Edukira joan

Azken auziaren parabola

Wikipedia, Entziklopedia askea
Azken epaiketa, Fra Angelico, 1431 inguru.

Azken auziaren parabola[1][2][3] edo Ardien eta akerren parabola[4][5] Mateoren Ebanjelioko 25. ataleko 31-46 bertsetetan agertzen den apokalipsiari buruzko diskurtso bat da, Jesus Nazaretekoaren mezuaren eta predikuaren laburpen gisa aurkezten dena. Pasarte horretan —batzuek «maisulantzat» jotzen dutena[6]—, Mateo ebanjelariak Jesusen ministerio publikoa amaitzen du bere pasioa hasi baino lehentxeago. Jesukristok errukia aurkezten du gizakien azken patua erabakiko duen irizpide gisa. Erruki aktiboa da, txikienen alde garatutako errukizko obrek ezaugarritzen dutena –desjabetuak, ahaztuak edo etxegabetuak, gizartetik baztertuak, mota guztietako pobreak–; Jesusek berak haiexekin identifikatzen du bere burua.

Jesusen diskurtsoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pasartea Mateoren Ebanjelioan baino ez dago, eta judizio unibertsalaren deskribapena eskaintzen du. Azken judizio unibertsalaren ideia bazegoen I. mendeko judaismoan, baina ikusmolde nagusiak adierazten zuen Israel neurri ez hain zorrotzekin epaituko zutela, baina herri paganoak, ordea, gogor. Mateoren Ebanjelioaren testuinguruan, Jesus Nazaretekoak izaera unibertsala ematen dio azken judizioari, eta irizpide bakarra du guztiontzat: behar dutenei lagundu izana.

«

31 «Gizonaren Semea, aingeru guztiak lagun dituela, aintzaz beterik etortzean, bere errege-aulkian eseriko da. 32 Herriak oro haren aurrean bilduko dituzte. Hark batzuk besteengandik bereizi egingo ditu, artzainak ardiak akerretatik bereizten dituen bezala, 33 eta ardiak bere eskuinean eta akerrak ezkerrean ezarriko ditu. 34 Orduan, erregeak eskuinekoei esango die: <Zatozte, nire Aitaren bedeinkatuok; hartzazue munduaren sortzetik zuentzat prestatua dagoen erreinua. 35 Gose bainintzen eta jaten eman zenidaten; egarri, eta edaten eman; arrotz, eta etxean hartu ninduzuen; 36 biluzik nengoen, eta jantzi egin ninduzuen; gaixo, eta bisitatu; kartzelan, eta ikustera etorri>. 37 Orduan, zintzoek esango diote: <Jauna, baina noiz aurkitu zintugun goseak eta jaten eman genizun, edo egarriak eta edaten eman? 38 Noiz aurkitu zintugun arrotz eta etxean hartu, edo larrugorri aurkitu eta jantzi? 39 Noiz aurkitu zintugun gaixo edo kartzelan eta ikustera joan?> 40 Eta erregeak erantzungo die: <Benetan diotsuet: Nire seniderik txikien hauetako edozeini egin zeniotena, neuri egin zenidaten>.

41 «Gero, ezkerrekoei esango die: <Alde niregandik urruti, madarikatuok, deabruarentzat eta haren lagunentzat prestatua dagoen betiko sutara. 42 Gose bainintzen eta ez zenidaten jaten eman; egarri, eta edaten eman ez; 43 arrotz, eta ez ninduzuen etxean hartu; biluzik, eta ez ninduzuen jantzi; gaixo eta kartzelan, eta ez zineten ikustera etorri>. 44 Orduan, haiek ere esango diote: <Jauna, baina noiz aurkitu zintugun gose edo egarri, arrotz edo larrugorri, gaixo edo kartzelan, eta guk lagundu ez?> 45 Hark erantzungo die: <Benetan diotsuet: Txikien hauetako edozeini egin ez zeniotena, neuri ez zenidaten egin>. 46 Eta hauek betiko zigorretara joango dira; zintzoak, berriz, betiko bizitzara».

»


Aurrekariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mateoren Ebanjelioak 25, 31-46 aurkezten dituen erruki-obrak inskripzio zaharragoetan daude; hor, eragin handiko egiptoar funtzionarioek egindako obra on gisa aipatzen dira. Epigrafe horiek ez zuten pertsonentzat bizirik zeuden bitarteko ospea eta heriotzaren ondoren betiko bizileku bat lortzea bakarrik bilatzen, baizik eta pertsona horiek gizartean zuten posizio hobearen adierazpena ere baziren[7]. Adibide gisa, K.a. 710 inguruan hil zen Harwa maiordomo handiaren biografia idealizatuan, Egiptoko XXV. dinastian bizi izan zen goi-funtzionarioa, horrelako obrak aipatzen dira ekintza on gisa:

« Gizakiek nahi dutena eta jainkoek goraipatzen dutena egin nuen nik: pertsona errespetagarria izan naiz, eta ez dut akatsik egin. Nik ogia eman nion gosetuari, biluzik zegoena jantzi; sufrimenduak desterratu eta behartasuna urrundu nuen, duinak lurperatu eta zaharrak artatu nituen, ezer ez zuenaren beharra konpondu nuen; umezurtzen itzal babeslea izan nintzen, alargunen sostengua; kargu bat eman nion oraindik pixoihaletan zegoen norbaiti […] »


