Azores: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Topónimos orixinais, sen referencia de formas galegas. |
retiro o aviso de falta de ligazóns |
||
(Non se amosan 32 revisións feitas por 14 usuarios.) | |||
Liña 1:
{{Sen referencias|data=abril de 2015}}
{{Xeografía política}}
Os '''Azores''',<ref>{{DRAG|azoriana}}</ref> oficialmente '''Rexión Autónoma dos Azores''' (en [[idioma portugués|portugués]] ''Açores'' ou ''Região Autónoma dos Açores'') , son un territorio da [[Portugal|República Portuguesa]], sito no Atlántico nordés, dotado de autonomía política e administrativa a través do [[Estatuto Político-Administrativo da Rexión Autónoma dos Azores]]. Os Azores integran a [[Unión Europea]] co estatuto de [[Rexión ultraperiférica da Unión Europea|rexión ultraperiférica]] do territorio da Unión, conforme o establecido no artigo 299.º-2 do [[Tratado da Unión Europea]].
== Localización xeográfica ==
Os Azores son un [[arquipélago]] que, aínda que situado precisamente sobre a [[Dorsal Media Atlántica]], debido á súa proximidade co continente europeo e á súa integración política na República Portuguesa e na [[Unión Europea]] considérase, xeralmente, parte de [[Europa]].
O arquipélago sitúase no nordés do [[
== Territorio e clima ==
Liña 64 ⟶ 25:
** [[Illa de São Miguel|São Miguel]]
O Grupo Oriental inclúe tamén un grupo de rochedos e [[Arrecife|arrecifes]] oceánicos, sitos a nordés de Santa María, chamados illotes das [[Formigas]], ou simplemente Formigas, que co arrrecife do [[Dollabarat]], constitúen a Reserva Natural do Illeu das Formigas, un dos lugares máis importantes para a conservación da biosfera mariña no nordés [[Atlántico]].
O punto máis alto do arquipélago está situado na illa do Pico - e de aí o seu nome, a [[Montaña do Pico]] - cunha altitude de 2 352 m. A orografía azoriana é moi accidentada, con liñas de relevo orientadas na dirección leste-oeste, coincidentes coas liñas de fractura que están na xénese das illas. Este arquipélago fai parte da [[cordilleira]] submarina que se estende desde [[Islandia]] para sur e suroeste, con orientación sensibelmente paralela á inflexión das costas continentais.
Liña 77 ⟶ 38:
[[Ficheiro:Azores_satellite_photo-NASA.jpg|miniatura|Os grupos central e oriental vistos do espazo (imaxe MODIS do Satélite TERRA da NASA]]
Na fase da navegación á vela, debido ao réxime de ventos e correntes que obrigaba á "volta do largo", as embarcacións provenientes do Atlántico Sur (da [[India]], [[Extremo Oriente]] e outras partes de [[Asia]], de [[África]], do [[Brasil]] e outras partes da [[América do Sur|América do Sur)]] e do [[Caribe (rexión)|Caribe]] facían unha longa rotación no senso dos punteiros do reloxo que as traía ata as proximidades do Grupo Occidental, cruzando despois o arquipélago en dirección á Europa. É ese o percorrido que aínda fai hoxe en día a navegación de recreo, utilizando como punto de apoio o porto da Horta, [[illa do Faial]].
Coa chegada da navegación a vapor, os portos dos Azores, particularmente os de [[Ponta Delgada]] e [[Horta,_Azores|Horta]], os únicos con peiraos de protección e peiraos de dimensión apreciábel, asumiron un papel importante no fornecemento de carbón.
Coa aparición da aviación, os Azores gañaron axiña importancia como punto de apoio. As primeiras travesías aéreas do Atlántico facían escala nos Azores, e a [[Horta,_Azores|Horta]], coa súa baía abrigada e ligazóns telegráficas intercontinentais vía cabo submarino, foi unha importante escala nas ligazóns entre a Europa e a América por hidroavión no período inmediatamente anterior á [[
Terminada a guerra, a base americana da [[illa de Santa María]] transformouse axiña nun aeroporto internacional e centro de escalas técnicas para as aeronaves que cruzaban o Atlántico entre as Américas, o sur
As discusións en torno do papel xeoestratéxico dos Azores e da función do arquipélago como punto de fronteira entre as esferas de interese norteamericana e europea aínda asume papel relevante na discusión política azoriana e na postura da clase política face aos intereses portugueses no Atlántico. As cuestións en torno da distribución de contrapartidas concedidas polos Estados Unidos
Máis recentemente, o feito de que as augas da zona económica exclusiva (CEE) dos Azores sexan de lonxe as maiores da [[Unión Europea]], cos seus 994 000 quilómetros cadrados, e que por iso constitúan o groso das chamadas "augas occidentais" da Unión, ten levado a acesos debates sobre as vantaxes da integración azoriana na [[Unión Europea]]. Nos termos dos tratados en vigor, e do proxecto de tratado para a [[Constitución Europea]], a xestión dos recursos biolóxicos mariños é competencia exclusiva da Unión, o que levou xa á abertura parcial da pesca (entre as 100 e as 200 millas náuticas) a embarcacións comunitarias contra a vontade do goberno azoriano.
