Grelo: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella

Contido eliminado Contido engadido

VisualTexto wiki

En liña

Revisión actual feita o 4 de xaneiro de 2024 ás 14:44

Grelo

Clasificación científica

Reino:	Plantae
Especie:	'Brassica rapa'

O grelo^[1] é un sinónimo de xermolo que se aplica en moitas partes de Galicia exclusivamente ao gromo do nabo (Brassica rapa). Porén, ás veces é tratada coma Brassica rapa subsp. rapa, Brassica rapa ruvo, Brassica rapa rapifera, Brassica ruvo, ou Brassica campestris ruvo.

A aparencia é a dun gromo máis ou menos groso do que saen algunhas follas e, no extremo, as flores.

Emprégase para preparar o caldo galego e outros pratos típicos, como o lacón con grelos.

O grelo é comestíbel mentres está tenro. Cando abrocha a flor, o grelo endurécese e xa non é posíbel o seu consumo, pois non amolece por moito que se coza.

Un bo sistema para saber se o grelo é mol ou non consiste en darlle un corte transversal no seu extremo. Se o centro está moi branco (branco neve) o grelo xa non é comestíbel a causa da súa dureza.

Hai que denotar a diferenza do grelo e as nabizas: estas últimas son as primeiras follas, tenras, que produce o nabo.

Do nabo sae a nabiza,

Da nabiza sae o grelo,

son tres persoas distintas

e un so Deus verdadeiro.

No mes de xaneiro de 2008, a Real Academia Galega aceptou o termo greleiro como Persoa ou entidade que se dedica ao cultivo dos grelos ou que negocia con eles, despois de que o grupo Gadisa o propuxese.^[2]^[3]

Propiedades

Ademais de posuír un alto contido en vitaminas, os grelos axudan a previr o cancro.^[4] Esta propiedade foi descuberta pola Misión Biolóxica de Galicia, centro dependente do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC). O causante desta son os glucosinolatos os mesmos causantes do sabor acedo característico da verdura.^[4]

Entre as vitaminas destaca o seu alto contido en calcio, facendo do grelo unha alternativa ao leite para os alérxicos á lactosa e recomendables para persoas que padezan de osteoporose.^[4]

Cando se somete ao grelo ás altas temperaturas da cocción, parte dos nutrientes pérdense de xeito irremediable mentres que outra parte fican no alimento e na auga onde se cocen, polo que é recomendable comelos co seu caldo para aproveitar así os glucosinolatos preventores do cancro. Outros xeitos de conservar as súas propiedades son a súa cocción ao vapor ou pasalos na prancha.^[4]

Grelos de Galicia

Artigo principal: Grelos de Galicia.

O 8 de xaneiro de 2010 aprobouse o regulamento da Indicación Xeográfica Protexida Grelos de Galicia ^[5]. Recolle dúas variedades ou ecotipos, de Santiago e de Lugo.

Produción en Galicia

Segundo os datos da Consellería de Medio Rural, cada ano, apáñanse en Galicia arredor de 100.000 toneladas de grelos.^[4] Calcúlase que en Galicia existen unhas 6.500 hectáreas dedicadas ao cultivo deste vexetal para o consumo humano, polo que a superficie total é superior a esta cifra ao haber outras plantacións nas que a colleita emprégase como complemento na alimentación do gando.^[4]

No ano 2004, segundo as Contas Económicas da Agricultura, o grelo destinado ao consumo humano supuxo o 15% das producións hortícolas de toda a comunidade.^[4] Isto supón o 40% dos 16,7 millóns de euros que acada a venda de grelo galego cada ano.^[4] A temporada do grelo é de outubro a febreiro.

A produción actual de grelos non só se comercializa en fresco, hai empresas que ofrecen os grelos en conserva, conxelados e deshidratados.

Os grelos na cultura popular galega

Artigo principal: Os nabos na cultura popular galega.

Nabo,
nabiza e grelo,
trindade do galego.

Probou a vella os grelos
e lambeuse os dedos.