Baina Mateoren Ebanjelioko mezuan ez dira miserikordiazko obrak bultzatzen boterearen eta dominazioaren zerbitzura egon daitezen, baizik eta Jesusi eskainitako zerbitzu gisa, behartsu guztiengan ezkutuan aurkitzen den Jaun gisa. Plinio Zaharrak honela idatzi zuen bere Naturalis historia II, 5, 18: «Deus est mortali iuvare mortalem» [«Jainkoa, hilko den norbaitentzat, hilko direnak laguntzea da»], eta horrela laguntzen zutenei izaera jainkotiarra ematen zien. Mateoren Ebanjelioan, ordea, Jainkoa ez da laguntzen duena, baizik eta laguntza behar duena. Horrela, jatorrizko kristautasunak hurkoarenganako maitasuna betebehar zorrotzenetako bat bihurtu zuen. Mateoren Ebanjelioan, etsaienganako maitasuna agindu-izaerarekin adierazteaz gain (Mt 5:44), Jesusek aldarrikatzen du azken judizioan pertsona eta herri guztiak epaile unibertsalaren haurride behartsuei emandako laguntzaren ezaugarriarekin neurtuko direla. Horrekin, tradizio kristau primitiboak muga nazional eta kulturaletatik haratago laguntza zabaltzeko joera erakusten zuen[7].

Parabola izaera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jesus, ardiak eta akerrak bereizten, VI. mendeko bizantziar irudi batean. Urdinez, Satanen irudikapenik zaharrena izan litekeena.

Pasartea «Azken auziaren parabola» edo «Ardi eta akerren parabola» izenekin ezaguna bada ere, ez da benetako parabola, 32. eta 33. bertsetetan izan ezik. Charles Harold Dodden arabera[8]:

« Lehen Ebanjelioak [Mateo] apokalipsi labur bat aurkezten du (maiz «ardien eta akerren parabola» deitua), non azken judizioko eszena tradizionala kolore biziekin deskribatuta agertzen den, Gizonaren Semea epaile dela. Mt 25-31-46 ez dator bat «parabola» generoarekin; Henocen eta beste apokalipsi batzuetan aurkitzen ditugun judizio-eszenen kategoria berekoa da. Bere elementu paraboliko bakarra ardiak eta akerrak banatzen dituen artzainaren irudikapena da, eta hau ere pasadizoko aipamena da; ardiek eta akerrek ez dute inolako zereginik eszena nagusian. Pasartearen klimaxa Mt 25:40 eta Txantiloi:Biblia1Mt bertsetako bi epaietan dago, Mt 10:40-42 eta Mk 9:37 bertseten paraleloak direnak. Epaiketa-eszena, seguruenik, sententzia hauei testuinguru bizi eta dramatikoa emateko konposatu zen. »


Maitasun obrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mateoren Ebanjelioak hauek aipatzen ditu:

  • Gose denari jaten ematea («Gose bainintzen eta jaten eman zenidaten»); Mt 25:35
  • Egarri denari edaten ematea («egarri [nintzen], eta edaten eman»); Mt 25:35
  • Arrotza edo bidean denari etxea ematea («arrotz, eta etxean hartu ninduzuen») Mt 25:35
  • Biluzik dagoenari jantziak ematea («biluzik nengoen, eta jantzi egin ninduzuen») Mt 25:36
  • Gaixorik dagoena bisitatzea («gaixo [nengoen], eta bisitatu [ninduzuen]») Mt 25:36
  • Preso dagoena lagundu eta bisitatzea («kartzelan [nengoen], eta ikustera etorri [zineten]»)Mt 25:36

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Mt 25,31-46 - BIBLIJA.net - Biblia interneten» www.biblija.net (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  2. ↑ (Ingelesez) Ratzinger, Joseph; XVI, Papa Benedicto. (2011-08-03). Jesus De Nazaret. Random House Publishing Group ISBN 978-0-307-43476-0. (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  3. ↑ Ubieta, José Angel, ed. (1977). Biblia de Jerusalén. (Nueva ed. totalmente rev. y aum. argitaraldia) Desclée de Brouwer ISBN 978-84-330-0022-4. (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  4. ↑ Mt 25:32-33
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Bartley, James; Lemos, Ariel; Bruce, Jose. (2003-10). Comentario Bib. M.h. Mateo T.14. Editorial Mundo Hispano ISBN 978-0-311-03114-6. (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Nuevo Comentario Bíblico San Jerónimo» verbodivino.es (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  7. ↑ a b Theißen, Gerd. (2002). La religión de los primeros cristianos: una teoría del cristianismo primitivo. Ed. Sígueme ISBN 978-84-301-1465-8. (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).
  8. ↑ Dodd, C. H.. (1974). Las parábolas del reino. Ediciones Cristiandad ISBN 978-84-7057-151-0. (Noiz kontsultatua: 2024-10-23).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Azken_auziaren_parabola&oldid=9951545"(e)tik eskuratuta