Comhphobal na Fraincise sa Bheilg

Sa Bheilg, tagraíonn Comhphobal na Fraincise (Fraincis: Communauté française; Fuaimniú Fraincise: [kɔmynote fʁɑ̃sɛːz] do cheann amháin de na trí chomhphobal teanga bhunreachtúla chomhpháirte. Ó 2011 ar aghaidh, tá an t-ainm "Cónaidhm na Vallúine-na Bruiséile (Fraincis: Fédération Wallonie-Bruxelles) in úsáid ag Comhphobal na Fraincise, ar rud conspóideach é toisc nár athraíodh Bunreacht na Beilge agus meastar gur ráiteas polaitiúil atá i gceist leis an athrú ainm sin. Tagraíonn an t-ainm "Comhphobal na Fraincise" do Fhrainciseoirí na Beilge, agus ní thagraíonn sé do Fhrancaigh a bhfuil cónaí orthu sa Bheilg. Mar sin, uaireanta aistrítear Comhphobal na Fraincise sa Bheilg mar "Chomhphobal na bhFrainciseoirí i nGaeilge ar mhaithe leis an tsoiléireacht.

Tá ag an gComhphobal a pharlaimint, rialtas agus riarachán féin. Is ionann bratach an Chomhphobail agus bratach na Vallúine, arb é bratach oifigiúil Vallúnaigh na Vallúine freisin.

Tá 80% de Fhrainciseoirí uile na Beilge ina chónaí sa Vallúin, agus tá an 20% eile ina chónaí sa Bhruiséil, áit a bhfuil suíomh pharlaimint Chomhphobal na Fraincise.

San am atá thart, labhair an comhphobal seo leaganacha éagsúla de Vallúinis, Ollainnis, Piocardais, Lucsambuirgis nó Gearmáinis Fhrancóiniach Moselle. Na linne seo, áfach, is í an Fhraincis Bheilgeach thar a bheith an teanga cheannasach, seachas i roinnt limistéar feadh na teorann le hArd-Diúcacht Lucsamburg (go príomha an ceantar darb ainm Tír Arlon nó Arelerland), áit a labhraítear an Lucsambuirgis go forleathan.

Tuairisc

Tá 4.5 mhilliún duine i gComhphobal na Fraincise sa Bheilg:

3.6 mhilliún duine i Réigiún na Vallúine (sin beagnach iomlán chónaitheoirí an réigiúin sin, cé is moite de na daoine a bhfuil cónaí orthu sna bardais ina labhraítear Gearmáinis, ar timpeall 70,000 atá iontu)
900,000 duine i Réigiún na Bruiséile (as líon iomlán cónaitheoirí de 1,2 mhilliún).

Frainciseoirí a bhfuil cónaí orthu i Réigiún Fhlóndras, ní áirítear in uimhreacha oifigiúla do Chomhphobal na Fraincise iad toisc nach bhfuil dlínse ag Comhphobal na Fraincise thar an réigiún sin. Ní eol dúinn cé mhéid daoine atá i gceist leis, toisc nach bhfuil aon stádas fonáisiúntachta ann agus nach spreagtar critéir teanga a chur san áireamh agus an daonáireamh á dhéanamh. Tá meastacháin ar dhaonra na bhFrainciseoirí i bhFlóndras idir 120,000, 200,000, agus 300,000.

Is é 45% de dhaonra iomlán na Beilge Comhphobal na Fraincise sa Bheilg; is leis an gComphobal Pléimeannach 55% den daonra, agus is leis an gComhphobal Gearmáinise 1% den daonra.

Ainm malartach

Le roinnt blianta beaga anuas, bhí comharthaí ann go raibh an Comhphobal ag iarraidh an nasc idir an Vallúin agus an Bhruiséil, an dá phríomhchríoch ina bhfuil an tromlach ag na Frainciseoirí, a chur in iúl ar bhealach níos fearr. Áiríodh leis sin roinnt eagraíochtaí a churthú, amhail Wallonie-Bruxelles International, comhlacht poiblí atá i gceannas ar ghnóthaí cultúrtha idirnáisiúnta a cuireadh ar bun go comhpháirteach ag Comhphobal na Fraincise, Réigiún na Vallúine agus Commission communautaire française (COCOF, institiúid Fraincise de chuid Réigiún na Bruiséile). Ní luaitear coincheap "Wallonie-Bruxelles" i mBunreacht na Beilge, áfach, agus níl sé ach i gcúpla téacs dlí oifigiúil, amhail "Arrêté du Gouvernement de la Communauté française fixant le code de qualité et de l'accueil" an 17 Nollaig 2003, ina luaitear an t-ainm "Communauté Wallonie-Bruxelles", agus "Arrêté du Gouvernement de la Communauté française approuvant le programme quinquennal de promotion de la santé 2004–2008" an 30 Aibreán 2004, ina luaitear an t-ainm "Comhphobal Fraincise Wallonie-Bruxelles".

I mBealtaine 2011, chaith parlaimint an Chomhphobail vóta ar son rún ar dá réir a d'úsáidfeadh sé, ón am sin i leith, an t-ainm "Cónaidhm na Vallúine-na Bruiséile" (Fraincis: "Fédération Wallonie-Bruxelles") le haghaidh gach cumarsáide agus feachtais atá aige, mar aon lena riarachán. Is éan chiall a bhain na húdaráis Phléimeannacha as an mbeart sin gur rud ionsaitheach a bhí i gceist. D'fhógair Aire-Uachtarán Fhlóndras nach dtabharfadh sé aitheantas don chónaidhm mar chomhlacht oifigiúil agus dúirt sé go mbeadh gach doiciméad a sheolfadh an chónaidhm in aghaidh an bhunreachta agus, ar an dóigh sin, ní bheidís ann.

Leis an ainm sin, ceiltear nach ndéanann an institiúid sin ionadaíocht do na Pléimeannaigh a bhfuil cónaí orthu sa Bhruiséil, ná don Choimisiún Comhphobail Phléimeannaigh (Vlaamse Gemeenschapscommissie, or VGC) ná do Réigiún na Bruiséile.

Cé go n-admhaíonn údaráis an Chomhphobail nach luaitear an t-ainm nua i mBunreacht na Beilge, áitíonn siad nach bhfuil an t-athrú sin in aghaidh an dlí a fhad is go n-úsáidtear an t-ainm nua mar leagan breise d'ainm an Chomhphobail agus nach n-úsáidtear é aon uair a d'fhéadfadh sé saincheist dlí a ardú (amhail mar atá an cás le téacsanna oifigiúla a fhoilsítear in Iris Oifigiúil na Beilge).

Cé go ndúirt Príomh-Aire na Beilge Yves Leterme nach mbainfeadh an rialtas feidearálach úsáid as an ainm nua agus gur chinn VRT Pléimeannach gan an t-ainm nua a úsáid ina chláir nuachta ach an oiread, tá sé in úsáid ag na meáin Fraincise, lena n-áirítear an líonra poiblí RTBF atá faoi rialú iomlán ag an gComhphobal. Úsáideann na meáin neamhspleácha/phríobháideacha an t-ainm malartach agus an t-ainm bunaidh araon.

I Meán Fómhair 2011, ghlac an Comhphobal lógó nua ina n-ionchorpraítear a ainm nua.

Polaitíocht agus rialtas

Tá Comhphobal na Fraincise sa Bheilg á rialú ag Parlaimint Chomhphobal na Fraincise, a roghnaíonn an brainse feidhmeannais, Rialtas Chomhphobal na Fraincise.