu edzon. En la plej multaj islamaj landoj, la procezo de eksgeedziĝo en Islamo estas konata kiel ''talak'', kiun la edzo iniciatas per prononcado de la vorto "eksgeedziĝo"<ref>*"Talak". ''Encyclopaedia of Islam''</ref>. Erudiciuloj malkonsentas ĉu islamaj sanktaj tekstoj pravigas tradiciajn islamajn praktikojn kiel ekzemple vualado kaj soleco (purda-kurteno). Komence en la [[20-a jarcento]], islamaj sociaj reformoj kverelis kontraŭ tiuj kaj aliaj praktikoj kiel ekzemple [[poligamio]] en Islamo, kun ŝanĝiĝanta sukceso. En la sama tempo, multaj islamaj virinoj provis unuigi tradicion kun moderneco per kombinado de aktiva vivo kun modesteco. Kelkaj islamaj grupoj kiel la [[talibano]]j daŭre aplikas tradician juron por virinoj<ref>Esposito (2004), pp.95, 96, 235–241</ref>.

=== Virinoj ===
{{Ĉefartikolo|Virinoj en Islamo|Geedzeco en Islamo}}
[[Dosiero:Hillary Clinton with Afghan female politicians in 2011.jpg|eta|La [[Usona ministro pri eksteraj rilatoj|Usona Ŝtata Sekretariino]] [[Hillary Rodham Clinton|Hillary Clinton]] kun afganaj politikistinoj.]]
[[Dosiero:Center for Contemporary Arts Afghanistan in 2010.jpg|eta|Inaj art-studentoj en [[Afganio]].]]
[[Dosiero:Benazir bhutto 1988.jpg|eta|[[Benazir Bhutto]], iama Ĉefministro de Pakistano, estis la unua virino elektita por tiom alta posteno en islama ŝtato.<ref>"Benazir Bhutto: Daughter of Tragedy" de Muhammad Najeeb, Hasan Zaidi, Saurabh Shulka kaj S. Prasannarajan, ''India Today'', 7a de januaro, 2008</ref>]]
La islama juro estas la rezulto de koranaj gvidlinioj<ref>{{Cite book|last=Chebel|first=Malek|title=L'islam explique par Malek Chabel|year=2009|publisher=Perrin|isbn=9782262029821|pages=19}}</ref>, komprenitaj laŭ islama jurisprudenco ([[Fikho]]), same kiel de la interpretoj de la tradicioj de la profeto Mohamedo ([[Hadito]]), pri kiuj konsentas la plimulto da islamaj erudiciuloj<ref name="m616">Mattson, Ingrid. "Women, Islam, and Mosques." En ''Encyclopedia of Women And Religion in North America'' (Rosemary Skinner Keller, Rosemary Radford Ruether, kaj Marie Cantlon, eld.). Indiana University Press (2006), [http://books.google.com/books?id=we2KvdT3zOsC&pg=PA616&dq=mosques+separate+men+women&sig=0sUvbmfVSqY3IiQA2gGdAiXYIZ4#PPA615,M1 p. 616]. ISBN 0-253-34688-6.</ref>. Tiuj interpretoj kaj ilia aplikado estis formitaj ene de la historia kunteksto de la islama mondo kiam ili estis skribitaj<ref>Mattson, Ingrid. "Women, Islam, and Mosques." En ''Encyclopedia of Women And Religion in North America'' (Rosemary Skinner Keller, Rosemary Radford Ruether, kaj Marie Cantlon, eld.). Indiana University Press (2006), [http://books.google.com/books?id=we2KvdT3zOsC&pg=PA616&dq=mosques+separate+men+women&sig=0sUvbmfVSqY3IiQA2gGdAiXYIZ4#PPA615,M1 p. 616-17]. ISBN 0-253-34688-6.</ref>. Multaj el la plej fruaj skribaĵoj estis faritaj dum triba militado kaj povus esti konsiderataj ne kongruaj por la [[21-a jarcento]]. Tamen, la plejmulto da islamanoj sekvas ilin<ref>[http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population(3).aspx Mapping the Global Muslim Population (2009)] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120119064145/http://www.pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population(3).aspx |date=2012-01-19 }} The Pew Research Center Alirita la 9an de septembro, 2011.</ref><ref name=reconsideration>Power, Carla. [http://www.nytimes.com/2007/02/25/magazine/25wwlnEssay.t.html "A Secret History."] ''[[New York Times]]'' (Feb. 25a, 2007).</ref>.

La [[Marksismo|marksista]] verkisto, Valentine M. Moghadam, argumentas, ke la pozicio de virinoj estas pli impresita de la amplekso de la urbigo, industriigo, proletarigado kaj politikaj ruzaĵoj de la ŝtat-administrantoj ol kulturo aŭ internaj trajtoj de Islamo<ref>[http://www.msawest.net/islam/fundamentals/hadithsunnah/scienceofhadith/atit.html An Introduction to the Science of Hadith''']</ref>. Islamo, laŭ Moghadam, estas nek pli nek malpli patriarka ol aliaj mondaj religioj, kiel [[hinduismo]], [[kristanismo]] kaj [[judismo]].

{{Citaĵo|La doto, antaŭe konsiderata kiel prezo por la fianĉino pagita al la patro, iĝis geedziĝa donaco retenita de la edzino kiel parto de ŝiaj personaj posedaĵoj|<ref>{{Cite book|last=Chebel|first=Malek|title=L'islam explique par Malek Chebel|year=2009|publisher=Perrin|isbn=9782262029821|pages=35–6}}</ref>}}
Sub islama juro, geedziĝo jam ne estis konsiderita kiel «statuso» sed prefere kiel «kontrakto», en kiu la konsento de la virino estis nerefutebla<ref>Unni Wikan, revizio de ''Modernizing Women: Gender and Social Change in the Middle East'', American Ethnologist, Vol. 22, No. 4 (Nov., 1995), pp. 1078-1079</ref><ref>Valentine M. Moghadam. ''Modernizing Women: Gender and Social Change in the Middle East''. (Lynne Rienner Publishers, USA, 1993) p. 5</ref>. «Virinoj estis antaŭfiksitaj heredorajtoj en patriarka socio kiu antaŭe restriktis heredon al masklaj parencoj kaj familianoj». [[Annemarie Schimmel]] asertas, ke «kompare al antaŭ-islama pozicio de virinoj, islama leĝaro signifis grandegan progreson. La virinoj havas rajtojn, minimume laŭ la leĝoj, por administri la riĉaĵon kiun ŝi alportis en la familion aŭ gajnis de ŝia laboro».

[[William Montgomery Watt]] deklaras, ke [[Mohamedo]], en la historia kunteksto de sia tempo, povas esti rigardata kiel figuro kiu antaŭenigis la rajtojn de virinoj kaj plibonigis ilian statuson konsiderinde<ref name="Espos">Esposito (2005) p. 79</ref><ref name="majid">Khadduri (1978)</ref>. Watt klarigas: «En la tempo kiam Islamo komenciĝis, vivkondiĉoj de virinoj estis teruraj, ili havis neniun rektan posedaĵon, laŭsupoze estis la posedaĵo de la viro, kaj se la viro mortus ĉio irus al liaj filoj»<ref name = "Schimmel">Schimmel (1992) p.65</ref>. «Mohamedo, aliflanke, starigis rajtojn je prorietaĵoj, heredo, eduko kaj eksgeedziĝo, li donis al virinoj certajn bazajn sekurigaĵojn»<ref name="OxfordDicT">Esposito (2004), p. 339</ref>.

Dum sia vivo Mohamedo geedziĝis kun dek unu aŭ dek tri virinoj depende de la malsamaj klarigoj de kiuj estis liaj edzinoj<ref>Maan, McIntosh (1999)</ref>. En araba kulturo, geedziĝo estis ĝenerale kontraktita laŭ la pli grandaj bezonoj de la tribo kaj estis bazita sur la bezono formi aliancojn ene de la tribo kaj kun aliaj triboj<ref>Amira Sonbol, ''Rise of Islam: 6th to 9th century'', Encyclopedia of Women and Islamic Cultures</ref>. Virgeco dum geedziĝo estis emfazita kiel triba honoro<ref>Esposito (1998), pp. 16–8.</ref>. Watt deklaras, ke ĉiuj geedziĝoj de Mohamedo havis la politikan aspekton de ĝentilaj rilatoj kaj estis bazitaj sur la araba kutimo. [[John Esposito]] substrekas ke kelkaj el la geedziĝoj de Mohamedo estis por la prizorgado de vidvinoj. [[Francis Edwards Peters]] diras ke oni ne povas ĝeneraligi la celon de la geedziĝoj de Mohamedo: laŭ li multaj el ili estis politikaj, kelkaj kompataj, kaj kelkaj eble koraferoj<ref>F. E. Peters (2003), p. 84</ref>.

=== Samseksemo ===
[[Dosiero:Pride London 2011 - 001.jpg|eta|maldekstra|Gejaj islamanoj dum la [[Geja Fiero]] en [[Londono]] 2011.]]
[[Dosiero:Arabian nights manuscript.jpg|eta|maldekstra|[[Araba]] manuskripto de Mil kaj Unu Noktoj el 1300-aj jaroj. En ĝi aperas pluraj referencoj al samseksemo]]
Malgraŭ la formala malaprobo fare de la religia aŭtoritato, la apartigo de virinoj en islamaj socioj kaj la forta emfazo pri la vireco kondukas al junuloj kaj fraŭloj serĉi seksrilatojn kun virseksuloj pli junaj ol ili mem.<ref name = ILGAMAP>[http://www.ilga.org/Statehomophobia/ILGA_map_2009_A4.pdf ILGA: Lesbian and Gay Rights in the World (2009)] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110811114947/http://ilga.org/historic/Statehomophobia/ILGA_map_2009_A4.pdf |date=2011-08-11 }}.</ref>. Laŭ esploro en [[Maroko]], koncerne al knaboj inter 7 ĝis 13 jaroj aĝaj, islama kulturo permesas, aŭ minimume toleras, ke viroj seksumu kun aliaj virseksuloj kiam ili estas la penetrantoj kaj iliaj partneroj estas knaboj, aŭ en kelkaj kazoj inecaj viroj. [[Anusa seksumado]] ne estas konsiderata kiel fie nenatura, sed pro la allogeco de tiu plezuro «oni devas eviti la [[Penetro (seksumo)|penetradon]] por ne havi plenan plezuron kaj tiel sklaviĝi»<ref name="RoughGuideSEAsia2005">{{Cite book|title=Rough Guide to South East Asia: Third Edition|page=74|url=http://www.roughguides.com/|publisher=Rough Guides Ltd|ISBN=1843534371|date=Aŭgusto 2005}}</ref>. Similaj observaĵoj estas raportitaj el aliaj islamaj socioj de [[Nordafriko]] ĝis [[Pakistano]] kaj la [[Fora Oriento]]. Anusa seksumado ne limiĝas al samseksemaj rilatoj: maroka sociologiisto, en studo pri seksinstruado en sia hejmlando, rimarkis, ke por multaj junaj viroj aliseksema anusa seksumado estas konsiderata pli bona ol vagina penetro, kaj inaj [[amoristo]]j same raportas la postulon je anusa penetro de siaj (viraj) klientoj<ref>{{Cite book|title=Khaled El-Rouayheb, Before Homosexuality in the Arab-Islamic World 1500 - 1800, p.12 ff}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://books.google.com.au/books?id=hQuHFPKp8L0C&pg=PA88|title=Jim Wafer, "Muhammad and Male Homosexuality" (in Stephen O. Murray, Will Roscoe, Islamic Homosexualities: Culture, History and Literature," New York University Press, 1997). p.88 |publisher=Books.google.com.au |date= |accessdate=2010-07-24}}</ref>.

[[Raphael Patai]] en ''La Araba Menso'', argumentis, ke inter kelkaj [[araboj]] kaj [[turkoj]] [[samseksemo]] povas esti pravigata kiel esprimo de potenco. La «aktiva samseksema ago estas konsiderita kiel agresema vira supereco, dum la akcepto de la pasiva rolo estas konsiderita ekstreme sendigniga kaj hontiga ĉar ĝi metas la viron aŭ junulon en submetiĝeman, virinecan rolon»<ref>Duran (1993) p. 179</ref><ref name="MC">Kligerman (2007) pp. 53-54</ref>.

Samseksemaj rilatoj estas krimo kaj puno en kelkaj islamaj landoj kiel ekzemple [[Sauda Arabio]] kaj [[Afganio]], aŭ islamaj respublikoj kiel ekzemple [[Irano]]. La [[mortopuno]] nuntempe ekzistas en Sauda Arabio, Irano, [[Maŭritanio]], norda [[Niĝerio]], [[Sudano]], kaj [[Jemeno]]<ref>[http://www.ilga.org/news_results.asp?LanguageID=1&FileID=1111&ZoneID=7&FileCategory=50 7 countries still put people to death for same-sex acts] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20091029185853/http://www.ilga.org/news_results.asp?LanguageID=1&FileID=1111&ZoneID=7&FileCategory=50 |date=2009-10-29 }} ILGA Alirita la 2010-07-24.</ref><ref>[http://www.religionfacts.com/homosexuality/islam.htm Homosexuality and Islam] ReligionFacts 2005-07-19 Alirita la 2010-07-24.</ref>. Mortopuno antaŭe ekzistis en [[Afganio]] sub la reĝimo de [[Talibano]], sed poste ŝanĝiĝis de elstara krimo al unugrada kiu estu punata per monpunoj kaj malliberigado. La laŭleĝa situacio en la [[Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj]] estas neklara. En multaj islamaj landoj, kiel ekzemple [[Barejno]], [[Kataro]], [[Alĝerio]] kaj la [[Maldivoj]], samseksemo estas punata per prizontempo, monpunoj, aŭ batpuno<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/9297497.stm ''Fifa boss Sepp Blatter sorry for Qatar 'gay' remarks''], BBC</ref>.

En [[Egiptio]], malkaŝe samseksemaj viroj estis procesigitaj sub ĝeneralaj publikaj moralaj leĝoj<ref>[http://www.sodomylaws.org/world/saudi_arabia/saudinews19.htm Is Beheading Really the Punishment for Homosexuality in Saudi Arabia?] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20030207083617/http://www.sodomylaws.org/world/saudi_arabia/saudinews19.htm |date=2003-02-07 }} Sodomylaws.org Alirita la 2010-07-24.</ref>. Aliflanke, samseksemo, dum ne laŭleĝe, estas tolerata en [[Libano]]. En kelkaj islam-plimultaj landoj, kiel ekzemple [[Albanio]], [[Turkio]], [[Jordanio]], [[Indonezio]] aŭ [[Malio]], samseksa sekskuniĝo ne estas malpermesita statuto, kaj en Albanio ekzistis diskutoj pri leĝigado de [[samseksa edzeco]]<ref>[http://www.vexen.co.uk/religion/homosexuality.html#Islam Homosexuality and Religion]</ref><ref>[http://www.helem.net/ Helem, alirita la 2010-07-24.]</ref>.

