Reino de Nápoles e Sicilia

Artigos principais: Reino de Nápoles e Reino das Dúas Sicilias.

O Reino de Nápoles e Sicilia foi o nome oficial do Reino de Nápoles durante os anos en que estivo baixo o dominio de Napoleón, entre 1806 e 1815, baixo os gobernos de Xosé I Bonaparte (1806-1808) e Xoaquín I (1808-1815).

Localización do Reino de Nápoles e Sicilia na Península Itálica.

Tras a caída de Napoleón, en 1815 o Congreso de Viena devolveu estes territorios ao antigo rei Fernando IV de Borbón, que lle cambiou o nome ao reino polo de Reino das Dúas Sicilias, reinando co nome de Fernando I.

Antecedentes

María Carolina e Fernando IV, cos seus fillos.

Os antigos reinos de Sicilia e Nápoles estaban ligados á coroa de Aragón desde os século XIII e XV, respectivamente. Co desmembramento da Monarquía hispánica no tratado de Utrecht (1713), estes territorios pasaron ao dominio austríaco, pero case inmediatamente os españois trataron de recuperalos, dando lugar á guerra da Cuádrupla Alianza.

Aproveitando a guerra de Sucesión polaca, en 1734, Carlos de Borbón, daquela duque de Toscana e fillo de Filipe V de España, derrotou aos austríacos coas tropas do seu pai, recuperou estes reinos para a súa dinastía, e foi recoñecido de inmediato por Francia, en virtude do Primeiro Pacto de Familia, e en 1737 polos Estados Pontificios e, a continuación, polo resto dos Estados italianos.

Carlos VII de Borbón e a súa esposa María Amalia de Saxonia foron moi queridos polos seus súbditos, e eles traballaron para gañar ese cariño. Ao pouco tempo de ser o rei de Nápoles fixo reformas e modernizou o seu novo país, logrando pronto a unidade do pobo e o recoñecemento deste para o seu rei.

Á morte do seu irmán Fernando VI de España, Carlos cedeu o trono de Nápoles-Sicilia ao seu fillo Fernando en 1759 para poder cinguir a coroa española. Despois da partida do rei Carlos, convertido en rei de España, subiu ao trono Fernando IV de Nápoles (e III de Sicilia, e I das Dúas Sicilias) con só oito anos de idade. Os principais rexentes do reino durante a minoría de idade do futuro rei foron Domenico Cattaneo, príncipe de San Nicandro, e o marqués Bernardo Tanucci.

Fernando IV

En 1768 Fernando IV casou con María Carolina de Austria, filla da emperatriz María Tareixa I de Austria e irmá de María Antonieta, raíña de Francia.

Mentres que Fernando IV só se preocupou das relacións coa Igrexa e da construción de obras públicas, como a Academia de Arquitectura de Nápoles ou a Casa Vanvitelliana, a nova raíña logrou controlar ao seu marido e participar activamente no goberno do reino, chegando a ter unha posición de gran poder.

Nos primeiros anos de goberno, María Carolina mostrouse tolerante cos movementos republicanos. Porén, tras a caída de Lois XVI durante a Revolución francesa, uniuse á Primeira Coalición que formaron varios Estados europeos en contra de Francia, levando a cabo severas persecucións contra todos os sospeitosos de simpatizar coa causa revolucionaria francesa.

Primeiro período napoleónico

O cardeal Fabrizio Ruffo.

En 1796, o xeneral Napoleón Bonaparte invadiu Italia e venceu con facilidade ás tropas austríacas e aos débiles gobernos locais. En 1798 os franceses ocuparon Roma e os xacobinos da codade crearon a República Romana. Fernando IV de Nápoles enviou un exército para frear aos franceses. Nun primeiro momento, o xeneral napoleónico Jean Étienne Championnet retirouse de Roma, permitindo que o rei Fernando entrase triunfalmente. Pero logo, Championnet contraatacou e o exército napolitano non foi capaz de resistir, retirándose cara a Nápoles e entregando aos franceses todas as fortalezas dos territorios setentrionais do Reino, incluíndo Gaeta.

O 8 de decembro de 1798, Fernando IV realizou desde L'Aquila unha proclama pola que chamaba aos cidadáns a defender o Reino. Na súa marcha cara a Nápoles, o xeneral Championnet encontrou unha forte resistencia de labregos nos Abruzos e o Lacio, destacando a que organizou Michele Pezza, alcumado Fra Diavolo.

