Tintinen abenturak

Tintinen abenturak
Jatorria
Egilea(k)	Hergé
Izenburua	Les Aventures de Tintin
Jatorrizko herrialdea	Belgika
Argitaletxea	Casterman (en)
Ezaugarriak
Genero artistikoa	adventure comic (en)
Hizkuntza	frantsesa
Emanaldia
Hasiera-data	1929ko urtarrilaren 10a
Fikzioa
	ikusi Tintin, Milu, Haddock kapitaina, Cuthbert Calculus (en) , Thomson and Thompson (en) , Thomson (en) , Thompson (en) , Piotr Skut (en) , J. W. Müller (en) , Professor Alfredo Topolino (en) , Abdallah (en) , Colonel Alvarez (en) , Bab El Ehr (en) , Marco Rizotto (en) , Christopher Willoughby-Drupe (en) , Mr. Baxter (en) , Mohammed Ben Kalish Ezab (en) , Omar Ben Salaad (en) , Mr. Bohlwinkel (en) , Oliveira da Figueira (en) , Fan Se-Yeng (en) , Doctor Krollspell (en) , Ridgewell (en) , Sanzot (en) , Tapioca generala eta Sophocles Sarcophagus (en) ;
Fikzio-unibertsoa	Tintin universe (en)
	tintin.com

Tintinen abenturak (frantsesez: Les Aventures de Tintin) komiki sail bat da, Hergé kazetari eta idazle belgikarrak (Georges Remi, 1907-1983) sortutakoa. Tintin kazetariaren abenturak, 1929an hasita, 24 liburukitan zehar munduko hizkuntza askotara itzuli dira, euskarara tartean.

Zinema zuzendari Amenabarrek sei ataletan La Fortuna fikzio-istorio bat grabatu zuen 2021ean, eta Pasaiako portuan filmatu zuen ontzi baten hondoratzea. Tintin klasikoa inspirazio iturri, telesailak abentura kutsu nabarmena zuen, eta guda, espioitza zein epaiketa eszenak dira nagusi.^[1]

«	Tintin, adibidez, abenturaren esentzia zen. Eta gainera, ikuspuntuaren garrantzia erakutsi zidan. Lehenengo zenbakiak oso kolonialistak ziren, baina gero aldatuz eta garatuz joan zen ikuspuntua.	»
—Gregorio Muro Harriet^[2]

Sorrera

1929ko urtarrilaren 10ean argitaratu zen Tintinen lehen komiki atala, Belgikako Le Vingtième Siécle egunkari katolikoak gaztetxoentzat kaleratzen zuen gehigarrian. Lehen abentura (Tintin sobieten herrialdean) aldizkari horren zuzendari Wallez apaiz integristaren eskariz egin zuen, gazteen artean komunismoarekiko gorrotoa pizteko. Hergé berak uko egin zion bizi zen artean liburuxka hori berrargitaratzeari. Horregatik, gaur egun Tintinen abentura guztietatik koloretan argitaratu gabe dagoen bakarra da.

Naziek Belgika konkistatu zutenean, Le Soir egunkarian argitaratu ziren hurrengo istorioak. 1945etik aurrera Tintin aldizkaria sortu zen, eta bertan argitaratu ziren abentura berriak.

Hergék osorik argitaratu zuen azken abentura Tintin eta Pikaroak izan zen (1976). Izar Misteriotsua (1943) izan zen koloretan argitaratu zen lehen liburua, eta hortik aurrerakoak zuzenean koloretan argitaratu ziren, baita aurrekoen berrargitarapenak ere (Tintin sobieten herrialdean izan ezik). Berrargitarapenek, sarritan, jatorrizko edukian aldaketak ekarri dituzte, momentuko egoera politikora hobeto egokitzeko.

Tintinen abenturek arrakasta ikaragarria izan dute hasieratik: 116 hizkuntzaz argitaratu dira eta, orotara, 250 milioi ale baino gehiago saldu dira (edizio piratak kontatu gabe). Era guztietako bildumazaleen harribitxi bihurtu da mundu osoan. Hainbesterako, non Charles de Gaulle presidente frantziarrak nazioartean bere pareko etsai bakarra Tintin zuela esan baitzuen.