=== Regado ===
[[Dosiero:Islam and State of Religion by Constitution.png|eta|350ra|Landoj kun islamaj konstitucioj.]]
Tradicia islama juro ne distingas inter «religiaj aferoj» kaj «ŝtataj aferoj». Erudiciuloj funkcias kiel [[juristo]]j kaj [[teologo]]j. En la praktiko, islamaj regantoj ofte ignoris la tribunalojn de la [[ŝario]] kun paralela sistemo nomata «Plendtribunaloj» super kiuj ili havis plenan regon. Ĉar la islama mondo havis kontakton kun okcidentaj sekularaj idealoj, islamaj socioj respondis laŭ malsamaj manieroj. Turkio estas regata kiel sekulara ŝtato ekde la reformoj de [[Mustafa Kemal Atatürk]] en [[1923]]. En kontrasto, la [[Irana revolucio]] de [[1979]] anstataŭis plejparte laikan reĝimon pere de [[islama respubliko]] gvidita de la [[Ruhollah Ĥomejni|Ajatolo Ĥomejni]]<ref>Vidu:
* Esposito (2004), p. 84
* Lapidus (2002), pp. 502–507,845
* Lewis (2003), p. 100</ref>.

Religiaj aferoj interplektiĝis kun politikaj okazaĵoj plej grave ekde la komenco de la 21-a jarcento, ekzemple ĉe la [[terorisma atako de la 11a de septembro]], la [[Milito en Afganio (2001-2021)|Milito de Afganio]], la [[Invado de Irako en 2003]], la [[Araba printempo|arabaj printempoj]], la elpostenigo de [[Kadafi]] en [[Libio]], la [[Enlanda Milito de Sirio]], disvastigo de terorisma islamismo en [[Sahelo]], konfliktoj en [[Persa Golfo]], milito en [[Jemeno]] ktp., enkalkulante la jam de jarcentoj [[Arab-israela konflikto]].

=== Sekulareco ===
La ideo pri [[sekulareco]] ene de Islamo favorigante modernan laikan [[demokratio]]n kun la apartigo de la [[religio]] kaj la [[ŝtato]]<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2130?_hi=2&_pos=1 |titolo=El artikolo pri "secularism" en Oxford Islamic Studies Online |alirdato=2012-01-15 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130617230348/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2130?_hi=2&_pos=1 |arkivdato=2013-06-17 }}</ref>, estas rigardata multfoje kiel opozicio al Islamo kiel politika movado. Sekulareco en la islamaj landoj perceptiĝas kiel la sekulara ideologio kontraŭa al la religio. Kutime oni priskribas ĝin kiel la apartigo de civilaj/registaraj aferoj disde [[teokratio]]. Sekulareco ofte estas kondamnata de islamanoj kiuj ne kredas ke la religiaj valoroj devus esti forigitaj de la publika sfero, kvankam islamaj teologoj jam de antaŭlonge distingis la aferojn kiuj ekskluzive rilatas al religio kaj al la ŝtato<ref>[http://latimesblogs.latimes.com/babylonbeyond/2010/12/hamas-hezbollah-islam-sharia-public-opinion-muslim-countries.html/ "MUSLIM WORLD: Poll shows majority want Islam in politics; feelings mixed on Hamas, Hezbollah"]" LA Times", Dec 5a, 2010.</ref><ref name="ICGUnderstandingIslam">[http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=3301 Understanding Islamism] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20091206162709/http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=3301 |date=2009-12-06 }} Middle East/North Africa Report N°37 2a de marto 2005</ref>.

«Sekularaj ŝtatoj ekzistis en la islama mondo ekde la [[Mezepoko]]<ref>Ira M. Lapidus (Oktobro 1975). "The Separation of State and Religion in the Development of Early Islamic Society", ''International Journal of Middle East Studies'' '''6''' (4), pp. 363-385</ref>. La serĉado de sekulareco inspiris kelkajn islamajn akademiulojn, kiuj argumentas, ke laika registaro estas la plej bona maniero observi [[ŝario]]n. Ili argumentas, ke fari tion per truda potenco de la ŝtato neas ĝian religian naturon, ĉar islamanoj observus la leĝon de la ŝtato kaj ne libere plenumus la religiajn devojn kiel islamanoj»<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.islam-democracy.org/4th_Annual_confrence-shakman-Hurd_paper.asp |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2012-01-15 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20200413223254/http://www.islam-democracy.org/4th_Annual_confrence-shakman-Hurd_paper.asp |arkivdato=2020-04-13 }}</ref>, [[Abdullahi Ahmed An-Na'im]], profesoro de juro en la [[Universitato Emory]] kaj verkinto de libro pri la estonteco de la ŝario. Plimulto el islamaj landoj havas duoblan sistemon en kiu la registaro estas laika sed islamanoj povas elekti alporti familiajn kaj financajn disputojn al ŝariaj [[tribunalo]]j. La preciza jurisdikcio de tiuj tribunaloj varias de lando al lando, sed kutime inkluzivas [[geedziĝo]]n, [[eksgeedziĝo]]n, [[heredo]]n, kaj kuratorecon<ref>[http://www.cfr.org/religion/islam-governing-under-sharia/p8034/ "Islam: Governing Under Sharia"] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150503051222/http://www.cfr.org/religion/islam-governing-under-sharia/p8034 |date=2015-05-03 }}, Aŭtoro: Tony Johnson, 10a de novembro, 2010</ref>. Tamen, ĝi akiris negativajn konotaciojn en kelkaj sudokcident-aziaj landoj kaj estas ofte kritikataj je kontraŭreligia kaj kolonia interveno<ref>Roy, Olivier, ''The Failure of Political Islam'' de Olivier Roy, tradukita de Carol Volk, Harvard University Press, 1994, p. 14-15</ref>.

=== Milito ===
[[Dosiero:Flag of Jihad.svg|280ra|maldekstra|eta|Flago de la Ĝihado.]]
[[Ĝihado]] signifas «batali aŭ lukti» (sur la vojo de Dio)<ref>cf. ekz. BBC news artikolo [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8537925.stm Libya's Gaddafi urges 'holy war' against Switzerland]</ref><ref>Rudolph Peters, ''Jihad in Medieval and Modern Islam'' (Brill, 1977), p. 3</ref> kaj estas konsiderata la «Sesa Kolono de Islamo»<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://rissc.jo/index.php/english-publications.html |titolo=Jihad and the Islamic Law of War |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20101129013542/http://rissc.jo/index.php/english-publications.html |arkivdato=2010-11-29 }}</ref><ref>Rudolph Peters, ''Islam and Colonialism. The doctrine of Jihad in Modern History'' (Mouton Publishers, 1979), p. 118</ref> por malplimulto de sunaaj islamaj aŭtoritatoj<ref name="jih">Esposito (2003), p. 93</ref>. Ĝihado, en la plej larĝa signifo, estas tradicie difinita kiel la «farado de la plejebla potenco, fortostreĉoj, klopodoj, aŭ kapablo lukti kontraŭ la objektoj je malaprobo»<ref name="autogenerated1">Rudolph Peters, Jihād (The Oxford Encyclopedia of the Islamic World); [http://www.oxfordislamicstudies.com/MainSearch.html Oxfordislamicstudies.]. Alirita la 17an de februaro, 2008.</ref>. Depende de la objekto kiu estas rigardata kiel malamiko: la diablo, kaj aspektoj de oni mem (kiel pekaj deziroj), malsamaj kategorioj de ĝihado povas esti difinitaj. Kiam oni uzas la vorton ''Ĝihado'', sen ajna kvalifiko, ĝi estas komprenata laŭ milita senco. Ĝihado ankaŭ rilatas al personaj klopodoj plenumi la religian kaj moralan perfektecon. Kelkaj islamaj aŭtoritatoj, precipe inter la [[ŝijaistoj]] kaj [[sufiismo|sufiistoj]], distingas inter la «plej granda ĝihado».<ref>{{cite book | last = Al-Batal | first = Mahmoud | coauthors = Kristen Brustad, and Abbas Al-Tonsi | title = Al-Kitaab fii Ta<sup>c</sup>llum al-<sup>c</sup>Arabiyya, Part II | edition = 2 | year = 2006 | month = | publisher = Georgetown University Press| location = Washington, DC | language = Arabic, English | isbn = 978-1-58901-096-3 | chapter = 6-"من رائدات الحركة النسائية العربية" (One of the Pioneers of the Arabic Feminist Movement) | quote= To struggle or exert oneself for a cause........جاهََدَ، يجاهِد، الجهاد | ref = }}</ref>, kiu apartenas al spirita mem-perfekteco, kaj la «plej malgranda ĝihado»<ref>John L. Esposito, Dalia Mogahed, ''Who Speaks for Islam? What a Billion Muslims Really Think'' (Gallup, 2007) p. 20 f.</ref>, difinita kiel militado<ref>Firestone (1999) pp. 17–18</ref>.

Ene de islama [[jurisprudenco]], ĝihado estas kutime interpretata kiel la militaj klopodoj kontraŭ la neislamanoj<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=6SrYAAAAMAAJ&q=understanding+jihad Understanding Jihad, David Cook, P. 165 ]</ref> por la defendado aŭ disvastigado de la [[Ummao]]<ref>Reuven Firestone (1999), The Meaning of Jihād, p. 17–18</ref><ref>Britannica Encyclopedia, Jihad</ref>. La lasta celo de milita ĝihado estas diskutata, kaj ene kaj ekstere de la islama komunumo<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.sunnah.org/tasawwuf/jihad004.html |titolo=Sunnah.org |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20181010002348/http://www.sunnah.org/tasawwuf/jihad004.html |arkivdato=2018-10-10 }}</ref>. Kelkaj diras, ke ĝi devas nur protekti la komunumon, sen ofensiva celo, dum aliaj argumentas, ke la celo de Ĝihado estas tutmonda konkero<ref>Vidu:
* Brockopp (2003) pp. 99–100
* Esposito (2003), p. 93
</ref>. Ĝihado estas la nura formo de militado permesata en la islama juro kaj povas esti deklarita kontraŭ teroristaj, krimaj grupoj, vojrabistoj, perfortaj grupoj, kaj gvidantoj aŭ ŝtatoj kiuj subpremas islamanojn aŭ malhelpas la predikadon. La plejmulto el la islamanoj hodiaŭ interpretas Ĝihadon kiel nur defensiva formo de militado: la ekstera Ĝihado inkluzivas la luktadon por ke islamaj socioj agu laŭ la koranaj normoj de justeco<ref>Vidu:
* Firestone (1999) p. 17
* "Djihad", ''Encyclopedia of Islam Online''.</ref>.

En la plej multaj cirkonstancoj kaj por la plejmulto el islamanoj, ĝihado estas kolektiva devo. Ĝia plenumado fare de kelkaj individuoj sendevigas la aliajn. Nur por tiuj komisiitaj kun aŭtoritato, krom la reganto (imamo), ĝihado estas individua devo.<ref>Seyyed Hossein Nasr. The Heart of Islam, Enduring Values for Humanity (Aprilo, 2003), pp. 72
</ref><ref>cf. Sachedina (1998) p. 105-106</ref> Por la cetero de la komunumo, tio okazas nur okaze de ĝenerala mobilizado<ref>Abu Davud, Tirmidhi, ibn Majah.</ref>. Por la plejmulto el la [[ŝijaistoj]], ofensiva ĝihado nur povas esti deklarata de die elektita gvidanto de la islama komunumo, kaj pro tio ĝi ne plu okazas ekde la kaŝiĝo de [[Muhammad al-Mahdi]] en [[868]] p.K.<ref>Firestone (1999) p. 17</ref>
{{Ĉefartikolo|Islamisma terorismo}}

== Branĉoj de Islamo ==
=== Sunaismo ===
{{Ĉefartikolo|Sunaismo}}
[[Dosiero:Cairo - Islamic district - Al Azhar Mosque and University.JPG|eta|250ra|La [[Universitato Al-Azhar]] en [[Kairo]], [[Egiptio]], ĉefa sunaa islama lernejo en la mondo.]]
'''Sunaaj islamanoj''' estas la plej granda grupo aŭ branĉo en Islamo, konsistigante vastan plimulton (75-90% <ref>[http://www.zonu.com/detail/2009-09-18-7090/Musulmanes-Sunitas-y-Chiitas-en-el-Mundo-1995.html]</ref>) el la 1.5 miliardoj da islamanoj en la tuta mondo. Ili ankaŭ estas konataj per la nomo ''Ahl as-Sunnah'' ([[popolo]] de la [[tradicio]]<ref name="Islam-Today"/>). En la [[araba lingvo]], ''as-Sunnah'' laŭlitere signifas «tradicio» aŭ «vojo». La [[Korano]] kaj la [[Sunao]] (la agoj de [[Mohamedo]]) registrita en [[Hadito]] estas la bazaj fundamentoj de la sunaa doktrino. Laŭ sunaismo, la «normiga» ekzemplo de la vivo de Mohamedo estas nomita Sunao. Tiu ekzemplo estas konservita en tradicioj konataj kiel Hadito («raportoj»), kiuj transdonas liajn vortojn, agojn, kaj personajn karakterizaĵojn. La klasika islama juristo al-Ŝafi'i (m. en [[820]]) elstarigis la gravecon de Sunao en islama juro, kaj islamanoj estas instigataj imiti la agojn de [[Mohamedo]] en la ĉiutaga vivo. La Sunao estas konsiderata nepraĵo por la interpretado de la Korano.<ref>Vidu:
* ''Encyclopedia of Islam and the Muslim World'' (2003), p. 666</ref> Du gravaj Hadito-kolektoj estas [[Sahih Buĥari]] kaj [[Sahih Muslim]]. [[Sunaistoj]] kredas ke la unuaj kvar kalifoj estis la legitimaj posteuloj de Mohamedo; ĉar Dio ne klarigis al la gvidantoj pri la sukcedo, kaj la gvidantoj devis esti elektitaj. Sunaistoj kredas, ke kalifo estu elektita de la tuta komunumo.<ref name="Oxford_2">El la artikolo en Sunni Islam en [http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2280?_hi=2&_pos=2 Oxford Islamic Studies Online]</ref><ref name="Sunnite">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/574006/Sunnite Sunnite] [[Encyclopædia Britannica]] Online. Alirita la 2010-08-26.</ref>

Ekzistas kvar agnoskataj skoloj ene de sunaismo: [[Hanafismo]], [[Malikismo]], [[Ŝafiismo]], kaj [[Hanbalismo]]. Ĉiuj kvar akceptas la validecon de la aliaj kaj sunaisto povas elekti kiun li volas. Salafismo (ankaŭ konata kiel ''Ahl al-Hadith'', aŭ [[Vahabismo]] de ĝiaj kontraŭuloj) estas ekstrem-ortodoksa islama movado kiu prenas la unuan generacion de islamanoj kiel modelo.