Finalmente, os franceses chegaron até as portas de Nápoles. O 22 de decembro de 1798, o rei Fernando abandonou a capital para trasladarse a Sicilia. Así e todo a resistencia foi eficaz, segundo recoñeceu o propio xeneral Championnet, pero inútil. Os defensores foron bombardeados polos mesmos napolitanos xacobinos que apoiaban a invasión fransesa e finalmente lograron tomar o Castel Sant'Elmo. Esta contenda, próxima a unha guerra civil, custou a vida de oito mil napolitanos e un milleiro de franceses.

O 22 de xaneiro de 1799 un grupo de napolitanos xacobinos, entre os cales estaban Mario Pagano, Domenico Cirillo, Nicola Fasulo, Carlo Lauberg e Giuseppe Logoteta, proclamaron no Castel Sant'Elmo a República Partenopea (ou República Napolitana). Este novo Estado estaba controlado por Francia (era unha das chamadas Repúblicas irmás da Primeira República francesa) e por non ter apoio popular, sobre todo nas provincias, porque a poboación era leal ao seu antigo rei e desexaba o retorno da monarquía.

A finais de xaneiro o cardeal Fabrizio Ruffo viaxou a Palermo para presentar ao rei Fernando un proxecto de reconquista do Reino de Nápoles. Aceptado o plan, o cardeal volveu a Nápoles onde contou co apoio dos napolitanos. Miles de homes preparáronse para loitar contra os xacobinos en defensa dos borbóns. Ruffo creou o Exército Católico Real e, o 13 de xuño de 1799, Fernando IV restaurou a monarquía borbónica.

O Reino de Nápoles e Sicilia

Fernando IV de Nápoles
(1759-1799, 1799-1806 e 1815-1816),
Fernando III de Sicilia (1759-1816),
Fernando I das Dúas Sicilias (1816-1825)

Xosé I de Nápoles e Sicilia

Xoaquín I de Nápoles e Sicilia

Reinado de Xosé I

Despois da vitoria na batalla de Austerlitz, o 2 de decembro de 1805, Napoleón entrou de novo en Italia e dominou definitivamente o Reino de Nápoles, declarando o fin da dinastía de Borbón e nomeando en 1806 rei de Nápoles e Sicilia ao seu irmán máis vello Xosé Bonaparte, función que desempeñaría durante dous anos, A súa eposa Xulia prefiriu permanecer separada do rei, xa que prefería vivir unha vida privada rodeada da súa familia no seu castelo de Mortefontaine, no departamento de Oise (que comprara en 1800), afastada da corte, así como do seu adúltero cónxuxe, aínda que cerimoniosamente foi tratada como raíña na corte imperial de París.

Fernando volveu a escapar a Sicilia onde, de acordo coa Gran Bretaña, transformou a illa nun protectorado británico.

A raíña reuniuse con Xosé en Nápoles antes de abril de 1808, cando foi enviada alí por Napoleón para que o apoiase, xa que nese momento Xosé enfrontábase a unha rebelión. Cando abandonaron o reino, os napolitanos estaban convencidos de que levaran con eles moitos obxectos de valor e comentaban: "o rei chegou como un soberano e saíu como un bandido. A raíña chegou vestida con farrapos e saíu como unha soberana".

Pese a que sempre se afirmou que a razón das reticencias da raíña a viaxar a Nápoles se debía ao seu mal estado de saúde, actualmente crese que á raíña Xulia lle chegaran rumores da existencia dunha amante do seu marido. Sexa como for, a estancia en Nápoles sería breve, xa que aos poucos meses Xosé Bonaparte sería nomeado por Napoleón rei de España.

Xosé Bonaparte marchou a España para reinar, sucedéndoo en Nápoles o mariscal Xoaquín Murat, que gobernou até maio de 1815.

Reinado de Xoaquín I

Facendo méritos

Joachim Murat, fillo dun posadeiro, abandonou o sues estudos de teoloxía para alistarse no exército tras estalar a Revolución francesa. Polo seu valor e grandes servizos en Exipto, Napoleón infórmao dos seus plans para volver a Francia. Xunto a outros xenerais, abandona Exipto e retorna ao continente, participando activamente no Golpe de Estado do 18 de Brumario e, por orde de Napoleón, toma coas súas tropas o Palacio de Saint Cloud, sede da Asemblea. Tras a proclamación do Consulado é nomeado comandante da Guardia Consular. O 20 de xaneiro de 1800 casa con Carolina, irmá de Napoleón. Responsábel da seguridade do goberno, frustra varios complots contra o Primeiro Cónsul (seu cuñado).

O 18 de maio de 1804, tras a proclamación do Imperio, Murat é nomeado Mariscal de Francia e Grande Almirante do Imperio. Despois de estalar a guerra da Terceira Coalición, en 1805 Murat loita na batalla de Ulm contra os austríacos e despois na de Austerlitz contra os rusos. O seu valor e a súa lealdade co emperador son recompensados co título de Gran Duque de Berg (Alemaña) en 1806.