Tintin eta historia

Tintin pertsonaia bera ez da geratu epaiketa ideologikoaren kanpo: kolonialista, boltxebikeen kontrakoa, misoginoa, antisionista ^[3]

Felipe Hernández Cavaren ustez ideologiaren haratago balio handiko lana egin zuen, eta egilearen meritu artistikoak azpimarratu beharra dago.^[4] Egilearen lana nabarmentzen duten ezaugarrien artean, honako hauek aipa daitezke:

Marrazkiaren bitartez, argitasunaren edertasuna eta ulermena erraztea bilatzen zuen eta kolorea formaren zerbitzura jartzen zuen: ^[5] ^[6] Manuel Saezek Hergé Fred Astairerekin konparatu du (marrazkiaren Fred Astaire, haren hitzetan)

Arkeologo baten antzean, Hergek egindako lanari esker, bere lana detailez beterik dago, elementu guztiei kokapen zehatza emanda zehaztapen handiarekin. Lan horren emaitza da mundu itxi baten sorrera, autoerreferentziala, sinesgarria eta koherentea. Halaber, liluragarria da objektu bizigabeen tratamendua: komikiak atmosferaz hornitzeko erabiltzen dira, apaintzeko helburura mugatu gabe. ^[7] Dis Berlin margolariak definitzen du Hergé bi ezaugarri nabarirekin: bildumagilezalea eta bidaiari mugaezina, Jules Verneren moduan.^[8]

Pelayo Ortegak azpimarratzen du Hergék zuen munduaren ezagutza eta dokumentazio lan intentsiboa, helduen munduan ahalik eta hoberen isladatzeko nahian.Jules Verneren moduan bere lanak profetikoak izan ziren.^[9] Horrela gertatu zen meteorito bat erori zenean (L'étoile mystérieuse alean) eta ilargiaren bidaiarekin (On a marché sur la Lune alean) besteak beste.^[10]

José Carlos Llop idazleak komikiak errealitatea ezagutzeko ematen zuen aukera aipatzen du, XX. mendearen historia eta bizitza. Adibide gisa, bi aipamen: nazismoa irudikatu zuen, Borduria izeneko alegiazko diktaduraren bitartez eta Les Bijoux de la Castafiore alean koloretako telebista agertzen zen.^[10]

Espainian 1960ko hamarkadan ezagutu zen Tintin, La actualidad española aldizkariaren azken orrialdetan, zuri-beltzez argiratuak. Tintinen pertsonaien artean, L'étoile mystérieuse alean, Espainian jaiotako pertsonaia dago, Porfirio Bolero y Calamares, Salamankako unibertsitako irakaslea. ^[11]

Tintin pertsonaiaren garrantzia

*Brusela, Metroan murala, Hergéren omenez*

Sakontzeko, irakurri: «Tintin»

Balorazio kuantitatiboa ikaragarria bada, kualitatiboa ere izugarria da: haren abenturak 116 hizkuntzatan itzulitako bilduma da^[12].1929tik hona, 250 milioi kopia baino gehiago saldu ditu; ^[13] halaber, hamahiru aldiz zinemara moldatu da, horietatik lau, telebistara^[14]

Tintin pertsonaiaren ospearen islada agerian utzi zuten 1999ko otsailaren 3an, Frantziako politikariek. Frantziako Nazio Biltzarrean eztabaidatu zuten Tintin pertsonaiaren ideologiari buruz. Eztabaida hori irekita dago oraindik, erreakzio kontrajarriak sortzen ditu: Tintinofilo grinatsuen edo kontrako kritikari sutsuak^[15]

Pertsonaiak

Tintin eta Milu

Sakontzeko, irakurri: «Milu (komikia)»

Tintin eta Milu istorio guztietan agertzen diren pertsonaia bakarrak dira. Tintin kazetari belgikarra da, bere jakin-minagatik era guztietako nahasteetan sartzen da, baina zuhurtasunez lortzen du beti onik ateratzea. Milu haren fox-terrier zuria da. Hitz egiteko gai ez den arren, komikietan haren pentsamenduak sarritan agertzen dira, gainerakoenekin parez pare. Hezurrekiko eta whiskyarekiko duen zaletasunak, sarri, egoera komikoak sortzen dizkio, baita haren jabeari zenbait buruhauste ere.