Liña 108 ⟶ 69:
Politicamente os Azores son desde [[1976]] unha rexión autónoma integrada na República Portuguesa. A [[Rexión Autónoma dos Azores]] ten un goberno propio e conta cunha ampla autonomía lexislativa, fundamentada na Constitución da República Portuguesa e no [[Estatuto Político-Administrativo da Rexión Autónoma dos Azores]]. Os órganos de Goberno propio son a Asemblea Lexislativa, un parlamento unicameral composto por 52 deputados elixidos por sufraxio universal e directo cada catro anos (última elección a 17 de outubro de 2004), e o [[Goberno Rexional dos Azores|Goberno Rexional]], elixido pola asemblea, composto por un Presidente do Goberno, un Vicepresidente, e por 7 Secretarios Rexionais. A República Portuguesa é especialmente representada nos Azores por un Ministro da República, nomeado polo Presidente da República e proposto polo Primeiro ministro, ouvido o Consello de Estado e os órganos de goberno propio dos Azores.
A revisión constitucional de 2004 extinguiu o cargo de Ministro da República, creando na súa substitución un Representante Especial da República, nomeado polo Presidente da República, pola súa iniciativa, ouvido o Consello de Estado, e con mandato coincidente ao presidencial. Este novo dispositivo constitucional só se comezará a aplicar ao termo do mandato do actual Presidente da República ([[Jorge Sampaio]]) ou co cesamento do mandato do actual Ministro da República (Laborinho Lúcio). Laborinho Lúcio pasará así á historia como o último Ministro da República.
As illas non teñen existencia xurídica no ordenamento territorial azoriano, excepto na lei electoral, na cal serven de base para os círculos electorais, feito que ten levantado críticas visto que promove a sobre-representación das illas menos populosas na Asemblea Lexislativa e distorsiona a proporcionalidade, e na existencia dun
Para alén dos concellos listados no cadro abaixo, existiron nos Azores, ata á reforma administrativa do século XIX, os seguintes: concello do [[Topo]] (hoxe integrado no concello da [[Calheta, Azores|Calheta]] de São Jorge); concello da [[Praia (Santa Cruz da Graciosa)|Praia da Graciosa]] (hoxe integrado no concello de [[Santa Cruz da Graciosa]]); concello de [[Vila de San Sebastián|San Sebastián]] (hoxe integrado no concello de [[Angra do Heroísmo]]); concello das [[Capelas]] (hoxe integrado no concello de [[Ponta Delgada]]); e concello de [[Auga de Pau]] (hoxe integrado no concello da [[Lagoa, Azores|Lagoa]]). As freguesías que foron sedes daqueles concellos recuperaron, polo Decreto Lexislativo Rexional n.º 29/2003/A, de 24 de
Á súa vez os concellos subdivídense en [[freguesía]]s, con excepción do concello do [[illa do Corvo|Corvo]] onde, dada a súa pequenez, o [[Estatuto Político-Administrativo da Rexión Autónoma dos Azores]] estabelece que as funcións cometidas a aquel nivel da administración no restante territorio son exercidas directamente polos correspondentes órganos municipais.
