Saltu al enhavo

Mukadimaho

El Vikipedio, la libera enciklopedio
مقدّمة ابن خلدون
skribita verko • kreema verko
Aŭtoroj
Aŭtoro Ibn Ĥaldun
Lingvoj
Lingvo araba lingvo
Eldonado
v • d • r

Ibn Ĥaldun estis plej bone konata pro sia libro, nome Mukadimaho (laŭvorte la "Enkonduko", konata kiel Prolegomena en Greka). La libro influis super la otomanaj historiistoj de la 17a jarcento kiel Kâtip Çelebi kaj Mustafa Naima kiuj uzis la teoriojn de la libro por analizi la kreskon kaj malkreskon de la Otomana Imperio.[1] Ankaŭ 19a-jarcentaj eŭropaj fakuloj agnoskis la signifon de la libro kaj konsideris Ibn Ĥaldun kiel unu el la plej grandaj filozofoj de la Mezepoko.[2][3]

La Mukadimaho aŭ Muqaddimah, konata ankaŭ kiel la Muqaddimah de Ibn Ĥaldun (arabe مقدّمة ابن خلدون) aŭ Prolegomena de Ibn Ĥaldun (antikve-greke Προλεγόμενα), estas libro verkita de la araba historiisto Ibn Ĥaldun en 1377 kiu registras fruan vidon de universala historio. Kelkaj modernaj pensuloj vidas ke ĝi estas la unua verko kiu traktas pri filozofio de historio[4] aŭ pri sociaj sciencoj[5] nome sociologio,[6][7][8][9] demografio,[7] historiografio,[8][10] kultura historio,[11][12] socia darvinismo,[13] ekologio,[14][15] darvinismo[16] kaj ekonomiko.[17][18] La Mukadimaho ankaŭ traktas pri Islama teologio, politika teorio kaj la naturaj sciencoj nome biologio kaj kemio.

Ibn Ĥaldun verkis tiun verkon en 1377 kiel enkonduka ĉapitro kaj unua libro de sia planita verko de monda historio, nome Kitābu l-ʻibar ("Libro de Lecionoj"; kompleta titolo: Kitābu l-ʻibari wa Dīwāni l-Mubtada' wal-Ḥabar fī ayāmi l-ʻarab wal-ʿajam wal-barbar, waman ʻĀsarahum min Dhawī sh-Shalṭāni l-Akbār, t.e.: "Libro de lecionoj, registro de komencoj kaj eventoj en la historio de araboj kaj eksterlandanoj kaj berberoj kaj ties povaj samtempuloj"), sed jam en sia vivodaŭro ĝi estis konsiderita kiel sendependa verko per si mem.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Lewis, Bernard. (1986) Studies in Islamic history and civilization: in honour of Professor David Ayalon. BRILL, p. 527–530. ISBN 978-965-264-014-7.
  2. ↑ Bernard Lewis: "Ibn Khaldun in Turkey", en: Ibn Khaldun: The Mediterranean in the 14th Century: Rise and Fall of Empires, Fondaĵo El Legado Andalusí, 2006, ISBN 978-84-96556-34-8, pp. 376–380 (376)
  3. ↑ S. M. Deen (2007) Science under Islam: rise, decline and revival. p. 157. ISBN 1-84799-942-5
  4. ↑ Akhtar, 1997
  5. ↑ Akbar Ahmed (2002). "Ibn Khaldun’s Understanding of Civilizations and the Dilemmas of Islam and the West Today", Middle East Journal 56 (1), p. 25.
  6. ↑ Akhtar, 1997
  7. ↑ 7,0 7,1 H. Mowlana (2001). "Information in the Arab World", Cooperation South Journal 1.
  8. ↑ 8,0 8,1 Warren E. Gates (Julio–Septembro 1967), "The Spread of Ibn Khaldun's Ideas on Climate and Culture", Journal of the History of Ideas (University of Pennsylvania Press) 28 (3): 415–422 [415], doi:10.2307/2708627 
  9. ↑ Alatas, S. H. (2006), "The Autonomous, the Universal and the Future of Sociology", Current Sociology 54: 7–23 [15], doi:10.1177/0011392106058831 
  10. ↑ Salahuddin Ahmed (1999). A Dictionary of Muslim Names. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1-85065-356-9.
  11. ↑ Mohamad Abdalla (Summer 2007. "Ibn Khaldun on the Fate of Islamic Science after the 11th Century", Islam & Science 5 (1), p. 61-70.
  12. ↑ Warren E. Gates (Julio–Septembro 1967), "The Spread of Ibn Khaldun's Ideas on Climate and Culture", Journal of the History of Ideas (University of Pennsylvania Press) 28 (3): 415–422 [416], doi:10.2307/2708627 
  13. ↑ https://books.google.fr/books?id=lxRFtZgFvFAC&pg=PA74&dq=Ibn+Khaldoun+darwinism&hl=en&sa=X&ei=5wrNVOLtDMbuUojwg7gB&redir_esc=y#v=onepage&q=Ibn%20Khaldoun%20darwinism&f=false
  14. ↑ https://books.google.fr/books?id=1gs0AAAAQBAJ&pg=PT168&dq=Ibn+Khaldoun+%22ecologist%22&hl=en&sa=X&ei=_QvNVIL-F9T1asLZgbAF&ved=0CCgQ6AEwAQ
  15. ↑ Wallace 2009, p. 303.
  16. ↑ Leuprecht 2011, p. 64.
  17. ↑ I. M. Oweiss (1988), "Ibn Khaldun, the Father of Economics", Arab Civilization: Challenges and Responses, New York University Press, ISBN 0-88706-698-4.
  18. ↑ Jean David C. Boulakia (1971), "Ibn Khaldun: A Fourteenth-Century Economist", The Journal of Political Economy 79 (5): 1105–1118.

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]
  • Akhtar, S. W. (1997). "The Islamic Concept of Knowledge". Al-Tawhid: A Quarterly Journal of Islamic Thought & Culture. 12 (3).
  • Ernest Gellner (2a de Marto 1992). Plough, Sword, and Book: The Structure of Human History. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-28702-7.
  • Leuprecht, Peter (2011). Reason, Justice and Dignity: A Journey to Some Unexplored Sources of Human Rights. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 978-90-04-22046-1.
  • Morelon, Régis; Rashed, Roshdi (1996), Encyclopedia of the History of Arabic Science, 3, Routledge, ISBN 0-415-12410-7
  • Rosenthal, Franz; Dawood, Nessim Yosef David (1969). The Muqaddimah : an introduction to history ; in three volumes. 1. Princeton University Press. ISBN 0-691-01754-9.
  • Ter-Ghevondyan, Aram N. (1965), Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում (The Arab Emirates in Bagratuni Armenia) (Armene), Yerevan, Armenian SSR: Armenian National Academy of Sciences, p. 15
  • Weiss, Dieter (2009). "Ibn Khaldun on Economic Transformation". International Journal of Middle East Studies. 27 (01): 29–37. doi:10.1017/S0020743800061560.
  • Rosenthal, Franz; Dawood, N. J. (1958). The Muqaddimah : an introduction to history ; in three volumes. 1. Princeton University Press. ISBN 9780691017549. Retrieved 20 July 2016.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Mukadimaho&oldid=8371552"