Haddock kapitaina

Sakontzeko, irakurri: «Haddock kapitaina»

Frantziar jatorriko marinel ospetsu baten (Haddoqueko zaldunaren) ondorengoa da. Tintinen adiskide onena da, Urrezko hagindun karramarroa abenturan elkar ezagutu zutenetik. Hala ere, protagonistaren guztiz bestelakoa da: irain ugari botatzen ditu, alkoholzale porrokatua da, izaera ahulekoa... nahiz eta pixkanaka pertsonaia jatorragoa bihurtzen den.

Bere arbasoen ondasunekin Moulinsarteko gaztelua erosi zuen, eta Tintinen abentura batzuk bertan girotuta daude.

Dupond eta Dupont

Sakontzeko, irakurri: «Dupond eta Dupont»

Polizia agenteak dira, bata bestearen kopia dirudite, nahiz eta ez den inon azaltzen senideak direnik. Trajez eta kapelaz jantzita joaten dira, baina beti ahalegintzen dira atzerrira joatean tokiko herri arropez janzten (gehienetan hanka-sartze galantak egiten dituzte). Faraoiaren Zigarroak liburuan agertu ziren lehen aldiz.

Tintinen lagunak dira, beren lehen agerpenetan bera atxilotu nahian ibiltzen baziren ere (Faraoiaren zigarroak, Uharte beltza, Loto urdina). Dena den, azken momentuan beti konturatzen ziren hanka sartzen ari zirela eta, azkenean, Tintinen lagun minak dira. Beraien izaera bereziagatik sarritan arazoak korapilatu baino ez dute egiten.

Tournesol irakaslea

Sakontzeko, irakurri: «Tournesol irakaslea»

Rachkam Gorriaren Altxorra liburuan agertzen da lehen aldiz. Bere munduan bizi den zientzialaria da: gorra denez, inguruan zer gertatzen den jakiteko arazoak ditu. Egoera barregarriak bizi ditu zenbaitetan baina, era berean, superpotentziek bere jakituria erabili nahi dute bonba atomikoa lortzeko (Tournesol Auzia liburuan).

Bianca Castafiore

Tintinen abenturetan protagonismo erlatiboa duen emakumezko bakarra da. Ottokarren zetrua abenturan ezagutu zuen Tintin. Opera abeslaria da, fama handikoa, baina abesteko duen era ez da inolaz ere Tintin eta Haddocken gustukoa.

Beste pertsonaia batzuk

Tintinen abenturetan era guztietako pertsonaiak ageri dira. Horien artean honako hauek aipa daitezke: Nestor (Haddocken morroia), Rastapopoulos (Tintinen etsairik handiena), Tchang (Tintinen lagun min txinatarra), Irma eta Wagner (Castafioreren zerbitzaria eta piano-jotzailea), etab. Gehienak fikziozko pertsonaiak dira, nahiz eta Hergé bere inguruko pertsonengan oinarritzen zen horiek sortzeko. Pertsonaia historiko bakarra Al Capone mafiako buruzagia da.

Tintinen abenturak (argitaratze ordenan)

Tintin sobieten herrialdean (1929).
Tintin Kongon (1931).
Tintin Amerikan (1932).
Faraioaren Zigarroak (1934).
Loto urdina (1935).
Belarri Hautsia (1937).
Uharte Beltza (1938)
Ottokarren Zetroa (1939).
Urrezko hagindun karramarroa (1941).
Izar misteriotsua (1942).
Adarbakarraren sekretua (1943).
Rachkam Gorriaren altxorra (1943).
Kristalezko 7 bolak (1944).
Eguzkiaren Tenplua (1948).
Tintin urre beltzaren lurraldean (1950).
Ilargira bidean (1953).
Ilargian oinez (1953).
Tournesol auzia (1956).
Ikatz stocka (1958).
Tintin Tibeten (1959).
Castafioreren bitxiak (1962).
Sidneyrako 714 hegaldia (1967).
Tintin eta pikaroak (1976).
Tintin eta Alpha-Art (Ez zen osorik inoiz argitaratu).