{{desactualizado}}
{| align=center border=1 cellpadding=10 cellspacing=0 style="margin: 2 2 2 2; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; text-align:left; font-size: 95%;"
|-
Liña 127 ⟶ 88:
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray; text-align:center" |Variación<br />1991/2001<br />(%)
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray; text-align:center" |Densidade<br />Pop. (2001)<br />(hab/km²)
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
<td rowspan="2">[[Illa de Santa Maria|Santa Maria]]:</td><td> </td> <td align="right"> 97,2</td> <td align="right"> 5 922</td> <td align="right"> 5 578</td><td align="right"> - 5,8</td> <td align="right">54,5</td>
</tr>
<tr><td>[[Vila do Porto]]</td><td align="right"> 97,2</td> <td align="right"> 5 922</td> <td align="right"> 5 578</td><td align="right"> - 5,8</td> <td align="right">54,5</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
<td rowspan="7">[[illa de São Miguel|São Miguel]]:</td><td> </td> <td align="right"> 746,8</td> <td align="right"> 125 915</td> <td align="right"> 131 609</td><td align="right"> + 4.5</td> <td align="right">176,2</td>
</tr>
<tr><td>[[Lagoa (Azores)|Lagoa]]</td><td align="right"> 45,6</td> <td align="right">12 900</td> <td align="right">14 126</td><td align="right"> + 9,5</td> <td align="right"> 311,8</td>
</tr>
<tr><td>[[Nordeste, Azores|Nordeste]]</td><td align="right"> 99,9</td> <td align="right"> 5 490</td> <td align="right"> 5 291</td> <td align="right"> - 3,6</td> <td align="right"> 52,1</td>
</tr>
<tr><td>[[Ponta Delgada]]</td><td align="right"> 233,0</td> <td align="right"> 61 989</td> <td align="right"> 65 864</td><td align="right">+ 6,2</td> <td align="right">277,3</td>
</tr>
<tr><td>[[Povoação, Azores|Povoação]]</td><td align="right"> 108,0</td> <td align="right">7 323</td> <td align="right"> 6 726</td><td align="right">- 8,2</td> <td align="right"> 61,3</td>
</tr>
<tr><td>[[Ribeira Grande]]</td><td align="right"> 180,2</td> <td align="right">27 163</td> <td align="right"> 28 462</td><td align="right">+ 4,8</td> <td align="right"> 158,2</td>
</tr>
<tr><td>[[Vila Franca do Campo]]</td><td align="right"> 78,0</td> <td align="right">11 050</td> <td align="right"> 11 150</td><td align="right">+ 0,9</td> <td align="right"> 140,9</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
<td rowspan="3">[[Terceira]]:</td><td> </td> <td align="right"> 402,2</td> <td align="right"> 55 706</td> <td align="right"> 55 833</td><td align="right"> + 0,2</td> <td align="right">138,6</td>
</tr>
<tr><td>[[Angra do Heroísmo]]</td><td align="right"> 241,0</td> <td align="right">35 270</td> <td align="right">35 581,0</td><td align="right"> + 0,9</td> <td align="right"> 146,2</td>
</tr>
<tr><td>[[Praia da Vitória]]</td><td align="right"> 161,3</td> <td align="right">20 436</td> <td align="right">20 252</td><td align="right">- 0,9</td> <td align="right"> 124,4</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
</tr>
<tr><td>[[Santa Cruz da Graciosa]]</td> <td align="right"> 61,2</td> <td align="right"> 5 189</td> <td align="right"> 4 780</td><td align="right"> - 7,9</td> <td align="right">71,4</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
<td rowspan="3"> [[Illa de São Jorge|São Jorge]]:</td><td> </td> <td align="right"> 245,8</td> <td align="right"> 10 219 </td> <td align="right"> 9 674</td><td align="right"> - 5,3</td> <td align="right">39,4</td>
</tr>
<tr><td>[[Calheta, Azores|Calheta]]</td><td align="right"> 126,3</td> <td align="right">4 512</td> <td align="right"> 4 069</td><td align="right">- 9,8</td> <td align="right"> 31,5</td>
</tr>
<tr><td>[[Velas]]</td><td align="right"> 117,4</td> <td align="right">5 707</td> <td align="right"> 5 605</td><td align="right"> - 1,8</td> <td align="right"> 47,2</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border:2"
<td rowspan="4">[[Illa do Pico|Pico]]:</td><td> </td> <td align="right"> 447,7</td> <td align="right"> 15 202</td> <td align="right"> 14 806</td><td align="right"> - 2,6</td> <td align="right">30,1</td>
</tr>
<tr><td>[[Lajes do Pico]]</td><td align="right"> 155,3</td> <td align="right">5 563</td> <td align="right"> 5 041</td><td align="right">- 9,4</td> <td align="right"> 31,5</td>
</tr>
<tr><td>[[Madalena, Azores|Madalena]]</td><td align="right"> 147,1</td> <td align="right">5 964</td> <td align="right"> 6 136</td><td align="right">+ 2,9</td> <td align="right"> 41,3</td></tr>
<
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2"
<td rowspan="2">[[Illa do Faial|Faial]]:</td><td> </td> <td align="right"> 173,1</td> <td align="right"> 14 920</td> <td align="right"> 15 063</td><td align="right"> + 1,0</td> <td align="right">87,0</td>