Non chas quero, non chas quero,
nabizas do teu nabal;
non chas quero, non chas quero,
que me poden facer mal.

Patacas novas,
lacon con grelos,
repolo de Betanzos
e máis xurelos.

Notas

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para grelo.
↑ A RAG acepta o termo "greleiro" Arquivado 23 de setembro de 2015 en Wayback Machine. El Correo Gallego, 28/01/2008 (en castelán) Consultada 0 28/1/2012.
↑ "O termo greleiro | Vídeo". Portal das Palabras. Consultado o 2022-10-11.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 Os greleiros aumentarán a produción para conquistar o mercado español El Progreso (en galego) Consultada o 25/03/2020.
↑ DOG nº 4, de 8.01.2010. O rexistro europeo xa fora establecido por Regulamento 1029/2009, de 29 de outubro (DOUE 283, de 30.10.2009).

Véxase tamén

Outros artigos

Nabiza
Nabo

Ligazóns externas

Grelos (Brassica rapa) (en castelán)

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para grelo.

[2] A RAG acepta o termo "greleiro" Arquivado 23 de setembro de 2015 en Wayback Machine. El Correo Gallego, 28/01/2008 (en castelán) Consultada 0 28/1/2012.

[3] "O termo greleiro | Vídeo". Portal das Palabras. Consultado o 2022-10-11.

[Grelo-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 Os greleiros aumentarán a produción para conquistar o mercado español El Progreso (en galego) Consultada o 25/03/2020.

