Albaniera

Albaniera (gjuha shqipe, /ˈɟuha ˈʃcipɛ/ ahoskatua, edo shqip, /ʃcip/ ahoskatua) indoeuropar hizkuntza da, Europako hego-ekialdean ia 6 milioi pertsonak hitz egiten dutena.

Albaniera
Gjuha shqipe
Albanieraren aldaerak.
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Albania, Kosovo, Mazedonia, Montenegro, Serbia, Italia eta Grezia
Hiztunak	6 milioi
Rankinga	Ez 100 mintzatuenen artean
Ofizialtasuna	Albania eta Kosovo
Eskualdea	Europako hego-ekialdea
Araugilea	Arautu gabea
Hizkuntza sailkapena
Indoeuroparra, Satem
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, noun-adjective (en) , Estresa, hizkuntza sintetikoa, hizkuntza fusionatzailea eta nominatibo-akusatibo hizkuntza
Denbora gramatikalak	orainaldia, geroaldia eta lehenaldia
Modu gramatikalak	admirative (en)
Kasu gramatikalak	nominatiboa, akusatiboa, genitiboa, datiboa, ablatiboa eta bokatiboa
Alfabetoa	latindar alfabetoa eta Albanian alphabet (en)
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	sq
ISO 639-2	sqi alb
ISO 639-3	sqi
Ethnologue	sqi
Glottolog	alba1267
Wikipedia	sq
Linguasphere	55-AAA-a
ASCL	3901
IETF	sq

Historia

Lehenengo idazkiak erlijio arlokoak dira, Formula e pagëzimit izenekoak: 1462an idatzitako bataio agiri modukoak dira, baina badago testu zaharragorik, eztabaidan egon arren. Lehen liburu ezaguna mezatako Meshari izenburukoa da, 1555ekoa.

Lehendabiziko hiztegia (latina-albaniera) XVII. mendekoa da: egileak Frang Bardhi, Andrea Bogdani eta Nilo Katalanos dira.

1887ko martxoaren 7an, albanierazko lehen eskola Korcan zabaldu zuten eta 1908an, Manastirren (Mazedonia). Hizkuntzan adituek batzartu eta gaur egungo alfabetoa finkatu zuten.

Azkenik, 1970eko hamarkadan Tiranan eta Pristinan Drejtëshkrimi i gjuhës shqipe eta Fjalori drejtshkrimor i gjuhës shqipe argitaratu zituzten, besteak beste, eredu estandarra finkatzeko liburuak.

Ofizialtasuna

Albania eta Kosovon hizkuntza osoki ofiziala da; aldiz, Mazedonia eta Montenegron, partzialki ofiziala, udalerrien arabera. Italian babestuta dago.

Alfabetoa

Hizkia:

A

B

C

Ç

D

Dh

E

Ë

F

G

Gj

H

I

J

K

L

Ll

M

N

Nj

O

P

Q

R

Rr

S

Sh

T

Th

U

V

X

Xh

Y

Z

Zh

Soinua:

a

b

ts

tʃ

d

ð

ɛ

ə

f

g

ɟ

h

i

j

k

l

ɫ

m

n

ɲ

o

p

c

ɾ

r

s

ʃ

t

θ

u

v

d͡z

d͡ʒ

y

z

ʒ

Dialektoak

Albaniako bi dialekto nagusiak gheg (Shkumbin ibaiaren iparraldean mintzatua) eta tosk (ibaiaren hegoaldean) dira. Horrez gain, Albaniatik at hitz egiten diren eta berezko izaera hartu duten albanieraren aldaerak ondoko hauek dira:

• arbëreshera, Italiako hegoaldean, eta
• arvanitika, Grezian.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Albanierazko hainbat hiztegi

• Datuak: Q8748
• Multimedia: Albanian language / Q8748