</tr>
<tr><td>[[Horta, Azores|Horta]]</td><td align="right"> 173,1</td> <td align="right"> 14 920</td> <td align="right"> 15 063</td><td align="right"> + 1,0</td> <td align="right">87,0</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2px"
<td rowspan="3">[[illa das Flores]]:</td><td> </td> <td align="right"> 141,7</td> <td align="right"> 4 329</td> <td align="right"> 3 995</td><td align="right"> - 7,7</td> <td align="right">28,2</td>
</tr>
<tr><td>[[Lajes das Flores]]</td><td align="right"> 70,0</td> <td align="right">1 701</td> <td align="right"> 1 502</td><td align="right">- 11,7</td> <td align="right"> 21,2</td>
</tr>
<tr><td>[[Santa Cruz das Flores]]</td><td align="right"> 70,9</td> <td align="right">2 628</td> <td align="right">2 493</td><td align="right">- 5,1</td> <td align="right"> 34,8</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2px blue">
<td rowspan="2">[[illa do Corvo|Corvo]]:</td><td> </td> <td align="right"> 17,1</td> <td align="right"> 393</td> <td align="right"> 425</td><td align="right"> + 8,1</td> <td align="right">25,0</td>
</tr>
<tr><td>[[Vila do Corvo]]</td> <td align="right"> 17,1</td> <td align="right"> 393</td> <td align="right"> 425</td><td align="right"> + 8,1</td> <td align="right">25,0</td>
</tr>
<tr style="background:#efefef; border-bottom:2px black; text-align:center">
<td>'''Azores'''</td><td> </td> <td align="right"> '''2 332,74'''</td> <td align="right"> '''237 795'''</td> <td align="right"> '''241 763'''</td><td align="right"> '''+ 1,7'''</td> <td align="right">'''103,6'''</td>
Liña 221 ⟶ 163:
Contrariando a tendencia verificada nos decenios anteriores, a evolución demográfica da última década caracterizouse polo crecemento moderado da poboación residente, aumentando preto de 1,7%, pasando de 237 795 en 1991 para 241 763 habitantes en 2001, segundo os datos definitivos do censo de 2001.
Porén, o
O crecemento concentrouse esencialmente na illa de São Miguel. O crecemento no Faial é
En termos da evolución da estrutura da poboación por grandes grupos de idade, e con base nos últimos [[Censo|censos]] e nas proxeccións existentes, obsérvase que o crecemento demográfico tende a concentrarse no grupo correspondente á poboación potencialmente activa (15-64 anos), por contrapartida do grupo de idade dos novos, manténdose practicamente inalterado o peso relativo dos vellos no contexto da poboación residente nos Azores.
A tendencia na próxima década é para se acentuar o envellecemento da poboación residente, en virtude, sobre todo, da diminución do peso relativo dos novos resultante do efecto conxugado da diminución das [[Taxa de natalidade|taxas de natalidade]]/[[Taxa de fecundidade xeral|fecundidade]] e do aumento da [[esperanza de vida]]. Con efecto, a través da análise comparada dalgúns indicadores demográficos, verifícase que a evolución destes indicadores
En termos finais, as proxeccións demográficas apuntan para unha estabilización ou diminución
Estas alteracións na dinámica demográfica levantan serias cuestións e desafíos a nivel económico e social, xa que a sociedade será cada vez máis diversificada e envellecida o que, non só compromete as xeracións futuras, como provoca alteracións nos hábitos de consumo, nas relacións sociais e na economía. O aumento da poboación activa exercerá presións no [[mercado de traballo]], no sentido de se criaren máis postos de traballo, e provocará unha distribución desigual da poboación entre os centros urbanos e o
=== Aspectos macroeconómicos ===
O [[Produto interior bruto|Produto Interno Bruto]] dos Azores atinxiu, en 2002, os 2,4 mil millóns de euros, segundo os dados máis recentes das contas rexionais. Atendendo a que, en relación ao ano anterior, rexistrou un crecemento nominal (8,2%) superior á media nacional (4,8%), a Rexión reforzou notoriamente a súa importancia relativa no todo nacional. En resultado deste comportamento da economía rexional, a partir de 2002, os Azores deixan de ser a última rexión NUTS II do país en termos do [[PIB per
Relativamente á comparación coa Unión Europea, utilizando o PIB per
En termos da repartición sectorial do valor acrecentado bruto na produción de bens e servizos, nos últimos anos en que se dispón de información estatística, rexístrase un certo reforzo do [[sector terciario]], por contrapartida dunha menor expresión relativa dos restantes sectores de actividade económica.
=== Mercado de emprego ===
A evolución do [[mercado de traballo]] nos Azores tense caracterizado por un aumento continuado da poboación activa, maior actividade do segmento feminino da poboación e a manutención de [[Desemprego|taxas de desemprego]] relativamente reducidas, indicadoras dunha situación de case pleno emprego.