[5] DOG nº 4, de 8.01.2010. O rexistro europeo xa fora establecido por Regulamento 1029/2009, de 29 de outubro (DOUE 283, de 30.10.2009).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Liña 6: / Liña 6: @@
 }}
-O '''grelo''' é un sinónimo de [[gomo|xermolo]] que se aplica en moitas partes de [[Galicia]] exclusivamente ao [[gomo|gromo]] do [[nabo]] (''Brassica rapa''). Porén, ás veces é tratada coma  '' Brassica rapa subsp. rapa'', ''Brassica rapa ruvo'', ''Brassica rapa rapifera'', ''Brassica ruvo'', ou ''Brassica campestris ruvo''.
+O '''grelo'''<ref>{{DRAG|grelo}}</ref> é un sinónimo de [[gomo|xermolo]] que se aplica en moitas partes de [[Galicia]] exclusivamente ao [[gomo|gromo]] do [[nabo]] (''Brassica rapa''). Porén, ás veces é tratada coma '' Brassica rapa subsp. rapa'', ''Brassica rapa ruvo'', ''Brassica rapa rapifera'', ''Brassica ruvo'', ou ''Brassica campestris ruvo''.
 A aparencia é a dun gromo máis ou menos groso do que saen algunhas follas e, no extremo, as flores.
@@ Liña 17: / Liña 17: @@
 Hai que denotar a diferenza do grelo e as [[nabiza]]s: estas últimas son as primeiras follas, tenras, que produce o nabo.
-:::''Do nabo sal a nabiza'',
+:::''Do nabo sae a nabiza'',
-:::''Da nabiza sal o grelo'',
+:::''Da nabiza sae o grelo'',
 :::''son tres persoas distintas''
-:::''e un solo Dios verdadeiro.''
+:::''e un so Deus verdadeiro.''
-No mes de xaneiro de [[2008]], a [[Real Academia Galega]] aceptou o termo '''''greleiro''''' como ''Persoa ou entidade que se adica ao cultivo dos grelos ou que negocia con eles'', despois de que o grupo [[Gadisa]] o propuxese.<ref>[http://www.elcorreogallego.es/?idMenu=578&idEdicion=895&idNoticia=257856 A RAG acepta o termo "greleiro"] ''El Correo Gallego'', 28/01/2008 {{es}} Consultada 0 28/1/2012.</ref>
+No mes de xaneiro de [[2008]], a [[Real Academia Galega]] aceptou o termo '''''greleiro''''' como ''Persoa ou entidade que se dedica ao cultivo dos grelos ou que negocia con eles'', despois de que o grupo [[Gadisa]] o propuxese.<ref>[http://www.elcorreogallego.es/?idMenu=578&idEdicion=895&idNoticia=257856 A RAG acepta o termo "greleiro"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923234943/http://www.elcorreogallego.es/?idMenu=578&idEdicion=895&idNoticia=257856 |date=23 de setembro de 2015 }} ''El Correo Gallego'', 28/01/2008 {{es}} Consultada 0 28/1/2012.</ref><ref>{{Cita web|título=O termo greleiro {{!}} Vídeo|url=https://portaldaspalabras.gal/video/o-termo-greleiro/|páxina-web=Portal das Palabras|data-acceso=2022-10-11}}</ref>
 == Propiedades ==
-Ademais de posuír un alto contido en [[vitamina]]s, os grelos axudan a previr o [[cancro]].<ref name= Grelo></ref> Esta propiedade foi descuberta pola Misión Biolóxica de Galicia, centro dependente do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC). O causante desta son os [[glucosinolato]]s os mesmos causantes do sabor acedo característico da [[verdura]].<ref name= Grelo></ref>
+Ademais de posuír un alto contido en [[vitamina]]s, os grelos axudan a previr o [[cancro]].<ref name= Grelo/> Esta propiedade foi descuberta pola Misión Biolóxica de Galicia, centro dependente do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC). O causante desta son os [[glucosinolato]]s os mesmos causantes do sabor acedo característico da [[verdura]].<ref name= Grelo/>
-Entre as vitaminas destaca o seu alto contido en [[calcio]], facendo do grelo unha alternativa ao [[leite]] para os alérxicos á [[lactosa]] e recomendables para persoas que padezan de [[osteoporose]].<ref name= Grelo></ref>
+Entre as vitaminas destaca o seu alto contido en [[calcio]], facendo do grelo unha alternativa ao [[leite]] para os alérxicos á [[lactosa]] e recomendables para persoas que padezan de [[osteoporose]].<ref name= Grelo/>
-Cando se somete ao grelo ás altas temperaturas da cocción, parte dos [[nutriente]]s pérdense de xeito irremediable mentres que outra parte fican no alimento e na auga onde se cocen, polo que é recomendable comelos co seu caldo para aproveitar así os glucosinolatos preventores do cancro. Outros xeitos de conservar as súas propiedades son a súa cocción ao vapor ou pasalos na prancha.<ref name= Grelo></ref>
+Cando se somete ao grelo ás altas temperaturas da cocción, parte dos [[nutriente]]s pérdense de xeito irremediable mentres que outra parte fican no alimento e na auga onde se cocen, polo que é recomendable comelos co seu caldo para aproveitar así os glucosinolatos preventores do cancro. Outros xeitos de conservar as súas propiedades son a súa cocción ao vapor ou pasalos na prancha.<ref name= Grelo/>