Abentura horiek jatorriz aldizkarietan argitaratu zirenez (atalka), parentesien artean jarritako urtea historia bera argitaratzen amaitu zen urtea da. Guztiak Elkar argitaletxeak euskaraz argitaratuta ditu, lehenengoa (Tintin sobieten herrialdean) eta azkena (Tintin eta Alpha-Art) izan ezik.

Bibliografia

Monografiak

Algoud , Albert (ed) (2011). El ilustre Haddock. Barcelona : Norma, D.L. 1999. ISBN: 84-7904-992-8
Assouline , Pierre: Hergé. Barcelona : Destino, DS.L.1997 ISBN: 84-233-2950-X
Castillo Cáceres , Fernando: El siglo de Tintín : biografía. Madrid : Páginas de Espuma, 2004 .2ª ed. ISBN: 84-95462-44-1
Castillo Cáceres , Fernando: Tintín - Hergé : una vida del siglo XX . Madrid : Fórcola, D.L. 2011. ISBN: 978-84-15174-10-3
Farr , Michael: Tintín : el sueño y la realidad, la historia de la creación de las aventuras de Tintín: Barcelona : Zendrera Zariquiey, [2002]. ISBN: 84-8418-126-X
Farr , Michael: Tintín y Cía.. Barcelona : Zendrera Zariquiey, 2008. ISBN: 978-84-8418-376-1
Goddin , Philippe: Hergé y los bigotudos : la novela de una aventura. Barcelona : Juventud, D.L. 1992. ISBN: 84-261-2672-3
Hergé : Conversaciones con Hergé : Tintín y yo / Numa Sadoul ; traducción de Johanna Givanel Barcelona : Juventud, 1986 ISBN: 84-261-2168-3
Horeau , Yves: ¡Rayos y truenos! : Tintín, Haddock y los barcos .Barcelona : Zendrera Zariquiey : Noray, 2003. ISBN: 84-8418-131-6
Made in Tintin :: colección Harry Swerts Barcelona : Aura Comunicación, 1993. ISBN: 84-87711-57-X
Maricq , Dominique: : Hergé por él mismo. Barcelona : Zephyrum, 2016. ISBN:9788494527203
Ors , Juan E. D': Tintín, Hergé-- y los demás.Madrid : Libertarias, D.L. 1988. ISBN:84-7683-075-0
Peeters , Benoît: Hergé : hijo de Tintín. [Almería] : Confluencias, D.L. 2013. ISBN: 9788494169199
Soldevilla , , Joan M. : Abecedario de Tintín : anatonía[i.e. anatomía] de un personaje universal . Lleida : Milenio, 2003 . ISBN: 84-9743-064-6
Sterckx , Pierre : Hergé y el arte : el arte infinito del creador de Tintín. Barcelona : Zephyrum, D.L. 2016. ISBN: 9788494527241