Tomando o último ano completo en que se dispón de información,
En termos de repartición sectorial da poboación empregada, é o sector dos servizos que absorbe a maioría dos empregados, mantendo aínda algún peso relativo o [[sector primario]] da economía.
=== Prezos ===
Ao nivel da variación dos prezos no consumo, a taxa de [[inflación]] na Rexión ten presentado valores baixos e encadrados na tendencia xeral do país e da Europa comunitaria.
En 2004, a taxa de variación media dos últimos doce meses, do índice de prezos no consumidor, foi de 2,7% nos Azores.
Liña 252 ⟶ 194:
A execución orzamental relativa ao ano de 2004 atinxiu plenamente os obxectivos inicialmente trazados, na medida en que foi asegurada unha contención efectiva nas despesas de funcionamento da administración rexional (+2,1%) e, ao mesmo tempo, rexistrouse unha taxa de crecemento das despesas de investimento (+6,5%), superior ás observadas nos últimos cinco anos.
A Conta da Rexión relativa a 2004, excluíndo as contas de orde, presentará un saldo positivo da
No ámbito das receitas da Rexión, foron as receitas propias, cun valor de 497,2 millóns de euros, que rexistraron unha taxa de crecemento máis significativa, +11,2%, observando, igualmente, un crecemento do seu peso relativo no total da receita, o cal pasou de 63,1%, en 2003, para 65,9%, en 2004.
Liña 263 ⟶ 205:
== Sectores económicos ==
=== Agricultura ===
O volume de produción de [[leite]] recibido nas fábricas sitúase nun patamar da orde de 500 millóns de litros. O leite industrializado é consumido predominantemente na forma de UHT.
O [[queixo]] representa o produto lácteo máis significativo, rexistrando evolución positiva, mesmo nos anos de redución de [[materia prima]].
A produción de [[carne]] rexistra, nos anos máis recentes, unha evolución tendencialmente positiva. O sentido desta evolución é común aos diversos tipos de carnes. Con todo este aumento
===
A actividade
As diferentes variedades de peixe máis tradicional («restante peixe» no cadro abaixo) ocupan o lugar máis representativo, sendo a compoñente da pesca de
O número de pescadores matriculados
=== Turismo ===
O conxunto da hotelaría tradicional, máis o [[turismo]] en espazo rural sumaron, no ano de 2004, a capacidade de aloxamento de preto de oito mil camas, en resultado dun crecemento asinalable da oferta de aloxamento turístico, que se fixo sentir esencialmente nos últimos catro anos. A procura ven a aumentar sistematicamente todos os anos, tanto en termos de durmidas, como en termos de receitas. De 1996 a 2004, o número de durmidas creceu 124% e as receitas totais 148%.
Hoxe, máis de 50% da oferta hoteleira foi construída de novo e a parte restante foi, en máis de 50%, profundamente remodelada e reestruturada.
De 1996 a 2004 houbo un salto significativo no mercado da procura. Portugal, en 1996, representaba 71% do volume total de durmidas,
É evidente que aínda que a promoción turística en Portugal sexa sempre unha preocupación dominante, co aumento da oferta hoteleira e dada a forte sazonalidade do mercado nacional tornase cada vez máis importante diversificar a procura. En 2004 o mercado sueco representou 16% da procura, logo seguido do mercado noruegués con preto de 8,3% e do mercado alemán con 7,1%.
Liña 296 ⟶ 238:
A reducida dimensión tamén é observable en termos de volume medio de negocios das empresas industriais, cuxa rendibilidade fica máis dependente das marxes que sexan posíbeis en termos de redución de custos.
=== Enerxía ===
As [[Enerxía|fontes de enerxía]] primaria utilizadas continúan a basearse nos [[Combustible fósil|combustíbeis fósiles]] importados ([[fuel]], [[gasóleo]], [[gasolina]]). Aínda así, as fontes de [[Enerxía renovable|enerxía renovábeis]] como a enerxía hídrica, a [[Enerxía xeotérmica|xeotérmica]] e a [[Enerxía eólica|eólica]] ten rexistrado evolucións positivas, aproximándose nos anos máis recentes de preto dun décimo do total de enerxía consumida.
A produción de [[enerxía eléctrica]] ten crecido a ritmos significativos, situándose as respectivas taxas medias anuais á volta de 7%.
A produción de orixe [[Enerxía térmica|térmica]] continúa a ser dominante, porén as enerxías renovábeis representan xa unha cota próxima dun quinto do total.
No que respecta á utilización de electricidade, o consumo doméstico representa a compoñente máis significativa, mais os consumos comerciais e de servizos tense revelado máis dinámicos nos últimos anos. Os consumos industriais tense caracterizado por unha certa estabilidade, apenas acompañando a evolución media xeral dos últimos anos.