=== Ŝijaismo ===
{{Ĉefartikolo|Ŝijaismo}}
[[Dosiero:ImamHusaynMosqueKarbalaIraqPre2006.JPG|250ra|eta|maldekstre|La tombejo de la imamo Husejn en [[Kerbala]], sankta pilgrimejo por ŝijaistoj.]]
'''Ŝijaismo''' estas sekvata de 10-20% el la islamanaro<ref name="mgmpPRC">{{Cite book
| editor-last = Miller
| editor-first = Tracy
| month = 10
| year = 2009
| publisher = [[Pew Research Center]]
| title = Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World’s Muslim Population
| format = PDF
| url = http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population.aspx
| accessdate = 2009-10-08
}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211652/http://www.pewforum.org/muslim/mapping-the-global-muslim-population.aspx |date=2018-12-24 }}</ref> kaj estas la dua plej granda branĉo de islamo.<ref>Vidu
* [https://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ "Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population".] Pew Research Center. 7a de oktobro 2009. Alirita la 25an de septembro 2020. "The Pew Forum's estimate of the Shia population (10–13%) is in keeping with previous estimates, which generally have been in the range of 10–15%. Some previous estimates, however, have placed the number of Shias at nearly 20% of the world's Muslim population."
* [https://web.archive.org/web/20121215070956/http://berkleycenter.georgetown.edu/essays/shi-a "Shia".] Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Arkivita el la originalo la 15an de decembro 2012. Alirita la 25an de septembro 2020. "Shi'a Islam is the second largest branch of the tradition, with up to 200 million followers who comprise around 15% of all Muslims worldwide..."
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html "Religions".] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211645/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html%20 |date=2018-12-24 }} [[The World Factbook]]. [[Central Intelligence Agency]]. Alirita la 25an de aŭgusto 2010, ne plu funkcianta. "Shia Islam represents 10–20% of Muslims worldwide..."</ref> Ŝijaistoj kredas je la politika kaj religia gvidado de Imamoj, posteuloj de [[Ali ibn Abi Talib]], kiu laŭ ŝijaistoj estis la unua imamo, malakceptante la [[Legitimeco|legitimecon]] de la antaŭaj gvidantoj, akceptataj de sunaistoj. Por la plejmulto el la ŝijaismaj islamanoj, la Imamo regas sub dia rajto kaj nomumo kaj havas «absolutan spiritan aŭtoritaton» inter islamanoj, kaj li havas la lastan parolon rilate al doktrino kaj revelacio. Ŝijaismaj islamanoj kredas, ke Ali ibn Abi Talib estas la vera posteulo de la profeto kaj kredas, ke kalifo estas nomumita per dia volo<ref>Vidu
* Lapidus (2002), p. 46</ref>.

Ŝijaismo havas plurajn branĉojn, la plej granda estas nomata [[Dekduimamismo]]. Kvankam la ŝijaistoj kundividas multajn kernajn praktikojn kun la sunaistoj, la du branĉoj malkonsentas pri la graveco kaj valideco de specifaj kolektoj de [[Hadito]]<ref>Vidu:
* Ahmed (1999), pp.44–45
* Nasr (1994), p.466</ref>. La dekduimamaj ŝijaistoj sekvas laŭleĝan tradicion nomitan [[Ĝafarismo]]. Aliaj pli malgrandaj grupoj inkluzivas [[Sepimamismo]]n kaj [[Zajdismo]]n kiuj estas derivaĵoj de la Dekduimamismo. Aliaj ŝijaaj branĉoj estas la [[Alavitoj]] kaj [[Alevoj]].<ref>Vidu:
* Kramer (1987), [https://web.archive.org/web/20091018221406/http://geocities.com/martinkramerorg/Alawis.htm Syria's Alawis and Shiism pp. 237–254]
* [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/islam/shia/index.html Shia branches] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20041025093409/http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/islam/shia/index.html |date=2004-10-25 }}</ref>

=== Sufiismo ===
{{Ĉefartikolo|Sufiismo}}
[[Dosiero:Whirling Dervishes 2.JPG|eta|250ra|Sufia mistika danco en [[Istanbulo]], [[Turkio]].]]
'''Sufiismo''' estas mistik-asketa fokuso pri Islamo per kiu ĝi celas trovi dian amon kaj scion tra persona sperto de Dio<ref>Trimingham (1998), p.1</ref>. Centriĝante sur la spiritaj aspektoj de la religio, sufianoj klopodas akiri rektan sperton de Dio per uzado de «intuiciaj kaj emociaj kapabloj» kiujn oni devas trejni. Sufiismo kaj islama juro estas kutime konsiderataj esti komplementoj, kvankam Sufiismo estis kritikata de [[Salafismo|salafanoj]], laŭ kiuj tiu movado ne praktikas veran islamon. Multaj sufiaj ordenoj, povas esti konsideritaj sunaaj aŭ ŝijaaj, sed aliaj klasifikas ilin simple kiel «sufiaj»<ref>[http://www.uga.edu/islam/Sufism.html Sufism, Sufis, and Sufi Orders: Sufism's Many Paths] Uga.edu Alirita la 2010-05-16</ref><ref>Vidu:
* Esposito (2003), p.302
* Malik (2006), p.3
* B. S. Turner (1998), p.145
* [http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0061) Afghanistan: A Country Study - Sufism] Library of Congress Country Studies, 1997 Alirita en 2007-04-18</ref>.

=== Malgrandaj branĉoj ===
* [[Ahmadismo]] estas islama mesiisma movado fondita de [[Mirza Ghulam Ahmad]]. Ĝi komenciĝis en [[Hindio]] en la [[19-a jarcento]] kaj havas milionojn da adeptoj tra la mondo.<ref name="hmgaintro_mma">[http://www.aaiil.org/text/books/mali/callofislam/reformermujaddiddeathjesusmessiahimammahdidajjalggogmagog.shtml “The Fourteenth-Century's Reformer / Mujaddid”, from the “Call of Islam”] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20170518063103/http://www.aaiil.org/text/books/mali/callofislam/reformermujaddiddeathjesusmessiahimammahdidajjalggogmagog.shtml |date=2017-05-18 }}, de Maulana Muhammad Ali</ref><ref>[http://www.alislam.org/books/3in1/chap2/index.html Claims of Hadhrat Ahmad, Chapter Two] Alislam.org 1904-06-24 Alirita en 2010-08-06</ref><ref>[http://www.alislam.org/books/truth/reflection.html Reflection of all the Prophets] Alislam.org Alirita en 2010-08-06</ref><ref>[http://www.alislam.org/library/books/revelation/part_7_section_1.html Future of Revelation, Part 7] Alislam.org Alirita en 2010-08-06</ref><ref>[http://www.alislam.org/books/misunderstandingremoved.html The Removal of a Misunderstanding] Alislam.org Alirita en 2010-08-06</ref> La unua eldono de la [[Korano]] kun araba kaj esperanta tekstoj estas tiu de la ahmadano [[Italo Chiussi]].
* [[Ibadioj]] estas membroj de branĉo tre antikva, ekde la unuaj jaroj de islamo kaj samtempe estas branĉo de la [[ĥariĝismo]]. Male al la ĥariĝaj grupoj, ibadioj ne konsideras la aliajn islamanojn malfideluloj.
[[Dosiero:Maŭzoleo de la Báb.jpg|eta|maldekstra|220ra|Maŭzoleo de la Báb, fondinto de [[Babismo]], en [[Ĥajfo]], [[Israelo]].]]

* [[Koranismo]] estas sekto kiu malakceptas la Haditon.
* [[Jazdanismo]] estas rigardata kiel miksaĵo de lokaj [[Kurdoj|kurdaj]] kredoj kaj islama sufiisma doktrino enkondukita en [[Kurdio]] fare de [[Adi ibn Musafir]] en la [[12-a jarcento]].
* [[Nacio de Islamo]] estas nova [[Afrik-usonanoj|afrik-usona]] islama movado naskiĝinta en [[Detrojto]].

=== Islamidaj religioj ===
* [[babismo|Baba Kredo]] fondita en la 19-a jarcento en Persio kiu anoncis la alvenon de alia Mesaĝisto de Dio. Ĝi estis akre persekutita en Persio. Ĝi celis prepari la vojon por la nova mesaĝisto de Dio.
* [[Bahaa Kredo]] estas religio naskiĝinta en [[Irano]] meze de la [[19-a jarcento]]. Ĝia fondinto estis la [[profeto]] ''[[Bahá'u'lláh]]'' ([[1817]]-[[1892]]). La ĉefcelo de la religio estas fondi spiritan fundamenton por nova tutmonda [[civilizo]] de [[paco]] kaj [[harmonio]].
* [[Druzoj]] kreiĝis en la jaro [[1010]] ''"religio de la dia unueco"'', kies anoj nuntempe vivas en [[Libano]] (ĉ. 280.000), en [[Sirio]] (ĉ. 360.000) kaj en [[Israelo]] (107.000, do 1,63 % de la loĝantaro en [[2004]]).
* [[Sikismo]] estas unudia religio fondita de [[Guru Nanak]] en la [[15-a jarcento]] en [[Panĝabo]].

== Demografio ==
[[Dosiero:Islam by country.png|eta|350ra|Mapo kiu montras la landojn kun islamaj loĝantoj.]]
Ĝisfunda demografia esploro en la jaro [[2009]] en 232 landoj kaj teritorioj raportis, ke 23% el la tutmonda loĝantaro aŭ 1.57 miliardoj da homoj estas islamanoj. El tiuj, 75-90% estas [[sunaistoj]] kaj 10-20% estas [[ŝijaistoj]] kun malgranda malplimulto apartentanta al aliaj sektoj<ref name="Britannica"/><ref name="PRC">[http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population%286%29.aspx Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World’s Muslim Population] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100327201319/http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population%286%29.aspx |date=2010-03-27 }} Alirita en 2010-08-24 [[Pew Research Center]] 7a de oktobro, 2009</ref>. Ĉirkaŭ 50 landoj estas plimulte islamaj, kaj [[araboj]], kontraŭ ofta populara miskredo, reprezentas nur ĉirkaŭ 20% el ĉiuj islamanoj tutmonde<ref>Miller (2009), p. 11</ref>. Tamen en malkleraj sociaj tavoloj de Okcidento, oni indentigas tro ofte islamanojn kun araboj. Inter [[1900]] kaj [[1970]] la tutmonda islama komunumo kreskis de 200 milionoj ĝis 551 milionoj<ref>{{Cite book
| last = Whaling
| first = Frank
| title = Religion in today's world: the religious situation of the world from 1945 to the present day
| publisher = T & T Clark
| year = 1987
| page = 38
| isbn = 0567094529}}
</ref>. Inter 1970 kaj 2009 islama loĝantaro pliiĝis pli ol tri fojojn al 1.57 miliardoj<ref>{{Cite book|title=Muslims in the United States |last1=Ba-Yunus |first1=Ilyas |authorlink=|coauthors=Kassim Kone|volume=|year=2006|publisher=Greenwood Publishing Group |location=|isbn=0313328250, 9780313328251page=1|pages=172|url=http://books.google.com/?id=oj7krKWyVNAC |accessdate=2010-08-25}}</ref>.

Islamanoj plimulte loĝas en [[Azio]] kaj [[Afriko]]<ref>[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1087 Islam: An Overview in Oxford Islamic Studies Online] Oxfordislamicstudies.com 2008-05-06 Alirita en 2010-05-16.</ref>. Ĉirkaŭ 62% el ili vivas en Azio, kun pli ol 683 milionoj da sekvantoj en [[Indonezio]], [[Pakistano]], [[Hindio]], kaj [[Bangladeŝo]]<ref name="USN&WR">[http://www.usnews.com/usnews/graphics/religion/islams_global_reach.htm Secrets of Islam] – U.S. News & World Report. Informaro havigita fare de la International Population Center, Department of Geography, San Diego State University (2005).</ref><ref>Miller (2009), pp. 15,17</ref>. En la [[Proksima Oriento]], la plej grandajn islamajn komunumojn havas ne-arabaj landoj kiel [[Turkio]] kaj [[Irano]]. En Afriko, [[Egiptio]] kaj [[Niĝerio]] havas la plej multnombran islaman loĝantaron<ref name="Islam_by_country">[http://www.nationmaster.com/graph/rel_isl_num_of_mus-religion-islam-number-of-muslim Number of Muslim by country] nationmaster.com Alirita en 2007-05-30.</ref>.

La plejmulto el tiuj taksoj indikas ke la [[Ĉina Popola Respubliko]] havas ĉirkaŭ 20 aŭ 30 milionojn da islamanoj (1.5% ĝis 2% de la loĝantaro<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html CIA – The World Factbook – China] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20161013030611/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html |date=2016-10-13 }} Cia.gov Alirita en 2009-06-15.</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71338.htm China (includes Hong Kong, Macau, and Tibet)] State.gov Alirita en 2009-06-15.</ref><ref>[http://www.chinadaily.com.cn/bizchina/2008-07/09/content_6831389.htm NW China region eyes global Muslim market] China Daily 2008-07-09 Alirita en 2009-07-14.</ref><ref>[http://muslimmedianetwork.com/mmn/?p=1922 Muslim Media Network] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080327140607/http://muslimmedianetwork.com/mmn/?p=1922 |date=2008-03-27 }} Muslim Media Network 2008-03-24 Alirita en 2009-07-14.</ref>). Tamen, datumoj disponigitaj de la Internacia Demografia Centro de la Ŝtata Universitato de San Diego raportis ke Ĉinio eble havas 65.3 milionojn da islamanoj<ref>[http://www.usnews.com/usnews/graphics/religion/islams_global_reach.htm Secrets of Islam], U.S. News & World Report. Informaro havigita fare de la International Population Center, Department of Geography, San Diego State University.</ref>. Islamo estas la dua plej granda religio post kristanismo en multaj eŭropaj landoj<ref>Vidu:
* Esposito (2004) pp.2, 43
* {{Cite book | title=Islamic World | encyclopedia=Encyclopaedia Britannica Online | accessdate=2007-05-02}}
* [http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080615140203/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html |date=2008-06-15 }} Adherents.com Alirita en 2007-01-09.
* {{Cite news | title=Muslims in Europe: Country guide | url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4385768.stm | publisher=BBC | work=BBC News | date=2005-12-23 | accessdate=2006-09-28 }}
* [http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=293 Religion In Britain] Office for National Statistics, National Statistics, 2003-02-13 Alirita en 2006-08-27.</ref>, kaj malrapide atingas tiun statuson en Ameriko, kun inter 2 454 000, laŭ Pew Forum, kaj ĉirkaŭ 7 milionoj, laŭ la Konsilio de la Amerik-Islamaj Rilatoj, en Usono.<ref name="mgmpPRC"/><ref>[http://www.cair.com/Portals/0/pdf/The_Mosque_in_America_A_National_Portrait.pdf The Mosque in America: A National Portrait] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100617160628/http://www.cair.com/Portals/0/pdf/The_Mosque_in_America_A_National_Portrait.pdf |date=2010-06-17 }} Council on American-Islamic Relations (CAIR). 26a de aprilo, 2001. Alirita en 2010-08-01.</ref>

== Sanktaj lokoj de islamo ==
[[Dosiero:Kaaba at night.jpg|eta|La [[Kaabo]], en [[Mekko]], [[Sauda Arabio]], estas la centro de Islamo.]]
[[Dosiero:Mescidi nebevi.JPG|eta|Tombo de Mohamedo en Medino.]]
[[Dosiero:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 2010-09-21 06-38-12.JPG|eta|260ra|La [[Moskeo Al-Aksa]] en Jerusalemo, estas la tria plej sankta por islamanoj.]]
Multaj lokoj estas konsiderataj sanktaj en islamo, inter ili tri estas aparte gravaj:
* [[Mekao]] estas la plej sankta ejo por islamanoj, ĉar ĝi estis la naskiĝloko de la [[profeto]] [[Mohamedo]]. La [[Kaabo]] en Mekao estas la centra sanktejo de Islamo, kiu difinas la direkton al kiu preĝi, la ''[[kiblo]]n''.
* [[Medino]], urbo norde de Mekao, estas la dua plej grava sanktejo. En tiu loko islamo spertis unuan politikan venkon.
* [[Jerusalemo]] estas laŭ islama tradicio la loko, kiu antaŭe indikis ''[[kiblo]]n'', la preĝdirekton. Ĝi estas la loko, kiun la islamanoj difinis kiel la geografian pozicion de la [[moskeo Al-Aksa]] menciita en la [[Korano]], [[surao]] 17, pri la ''Nokta vojaĝo de la profeto Mohamedo''.
* [[Kerbela]] kaj [[Kufa]] estas sanktaj urboj por [[ŝijaismo|ŝijaoj]] kaj [[alevoj]], al kiuj oni pilgrimas ĉiujare.