Hemeroteka

(Gaztelaniaz) Barba Boada, Carles: Hergé : el padre de Tintín. Qué leer. ISSN 1136-3916. -- N. 125 (oct. 2007), p. 81-85
(Gaztelaniaz) Bertran, Arnau: La Mar de Tintín Qué leer día a día. ISSN 1136-3916 -- Vol/Nr 79, Paginas 46, Año verano 2003
(Gaztelaniaz) Bertran, Arnau: Tintín : real como la vida misma.Qué leer día a día ISSN 1136-3916 -- Año 7, n. 72 (dic. 2002) , p. 62-64
(Gaztelaniaz) Fontes, Ignacio : Tintín, ése soi disant periodista. Leer. -- Vol/Nr 141, Paginas 24-30, Año abr. 2003 5.
(Gaztelaniaz) López, Dámaso: Hergé, Tintín y las traducciones. Peonza. ISSN 1130-8370. -- N. 83 (dic. 2007), p. 33-38
(Gaztelaniaz) Mallorquí, César: Cuadro de honor del relato de aventuras. Primeras noticias. Revista de literatura. ISSN 1695-8365. -- N. 242 (2009), p. 57-63
(Gaztelaniaz) Naranjo, Francisco: Nostalgia colonial : la herencia de Hergé. CLIJ : Cuadernos de Literatura Infantil y Juvenil -- ISSN 0214-41230. -- N. 118 (julio-agosto 1999) ; p. 14-19
(Gaztelaniaz) Los 70 años de Tintín. CLIJ : cuadernos de literatura infantil y juvenil. -- Vol/Nr 118, Paginas 7-47, Año jul.-ago. 1999
(Gaztelaniaz) Riobóo, Jorge : 70 años de Tintín : De Le Petit Vingtième al Siglo XXI. Delibros : revista del libro. -- Vol/Nr 127, Paginas 38-40, Año dic. 1999.

Erreferentziak

↑ Yarza Artola, Mikel. (2021). «Noraezean itsasoraturiko zuzendaria» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-08-25).
↑ Lizarralde, Mikel. ««Giza harremanek hunkitzen dute irakurlea; pertsonaia interesgarriek»» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-08-25).
↑ (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 9 or..
↑ (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 12-13 or..
↑ (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 12 or..
↑ (Gaztelaniaz) IVAM museoa [Valentzia]. (1999). Tintin en el museo. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 37 or..
↑ (Gaztelaniaz) Naranjo, Francisco. (1999). Nostalgia colonial: La herencia de Hergé. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 15-16 or..
↑ (Gaztelaniaz) Berlin, Dis. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 33 or..
↑ (Gaztelaniaz) Ortega, Pelayo. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 37 or..
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) de Cuenca, Luis Alberto. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 34-36 or..
↑ (Gaztelaniaz) de Cuenca, Luis Alberto. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 34-35 or..
↑ «Erakusketa Exposición: TINTIN ““Entrevista a Pedro Rey “Hoy Tintin sería poco correcto” Vigo , 17abril 2018» Atlántico.net 2018.
↑ «Tintin: essentiels» En.tintin.com 2019.
↑ «Tintin:filmak» Filmaffinity 2019.
↑ (Gaztelaniaz) Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 7 or..

Kanpo estekak

(Ingelesez) Tintin fundazioa

Datuak: Q744536
Multimedia: Tintin / Q744536

[1] Yarza Artola, Mikel. (2021). «Noraezean itsasoraturiko zuzendaria» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-08-25).

[2] Lizarralde, Mikel. ««Giza harremanek hunkitzen dute irakurlea; pertsonaia interesgarriek»» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-08-25).

[3] (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 9 or..

[4] (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 12-13 or..

[5] (Gaztelaniaz) Hernández Cava, Felipe. (1999). Un aniversario como pretexto: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 12 or..

[6] (Gaztelaniaz) IVAM museoa [Valentzia]. (1999). Tintin en el museo. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 37 or..

[7] (Gaztelaniaz) Naranjo, Francisco. (1999). Nostalgia colonial: La herencia de Hergé. En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 15-16 or..

[8] (Gaztelaniaz) Berlin, Dis. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 33 or..

[9] (Gaztelaniaz) Ortega, Pelayo. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 37 or..

[#1-10] (Gaztelaniaz) de Cuenca, Luis Alberto. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 34-36 or..

[11] (Gaztelaniaz) de Cuenca, Luis Alberto. (1999). Tintin en el Museo (IVAM, 3 de marzo 1999). En: Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 34-35 or..

[12] «Erakusketa Exposición: TINTIN ““Entrevista a Pedro Rey “Hoy Tintin sería poco correcto” Vigo , 17abril 2018» Atlántico.net 2018.

[13] «Tintin: essentiels» En.tintin.com 2019.

[14] «Tintin:filmak» Filmaffinity 2019.

[15] (Gaztelaniaz) Los 70 años de Tintin, Clij, Año 12, N.118 (jul.ago.1999). , 7 or..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]