Liña 308 ⟶ 250:
As licenzas de obras para vivendas, representan preto de tres cuartos do total de licenzas concedidas para obras nos Azores.
=== Comercio ===
No sector comercial, rexistrouse unha evolución con crecemento de actividade máis baseada na
Aliás, a intensidade de crecemento de persoal ao servizo foi moito próxima da do crecemento do número de empresas, manténdose practicamente constante a razón de persoal por empresa. Esta razón de preto de 5 persoas ao servizo por empresa, confirma a forte presenza de pequenas unidades empresariais e o carácter atomístico deste tipo de servizos.
Liña 316 ⟶ 258:
As vendas de automóbiles novos, en 2004, tiveron un comportamento positivo, invertendo a tendencia anterior. En 2004, a venda de automóbiles lixeiros nos Azores representou preto de 77% da venda total de automóbiles novos.
=== Transportes e comunicacións ===
Os dados dispoñíbeis sobre os movementos de pasaxeiros apuntan no sentido dunha tendencia de redución de tráfego nos transportes colectivos terrestres e de aumento nos transportes marítimos e aéreos. Os movementos de pasaxeiros nos [[Aeroporto|aeroportos]] revelan alteracións na súa composición segundo os diversos tipos de tráfego.
O tráfego de pasaxeiros interno (na práctica inter-illas) é aínda o que rexistra maior número de frecuencias, mais xa non ten o predominio que rexistraba habitualmente e nos últimos dous anos, o de 2002 e o de 2003, representou porcentaxes inferiores a metade do tráfego total.
Liña 330 ⟶ 271:
== Sectores sociais ==
=== Educación ===
No ano lectivo de 2002/03 rexistrouse un forte crecemento no número de inscricións na [[Educación preescolar|Educación Preescolar]] e unha continuada preferencia polo Ensino Profesional, que orixinou unha inversión da tendencia negativa que se viña a verificar no volume de inscricións/matrículas a nivel global. Na xeneralidade, o volume de matrículas nos niveis do Ensino Básico e no [[Educación secundaria|Ensino Secundario]] continúan a tendencia descendente que se ten vindo a verificar ultimamente, rexistrando, no nivel do Ensino Secundario, un valor superior a menos 5,5% dos valores verificados no ano anterior.
A taxa de escolarización presenta valores crecentes en todas as idades, a pesar de que a poboación escolar está diminuíndo. Este aumento é máis significativo nas idades da Educación Preescolar e a partir dos 14 anos. Da observación da evolución destas taxas, verificase un alargamento do leque de idades con taxas dos 100%, actualmente representativas das idades de escolaridade obrigatoria.
Liña 336 ⟶ 277:
O aproveitamento escolar, medido a través da taxa de transición/aprobación oscila entre os 82,8% no 4.º ano de escolaridade e os 45,5% no 12.º ano, confirmando un maior aproveitamento escolar nos ciclos do ensino xeral e obrigatorio do que no secundario.
=== Saúde ===
Os dados sobre os servizos prestados nos [[Hospital|hospitais]] e centros de saúde apuntan no sentido de evolucións considerábeis. Nos actos clínicos rexistrase unha participación significativa de recursos humanos e unha utilización crecente de medios complementares de diagnóstico e terapéutica.
Os actos rexistrados en profilaxia/inoculacións globais corresponden a [[Vacinación|vacinacións]] practicadas nos centros de saúde. O volume de actos
Os servizos de urxencia ten rexistrado, nos últimos anos,{{cando}} unha procura máis expresiva do que os de consulta. Esta evolución terá sido máis significativa no ámbito dos centros de saúde do que no dos hospitais.
Os movementos de internamento nos hospitais e centros de saúde ten mantido características de certa estabilidade, situándose a demora media en 7 ou 8 días e a taxa de ocupación á volta de 62%.
Os medios complementares de diagnóstico superan os dous millóns de exames e análises, en canto os medios complementares de terapéutica corresponden a máis de trescentos mil actos. A evolución destes medios ten rexistrado crecementos medios significativos. Aínda así, é posible observar unha lixeira tendencia para á realización do acto terapéutico corresponder, en media, unha menor utilización de exames e análises.
O persoal en actividade nos servizos dos hospitais e dos centros de saúde sitúase na orde de catro millares de profesionais.{{cando}} A evolución xeral ten rexistrado un alargamento efectivo de cadros, destacándose un certo reforzo de médicos, enfermeiros e técnicos de diagnóstico e terapéutica.{{cómpre referencia}}
=== Seguranza social ===
O número de pensionistas da Seguranza Social nos Azores sitúase na orde dos 47 millares de individuos. Os beneficiarios en vida por [[vellez]], que reciben pensións en substitución de retribucións do traballo, representan preto de 52% do total; os beneficiarios en vida, mais inválidos por accidente ou doenza antes da idade da reforma por vellez, representan preto de 30% do total; e, finalmente, as familias de beneficiarios por morte destes representan preto de 18%.