Aldone ekzistas granda nombro de [[pilgrimejo]]j diverse gravaj. Plej ofte temas pri tombejoj, ekzemple de la kunuloj de Mohamedo aŭ de [[sufiismo|sufiaj]] [[sanktulo]]j.

La plej grandan nombron de sanktejoj konas la [[pakistano|pakistana]] [[sufiismo]] kaj la nordafrika popolislamo. Krom la unuaj tri sanktaj urboj la statuso de ''«sanktaj»'' urboj, kiel ankaŭ la honorigo de sanktuloj estas tre diskutata temo en islamo.

Jerusalemo estas aparta okazo en la listo de sanktaj urboj, ĉar el la Korano ne eblas tion historie pruvi.
Malgraŭ tio temas por islamanoj pri kreda vero, kio praktike efikas kiel «historia vero».

== Islamaj filozofoj ==
=== Historiaj ===
* [[al-Kindi]] (ĉ. [[801]] — ĉirkaŭ [[870]]), la unua ĉefa [[filozofo]] de [[falsafismo]], [[Bagdado]].
* [[al-Ghannouchi]], araba pensinto kiu fondis la Renesancan Partion ([[arabe]], Hizb al-Nahda) en [[Tunizio]].
* [[Aviceno]] (ĉ. [[980]] — [[1037]]), [[Persio|persa]] [[falsafismo|islama filozofo]] kaj [[kuracisto]], sed ankaŭ [[astronomo]], [[fizikisto]], fakulo pri islamo kaj la [[Korano]], [[kemiisto]], [[matematikisto]], [[poeto]], [[psikologo]], [[sciencisto]], ...
* [[ibn-Ĥaldun]] ([[1332]] — [[1406]]), araba [[historiisto]] kaj [[politikisto]] el [[Kairo]].
* [[ibn-Ruŝd]] ([[1126]] — [[1198]]), [[Andaluso|andalusa]] [[filozofo]], [[kuracisto]] kaj [[mistikulo]].
* [[Sohraŭardi]] ([[1155]] — [[1191]]), [[mistikulo]], [[filozofo]] kaj [[asketo]], nomita «la [[Platono]] de [[Irano]]».
* [[Ĝalal-ed-din Mohammad Rumi]] ([[1207]] — [[1273]]), [[juristo]], [[teologo]], [[poeto]] kaj [[sufiismo|sufiisma]] mistikulo, unu el la plej gravaj poetoj de la [[persa lingvo]].

=== Modernaj ===
* [[Ali Ŝariati]] ([[1933]] — [[1977]]), [[irano|irana]] pensisto kaj [[sociologio]]-docento, kiu grande influis la modernan iranan junularon.
* [[Qutb]] ([[1906]] — [[1966]]), [[egiptio|egipta]] pensinto, kiu grave influis la [[fundamentalismo]]n de [[sunaismo]].

== Kulturo ==
{{Ĉefartikolo|Islama arkitekturo|Islama arto|Islama kulturo}}
{{Ĉefartikolo|Islama mitologio}}
{{Islama kulturo}}
[[Dosiero:Agra Itimad-ud-Daula 3.jpg|eta|220ra|maldekstra|Montro de arkitekturo en Agra, Barato.]]
[[Dosiero:Great Mosque of Djenné 1.jpg|eta|maldekstra|220ra|Adoba moskeo en [[Malio]].]]
[[Dosiero:Niujie Mosques02.jpg|eta|maldekstra|220ra|Moskeo [[Niujie]] — tipa montro de la ĉina influo al la islama arkitekturo.]]
[[Dosiero:Palacio del Pórtico.jpg|maldekstra|eta|Portiko kaj korto de [[Alhambro]], Hispanio.]]
Islama kulturo ĝenerale inkluzivas ĉiujn praktikojn kaj tendencojn kiuj evoluis ĉirkaŭ tiu religio, inkluzive de koranaĵoj kiel preĝoj kaj nekoranaĵoj ene de la vasta islama mondo. Pro tio la islama kulturo estas sufiĉe ampleksa. Ĝi estas ne nur araba, sed havas diversetnajn radikojn. Ĝi ricevis influon ne nur de lokaj kulturoj, sed ankaŭ heredis de la [[Bizanca Imperio]] kaj aliaj regionoj. Ĝi estis farita de homoj (ne nepre islamanoj), kiuj vivis ene de la teritorio de islamaj socioj. La kulturo de Islamo inkluzivas la [[Islama arkitekturo|arkitekturon]], [[kaligrafio]]n, [[pentrarto]]n, [[literaturo]]n, [[teatro]]n, [[kinarto]]n, kaj [[ceramikarto]]n, inter aliaj.

=== Arkitekturo ===
Eble la plej grava esprimo de islama arto estas arkitekturo, precipe la [[moskeo]]j, [[tombo]]j, [[palaco]]j kaj [[fortikaĵo]]j<ref name="Cop149">Copplestone, p. 149</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1158658332974&pagename=Zone-English-ArtCulture%2FACELayout |titolo=A Tour of Architecture in Islamic Cities |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20070317015153/http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1158658332974&pagename=Zone-English-ArtCulture%2FACELayout |arkivdato=2007-03-17 }}</ref>. Pere de la konstruaĵoj, montreblas la efiko de ŝanĝiĝantaj kulturoj ene de islama civilizo. La nordafrika kaj hispana islamaj arkitekturoj, ekzemple, havas romiajn kaj bizancajn elementojn, kio videblas en la [[Granda Moskeo de Kajruano]] kiu havas marmoron kaj porfirokolonojn de romiaj kaj bizancaj konstruaĵoj, en la palaco [[Alhambro]] de [[Granado]], aŭ en [[moskeo-Katedralo de Kordovo|Granda Moskeo de Kordovo]].<ref>[http://www.green-man-of-cercles.org/articles/the_development_of_the_horseshoe_arch_in_christian_spain.pdf]{{404|date=August 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref><ref>The Church of the Holy Sepulchre, Martin Biddle‏. p. 68</ref>

Islama arkitekturo povas esti identigita pere de la sekvaj dezajnelementoj, kiuj estas hereditaj de la unua moskeo konstruita de Mohamedo en Medino, same kiel de aliaj antaŭislamaj konstruaĵoj aŭ de kristanaj [[preĝejo]]j kaj [[sinagogo]]j.<ref>Gruber, World of Art.</ref>

* Grandaj [[korto]]j ofte kunfanditaj kun centra preĝohalo. Origine karakterizaĵo de la [[Moskeo de la Profeto]].<ref name="kairouan mosque">[http://books.google.fr/books?id=IaM9AAAAIAAJ&pg=PA104&dq=oleg+grabar+kairouan+mosque&cd=3#v=onepage&q=oleg%20grabar%20kairouan%20mosque&f=false John Stothoff Badeau kaj John Richard Hayes, ''The Genius of Arab civilization: source of Renaissance''. Taylor & Francis. 1983. p. 104]</ref>
* [[Minareto]]j aŭ turoj (kiuj estis originale uzataj kiel torĉ-gardoturoj ekzemple en la [[Moskeo de la Umajadoj|Granda Moskeo de Damasko]]. Tial la derivaĵo de la araba vorto ''Nur'', "lumo". La plej malnova konstanta minareto en la mondo estas la minareto de la [[Granda Moskeo de Kajruano]] (en Tunizio), starigita inter la 8-a kaj 9-a jarcentoj. Ĝi estas majesta kvadrata turo konsistanta el tri supermetitaj partoj de laŭpaŝa grandeco kaj dekoro.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=399&lang=en |titolo=Great Mosque of Kairouan (Qantara mediterranean heritage) |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20150209081557/http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=399&lang=en |arkivdato=2015-02-09 }}</ref>
* [[Mihrabo]] aŭ niĉo sur interna muro indikanta la direkton al Mekko. Ĝi eble devenas de antaŭa uzado de niĉoj por la fiksado de la [[Torao]] kaj volvolibroj en judaj [[sinagogo]]j aŭ Mehrab (perse: مِهراب) de la persa mitraa kulturo aŭ la [[Koptoj|koptaj]] preĝejoj.<ref>Tonna (1990), pp. 182-197</ref>
* Kupoloj (la plej frua islama uzo de [[kupolo]] estis en la 8-a jarcento en moskeo de Medino).
* Uzo de [[Ivano]]j en malsamaj sekcioj.<ref>Grabar, O. (2006) p. 87</ref><ref>Ettinghausen (2003), p. 87</ref>
* Uzo de geometriaj formoj kaj ripetata arto (arabesko)<ref name="B-I">"Islam", ''The New Encyclopædia Britannica'' (2005)</ref>.
* Uzo de dekoracia araba kaligrafio.<ref>Hillenbrand, p. 100.</ref>.
* Uzo de [[simetrio]].
* Lavfontanoj.<ref>[http://books.google.com/books?id=yJPlCpzOY_QC&pg=PA281 Societies, Networks, and Transitions: A Global History: To 1500, Craig A. Lockard‏. pp. 281-82]</ref>
* Uzo de brila koloraro.<ref>[http://books.google.fr/books?id=INsmT6zjAl8C&pg=PA72&dq=aqmar+mosque+1125&hl=en&sa=X&ei=zbfpTvpbkbSEB8z0gbYI&ved=0CC0Q6AEwAA#v=onepage&q=aqmar%20mosque%201125&f=false Doris Behrens-Abouseif (1992), ''Islamic Architecture in Cairo: An Introduction'', BRILL, p. 72]</ref><ref>[http://www.iranreview.org/content/view/2280/51/]{{404|date=August 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>
* Fokusiĝo je interna spaco de konstruaĵo prefere ol la ekstero.<ref>Jonathan M. Bloom kaj Sheila Blair (2009), ''The Grove encyclopedia of Islamic art and architecture, Vol II'', Oxford University Press, p. 152</ref>.

==== Oftaj interpretoj pri islama arkitekturo ====
* La koncepto pri la senfina potenco de Dio estas substrekita per dezajnoj kun ripetataj temoj kiuj aludas al senfineco<ref>[http://books.google.fr/books?id=HHyVh29gy4QC&pg=PA29&dq=Fatehpur+Sikri+akbar&hl=fr&ei=M13aTojEKMLKhAf-84nVDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CF4Q6AEwCQ#v=onepage&q=Fatehpur%20Sikri%20akbar&f=false John F. Richards (1996), ''The Mughal Empire'', Cambridge University Press, p. 29]</ref>.
* Homaj kaj bestaj formoj estas malofte prezentitaj en dekoracia arto, ĉar ili estas unikaĵoj en la laboro de Alaho. Foliaro estas ofta ĉeftemo, sed tipe stiligita aŭ simpligita.
* [[Kaligrafio]] estas utiligita por plifortigi impreson de la interno de konstruaĵo per disponigado de citaĵoj de la [[Korano]].<ref>{{cite news|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198504/muslims.in.china-the.mosques.htm|accessdate=2006-04-08|last=Cowen|first=Jill S.|date=Julio/Aŭgusto 1985|pages=30–35|publisher=Saudi Aramco World|title=Muslims in China: The Mosque}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20060322154300/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198504/muslims.in.china-the.mosques.htm |date=2006-03-22 }}</ref>
* Islama arkitekturo estis nomita la «arkitekturo de la vualo» ĉar la beleco kuŝas en la internaj spacoj (kortoj kaj ĉambroj) ekster kiuj ne estas videbla ekde la stratovido.<ref>Historical Society of Ghana. Transactions of the Historical Society of Ghana, The Society, 1957, pp 81</ref>
* Uzo de imponaj formoj kiel ekzemple grandaj [[kupolo]]j, altegaj [[minareto]]j, kaj larĝaj [[korto]]j estas intencitaj peri potencon<ref>Saudi Aramco World, Julio/Aŭgusto 1985, p. 3035</ref>.

