اکتینیم

یکی از عنصرهای جدول تناوبی عنصرها
(تغییرمسیر از آکتینیوم)

آکتینیوم (به انگلیسی: Actinium) با نماد AC از عناصر شیمیایی پرتوزا با نماد Ac و عدد اتمی ۸۹ است. اکتینیم از واژه یونانی aktis به معنی پرتو گرفته شده‌است. این عنصر به صورت طبیعی در کانی‌های اورانیوم از جمله پیچبلند یافت می‌شود و ۱۵۰ بار پرتوزاتر از رادیم است. این عنصر در خالص به رنگ نقره‌ای-خاکستری است. اکتینیم می‌تواند در اثر فروپاشی فرانسیم، هلیم، بیسموت-۲۰۹، کربن-۱۴، توریم، بیسموت-۲۱۱ و توریم-۲۳۲ را به وجود آورد.[۱]

اکتینیم، 89Ac
اکتینیم
تلفظ‎/ækˈtɪniəm/‎ (ak-TIN-ee-əm)
ظاهرنقرهy
عدد جرمی227 (پایدارترین ایزوتوپ)
اکتینیم در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
La

Ac

Ute
رادیماکتینیمتوریم
عدد اتمی (Z)89
گروهگروه ۳
دورهدوره 7
بلوکبلوک-f
دسته Actinide
آرایش الکترونی[Rn] 6d1 7s2
2, 8, 18, 32, 18, 9, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب(circa) 1323 K ​(1050 °C, ​1922 °F)
نقطه جوش3471 K ​(3198 °C, ​5788 °F)
چگالی (near r.t.)10 g/cm3
حرارت همجوشی14 kJ/mol
آنتالپی تبخیر 400 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی27.2 J/(mol·K)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش+3 (a strongly basic اکسید)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 1.1
انرژی یونش
  • 1st: 499 kJ/mol
  • 2nd: 1170 kJ/mol
شعاع کووالانسی pm 215
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری اکتینیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری ​(fcc)
Face-centered cubic crystal structure for اکتینیم
رسانندگی گرمایی12 W/(m·K)
رسانش مغناطیسیno data
شماره ثبت سی‌ای‌اس7440-34-8
ایزوتوپ‌های اکتینیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
225Ac syn 10 d α 5.935 221Fr
226Ac syn 29.37 h β 1.117 226Th
ε 0.640 226Ra
α 5.536 222Fr
227Ac 100% 21.773 y β 0.045 227Th
α 5.042 223Fr
| منابع

تاریخچه

ویرایش

این عنصر در سال ۱۸۹۹ توسط شیمی‌دان فرانسوی آندره-لویس دبیرن کشف شد.[۱]

  • عدد اتمی: ۸۹
  • جرم اتمی: ۲۲۷
  • نقطه ذوب: C° ۱۰۵۰
  • نقطه جوش: C° ۳۱۹۸
  • شعاع اتمی: Å ۱٫۱۱۹
  • ظرفیت: ۳
  • رنگ: نقره‌ای
  • حالت استاندارد: جامد
  • نام گروه: ۳

ترکیب‌ها

ویرایش

ایزوتوپ‌ها

ویرایش
ایزوتوپ ایجاد فروپاشی نیمه‌عمر
۲۲۱Ac ۲۳۲Th(d,9n)۲۲۵Pa(α)→۲۲۱Ac α ۵۲ ms
۲۲۲Ac ۲۳۲Th(d,8n)۲۲۶Pa(α)→۲۲۲Ac α ۵٫۰ s
۲۲۳Ac ۲۳۲Th(d,7n)۲۲۷Pa(α)→۲۲۳Ac α ۲٫۱ min
۲۲۴Ac ۲۳۲Th(d,6n)۲۲۸Pa(α)→۲۲۴Ac α ۲٫۷۸ hours
۲۲۵Ac ۲۳۲Th(n,γ)۲۳۳Th(β)→۲۳۳Pa(β)→۲۳۳U(α)→۲۲۹Th(α)→۲۲۵Ra(β)۲۲۵Ac α ۱۰ days
۲۲۶Ac ۲۲۶Ra(d,2n)۲۲۶Ac α, β
electron capture
۲۹٫۳۷ hours
۲۲۷Ac ۲۳۵U(α)→۲۳۱Th(β)→۲۳۱Pa(α)→۲۲۷Ac α, β ۲۱٫۷۷ years
۲۲۸Ac ۲۳۲Th(α)→۲۲۸Ra(β)→۲۲۸Ac β ۶٫۱۵ hours
۲۲۹Ac ۲۲۸Ra(n,γ)۲۲۹Ra(β)→۲۲۹Ac β ۶۲٫۷ min
۲۳۰Ac ۲۳۲Th(d,α)۲۳۰Ac β ۱۲۲ s
۲۳۱Ac ۲۳۲Th(γ,p)۲۳۱Ac β ۷٫۵ min
۲۳۲Ac ۲۳۲Th(n,p)۲۳۲Ac β ۱۱۹ s

کاربردها

ویرایش

از این عنصر می‌توان به عنوان منبع تولید نوترون استفاده کرد.[۱]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ چشر، جرارد (۱۳۹۱). جدول تناوبی عناصر (مندلیف). انتشارات شباهنگ. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۱۲۷-۸۲-۱.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Farr, J (1961). "The crystal structure of actinium metal and actinium hydride". Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry. 18: 42. doi:10٫۱۰۱۶/۰۰۲۲–۱۹۰۲(۶۱)۸۰۳۶۹–۲. {{cite journal}}: Check |doi= value (help)
  3. Stites, Joseph G.; Salutsky, Murrell L.; Stone, Bob D. (1955). "Preparation of Actinium Metal". J. Am. Chem. Soc. 77 (1): 237–240. doi:10.1021/ja01606a085.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ Zachariasen, W. H. (1949). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. XII. New compounds representing known structure types". Acta Crystallographica. 2 (6): 388. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۹۰۰۱۰۱۶. {{cite journal}}: Check |doi= value (help)
  5. Zachariasen, W. H. (1949). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. VI. The Ce2S3-Ce3S4 type of structure". Acta Crystallographica. 2: 57. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۹۰۰۰۱۲۶. {{cite journal}}: Check |doi= value (help)
  6. Meyer, p. ۷۱
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ ۷٫۶ Fried, Sherman; Hagemann, French; Zachariasen, W. H. (1950). "The Preparation and Identification of Some Pure Actinium Compounds". Journal of the American Chemical Society. 72 (2): 771. doi:10.1021/ja01158a034.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ Zachariasen, W. H. (1948). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. I. New structure types". Acta Crystallographica. 1 (5): 265. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۸۰۰۰۷۰۳. {{cite journal}}: Check |doi= value (help)
  9. Meyer, pp. 87–88
  • ویکی‌پدیای انگلیسی

پیوند به بیرون

ویرایش