Ferula assa-foetida
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ferula assa-foetida en Uzbekio
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Ferula assa-foetida L. 1753 | ||||||||||||||
| L. | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Ferula assa-foetida estas plantospecio ene de la familio de la Apiacoj (Apiaceae). La disvastigejo estas de la suda Irano, Afganio, Turkmenio, Uzbekio, okcidenta Pakistano kaj Barato.
Vegetativaj aspektoj
[redakti | redakti fonton]La planto estas multjara, monoika, monokarpa (planto, kiu nur unufoje floras kaj fruktas, antaŭ mortas) herba planto kaj atingas altecon de 1,5 ĝis 2(3) m. Ĝi formas rigidan, vertikalan kaj ĝis 10 cm dikan, kalvan, rondan, helverdan kaj sulkan tigon kun verdeca, sponga medolo (suka, kava). La planto havas grandan dikan, karnecan, longdaŭran pivotradikon. La tuta planto misodoras kaj havas malbonodoraĉan laktosukon, kio estas tialo por la lasta vorto de la scienca nomo, nome foetida, kio fakte signifas malbonodoraĉan.
La baze relative grandaj, rozedaj kaj alternestarantaj folioj havas foliingon, folitigon kaj foliplaton. La foliplato estas duoble pinata. La brilantaj, ledaj kaj malhelverdaj folietoj, estas mallarĝovoformaj kaj rondigitaj kun kompleta rando.
Generativaj aspektoj
[redakti | redakti fonton]La oblongaj, multradiaj umbelaj inaj aŭ poligamaj miksseksaj floraroj estas kompaktaj kaj terminale starantaj. La unuopaj floraroj formas grandajn kugloformajn florarojn. La malsupraj umbelaj tigoj ofte havas grandajn brakteojn kun foliingoj. La floroj havas duoblan kvin-nombran perianton. La petaloj de la inaj floroj estas blankaj, la masklaj kaj la duseksaj estas flavaj. La masklaj kaj ofte sterilaj floroj havas kvin kurbajn stamenojn, kaj kurban ovarion, kiuj estas kunkreskintaj kun la florbazo.
La kromosomnombro estas 2n = 22.
Taksonomio
[redakti | redakti fonton]La unua publikigo de Ferula assa-foetida estis en 1753 fare de Carl von Linné en Species Plantarum, 1, paĝo 248.: Ferula foetida ST.-LAG., Scorodosma foetidum BUNGE.
Uzado
[redakti | redakti fonton]Rikolto
[redakti | redakti fonton]Ferulo havas en la „rizomo “ forte laŭ ajlo gustumantan rezinon. El la radikoj estas malbonodoranta laktosuko, kiun oni sekigas sub la suno. La rikolto de la suko daŭras 2 ĝis 3 monatojn. Oni rikoltas po ĉirkaŭ 1 kg por planto.
Kuracado kaj spicaĵo
[redakti | redakti fonton]Ferulo estas ofte uzata en Afganio, Pakistano, Irano kaj Hindujo kiel spicaĵo.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Gernot Katzers Gewürzseiten: Asant.
- Ferula assa-foetida bei Useful Temperate Plants, abgerufen am 26. Januar 2018.
- Trommsdorff J.: Die Apothekerkunst in ihrem ganzen Umfange nach alphabetischer Ordnung. voolumo 3 : N–S . Henning. Erfurt . 1812 paĝo 869.