En 1808 entra en España co rango de comandante do exército e gobernador de Madrid. Neste cargo viviu como protagonista o Levantamento do dous de maio. Elaborou un detallado informe que enviaría a Napoleón, que se encontraba en Baiona reunido co rei Carlos IV e o seu fillo Fernando; dito informe analiza os feitos con tal crueza que Napoleón culpa aos seus convidados do derramamento de sangue e esixe a abdicación de ambos os dous.

Murat aproveita a oportunidade para postularse a si mesmo como rei de España, pero Napoleón prefire entregar dito posto ao seu irmán Xosé, pero para compensalo noméao o seu sucesor como rei de Nápoles e Sicilia, co nome de Xoaquín I Napoleón, o 15 de xullo de 1808.

Reinado

Durante o seu reinado tratou de introducir na vida napolitana os costues franceses, fomentou as artes e financiou numerosas obras públicas para tratar de gañar o afecto dos seus súbditos, que sempre mostraron saudade polos antigos reis da Casa de Borbón. Entre estes procectos destacan as escavacións de Pompeia, Herculano e Estabia, que non tiveran avances significativos desde o reinado de Carlos VII e a publicación do texto "Li Antichità di Ercolano Esposte" en 1767 por parte da Real Academia de Nápoles.

En 1812 Napoleón reclámao para a Campaña de Rusia, onde dirixe a vanguarda na marcha cara a Moscova. Como sempre, actúa valentemente en pequenas escaramuzas e, sobre todo, na sanguenta batalla de Borodinó, onde lanza unha espectacular carga que logra destruír a artillaría rusa. Porén, a campaña é un desastre e, tras a retirada de Moscova, Napoleón vese obrigado a regresar a París para controlar o Imperio. Antes da súa marcha, establece un cuartel de inverno en Vilnius e nomea a Murat comandante en xefe das tropas na súa ausencia. Pero Murat móstrase de contado incapaz de remediar o descontento dos seus soldados, que saquean Vilna e os cofres do exército antes de desbandarse. Temendo un motín incontrolábel, Murat abandona o seu posto sen avisar a Napoleón e regresa a Nápoles.

Comeza de inmediato a negociar con Lord Henry Bentinck, embaixador inglés, para manter a súa coroa temendo unha inevitábel derrota de Napoleón. Porén, cando lle chegan noticias da inesperada vitoria do emperador na batalla de Lützen, Murat, temendo enfrontarse a el, deixa as negociacións cos británicos en mans da súa esposa Carolina e acode á fronte para reconciliarse co seu cuñado. As condicións de Bonaparte son duras: exíxelle reincorporarse ao seu posto no exército e apoialo na campaña de Alemaña, onde Murat acudirá a de mala gana, e que se saldará cunha nueva derrota francesa na batalla de Leipzig.

Xoaquín volve a fuxir a Nápoles e comeza a negociar cos austríacos, que o manteñen no trono a cambio de que lle declare a guerra a Francia. Continúa gobernando de forma segura até o retorno de Napoleón, que escapa do seu exilio en Elba e proclama o seu II Imperio ou Imperio dos Cen Días. Aterrorizado por crer a Napoleón invencíbel, traizoafreducc aos austríacos e intenta sublevar aos patriotas italianos. Declara a guerra a Austria, pero é derrotado na batalla de Tolentino polo barón Vinzenz Ferrerius von Bianchi.

Murat foxe a Nápoles, pero inmediatamente abdica e consegue escapar a Francia xunto a súa esposa. Solicita unha audiencia especial e é recibido por Napoleón nas Tullerías. Pide perdón ao emperador e solicita o seu vello posto ao mando da cabalaría. Pero un aburrido Napoleón repróchalle as súas traizóns e o seu absurdo ataque aos austríacos, que lle privara dun aliado no sur. Enfurecido ao ver que Napoleón non cede á súas peticións, toma unha actitude máis orgullosa e advirte:

Sire, non pode permitirse o luxo de despedirme. Necesítame.

Este comentario irrita a Napoleón, que dá por finalizada a entrevista e borra o nome de Murat da lista de mariscais, aínda que lle garante o respecto aos seus bens e á súa vida como consideración cara á súa irmá e os seus sobriños. Xamais volverían a verse.