=== Kalendaro ===
[[Dosiero:Lunar eclipse al-Biruni.jpg|220ra|eta|Ilustraĵo el astronomia verko de [[al-Biruni]], klariganta la malsamajn [[luna fazo|lunfazojn]].]]
Por la komenco de la islama epoko estis elektita la okazintaĵo konata kiel ''[[Heĝiro]]'' en 622 p.K., kiu estis grava turnopunkto en la vivo de Mohamedo kaj de la primitiva islama komunumo<ref>El ilustrita manuskripto de la verko de Al-Biruni de la 11a jarcento ''Vestiges of the Past'' (Bibliothèque Nationale, Paris, Arabe 1489 fol. 5v. (Bibliothèque Nationale on-line catalog [http://mandragore.bnf.fr/jsp/rechercheExperte.jsp''Mandragore''] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090228053741/http://mandragore.bnf.fr/jsp/rechercheExperte.jsp |date=2009-02-28 }})). Vidu ankaŭ: Robert Hillenbrand, "Images of Muhammad in al-Bīrūnī's Chronology of Ancient Nations", en: R. Hillenbrand (eld.), ''Persian Painting from the Mongols to the Qajars: Studies in Honour of Basil W. Robinson'' (Londen/New York: I.B. Tauris Publishers, 2000), pp. 129-146.</ref>. La jaro 1 A.H. ([[latine]] Anno Hegirae) en la [[islama kalendaro]] estis laŭdire deklarita de la [[Umar ibn al-Ĥattab|Kalifo Umar]]. Ĝi estas luna kalendaro kaj la tagoj daŭras de [[sunsubiro]] al sunsubiro<ref>Sherrard Beaumont Burnaby, [http://www.archive.org/details/elementsofjewish00burnuoft ''Elements of the Jewish and Muhammadan calendars''] (1901) pp. 373-5, 382-4.</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://emr.cs.iit.edu/home/reingold/calendar-book/Calendrica.html |titolo=''Calendrica'' |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20050216102054/http://emr.cs.iit.edu/home/reingold/calendar-book/Calendrica.html |arkivdato=2005-02-16 }}</ref>. Islamaj festotagoj okazas en fiksaj datoj de la luna kalendaro<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.mlivo.com/translations/Hilali%20Khan.htm |titolo=Interpretation of the Meaning of The Noble Quran, Tradukita en anglan fare de Dro. Muhammad Taqi-ud-Din Al-Hilali Ph.D. & Dr. Muhammad Muhsin Khan |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100127132751/http://www.mlivo.com/translations/Hilali%20Khan.htm |arkivdato=2010-01-27 }}</ref>, kiuj ne ĉiam koincidas kun la [[gregoria kalendaro]]<ref>[[al-Biruni]], [http://books.google.com/books?id=kUpmAAAAMAAJ&pg=PA327 ''The chronology of ancient nations''], tr. C. Edward Sachau (1000/1879) 327.</ref>. La plej gravaj islamaj festivaloj estas [[Eid ul-Fitr]] ([[arabe]]: عيد الفطر) je la 1-a de Ŝaŭŭal, markante la finon de la fastmonato [[Ramadano]], kaj [[Eid ul-Adha]] (arabe: عيد الأضحى) je la 10-a de [[Dhu al-hiĝĝah]], koincidante kun la pilgrimado al [[Mekko]].<ref>A. Moberg, "NASI'", ''The Encyclopaedia of Islam'' VII:977.</ref><ref>A. Moberg, "[http://books.google.com/books?id=9JQ3AAAAIAAJ&printsec=frontcover#PPA856,M1 NASI']", ''E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam''</ref>

=== Festotagoj ===
[[Dosiero:Eidulfitr meal.jpg|eta|maldekstra|220ra|[[Eid ul-Fitr]] en [[Malajzio]]]]
Ekzistas du ĉefaj festotagoj en Islamo, [[Eid ul-Fitr]] kaj [[Eid ul-Adha]]. La maniero kiel festotagoj estas celebritaj aŭ agnoskitaj povas varii laŭ la kulturoj aŭ la diversaj branĉoj de Islamo, [[sunaismo]] kaj [[ŝijaismo]]<ref>Ahmad ibn Hanbal, Musnad, vol. 4, 141–142, (no. 13210).</ref>. Islamaj festotagoj ĝenerale sekvas la lunan kalendaron<ref>[http://www.islamicfinder.org/articles/article.php?id=405&lang Articles and FAQs about Islam, Muslims]</ref>. La islama kalendaro havas 10 monatojn kaj 400 tagojn. La [[luna kalendaro]] de sunaistoj kaj ŝijaistoj ne ĉiam koincidas<ref name=types>[http://www.islam.com/salat/typesofprayers.htm#Wajib Islam.com – Types of Prayers]</ref>: foje ŝijaisma festo kaj la sama sunaisma festo okazas en du malsamaj tagoj<ref>{{Cite book|last=Ghamidi|first=Javed Ahmad|title=Mizan: A Comprehensive Introduction to Islam|publisher=Al-Mawrid|location=Lahore}}</ref>, kutime du sinsekvaj. Islamaj datoj estas bazitaj sur luna kalendaro, sed en pluraj landoj proksimaj al Okcidento, civilaj datoj kutime uzas la [[gregoria kalendaro|gregorian kalendaron]]<ref>[http://www.inter-islam.org/Actions/eidshawwal.htm Eid ul Fitr and the six supplementary fasts of Shawwal]</ref><ref>Al-Bukhari, Al-Jami‘ al-sahih, 153, (no. 952)</ref>.

=== Vestado ===
[[Dosiero:Dishdasha.jpg|eta|220ra|Diversnaciaj viroj portantaj la [[Taŭbo]]n en Salalah, [[Omano]].]]
Islamanoj uzas la vestaĵojn laŭ du kuntekstoj<ref>Reformatorisch dagblad: ''[http://www.reformatorischdagblad.nl/artikel/1283448/Brussel+tegen+boerkaverbod.html Brussel tegen boerkaverbod]'', 30a de novembro 2006.</ref>: ĉiutaga vestado hejma kaj eksterhejma, kaj vestado postulita por specife religiaj kuntekstoj. Korano parolas pri modesteco en la inaj vestaĵoj kaj faras neklarajn aludojn al ia kaŝado de la ina beleco. Tamen, ekzistas multaj malsamaj interpretoj pri tiu «modesteco» postulata. La plejmulto konsentas pri la ŝirmado de korpo ekde la [[umbiliko]] ĝis la [[genuo]]j por viroj<ref>Guardian: [http://politics.guardian.co.uk/gla/story/0,,1952628,00.html Livingstone decries vilification of Islam], 20a de novembro, 2006.</ref> kaj de la kapo ĝis la piedfingroj por virinoj krom la manoj kaj la vizaĝo aŭ okuloj (tio dependas de la islama skolo). Malgraŭ tio, en kelkaj islamaj socioj, pluraj virinoj ne kovras siajn kapojn per [[vualo]]. Ekzemplo estas [[Turkio]], laika ŝtato kun granda plimulta islama loĝantaro<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/6058672.stm Blair's concerns over face veils] [[BBC News Online]]. 17a de oktobro, 2006.</ref><ref>Ipsos MORI [http://www.ipsos-mori.com/polls/2006/itv.shtml Muslim Women Wearing Veils].</ref>.

== Arto ==
=== Literaturo ===
[[Dosiero:Natavan.jpg|eta|maldekstra|200ra|[[Ĥurŝidbanu Natavan]] estis filino de Mehdi Gulu-ĥano, lasta reganto de la [[Karabaĥa ĥanato]] (1748–1822), ŝi estas konsiderata unu el la plej bonaj poetinoj de [[Azerbajĝano]].]]
Islama literaturo estas ampleksa aro da verkoj kun islamaj instruoj, doktrinoj, dogmoj, predikoj aŭ simple kun islama fono, verkitaj en ajna lingvo<ref name="arabianNights">John Grant kaj John Clute, ''The Encyclopedia of Fantasy'', "rabian fantasy", p. 51 ISBN 0-312-19869-8</ref>.
La plej konata fikcio de la islama mondo estis la libro [[Mil kaj Unu Noktoj]], kiu estis kompilo de multaj pli fruaj popolaj fabeloj rakontitaj de la persa reĝino [[Ŝehrazad]]. La [[epopeo]] prenis formon en la [[10-a jarcento]] kaj atingis la finan staton en la [[14-a jarcento]]. La nombro kaj speco de rakontoj variis de unu manuskripto al alia. Ĉiuj arabaj fantaziaj rakontoj ofte estis nomataj «1001 noktoj» en traduko al aliaj lingvoj, nekonsiderante ĉu ili aperis en tiu verko, kaj kelkaj rakontoj estas konataj en [[Eŭropo]] kiel «1001 noktoj» malgraŭ ke ili tute ekzistas en neniu araba manuskripto.

Tiu epopeo estis influa en la [[Okcidento]] ĉar ĝi estis tradukita en la [[18-a jarcento]], unuafoje de [[Antoine Galland]]<ref>[[L. Sprague de Camp]], ''Literary Swordsmen and Sorcerers: The Makers of Heroic Fantasy'', p 10 ISBN 0-87054-076-9</ref>. Multaj imitaĵoj aperis, precipe en [[Francio]]<ref name="arabianNights2">John Grant kaj John Clute, ''The Encyclopedia of Fantasy'', "rabian fantasy", p 52 ISBN 0 Fantasta mondo havas malmultan aŭ nenian konekton al veraj epokoj kaj lokoj. Nombraj elementoj el la araba kaj persa mitologioj estas nune oftaj en moderna fantasto, kiel geniuloj, bahamutoj, magiaj tapiŝoj, magiaj lampoj ktp. Kiam [[L. Frank Baum]] decidis verki modernan ferakonton kiu forigu stereotipajn elementojn, li inkludis la genion kaj la nanon kaj la feon kiel stereotipoj forigontaj.</ref><ref>James Thurber, "The Wizard of Chitenango", p 64 ''Fantasists on Fantasy'' eldonita de Robert H. Boyer kaj Kenneth J. Zahorski, ISBN 0-380-86553-X</ref>.

La [[Ŝahnameo]] de [[Abol-Gasem Ferdousio]], popola eposo de [[Irano]], estas mita kaj heroa rakontado de la [[Persa Imperio]]. [[Amir Arsalan]] ankaŭ estis populara mita persa rakonto, kiu influis kelkajn modernajn verkojn de fantazia fikcio, kiel ekzemple La [[Heroa legendo de Arslan]].

Fama ekzemplo de araba kaj persa poezio pri amo kaj enamiĝo estas [[Lejla kaj Maĵnun]], devenanta de la [[umajadoj|umajada]] epoko en la [[7-a jarcento]]. Ĝi estas tragedia rakonto pri pasia amo same kiel la pli malfrua ''[[Romeo kaj Julieto]]'', kaj, laŭ kelkaj esploristoj, estis la fontinspiro por tiu okcidenta versio de Lejla kaj Maĵnun<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.shirazbooks.com/ebook1.html |titolo=NIZAMI: LAYLA AND MAJNUN - Anglalingva versio de Paul Smith |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20071106045551/http://www.shirazbooks.com/ebook1.html |arkivdato=2007-11-06 }}</ref>.

[[Ibn Tufail]] kaj [[Ibn al-Nafis]] estis pioniroj de la filozofia romano. Ibn Tufail skribis la unuan fikcian araban romanon [[La aŭtodidakta filozofo]] kiel respondon al la ''[[La Nekohereco de la Filozofoj]]'' de [[Algazelo]], kaj tiam Ibn al-Nafis ankaŭ verkis novan fikcian aŭtodidaktan teologion kiel respondon al tiu de Ibn Tufail. Ambaŭ rakontoj havis protagonistojn kiuj estis aŭtodidaktaj sovaĝaj infanoj vivantaj en soleco sur dezertinsulo. Ĝi estas konsiderata la unua sciencfikcia verko.<ref>Dro. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", ''Symposium on Ibn al-Nafis'', Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (cf. [http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html Ibn al-Nafis As a Philosopher] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080206072116/http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html |date=2008-02-06 }}, ''Encyclopedia of Islamic World'').</ref><ref>Nahyan A. G. Famy astronomo, kosmologo kaj geologo konata siatempe. Lia ĉefa celo malantaŭ tiu scienc-fikcia verko estis klarigi la islamajn religiajn instruojn en termino de scienco kaj filozofio pere de la uzado de fikcio.</ref><ref name=Roubi>Dro. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", ''Symposium on Ibn al Nafis'', Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (cf. [http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html Ibnul-Nafees As a Philosopher] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080206072116/http://www.islamset.com/isc/nafis/drroubi.html |date=2008-02-06 }}, ''Encyclopedia of Islamic World'').</ref>
[[Dosiero:ManuscriptAbbasid.jpg|eta|220ra|Manuskripto de [[Mil kaj Unu Noktoj]].]]

Latina tradukado de la laboro de Ibn Tufail, ''La aŭtodidakta filozofo'', unue aperis en [[1671]], preparita de [[Edward Pococke]] la Juna, sekvita de angla traduko de [[Simon Ockley]] en [[1708]], same kiel germanaj kaj nederlandaj tradukoj. Tiuj tradukoj poste inspiris [[Daniel Defoe]] por verki [[Robinsono Kruso]], konsiderata la debuta romano en la angla<ref>Nawal Muhammad Hassan (1980), ''Hayy bin Yaqzan and Robinson Crusoe: A study of an early Arabic impact on English literature'', Al-Rashid House for Publication.</ref><ref>Cyril Glasse (2001), ''New Encyclopedia of Islam'', p. 202, Rowman Altamira, ISBN 0-7591-0190-6.</ref><ref name=Amber>Amber Haque (2004), "Psychology from Islamic Perspective: Contributions of Early Muslim Scholars and Challenges to Contemporary Muslim Psychologists", ''Journal of Religion and Health'' '''43''' (4): 357–377 [369].</ref><ref name=Wainwright>Martin Wainwright, [http://books.guardian.co.uk/review/story/0,12084,918454,00.html Desert island scripts], ''[[The Guardian]]'', 22a de marto 2003.</ref>. ''La aŭtodidakta filozofo'' ankaŭ inspiris [[Robert Boyle]] verki sian filozofian romanon, kies intrigo disvolviĝas sur insulo, ''La Aspiranta Naturalisto''<ref name="Toomer-222">G. J. Toomer (1996), ''Eastern Wisedome and Learning: The Study of Arabic in Seventeenth-Century England'', p. 222, [[Oxford University Press]], ISBN 0-19-820291-1.</ref>. La rakonto ankaŭ anticipis la [[Emile, aŭ Pri la Eduko]] de [[Rousseau]], kaj estas ankaŭ simila al la rakonto pri [[Moŭgli]] en la [[La libroj de ĝangaloj]] de [[Rudyard Kipling]] same kiel la rakonto pri [[Tarzan]], en kiu bebo estas forlasita en la ĝangalo sed adoptita de patrino lupo<ref>[http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=808 Latinized Names of Muslim Scholars], FSTC.</ref>.

