Max Born

Max Born
	; Irudi gehiago
katedradun	;
katedradun
Bizitza
Jaiotza	Wrocław, 1882ko abenduaren 11
Herrialdea	Alemaniar Inperioa ; Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 1927ko apirilaren 12a); Erresuma Batua (1939 -
Bizilekua	Göttingen; Edinburgo; Wrocław; Cambridge; Bad Pyrmont
Talde etnikoa	Juduak
Heriotza	Göttingen, 1970eko urtarrilaren 5a (87 urte)
Hobiratze lekua	Stadtfriedhof Göttingen (en)
Familia
Aita	Gustav Born
Ama	Margarethe 'Gretchen' Kauffmann
Ezkontidea(k)	Hedwig Born (en)
Seme-alabak	ikusi Gustav Victor Rudolf Born (en) ; Irene Helen Käthe Born (en) ;
Familia	ikusi Olivia Newton-John (biloba); Max Born (en) (biloba);
Hezkuntza
Heziketa	Gonville and Caius College (en) ; Wrocławeko Unibertsitatea ; (1901 - 1904) ; Heidelbergeko Unibertsitatea ; (1902 - 1902) ; Zuricheko Unibertsitatea ; (1903 - 1903) ; Göttingengo Unibertsitatea ; (1904ko apirila - 1906ko uztaila)
Tesia	Q90398746
Tesi zuzendaria	Carl David Tolmé Runge (mul)
Doktorego ikaslea(k)	Robert Oppenheimer; Pascual Jordan; Klaus Zweiling (mul) ; Maria Goeppert-Mayer; Friedrich Hund; Victor Weisskopf (en) ; Herbert S. Green (en) ; Maurice Pryce (en) ; Siegfried Flügge (en) ; Carl Hermann (mul) ; Edgar Krahn (en) ; Alister McLellan; Sheila Christina Tinney (en) ; Bertha Swirles (en) ; Paul Weiss (en) ; A. Lees (en) ; Klaus Zweiling (mul) ; Antonio Eduardo Rodríguez (en) ; Carl Hermann (en) ; Kathleen Sarginson (en)
Hizkuntzak	alemana; ingelesa
Irakaslea(k)	Joseph John Thomson
Ikaslea(k)	ikusi Klaus Fuchs; Wolfgang Pauli;
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, matematikaria, akademikoa, unibertsitateko irakaslea, saiakeragilea, fisikari teorikoa eta zientzialaria
	Parte-hartzailea 5th Solvay Conference on Physics (en) ;
Lantokia(k)	Göttingen
Enplegatzailea(k)	Göttingengo Unibertsitatea (1908 - 1914); Berlingo Humboldt Unibertsitatea (1914 - 1919); Johann Wolfgang Goethe-Frankfurt am Maingo Unibertsitatea (1919 - 1921); Göttingengo Unibertsitatea (1921 - 1933); Edinburgheko Unibertsitatea (1936 - 1952)
Lan nabarmenak	ikusi probability amplitude (en) ; Born-Oppenheimerren hurbilketa;
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea (1939) ; Alemaniako Errepublika Federalaren Merituaren Izar eta Gerrikodun Merituaren Gurutze Handia (1959) ; Fisikako Nobel Saria (1954) ; Max Planck domina (1948) ; Hughes Domina (1950) ; Edinburgoko Errege-elkarteko kidea (1937) ; Guthrie Lecture (1953) ; Makdougall Brisbane Prize (1942) ; honorary doctor of the University of Bordeaux (1948) ;
Kidetza	Royal Society; Prusiako Zientzien Akademia; Alemaniako Zientzien Akademia Berlinen; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Göttingengo Zientzien Akademia; Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Göttingen Eighteen (en) ; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Edinburgoko Errege-elkartea; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Deutsches Heer; Artillery Testing Commission (en)
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa; Luteranismoa

Max Born (bɔɐ̯n ahoskatua; Breslau, 1882ko abenduaren 11a – Göttingen, 1970eko urtarrilaren 5a) fisikari alemaniarra izan zen.

Solidoen fisikari buruzko hainbat lan egin ondoren, kristalen ezaugarri termikoak aztertu zituen Kármánekin batera eta solidoen bero-ahalmen espezifikoari buruzko teoria osatu zuen (1912). 1921. urtean termodinamikari buruzko lehen hastapena ezarri zuen, bero-kopuruaren azalpen zehatza emanez. Fisika nuklearreko talkei buruzko teoriaren hastapen gisa, «Bornen hurbilketa», gogoeta nagusia plazaratu zuen (1926) eta 1927. urtean quantumen fisikaren probabilitate teoria bat garatu zuen. Alemania utzi zuen nazismoa aginpidearen jabe egin zenean. 1946tik aurrera plasmen teoria mikroskopikoari buruzko lanetan hasi zen eta 1949an isurkarien teoria zinetiko nagusia eman zuen, Green-ekin batera. Fisikako Nobel Saria jaso zuen 1954an.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015-7-18 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q58978
Multimedia: Max Born / Q58978