Chp3 M1 Part2
Chp3 M1 Part2
Chp3 M1 Part2
K. Meziani
1/22
2/22
3/22
Modèle Régulier:
4/22
Alors
Y ⊤ = (Y ⊤ ⊤ ⊤ ⊤ ⊤ ⊤
·11 , · · · , Y ·1K , Y ·21 , · · · , Y ·2K , . . . , Y ·J1 , · · · , Y ·JK ) ∈ R
n
ϵ⊤ = (ϵ⊤ ⊤ ⊤ ⊤ ⊤ ⊤
·11 , · · · , ϵ·1K , ϵ·21 , · · · , ϵ·2K , . . . , ϵ·J1 , · · · , ϵ·JK ) ∈ R
n
1n11 0
..
0 1n12 .
n×JK
C = ∈R
.. ..
.
. 0
1nJK
5/22
Y = Cµ + ϵ ϵ ∼ N (0n , σ 2 I n ).
6/22
i.i.d.
Modèle singulier: εijk ∼ N (0, σ 2 ), ∀i = 1, · · · , njk
7/22
8/22
Y = µ1n + Aα + Bβ + C γ + ϵ = X θ + ϵ, ϵ ∼ N (0n , σ 2 I n ).
9/22
Y
b = PX Y = X b
θ, Y
b = PC Y = C µ
b
10/22
11/22
1
Pnjk 1
PI
(j, k) Y ·jk = njk i=1
Yijk Y ·jk = I i=1
Yijk
PK Pnjk
1 1
PI PK
j Y ·j· = nj·
Yijk Y ·j· = IK
Yijk
1
PKk=1 i=1 1
PK i=1 k=1
= nj· k=1
njk Y ·jk = K k=1
Y ·jk
PJ Pn PI PJ
k Y ··k = n1·k jk
Yijk Y ··k = IJ1 Yijk
1
PJ j=1 i=1 PJ i=1 j=1
= n·k j=1
n jk Y ·jk = J1 j=1 Y ·jk
12/22
1
P Pnjk 1
P PI
Toutes observ. Y ··· = n j,k i=1
Yijk Y ··· = IJK j,k i=1
Yijk
1
P 1
PI P
ME Y ·jk Y ··· = JK
1
P j,k 1Y ·jk
Pnjk Y ··· = JK
1
P i=1 j,k Y ·jk
= JK j,k njk
Y
i=1 ijk
= IJK Y
i,j,k ijk
13/22
Proposition
Pour la contrainte µ = 0, αj = 0, ∀j ∈ J et βk = 0, ∀k ∈ K
➡ µ
b = 0,
bj = 0, ∀j ∈ J ,
➡ α
➡ βbk = 0, ∀k ∈ K,
γjk = Y ·jk , ∀(j, k) ∈ J × K.
➡ b
14/22
Proposition
➡ µ
b = Y ·11 ,
bj = Y ·j1 − Y ·11 , ∀j ∈ J ,
➡ α
➡ βbk = Y ·1k − Y ·11 , ∀k ∈ K,
γjk = Y ·jk + Y ·11 − Y ·j1 − Y ·1k , ∀(j, k) ∈ J × K.
➡ b
Remarques:
α
b1 = βb1 = 0,
γj1 = 0, ∀k ∈ K, et ∀j ∈ J .
γ1k = b
b
15/22
➡ µ
b = Y ··· ,
bj = Y ·j· − Y ··· , ∀j ̸= J, j ∈ J ,
➡ α
➡ βbk = Y ··k − Y ··· , ∀k ̸= K , k ∈ K,
γjk = Y ·jk + Y ··· − Y ·j· − Y ··k ,
➡ b
Remarques:
PJ−1
bJ = −
α j=1
α
bj ,
PK −1
βbK = − k=1
βbk ,
PJ−1 PK −1
γJk = −
b j=1
bj ∀k ∈ K et b
α γjK = − k=1
bj ∀j ∈ J .
α
16/22
µ
bjk = Y ·jk
µ
bjk = Y ·jk = µ
b+α
bj + βbk + b
γjk
17/22
Proposition
Les estimateurs dans la previous proposition sont sans biais sous les
postulats [P1]–[P3].
sous n’importe quelle contrainte, un estimateur non biaisé de σ 2 est
I X
J X
K
∥Y − PX Y ∥2 1 X
b2 =
σ = (Yijk − Y ·jk )2 .
n − JK n − JK
i=1 j=1 k=1
où Y
b = PX Y = PC Y
De plus, sous [P4]
b2
(n − JK )σ
2
∼ χ2 (n − JK ).
σ
18/22
Mµ : Y = µ1n + ϵ
Mµ,α : Y = µ1n + Aα + ϵ
Mµ,β : Y = µ1n + Bβ + ϵ
Mµ,α,β : Y = µ1n + Aα + Bβ + ϵ
Mµ,α,β,γ : Y = µ1n + Aα + Bβ + C γ + ϵ
où ϵ ∼ N (0n , σ 2 I n ).
Sous R :
19/22
20/22
d.l.,n−JK F
Théorème Test de taille α : R = {Test. Stat. > q1−α }
2
FI = ∥P1n Y − P[1n A] Y ∥ /((J b2 )
− 1)σ d.l. = J − 1
2
FII = ∥P[1n B] Y − P[1n | A | B] Y ∥ b2 )
/((J − 1)σ d.l. = J − 1
F ∗ = ∥P[1n A] Y − P[1n 2
A B] Y ∥ /((K b2 )
− 1)σ d.l. = K − 1
21/22
➦ Par la proposition
b2
(n − JK )σ
∼ χ2 (n − JK ).
σ2
➦ On conclue par Théorème “donuts” du chapitre 2. □
22/22