[[Dante Alighieri]] estas la verkisto de [[La Dia Komedio]], konsiderata la plej bonega verko de la [[itala literaturo]]<ref name="Heullant">I. Heullant-Donat kaj M.-A. Polo de Beaulieu, "Histoire d'une traduction," en ''Le Livre de l'échelle de Mahomet'', Latinlingva eldono kaj franca traduko fare de Gisèle Besson kaj Michèle Brossard-Dandré, Collection ''Lettres Gothiques'', Le Livre de Poche, 1991, p. 22 kun noto 37.</ref>. Tamen, ĝi rekte aŭ nerekte prenis multajn ecojn pri transtombaj epizodoj el la arabaj verkoj pri islama [[eskatologio]]: la [[Hadito]] kaj la [[Kitab al-Miraj]] (tradukita en la [[latina]]n en [[1264]] kiel ''Liber Scale Machometi'', «La Libro de la Ĉieliro de Mohamedo») koncerne la ĉieliron de [[Mohamedo]] al Ĉielo, kaj spiritaj verkoj de [[Ibn Arabi]]. La [[maŭroj]] ankaŭ havis videblan influon en la verkoj de [[George Peele]] kaj de [[William Shakespeare]]. Kelkaj el iliaj verkoj havis maŭrajn [[rolulo]]jn, kiel ekzemple "La batalo de Alkazaro" de Peele kaj "[[La venecia komercisto]]" de Shakespeare, [[Tito Androniko]], kaj [[Othello]], kiuj havis maŭran Otelon kiel ĉefrolulon. Tiuj verkoj laŭdire estis inspiritaj de pluraj maŭraj delegacioj de [[Maroko]] ĝis elizabeta Anglio ĉe la komenco de la [[17-a jarcento]]<ref>Professor Nabil Matar (Aprilo 2004), ''Shakespeare and the Elizabethan Stage Moor'', Sam Wanamaker Fellowship Lecture, [[Globusteatro]] de Shakespeare (cf. Mayor of London (2006), [http://www.london.gov.uk/gla/publications/equalities/muslims-in-london.pdf Muslims in London] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080513165558/http://www.london.gov.uk/gla/publications/equalities/muslims-in-london.pdf |date=2008-05-13 }}, pp. 14–15, Greater London Authority)</ref>.

=== Teatro ===
En la scenaj artoj, la plej populara en la mezepoka islama mondo estis pupteatro (kiu inkluzivis [[gantpupo]]jn, [[ombroludo]]jn kaj [[marioneto]]jn) kaj vivaj sufer-teatraĵoj konataj kiel ''ta'ziia'', kie aktoroj reprezentas epizodojn de la [[historio de Islamo]]. Speciale, la verkoj de la ŝijaistoj rakontas pri la martireco de la filoj de [[Ali ibn Abi Talib]], [[Hasan ibn Ali]] kaj [[Ĥusejn ibn Ali]]. Vivaj sekularaj ludoj konataj kiel ''aĥraja'', estis registritaj en mezepoka literaturo, kvankam ili estis malpli oftaj ol maskerado kaj la teatro ta'zieh.<ref>{{citation|last=Moreh|first=Shmuel|contribution=Live Theatre in Medieval Islam|title=Studies in Islamic History and Civilization|editor-last=David Ayalon|editor-first=Moshe Sharon|publisher= Brill Publishers |year=1986|isbn=965264014X|pages=565–601}}</ref>.

[[Karagozo]], la turka ombroteatro multe influis la maskerad-teatron de la regiono. Supozeble ĝi venis el [[Ĉinio]] tra [[Barato]]<ref>Artikolo Saudi Aramco World 1999/John Feeney</ref>. Poste la [[mongoloj]] prenis ĝin de la [[ĉinoj]] kaj transdonis al la [[tjurkoj|tjurkaj popoloj]] de [[Centrazio]]. Tiel la arto de la ombroteatro estis alportita de la turkoj elmigrantaj de Centrazio al [[Anatolio]]. Aliaj akademiuloj asertas, ke ombroteatro venis al Anatolio en la [[16-a jarcento]] el [[Egiptio]]<ref>Tradition Folk The Site de Hayali Mustafa Mutlu</ref>.

En [[Irano]], la marionetoj estis konataj de pli ol mil jaroj, sed komence estis popularaj nur gantoj kaj ŝnuromarionetoj<ref>The History of Theatre in Iran: Willem Floor:ISBN 0-934211-29-9: Mage 2005</ref>. Aliaj ĝenroj de maskerado venis al la lando dum la regado de [[kaĝaroj]] (18-a ĝis la 19-a jarcentoj) kiel influoj de [[Turkio]]. Ĥeimeh Ŝab-Bazi estas persa tradicia pupspektaklo, prezentata en malgranda ĉambro fare de muzika prezentisto kaj rakontanto<ref>Mehr News Agency 7.7.07 [http://www.mehrnews]{{404|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>. Tiuj spektakloj ofte okazas laŭ rakontado en tradiciaj teejoj kaj kafejoj. La dialogo okazas inter la prezentisto kaj la [[marioneto]]j<ref>[http://www.iran-daily.com Iran Daily 1.3.06]</ref>.

=== Kaligrafio ===
[[Dosiero:Learning Arabic calligraphy.jpg|eta|220ra|righ|Araba kaligrafio.]]
Arabskriba kaligrafio, formale konata kiel araba belskribo, estas la arta praktiko de manskribo<ref>Muhammad Shafiq's [http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.3058 "Arabic Primer of Calligraphy"]. [[World Digital Library]] Yale University Library.</ref>, aŭ [[kaligrafio]], kaj pli amplekse pri librokreado, en la teritorioj kiuj kundividas islaman kulturan heredon<ref>[http://www.hajinoordeen.com/gallery.html "Gallery"] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20151031174137/http://www.hajinoordeen.com/gallery.html |date=2015-10-31 }}, ''Haji Noor Deen''.</ref>. Tiu arta ĝenro estas bazita sur la [[araba alfabeto]], kiu dum longa tempo estis uzata de ĉiuj islamanoj — sendepende de iliaj propraj lingvoj. Ili uzis ĝin por reprezenti Dion kies bildigon islamo malakceptas. [[Kaligrafio]] estas aparte ŝatata inter islamaj artoj ĉar ĝi estis la primitiva rimedo por la konservado de la [[Korano]]. Suspekto pri bilda arto kiel idoladoro kondukis al kaligrafio kaj abstraktaj bildigoj, iĝante grava formo de arta esprimo en islamaj kulturoj, precipe en religiaj kuntekstoj. Laboro de kaligrafiistoj estis kolektata kaj aprezata dum multaj jarcentoj<ref name = "bnf">[http://expositions.bnf.fr/parole/grand/134.htm BNF - Torah, Bible, Coran]. En franca.</ref>.

La araba, persa kaj turk-otomana kaligrafioj havas rilatojn kun la abstraktaj arabeskaĵoj sur la muroj kaj plafonoj de moskeoj same kiel sur paĝoj de libroj<ref name = "IslArch">[http://www.islamicarchitecture.org/art/images/calligraphy/islamic.calligraphy.birdtext.101.gif HudHud]. Ne funkcianta el junio 2009.</ref><ref name = "UCSC">[http://www.ucsc.edu/currents/01-02/art/islamic_bird.jpg Islamic Bird] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20060625045752/http://www.ucsc.edu/currents/01-02/art/islamic_bird.jpg |date=2006-06-25 }}, ''UC Santa Cruz Currents Online''.</ref>. Nuntempaj artistoj en la islama mondo uzas la heredaĵon de kaligrafio por fari kaligrafiajn surskribojn aŭ abstraktaĵojn en la verkaĵoj.

=== Pentrarto ===
{{Ĉefartikolo|Islama arto}}
Kvankam ekzistis [[tradicio]] de [[murpentraĵo]]j<ref>Gruber, throughout; vidu Welch, 95-97 por unu el la plej famoaj ekzemploj, klarigita sube.</ref>, precipe en la [[persoj|persia mondo]]<ref>En la terminaro de okcidenta [[ilustrita manuskripto]], "ilustrado" kutime aludas kaj al rakontaj scenoj kaj al dekoraciaj elementoj.</ref><ref>Gray (1930), 22-23</ref><ref>Gray (1930), 22-28; Welch, 35</ref>, la plej bone konservata kaj plej alte evoluinta formo de pentrarto en la islama mondo estas la [[miniaturo]] en bildigitaj (iluminitaj) manuskriptoj<ref>Gray (1930), 25-26, 44-50</ref><ref>Gray (1930), 25-26, 48-49, 64</ref>, aŭ poste kiel aparta paĝo por inkludo en albumo de miniaturoj kaj [[kaligrafio]]. La tradicio de la persa miniaturo estas grava verŝajne ekde la [[13-a jarcento]], forte influante la otomanajn miniaturojn de nuna [[Turkio]] kaj la [[mogoloj|mogolajn]] miniaturojn en [[Barato]]. Miniaturoj estis arto de la [[kortego]]j, kaj, ĉar ili ne estis viditaj de la ĝenerala publiko, limoj por la bildigo de la homa formo estis multe pli malmolaj kompare kun la ĝenerala pensmaniero pri hombildigoj, kaj efektive miniaturoj ofte enhavas grandan nombron da malgrandaj figuroj, kaj portretoj ekde la [[16-a jarcento]].

La plej grandaj kolektoj estis kutime klasikaĵoj de la persa poezio kiel ekzemple la eposa [[Ŝahnameo]], kvankam la mogoloj kaj otomanoj produktis manuskriptojn pri la okazintaĵoj de la lastatempa historio kun la membiografioj de la mogolaj imperiestroj, kaj turkoj bildigis armeajn kronikojn de la konkeroj. [[Portreto]]j de regantoj evoluis en la 16-a jarcento, kaj poste en Irano ili iĝis tre popularaj<ref>OAO (3, ii kaj aliloke)</ref><ref>Brend, 164-165</ref>.

Mogolaj portretoj, kutime profile, estas tre fajne realisme desegnitaj, dum la plej bonkvalitaj el tiaj portretoj estas la otomanaj<ref>OAO, Sims; Gray (1930), 74-81</ref>, forte stiligitaj. Albumo-miniaturoj tipe havis piknikoscenojn, portretojn de individuoj aŭ (en Hindio aparte) bestoj, aŭ idealigitajn junecajn gebelulojn. Ĉinaj influoj inkluzivis la fruan adopton de la vertikala formato natura al libro, kiu kondukis al la evoluo de tre singarde prezentita fono de monteta pejzaĝo aŭ palacaj konstruaĵoj kiuj etendiĝas al la ĉielo<ref>[http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/63.210.11 Metropolitan Museum of Art] "The Conference of the Birds": Paĝo el manuskripto de Mantiq al-Tayr (La birdolingvo) de Farid al-Din cAttar, [[Esfahano]] (63.210.11). En Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The [[Metropolitan Museum of Art]], 2000–.</ref><ref>Crill kaj Jarilwala, 50-51; [http://www.artfund.org/artwork/4691/princes-of-the-house-of-timur Art Fund] kun bildo. La pentraĵo uzas miniaturajn teknikojn sur kotono, kaj estas multe pli granda ol plej miniaturoj.</ref> .

<gallery>
File:Demotte Shahname 002.jpg|Sceno el la persa verko ''[[Ŝahnameo]]''", 1320
File:SchoolOfTabriz3.jpg|[[Tabrizo]], ĉirkaŭ 1370, '' Forkapto de [[Zal]] fare de [[Simurgo]]''
Image:Georgian prince by Reza Abbasi.jpg|''Princo Mohamed-Bejk de [[Kartvelio]]'' de [[Reza Abbasi]], 1620
Image:Kamal-ud-din Bihzad 001.jpg|«Konstruado de la fortikaĵo Ĥavarnak» de Behzad, [[Herat]] ĉirkaŭ 1494-1495, [[Timuridoj|Timurida epoko]].
</gallery>

=== Muziko ===
[[Dosiero:Aleppo-Music0Band.jpg|eta|220ra|Muzikistoj en [[Halepo]], 1915.]]
Islama muziko estas islama religia muziko, kantata aŭ ludata en publikaj servoj aŭ privataj kunvenoj. La tradicia kaj ĉefa centro de Islamo estas [[Arabio]] kaj la [[Proksima Oriento]], [[Nordafriko]] kaj [[Egiptio]], [[Irano]], [[Centrazio]], kaj pli norda [[Barato]] kaj [[Pakistano]]<ref>[http://www.islam-qa.com/index.php?ref=5011&ln=eng Ruling on so-called “Islamic” songs with musical instruments (Islam Question & Answer)]</ref>. Ĉar Islamo estas multkultura religio, la muzika esprimo de ties sekvantoj estas tre diversa kaj varia. La indiĝenaj muzikaj stiloj de tiuj areoj formis la religian muzikon kiun nuntempaj islamanoj ludas kaj ĝuas dum diversaj eventoj de la religia kaj socia vivo<ref>[[Sahih Buĥari]], 5590.</ref>.

La turkaj [[selĝukoj]], nomada tribo kiu konvertiĝis al Islamo, konkeris [[Anatolio]]n (nuna Turkio), kaj kreis la Otomanan Imperion, ankaŭ havis fortan influon en la islama muziko<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.submission.org/music.html |titolo=Music and Singing are NOT forbidden in Islam (Submission.org) |alirdato=2012-01-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110720021729/http://www.submission.org/music.html |arkivdato=2011-07-20 }}</ref>.

[[Afriko]] sude de [[Saharo]], [[Indonezio]], [[Malajzio]], kaj la sudo de la [[Filipinoj]] ankaŭ havas grandajn islamajn komunumojn, sed tiuj areoj havis malpli gravan influon ol aliaj tradicioj el islama kulturo<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?pagename=IslamOnline-English-Ask_Scholar%2FFatwaE%2FFatwaE&cid=1119503545728 |titolo=What Does Islam Say on Music? (Islam Online - Ask The Scholar)<!-- Bot generated title --> |alirdato=2021-08-13 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20061021205429/http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?pagename=IslamOnline-English-Ask_Scholar%2FFatwaE%2FFatwaE&cid=1119503545728 |arkivdato=2006-10-21 }}</ref>.

Ĉiuj tiuj regionoj estis ligitaj per [[komerco]] antaŭ la islama konkero en la 600-aj jaroj kaj poste, kaj verŝajne muzikaj stiloj travojaĝis la samajn itinerojn kune kun la komercaĵoj. Tamen, je manko de registraĵoj, eblas nur supozi pri la antaŭislama muziko de tiuj areoj. Islamo havis grandan influon sur muziko, kiam ĝi unuigis vastajn areojn sub la unuaj kalifoj, kiu faciligis komercadon inter malproksimaj teritorioj. Certe la sufiianoj, grupoj de islamaj mistikuloj, disvastigis sian muzikon ĉie.

