Skaken
Fan links ôf: wyt kening, swart toer, swart dame, wyt pion, swart hynder en wyt loper
Hoewol't skaken in oantsjutting is foar in groep besibbe boerdspullen, beskriuwt dit artikel benammen it westersk skaken, in strategysk boerdspul foar twa spilers. De offisjele namme neffens de FIDE fan dit westersk skaken is it skaakspul.[1] It is strategysk omdat de spilers safolle spylmooglikheden hawwe dat it faak ûnmooglik is de konsekwinsje fan elke set te oersjen, sadat ynsicht, ûnderfining en moed de setkeuze mei bepale.
Oarsprong en skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De oerfoarm fan it skaakspul is tûzenen jierren âld, wêrtroch't der net folle bekend is oer it ûntstean en de ierste skiednis. It wurd skake komt fan it Perzyske wurd shāh, dat kening betsjut. De term skaakmat is in fernederlânsking fan it Perzyske shāh māta, dat betsjut: de kening sit yn in mûklaach of de kening is ferslein.
De âldste werkenbere ferzje fan skake komt grif út it seisde iuwske East-Perzje, no Noard-Yndia, en stiet bekend as chaturanga, mar der binne oanwizings dat dit spul basearre is op in noch âldere fariant foar fjouwer persoanen dy't elk oan in side fan it boerd sieten. Meardere ferzjes fan chaturanga fersprieden har nei it etsen nei Sina en Japan en, yn de foarm fan Sjatranj, westwerts nei de Arabyske wrâld om fia Itaalje en Spanje úteinlik yn de 11e iuw yn heul Europa troch te kringen. De Wytsingen hawwe hjir grif in grutte rol yn spile, omt de âldste Europeeske fynsten fan skaakstikken oan de kusten binne.
De hjoeddeiske foarm fan it skaakspul ûntstie oan de ein fan de 15e iuw yn Frankryk, doe't de dame mei de hjoeddeiske machtige mooglikheden har yntree die. Dêrom wurdt skaken ek wol in keninklik spul neamd. Tefoaren wie de dame of keninginne in frijwat beheind en swak stik. Al healwei de tweintichste iuw waard oppere dat it skaakspul mooglik út Sina stamt en de lêste tiid geane wer stimmen op dy't de oarsprong fan t skaakspul dêr of yn Oezbekistan pleatse.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|