=== Cultura ===
Os [[Museo|museos]] e as [[Biblioteca|bibliotecas]] públicas representan medios privilexiados de desenvolvemento de accións culturais, sexa polas capacidades patrimoniais e funcionais existentes, sexa polos diversos públicos que poden atraer.
Observando as evolucións das procuras sobre aqueles equipamentos culturais, por parte de visitantes nos museos e de utilizadores nas bibliotecas, verificase que existe actualmente unha tendencia de crecemento en calquera unha delas. Aínda así, se a tendencia da procura de visitantes aos museos prosegue a un ritmo máis regular e dentro dun mesmo padrón das estruturas existentes, xa a procura de utilizadores nas bibliotecas revela, despois dunha lixeira quebra nos finais da década de noventa, unha intensificación do crecemento nos anos máis recentes, reflectindo, polo menos en parte, a transición do funcionamento da biblioteca pública de Ponta Delgada das antigas para as novas instalacións, no histórico Colexio dos Xesuítas.
Observando agora a evolución intra-anual para os mesmos tipos de equipamentos culturais, verificase que a procura nos museos intensificase nos meses de Verán,
Durante o ano de 2003, os apoios financeiros ás actividades culturais, encadrados xuridicamente polo Decreto Lexislativo Rexional n.º 22/97/A, de 4 de
=== Deporte ===
As actividades deportivas nos Azores, encadradas polas federacións asociativas das diversas modalidades, vén movimentando un número significativo de atletas e axentes responsábeis.
O número de inscritos na época de 2002/2003 aproximouse de preto de 20 millares de atletas practicantes e de 8 centos de
Os dados anteriores resultan dun proceso de crecemento asinalable xa que, nos últimos dez anos, o número de atletas practicamente duplicou e as condicións de encadramento técnico poderán traducirse nunha razón de 24 atletas por cada
En termos de representatividade das diversas modalidades poderán agruparse dous conxuntos segundo as características:
* Deportivas máis individuais, que atraen largas centenas ou mesmo á volta dun millar de practicantes, como os 606 de [[xadrez]], 613 de [[natación]], 614 de
* Ou de xogo en equipo envolvendo practicantes en número superior ou na
== Situación ambiental ==
A análise sucinta que a seguir se presenta foi preparada a partir do documento "Relatorio do Estado do Ambiente - 2003", producido en
=== Recursos hídricos ===
Nos Azores, as necesidades de [[auga]] para uso
As dispoñibilidades existentes están estimadas en preto de 1.520 millóns de [[Metro cúbico|metros cúbicos]], considerándose 10% deste valor como dispoñibilidade útil. As maiores dispoñibilidades sitúanse nas illas do Pico e de S. Miguel e as menores no Corvo, Graciosa e Santa Maria. Relacionando as necesidades coas dispoñibilidades,
A nivel das augas superficiais, concretamente as [[Lagoa|lagoas]], para alén do valor paisaxístico, turístico e ecolóxico, constitúense como reservas estratéxicas de auga, sendo a garantía da súa calidade un dos desafíos da xestión dos [[recursos hídricos]]. De acordo con análise e clasificacións efectuadas a 17 lagoas, a maioría rexistra situacións de [[polución]] máis ou menos acentuada, derivada de contaminación difusa por actividades agropecuarias e de [[fertilización]] pouco racional, de onde a importancia dos proxectos en curso e a iniciar relativos á construción de [[Encoro|encoros]], reforestación das faixas adxacentes ás liñas de auga, entre outras accións, no sentido de se reverter esta situación.
Canto ás augas subterráneas, estas non presentan problemas acentuados de calidade, aínda que, puntualmente,
No caso particular das augas balnearias, dun modo xeral a maioría das zonas balnearias presenta unha calidade de auga bastante razoable, o que ten orixinado unha clasificación adecuada para ostentación de bandeira azul.