=== Tapiŝarto ===
[[Dosiero:CarpetmakingAlgiers1899.jpg|maldekstra|220ra|eta|altdekstre|Tapiŝfabrikejo en [[Alĝero]], [[Alĝerio]], ĉirkaŭ 1899.]]
Eble neniu islama artaĵo estas pli bone konata ekster la islama mondo ol la [[tapiŝo]]j<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.kohanjournal.com/en/index.php?option=com_content&task=view&id=229&Itemid=54 |titolo=Kohanjournal.com |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110713163510/http://www.kohanjournal.com/en/index.php?option=com_content&task=view&id=229&Itemid=54 |arkivdato=2011-07-13 }}</ref><ref>[http://www.ft.com/cms/s/0/5a5c0444-1669-11df-bf44-00144feab49a.html?ftcamp=rss FT.com]</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.erug.com/learnrugs/learn_detail/make/lrn_make_iran.htm |titolo=Erug.com |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20060902125320/http://www.erug.com/learnrugs/learn_detail/make/lrn_make_iran.htm |arkivdato=2006-09-02 }}</ref>, pli ofte konataj kiel ''orientaj tapiŝoj''<ref>King kaj Sylvester, 27, 61-62, kiel "The Medici Mamluk Carpet"</ref>. Ilia ĉiuflankeco estas utiligita en ĉiutaga islama vivo, ekde planko-kovraĵoj ĝis arkitektura riĉigado, kiel kusenoj aŭ apogaĵoj ĉiaformaj kaj ĉiagrandaj, kaj kiel religiaj objektoj (ekzemple [[preĝtapiŝo]], kiu disponigus puran preĝlokon). Ili estis grava eksportaĵo al aliaj areoj ekde la fino de [[Mezepoko]], uzata por kovrado de ne nur plankoj, sed ankaŭ tabloj, por longa ĝeneraligita eŭropa praktiko kiu nun estas ofta nur en [[Nederlando]]. Tapiŝoteksado estas riĉa kaj profunde enradikiĝita tradicio en islamaj socioj, kaj la praktiko videblas en grandaj urbaj fabrikejoj same kiel en kamparaj komunumoj kaj nomadaj tendaroj. En pli fruaj periodoj, specialaj ejoj kaj atelieroj ekzistis rekte sub kortega patroneco<ref>Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson's History of Art, Prentice Hall; 2007, Upper Saddle, New Jersey. Seventh Edition, ISBN 0-13-193455-4 p. 298</ref>.

Tre fruaj islamaj tapiŝoj, antaŭ la 16-a jarcento, estas tre maloftaj. Tamen, ili konserviĝis en Okcidento, kaj orientaj tapiŝoj aperantaj en pentraĵoj de la [[Renesanco]] de [[Eŭropo]], kiam ili estis valoraj importaĵoj, estas grava fonto de informoj pri ili<ref>King kaj Sylvester: Spanish carpets: 11-12, 50-52; Balkans: 77 kaj ''passim''</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.presstv.com/Detail.aspx?id=74845&sectionid=351020102 |titolo=Presstv.com |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110501151536/http://www.presstv.com/Detail.aspx?id=74845&sectionid=351020102 |arkivdato=2011-05-01 }}</ref>. La plej naturaj kaj simplaj dezajnoj por tapiŝoteksisto konsistas el rektaj linioj kaj randoj, kaj la plej fruaj islamaj tapiŝoj pluvivintaj aŭ montritaj en pentraĵoj havas geometriajn dezajnojn, aŭ koncentriĝas pri tre stiligitaj bestoj<ref name="presstv.com">{{Citaĵo el la reto |url=http://www.presstv.com/detail.aspx?id=138668&sectionid=351020102 |titolo=Presstv.com |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100826114740/http://presstv.com/detail.aspx?id=138668&sectionid=351020102 |arkivdato=2010-08-26 }}</ref>.

=== Ceramikarto ===
[[Dosiero:Iran orientale o asia centrale, coppa, x sec 02.JPG|eta|Telero de la 10-a jc. el Orienta Persio aŭ Centrazio.]]
Islama arto havas tre rimarkindajn atingojn en ceramikarto, kaj en ceramiko kaj en kaheloj por muroj, kiuj en la foresto de murpentraĵoj estis altege estimataj en aliaj kulturoj. Frua ceramikarto ofte malhavis brilan surfacon, sed stan-opakigita vitrigo estis unu el la plej fruaj novaj teknologioj evoluigitaj fare de la islamaj ceramikistoj. La unuaj islamaj maldiafanaj [[glazuro]]j troveblas kiel blu-pentrita varo en [[Basra]], datante al ĉirkaŭ la [[8-a jarcento]]<ref>Mason (1995), p. 5</ref>. Alia signifa kontribuo estis la evoluo de ŝtonpasta ceramikaĵo, el la [[9-a jarcento]] en Irako. La unua industria komplekso por la produktado de [[vitro]] kaj ceramiko estis konstruita en Ar-Raqqah, [[Sirio]]<ref name=Henderson>{{Cite journal|first1=J.|last1=Henderson|first2=S. D.|last2=McLoughlin|first3=D. S.|last3=McPhail|year=2004|title=Radical changes in Islamic glass technology: evidence for conservatism and experimentation with new glass recipes from early and middle Islamic Raqqa, Syria|journal=Archaeometry|volume=46|issue=3|pages=439–68|doi=10.1111/j.1475-4754.2004.00167.x}}</ref>, en la [[8-a jarcento]].

Aliaj gravaj centroj de ceramikarto en la islama mondo inkluzivis [[Fustat]]on (de [[975]] al [[1075]]), [[Damasko]]n (de [[1100]] ĝis ĉirkaŭ [[1600]]) kaj [[Tabrizo]]n (de [[1470]] al [[1550]])<ref>Mason (1995), p. 7</ref>. Brilvaroj kun irizaj koloroj eble daŭrigis antaŭislamajn, romiajn kaj bizancajn teknikojn, sed estis aŭ inventitaj aŭ konsiderinde evoluigitaj sur ceramiko kaj vitro en [[Irano]] kaj Sirio ekde la [[9-a jarcento]]<ref>Vidu Rawson trae; Canby, 120-123, kaj vidu indekson; Jones & Mitchell, 206-211</ref>.

Islama ceramiko ofte estis influita de la ĉina ceramikarto, kies atingoj estis tre admiritaj kaj kopiitaj<ref>Savage, 175, sugestas, ke Persoj faris kelkajn eksperimentojn por produkti ĝin, kaj la plej frua [[porcelano]] de Eŭropo, nome la Medici porcelano, estis farita fine de la 16a jarcento, eble kun helpo de perso aŭ levanteniano en la teamo.</ref>. Tio aparte gravis en la periodoj post la mongolaj invadoj kaj tiuj de la [[timuridoj]]<ref>{{Cite book|title=Metalwork in Medieval Islamic Art|first=Eva|last=Baer|year=1983|publisher= State University of New York Press |isbn=0873956028|pages=58, 86, 143, 151, 176, 201, 226, 243, 292, 304}}</ref>. Teknikoj, formoj kaj dekoraciaj ĉeftemoj estis tute influitaj. Ĝis la frua moderna epoko, okcidentaj ceramikaĵoj havis tre malgrandan influon, sed islama ceramiko estis tre dezirata en [[Eŭropo]], kaj ofte kopiita. Ekzemplo de tio estas la albarelo, speco de majolika argila kruĉo originale dezajnita por enhavi la ungventojn de apotekistoj kaj por sekigi medikamentojn. La evoluo de tiu speco de apoteka vazo havis radikojn en la islama Mezoriento. Moriskaj ekzemploj estis eksportitaj al Italio, stimulante la plej fruajn italajn ekzemplojn de la [[15-a jarcento]] en [[Florenco]].

== Islamo kaj scienco ==
[[Dosiero:Ghotb2.jpg|eta|220ra|Mezepoka manuskripto de [[Kutbaldin al-Ŝirazi]], kiu bildigas modelon de [[planetario]].]]
Laŭ islama vidpunkto, [[scienco]], la studo de la [[naturo]], estas konsiderata kiel ligaĵo al la koncepto de [[Tawhid]] (la unueco de Dio)<ref>2. Toshihiko Izutsu (1964). God and Man in the Koran. Weltansckauung. Tokyo.</ref>, samkiel ĉiuj aliaj branĉoj de la scio<ref name="MuzaffarIqbal">Muzaffar Iqbal (2007). Science & Islam. Greenwood Press.</ref>. En Islamo, naturo ne estas rigardata kiel aparta unuo, sed prefere kiel integraĵo de la [[holismo|holisma]] perspektivo de Islamo pri [[Dio]], la [[homaro]], kaj la [[mondo]]. Tiu ligo implicas la sanktan aspekton en la serĉado de scienca sciaro fare de islamanoj, kaj la naturo mem estas konsiderata en la [[Korano]] kiel kompilo de signoj kondukantaj al Dio. Sub ĉi tiu kompreno, la scienco estis tolerita en islamaj civilizoj, specife ekde la 8-a ĝis la 16-a jarcentoj, antaŭ la kompleta finkoloniigo de la islama mondo<ref>3. Situating Arabic Science: Locality versus Essence (A.I. Sabra)</ref>.

Laŭ la plejmulto el historiistoj, la moderna scienca metodo estis iniciatita de islama sciencisto [[Alhazen]], kies kontribuoj similas al tiuj de [[Isaac Newton]]<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7810846.stm The 'first true scientist', quote="Ibn al-Haytham is regarded as the father of the modern scientific method."]</ref>. Alhazen helpis ŝanĝi la emfazon pri abstrakta teoriado al sistema kaj ripetata eksperimentado, sekvita de zorgema kritiko de regiono kaj inferencoj<ref>[http://www.ishim.net/ishimj/4/10.pdf Rosanna Gorini (2003). "Al-Haytham the Man of Experience. First Steps in the Science of Vision", International Society for the History of Islamic Medicine. Institute of Neurosciences, Laboratory of Psychobiology and Psychopharmacology, Romo, Italio. Citaĵo el artikolo: "According to the majority of the historians al-Haytham was the pioneer of the modern scientific method...and established experiments as the norm of the proof in the field. His investigations are based not on abstract theories, but on experimental evidences and his experiments were systematic and repeatable."]</ref>.
[[Dosiero:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|eta|180ra|maldekstra|Paĝo pri ''[[Algebro]]'' de [[Al-Ĥorezmi]].]]
[[Robert Briffault]], en sia verko ''La Kreado de Homaro'', asertas ke la ekzisto mem de scienco, laŭ ties kompreno en la moderna signifo, estis fiksita en la scienca pensaro kaj sciaro, kiu aperis en islamaj civilizoj dum tiu tempo<ref>Robert Briffault (1928). The Making of Humanity, p. 190-202. G. Allen & Unwin Ltd.</ref>.

Islamaj sciencistoj kaj akademiuloj poste evoluigis aron da vidpunktoj pri la loko de scienca lernado ene de la kunteksto de Islamo, sed neniu el ili estas universale akceptitaj<ref name="SeyyidHossein">Seyyid Hossein Nasr. “Islam and Modern Science”</ref>. Tamen, plejmulto el ili kredas, ke la akiro de scio kaj scienca esplorado ne estas en konflikto kun islama penso kaj religia kredo. La fizikisto [[Taner Edis]] argumentas, ke tio okazas ĉar kelkaj islamanoj legas laŭ metafora lingvaĵo la sanktajn librojn<ref name=TanerEdis>{{Citaĵo el la reto |url=http://castroller.com/podcasts/ReasonableDoubtsPodcast/1625411-rd09%20Islam,%20Science%20and%20Modernity%20Part%20One%20with%20Guest%20Taner%20Edis |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2012-01-14 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130523101850/http://castroller.com/podcasts/ReasonableDoubtsPodcast/1625411-rd09%20Islam,%20Science%20and%20Modernity%20Part%20One%20with%20Guest%20Taner%20Edis |arkivdato=2013-05-23 }}</ref>.

Laŭ multaj historiistoj, scienco en islama civilizo prosperis dum la [[Mezepoko]], sed komencis malkreski en iu momento inter la 14-a<ref>Islam de Alnoor Dhanani en ''Science and Religion'', 2002, p. 88</ref> ĝis 16-a jarcentoj<ref name=Hassan-Decline>Ahmad Y Hassan, [http://www.history-science-technology.com/Articles/articles%208.htm Factors Behind the Decline of Islamic Science After the Sixteenth Century]</ref>. Almenaŭ kelkaj akademiuloj kulpigas la «ascendon de klerika frakcio kiu frostigis tiun saman sciencon kaj velkigis ĝian progreson»<ref name="IslamicTechnology">''Islamic Technology: An Illustrated History'' de Ahmad Y. al-Hassan kaj Donald Hill, Cambridge University Press, 1986, p. 282</ref>. Kaŭzoj de tiu malkresko estis la konfliktoj kun regantaj interpretoj de Islamo kaj scienco. Post tio, oni okazigis la malkonstruon de la granda [[Observatorio de Istanbulo Taki al-Din]], komparebla laŭ teknika ekipaĵo kaj faka personaro kun famkonata samtempulo, la dana astronomo [[Tycho Brahe]]<ref>Aydin Sayili, The Observatory in Islam and its place in the General History of the Observatory (Ankara: 1960), p. 289 ff.</ref>.

Vidu ankaŭ artikolon [[Medicino en mezepoka islama mondo]].

== Neislamanoj sub Islamo ==
{{Ĉefartikolo|Islamigo}}
[[Dosiero:StMarkcoptic.jpg|280ra|eta|Kopta ikono pri [[sankta Marko|Sankta Marko la Evangeliisto]], la tradicia fondinto de la [[Kopta Eklezio]].]]
En landoj kie Islamo estas la religio de la ŝtato aŭ de la plimulto, la neislamaj civitanoj sub islama juro estas konsiderataj ''[[dhimmi]]'' ([[arabe]]: ذميّ) statuso per kiu ili rajtas praktiki sian religion, kondiĉigitaj de specifaj aferoj, kaj ĝui iom da komunuma aŭtonomeco. Pere de ĝi ili ricevas la garantion je persona protektado kaj sekureco de la posedaĵoj, kontraŭ pago de tributo kaj agnoskado de la islama regado<ref>Lewis (1984), pp. 10, 20</ref>. La impostoj laŭ la vidpunkto de la dhimmi-oj sub la islama regado, estas «konkreta daŭrigo de la impostoj pagitaj al pli fruaj reĝimoj»<ref name="Cahen">Cl. Cahen en Encyclopedia of Islam, Jizya article</ref> (sed nun malaltigitaj sub Islamo<ref>Lewis 1984 p. 18</ref><ref>Lewis (2002) p. 57</ref>) kaj laŭ la vidpunkto de la islama konkerinto estis materiala pruvo de la submetiĝo de la dhimmi-oj<ref name="Cahen"/><ref>Lewis (1987), p. 9, 27; Bat Ye'or (2002), p. 74</ref>. Diversaj restriktoj kaj laŭleĝaj limigoj estis metitaj sur la dhimmi-ojn, kiel ekzemple malpermesoj porti armilojn aŭ atesti en tribunaloj en okazoj implikantaj islamanojn.