Despois da batalla de Waterloo e a definitiva caída de Napoleón, Murat e Carolina entenden que non cabe xa esperar clemencia por parte de Lois XVIII ou dos austríacos. Foxe a Córsega, desde onde intenta organizar a reconquista de Nápoles. Desembarcou en Calabria acompañado por trinta fieis, pero a poboación non só non o recibiu como un liberador, senón que non fixo nada para evitar o seu posterior arresto. Foi encerrado no castelo de Pizzo, onde unha comisión sumaria xulgouno, condenádoo a morte. Foi executado nunha das salas da fortaleza, concedéndolle como única graza a de escribir á súa esposa. O seu corpo foi enterrado sen pompa ningunha na igrexa de Pizzo, pero o seu nome está inscrito xunto ao de todos os mariscais napoleónicos no Arco do Triunfo de París.

O Congreso de Viena e o Reino das Dúas Sicilias

O Congreso de Viena, por Jean-Baptiste Isabey, 1819

Despois de 20 anos de guerras entre a Francia napoleónica e o resto das nacións europeas, o Congreso de Viena, iniciado en 1814 e concluído en 1815, baseou a reorganización do vello continente no "principio de lexitimidade" polo que se devolvían os territirios aos seus antigos monarcas.

En Italia, esta política aplicose con maota elasticidade: a República de Xénova foi agregada, en contra da súa vontade, ao Reino de Piemonte-Sardeña para formar un estado máis forte que freara aos franceses. A República de Venecia non foi restaurada.

E, a pesar de ter contribuído grandemente á derrota de Napoleón, o reino meridional non só non obtivo os pretendidos señoríos papais de Benevento e Pontecorvo, senón que perdeu o estratéxico enclave mediterráneo da illa de Malta, en favor de Inglaterra.

O rei Fernando pagou un alto prezo por recuperar o seu reino: debeu renunciar a Malta, o cal supoñía así mesmo unha redución do 10 % sobre os dereitos aduaneiros de importación dos seus produtos.

O punto dos meus dereitos de soberanía sobre Malta debe ceder ao interese maior, o cal hoxe é recuperar o meu Reino de Nápoles

Fernando I das Dúas Sicilias

Tamén o rei napolitano debeu asinar, o 12 de xuño de 1815, un tratado secreto con Austria polo cal se comprometía a non cambiar as institucións políticas do reino e outorgalle vinte e cinco mil homes, reducidos a trece mil o 4 de febreiro de 1819, en caso de guerra.

De acordo co que decidiu o Congreso de Viena, Fernando emitiu un decreto polo cal unificaba os reinos de Nápoles e Sicilia no Reino das Dúas Sicilias. Entre o 8 e o 11 de decembro de 1816, a constitución siciliana de 1812 foi substituída polos novos institutos parlamentarios indepenientes. O Reino de Sicilia deixou de existir e foi incorporado ao novo Reino das Dúas Sicilias: o rei asumiu así o título de rei do Reino das Dúas Sicilias, co nome de Fernando I.

Galería de imaxes

• 
  Escudo de armas do reino napoleónico de Nápoles e Sicilia
• 
  Bandeira durante o reinado de Xosé I (1806-1808)
• 
  Primeira bandeira do reinado de Xoaquín I (1808–1811)
• 
  Segunda bandeira do reinado de Xoaquín I (1811-1816)
• 
  Bandeira constitucional do Reino das Dúas Sicilias
• 
  Moeda de mezza lira (media lira) de Xoaquín I.

Predecesor: Fernando IV

Xosé I Rei e Nápoles e Sicilia 1806 - 1808

Sucesor: Xoaquín I

Predecesor: Xosé I

Xoaquín I Rei e Nápoles e Sicilia 1808 - 1815

Sucesor: Fernando I (Fernando IV)

Véxase tamén

Bibliografía

• Almén, Johannes (1983): Ätten Bernadotte: biografiska anteckningar. Stockholm: C. & E. Gernandts förlag.
• Dupont, Marcel (1980): Murat, Cavalier, Maréchal de France, Prince et Roi. París: Éditions Copernic. ISBN 2-85984-050-8.
• Mansel, Philip (2015): The Eagle in Splendour. Londres: I.B. Tauris. ISBN 978-1-7845-3175-1.
• Schom, Alan (1997): Napoleon Bonaparte: A Life. Nova York: Harper Collins. ISBN 978-0-0609-2958-9.
• Tulard, Jean (1999): Murat. París: Fayard. ISBN 2-213-60372-3

Outros artigos

• Xosé I
• Joachim Murat
• Lista de soberanos de Sicilia e Nápoles

Ligazóns externas

• Juicio de Napoleón Bonaparte sobre Reino de Nápoles e Sicilia Wikisource (en castelán)
• Biografía de José Bonaparte ofrecida pola Biblioteca M. Cervantes Arquivado 08 de maio de 2010 en Wayback Machine.
• José I Bonaparte en Antiguo Régimen (en castelán)
• Joachin Murat, roi de Naples en Geneall.