No que concirne á existencia de sistemas de drenaxe de [[augas residuais]], o nivel de atención era de preto
=== Residuos sólidos urbanos (RSU) ===
A produción de RSU
En termos de tratamento e destino final, pese aínda que a construción de
=== Residuos industriais e hospitalarios ===
=== Ambiente sonoro ===
Das diversas formas de polución existentes, o ruído é unha das que asume unha expresión nos Azores. Con todo, a existencia
=== Calidade do ar ===
Os indicadores normalmente utilizados para a caracterización da calidade do ar son o dióxido de xofre (SO2), [[Óxido nítrico|óxidos de nitróxeno]] (NOx), [[monóxido de carbono]] (CO) e partículas en suspensión. Existen outros
=== Conservación da natureza ===
En termos da [[biodiversidade]], están identificadas 702 especies exóticas de [[flora]], das cales 36 con carácter invasor. En termos de [[fauna]], están inventariadas 47 especies exóticas, distinguíndose 5 [[Especie invasora|especies invasoras]], destacándose nestas últimas o designado [[escaravello]] xaponés. No conxunto do arquipélago están protexidas 115 especies, verificándose, no entanto, 215 [[especies ameazadas]].
=== Áreas clasificadas e protexidas ===
A
== Símbolos heráldicos ==
[[Ficheiro:Azores.gif|dereita|Escudos de Azores]]
A Rexión Autónoma dos Azores dispón de [[Brasón de armas dos Azores|brasón de armas]], [[Bandeira dos Azores|bandeira]], selo e [[Himno dos Azores|himno]] propios. Son os seguintes os diplomas legais que regulan a heráldica azoriana:
* Decreto Rexional n.º 4/79/A, de 10 de
** Decreto Regulamentar Rexional n.º 12/79/A, de 12 de
** Decreto Regulamentar Rexional n.º 13/79/A, de 18 de
** Decreto Regulamentario Rexional n.º 47/80/A, de 15 de outubro. – Aproba a versión oficial do selo da Rexión Autónoma dos Azores.
** Decreto Regulamentario Rexional n.º 49/80/A, de 21 de outubro. – Aproba a letra do Himno dos Azores. Regulamenta o Decreto Rexional n.º 4/79/A, de 10 de
** Decreto Regulamentario Rexional n.º 51/80/A, de 31 de outubro. – Aproba a versión oficial da descrición completa do brasón de armas dos Azores.
A utilización dos símbolos heráldicos
== Historia dos Azores ==
{{Artigo principal|Historia dos Azores}}
Con case 600 anos de presenza humana continuada, os Azores ocupan xa un lugar importante na [[Historia de Portugal|historia portuguesa]] e na historia do Atlántico. Aínda que se supón a chegada a estas illas por parte de diversos navegantes antes da [[Idade Media]] (en tempos do Infante Henrique xa se comentaba o achado dunha estatua ecuestre de pedra atopada nunha cova da [[illa de Cano]], así como, o achado no [[século XVIII]] de [[Moedas cartaxinesas da illa do Corvo|moedas que se consideraron cartaxinesas e grecocirenaicas]] e estrañas inscricións na costa das Catro Ribeiras na illa [[Illa Terceira|Terceira]], o concreto é que cara a fins da [[Idade Media]] falábase de diversas terras e illas míticas nas latitudes e lonxitudes do arquipélago hoxe chamado dos Azores: a [[Atlántida]], a [[Antilla]] (ou Ante-Illa), a [[Brandán|Illa de San Brandán]], a [[Illa Brasil]], as [[Sete Cidades]] e as [[Illas Azuis]]. O certo de todo isto é que á chegada dos portugueses as actuais Azores non estaban habitadas por seres humanos.
Cara á metade da década de [[1420]] capitáns como [[Gonçalo Velho Cabral]], [[Diogo de Silves]] e outros visitan, de forma voluntaria ou accidental, o arquipélago e desde entón as visitas de naves lusas fanse frecuentes. A colonización das illas, inhabitadas naquela época, comezou en [[1439]] con xente proveniente especialmente das rexións do [[Algarve]] e o [[Alentexo]]; nos séculos seguinte as illas recibiron colonos doutros países [[Europa|europeos]], sobre todo do norte de [[Francia]] e de [[Flandres]]. En [[1583]], [[Filipe II de España]] como rei de Portugal, enviou unha frota combinada de navíos portugueses e españois para eliminar a presenza
A guerra civil de [[1820]] tivo unha forte repercusión nos Azores. En [[1829]] en [[Vila da Praia]], os [[liberalismo|liberais]] gañaron sobre os [[absolutismo|absolutistas]], facendo de [[Illa Terceira]] o cuartel principal do novo réxime portugués e onde se estableceu o Consello de Regencia (''Conselho de Regência'') de [[María II de Portugal]].
Liña 432 ⟶ 375:
== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Outros artigos ===
* [[Moeda insulana]]
{{Portal|Portugal}}
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.azores.gov.pt/Portal/pt/principal/homepage.htm Páxina dos Azores] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528120429/http://www.azores.gov.pt/Portal/pt/principal/homepage.htm |date=28 de maio de 2014 }} {{pt}}
{{Europa}}
|