{{Citaĵo|La ĉefa avantaĝo de la dhimmi-oj super islamanoj estis la garantio de ilia protekto sen la respondeco aktive okupiĝi pri tiu protekto mem.|<ref>{{Cite book|title=Jihad and the Islamic Law of War| year=2009.[http://www.rissc.jo/index.php/english-publications.html]}}</ref>}}

La Korano distingas inter la monoteisma popolo de la Libro ([[judoj]], [[kristanoj]], [[ŝebaanoj]] kaj aliaj), kaj politeistoj aŭ idoladorantoj en alia flanko. Ia speco de restriktoj ekzistas, en kiuj implikiĝas la monoteismaj popoloj, kiuj ne validas por politeistoj. Ekzemple, islamaj viroj povas geedziĝi kun kristana aŭ juda ino, sed ne kun politeisto. Tamen, islamaj virinoj, aliflanke ne povas geedziĝi kun ne-islamaj viroj<ref name="Friedmann 2003, p. 35">Friedmann (2003), p. 35</ref>.
[[Dosiero:Coptic monks.jpg|eta|maldekstra|Koptaj monaĥoj inter 1898 kaj 1914.]]
La ideo pri islama supereco estas klarigita en la formulaĵo: «Islamo estas majesta kaj nenio pli majesta super ĝi»<ref name="Friedmann 2003, p. 35"/>. Sekve, islamanoj ne rajtas lokigi sin en pozicio pli malsupra ol tiu de la anoj de aliaj religioj<ref>Friedmann (2003), p. 37</ref>. Laŭ tiu principo, islamaj virinoj ne povas geedzigi kun ne-islamaj viroj, ne-islamanoj ne heredas de siaj islamaj parencoj, kaj atestaĵo de ne-islamano estas neakceptebla kontraŭ islamano<ref name="Friedmann 2003, p. 35"/>.

[[Abrahamo]], [[Moseo]], hebreaj profetoj, kaj [[Jesuo]] estas konsiderataj profetoj de Islamo, sed laŭ islama tradicio ilia mesaĝo kaj la tekstoj de la [[Torao]] kaj la [[Evangelio]]j estis perversitaj fare de judoj kaj kristanoj. Simile, infanoj de ne-islamaj familioj naskiĝas islamanoj, sed poste konvertitaj al alia kredo fare de la gepatroj<ref>Friedmann (2003), p. 18</ref>.

Forlaso de Islamo estas punata per la morto<ref>"Murtadd", ''Encyclopedia of Islam'' Citaĵo: "A woman who apostasizes [sic?] is to be executed according to some jurists, or imprisoned according to others."</ref>. W. Heffening deklaras, ke sekvantoj de [[ŝafiismo]] interpretas la verson 2:217 de [[Korano]] kiel indiko por la mortopuno en [[Korano]]<ref name="EI">W. Heffening, en ''Encyclopedia of Islam''</ref>. Wael Hallaq deklaras, ke la mortopuno estis nova elemento poste aldonita kaj «ĝi reflektas pli postan realecon kaj ne kongruas kun la faroj de la profeto».
[[Dosiero:John Damascus (arabic icon).gif|eta|180ra|Johano de Damasko, araba ikono.]]

== Persekutado de islamanoj ==
En pluraj landoj estas fortaj kontraŭislamaj movadoj, foje subtenataj de aŭtoritatoj.

La usona registaro kaj homrajtaj organizaĵoj asertas, ke en [[Ŝinĝango]] ([[Ĉinio]]) loĝas 13 milionoj da islamanoj (ĉefe la [[ujguroj]]) kaj ke ili estas [[:n:Ĉinio persekutas la islaman malplimulton en Ŝjinĝjiango|severe persekutataj]] de la ĉina registaro. Ili asertas ke islamaj religiaj konstruaĵoj estas regule detruataj (10-15 mil moskeoj ekde la fino de 2016) kaj ke ekde komenco de 2017 ĝis miliono da ujguroj troviĝas en koncentrejoj, oficiale nomataj "reedukigaj centroj". La ĉina registaro neas tiujn akuzojn kaj asertas, ke ĉiuj striktaj rimedoj estas aplikataj nur por malaltigi danĝeron de la islamisma ekstremismo.

== Kritikoj ==
{{Ĉefartikolo|Kritiko de Islamo}}
La plej fruaj konservitaj skribaj kritikoj kontraŭ Islamo troveblas en la verkoj de kristanoj, kiuj estis sub la regado de la islama [[Kaliflando]]<ref name="John of Damascus2">''De Haeresibus'' de [[Johano de Damasko]]. Vidu Migne. ''[[Patrologia Graeca]]'', vol. 94, 1864, kol. 763-73. Anglalingva traduko de la Pastoro John W Voorhis aperis en THE MOSLEM WORLD de oktobro 1954, paĝoj 392-398.</ref>. Unu el tiuj kristanoj estis [[Johano de Damasko]] (ĉ. [[676]] - [[749]]), kiu konis kaj Islamon kaj la araban. La dua ĉapitro de lia libro, «La Fonto de Saĝeco», titolita «Koncerne al Herezoj», prezentas serion de diskutoj inter kristanoj kaj islamanoj. Johano asertis ke [[arianismo|ariana]] monaĥo influis Mohamedon kaj li pensis ke la islamaj doktrinoj estas absurdaj miksaĵoj prenitaj el la Biblio kaj apokrifaj libroj<ref name="women">http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=22&year=2005&country=6825 {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20111109034847/http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=22&year=2005&country=6825 |date=2011-11-09 }}. Vidu ankaŭ {{Cite news | publisher=The New York Review of Books | date=2006-10-05 | title=Islam in Europe | author=Timothy Garton Ash | url=http://www.nybooks.com/articles/19371 }}</ref><ref name="IslamInEurope">{{Cite news| publisher= The New York Review of Books | date=2006-10-05 | title=Islam in Europe | author=Timothy Garton Ash | url=http://www.nybooks.com/articles/19371}}</ref>.

Poste en diversaj lokoj aperis kritiko de la Islama mondo, fare de [[Judoj|judaj]] verkistoj kaj de kristanaj ekleziuloj<ref>[http://www.orthodoxinfo.com/general/stjohn_islam.aspx Critique of Islam] Sankta Johano de Damasko</ref>. Objektoj de kritiko inkluzivas la moralecon de la vivo de [[Mohamedo]], la [[profeto]] de Islamo, kaj en lia publika kaj en persona vivo. Aferoj rilate al la aŭtentikeco kaj moraleco de la [[Korano]]<ref>John McManners, The Oxford History of Christianity, Oxford University Press, p. 185</ref>, la Islama sankta libro, ankaŭ estas diskutitaj de kritikantoj.

Aliaj modernaj kritikoj koncentriĝas pri la demando pri [[homaj rajtoj]] en modernaj islamaj landoj, kaj la traktado al virinoj en islamaj [[juro]] kaj praktiko. Iuj kritikantoj de multkultureco sugestas, ke Islamo havas negativan influon sur la kapablo de islamaj [[Migrado|enmigrintoj]] por adaptiĝi en okcidentajn landojn<ref>{{Cite book|title=Technology, tradition and survival: aspects of material culture in the Middle East and Central Asia|author= Richard Tapper & Keith Stanley McLachlan|publisher=Routledge |year=2003|isbn=0714649279|page=38|postscript=}}</ref>.

{{Aŭdioartikolo|Aŭdio artikolo Islamo.ogg|02.08.2021}}

== Literaturo en Esperanto ==
[[Italo Chiussi]], ''Je la flanko de la profeto'', Antverpeno, TK, 1978, ISBN 90-6336-003-7, kiu montras kiom distancas Islamo de tiu de [[islamismo]] kiu agas perforte en okcidentaj ŝtatoj<ref name=":0">(eo) Carlo Minnaja, Beletro kaj socio, [[Heroldo de Esperanto|Heroldo de Esperranto]], p. 3, n-ro 2315 (decembro 2020)</ref>.

== Organizaĵoj ==
* [[Islama Edukada, Scienca kaj Kultura Organizaĵo]]
* [[Organizaĵo de Islama Kunlaboro]]

== Notoj ==
<references group="n"/>

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Literaturo ==
* Ahmed, Akbar (1999). [https://archive.org/details/islamtoday00akba_0 Islam Today: A Short Introduction to the Muslim World (2.00 eld.).] I.B. Tauris. ISBN 978-1-86064-257-9.
* Brockopp, Jonathan E. (2003). Islamic Ethics of Life: abortion, war and euthanasia. University of South Carolina press. ISBN 978-1-57003-471-8.
* Curtis, Patricia A. (2005). [https://archive.org/details/guidetofoodlawsr0000curt A Guide to Food Laws and Regulations.] Blackwell Publishing Professional. ISBN 978-0-8138-1946-4.
* Esposito, John; Haddad, Yvonne Yazbeck (2000). [https://archive.org/details/muslimsonamerica00yvon Muslims on the Americanization Path?.] Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513526-8.
* Farah, Caesar (1994). Islam: Beliefs and Observances (5a eld.). Barron's Educational Series. ISBN 978-0-8120-1853-0.
* Firestone, Reuven (1999). Jihad: The Origin of Holy War in Islam. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512580-1.
* Ghamidi, Javed (2001). Mizan. Dar al-Ishraq. OCLC 52901690.
* Goldschmidt, Jr., Arthur; Davidson, Lawrence (2005). [https://archive.org/details/concisehistoryof0008gold A Concise History of the Middle East (8a eld.).] Westview Press. ISBN 978-0-8133-4275-7.
* Griffith, Ruth Marie; Savage, Barbara Dianne (2006). Women and Religion in the African Diaspora: Knowledge, Power, and Performance. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8370-5.
* Hawting, G. R. (2000). The First Dynasty of Islam: The Umayyad Caliphate AD 661–750. Routledge. ISBN 978-0-415-24073-4.
* Hedayetullah, Muhammad (2006). Dynamics of Islam: An Exposition. Trafford Publishing. ISBN 978-1-55369-842-5.
* Hillenbrand, Carole (2015), University of Edinburgh, ''Islam: A New Historical Introduction,'' Nayef Al-Rodhan Prize for Global Cultural Understanding
* Holt, P.M; Lewis, Bernard (1977). Cambridge History of Islam. 1. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29136-1.
* Holt, P. M.; Lambton, Ann K.S; Lewis, Bernard (1977). Cambridge History of Islam. 2. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29137-8.
* Hourani, Albert; Ruthven, Malise (2003). A History of the Arab Peoples. Belknap Press; Reviziita eldono. ISBN 978-0-674-01017-8.
* Kobeisy, Ahmed Nezar (2004). Counseling American Muslims: Understanding the Faith and Helping the People. Praeger Publishers. ISBN 978-0-313-32472-7.
* Kramer, Martin (1987). Shi'Ism, Resistance, and Revolution. Westview Press. ISBN 978-0-8133-0453-3.
* Lapidus, Ira (2002). A History of Islamic Societies (2a eld.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77933-3.
* Lewis, Bernard (1984). The Jews of Islam. Routledge & Kegan Paul. ISBN 978-0-7102-0462-2.
* — (1993). The Arabs in History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-285258-8.
* — (1997). The Middle East. Scribner. ISBN 978-0-684-83280-7.
* — (2001). Islam in History: Ideas, People, and Events in the Middle East (2a eld.). Open Court. ISBN 978-0-8126-9518-2.
* — (2003). [[iarchive:whatwentwrongcl00lewi|What Went Wrong?: The Clash Between Islam and Modernity in the Middle East (represo).]] Harper Perennial. ISBN 978-0-06-051605-5.
* Madelung, Wilferd (1996). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-64696-3.
* Malik, Jamal; Hinnells, John R. (2006). Sufism in the West. Routledge. ISBN 978-0-415-27408-1.
* Miller, Tracy, eld. (2009). [https://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population (PDF).] Pew Research Center. Alirita la 24an de septembro 2013.
* Momen, Moojan (1987). An Introduction to Shi'i Islam: The History and Doctrines of Twelver Shi'ism. Yale University Press. ISBN 978-0-300-03531-5.
* Nasr, Seyed Muhammad (1994). [https://archive.org/details/ourreligions00shar Our Religions: The Seven World Religions Introduced by Preeminent Scholars from Each Tradition (Chapter 7).] HarperCollins. ISBN 978-0-06-067700-8.
* Peters, F. E. (2003). [https://archive.org/details/islamguideforjew00fepe Islam: A Guide for Jews and Christians.] Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11553-5.
* Sachedina, Abdulaziz (1998). The Just Ruler in Shi'ite Islam: The Comprehensive Authority of the Jurist in Imamite Jurisprudence. Oxford University Press US. ISBN 978-0-19-511915-2.
* Annemarie Schimmel: Die Religion des Islam. Eine Einführung. 12. Aufl. Reclam, Stuttgart 2015, ISBN 978-3-15-018659-6.
* Tabatabae, Sayyid Mohammad Hosayn; Nasr, Seyyed Hossein (1979). Shi'ite Islam. Suny press. ISBN 978-0-87395-272-9.
* Turner, Bryan S. (1998). Weber and Islam. London: Routledge. ISBN 978-0-415-17458-9.
* Waines, David (2003). An Introduction to Islam. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-53906-7.
* Watt, W. Montgomery (1973). The Formative Period of Islamic Thought. University Press Edinburgh. ISBN 978-0-85224-245-2.
* — (1974). Muhammad: Prophet and Statesman (New ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-881078-0.
* Weiss, Bernard G. (2002). Studies in Islamic Legal Theory. Boston: Brill Academic publishers. ISBN 978-90-04-12066-2.

== Vidu ankaŭ ==
* [[Bengalaj islamanoj]]
* [[Deklaracio de homaj rajtoj en islamo]]
* [[Enciklopedio de Islamo]]
* [[Islama arto]]
* [[Islama mitologio]]
* [[Islama mondo]]
* [[Islamo en Kubo]]
* [[Islamo kaj samseksemo]]
* [[Konsilio de muftioj de Rusio]]
* [[Ĥoraĥanaj romaoj]]
* ''[[Listo de la 100 plej influaj islamanoj]]''

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj|n=Kategorio:Islamo|s=Kategorio:Islamo|q=Islamo}}
* [http://www.lernado.it/kurano La Sankta Korano en Esperanto] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100316234048/http://www.lernado.it/kurano/ |date=2010-03-16 }} Nekompleta traduko de la [[Korano]].
* [http://islamo-en-esperanto.blogspot.com/ Islamo en esperanto]
* [http://islama-vortaro.blogspot.com/ Islama vortaro en esperanto]
* [http://www.islamreligion.com La Islama religio] Retejo havebla [[angle]], [[ĉine]], [[france]], [[germane]], [[hispane]], [[japane]], [[portugale]] kaj [[ruse]].
* [http://www.webislam.com ''WebIslam.com''] ([[hispane]]).

{{Havenda artikolo|Islamo}}
{{Elstara}}
{{ADLS|2012|05}} <!-- kaj 06 -->

{{Metaŝablono en artikolo|Citation}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Islamo| ]]