-==Grelos de Galicia==
+== Grelos de Galicia ==
-{{AP|Grelos de Galicia}}
+{{Artigo principal|Grelos de Galicia}}
-[[Ficheiro:Grelos no mercado, A Pobra do Caramiñal.jpg|Grelos no mercado da [[Pobra do Caramiñal]]|miniatura]]
+[[Ficheiro:Grelos no mercado, A Pobra do Caramiñal.jpg|Grelos no mercado da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]|miniatura]]
 O [[8 de xaneiro]] de [[2010]] aprobouse o regulamento da [[Indicación Xeográfica Protexida]] ''Grelos de Galicia'' <ref>DOG nº 4, de 8.01.2010. O rexistro europeo xa fora establecido por Regulamento 1029/2009, de 29 de outubro (DOUE 283, de 30.10.2009).</ref>. Recolle dúas variedades ou ecotipos, de [[Santiago de Compostela|Santiago]] e de [[Lugo]].
-===Produción en Galicia===
+=== Produción en Galicia ===
-Segundo os datos da [[Consellería de Medio Rural e do Mar|Consellería de Medio Rural]], cada ano, apáñanse en [[Galicia]] arredor de 100.000 toneladas de grelos.<ref name= Grelo>[http://www.galiciae.com/nova/24656.html Os greleiros aumentarán a produción para conquistar o mercado español] galiciaè {{gl}} Consultada o 28/1/2012.</ref> Calcúlase que en Galicia existen unhas 6.500 hectáreas adicadas ao cultivo deste vexetal para o consumo humano, polo que a superficie total é superior a esta cifra ao haber outras plantacións nas que a colleita emprégase como complemento na alimentación do [[gando]].<ref name= Grelo></ref>
+Segundo os datos da [[Consellería de Medio Rural e do Mar|Consellería de Medio Rural]], cada ano, apáñanse en [[Galicia]] arredor de 100.000 toneladas de grelos.<ref name="Grelo">[https://www.elprogreso.es/articulo/economia/os-greleiros-aumentaran-producion-para-conquistar-o-mercado-espanol/20090205083000166976.html Os greleiros aumentarán a produción para conquistar o mercado español] ''El Progreso'' {{gl}} Consultada o 25/03/2020.</ref> Calcúlase que en Galicia existen unhas 6.500 hectáreas dedicadas ao cultivo deste vexetal para o consumo humano, polo que a superficie total é superior a esta cifra ao haber outras plantacións nas que a colleita emprégase como complemento na alimentación do [[gando]].<ref name= Grelo/>
-No ano [[2004]], segundo as [[Contas Económicas da Agricultura]], o grelo destinado ao consumo humano supuxo o 15% das producións [[hortaliza|hortícolas]] de toda a comunidade.<ref name= Grelo></ref> Isto supón o 40% dos 16,7 millóns de euros que acada a venda de grelo galego cada ano.<ref name= Grelo></ref> A temporada do grelo é de outubro a febreiro.
+No ano [[2004]], segundo as [[Contas Económicas da Agricultura]], o grelo destinado ao consumo humano supuxo o 15% das producións [[hortaliza|hortícolas]] de toda a comunidade.<ref name= Grelo/> Isto supón o 40% dos 16,7 millóns de euros que acada a venda de grelo galego cada ano.<ref name= Grelo/> A temporada do grelo é de outubro a febreiro.
 A produción actual de grelos non só se comercializa en fresco, hai empresas que ofrecen os grelos en conserva, conxelados e deshidratados.
-==Os grelos na cultura popular galega==
+== Os grelos na cultura popular galega ==
+{{AP|Os nabos na cultura popular galega}}
 <center>
 {|
 |- align="left"
 |
-''Nabo'',<br>
+''Nabo'',<br/>
-''nabiza e grelo,''<br>
+''nabiza e grelo,''<br/>
-''trindade do galego.''<br>
+''trindade do galego.''
-<br>
+''Probou a vella os grelos''<br/>
-<br>
-''Probou a vella os grelos''<br>
+''e lambeuse os dedos''.
-''e lambeuse os dedos''.<br>
+''Non chas quero, non chas quero,''<br/>
-<br>
+''nabizas do teu nabal;''<br/>
-<br>
-''Non chas quero, non chas quero,''<br>
+''non chas quero, non chas quero,''<br/>
+''que me poden facer mal.''
-''nabizas do teu nabal;''<br>
-''non chas quero, non chas quero,''<br>
-''que me poden facer mal.''<br>
+''Patacas novas,''<br/>
+''lacon con grelos,''<br/>
-<br>
+''repolo de Betanzos''<br/>
-<br>
-''Patacas novas,''<br>
+''e máis xurelos.''<br/>
-''lacon con grelos,''<br>
-''repolo de Betanzos''<br>
-''e máis xurelos.''<br>
 |}
 </center>
-==Notas==
+== Notas ==
-{{Listaref|2}}
+{{Listaref|30em}}
-==Véxase tamén==
+== Véxase tamén ==
-=== Ouros artigos===
+=== Outros artigos ===
 * [[Nabiza]]
 * [[Nabo]]
 === Ligazóns externas ===
-* [http://www.euroresidentes.com/Alimentos/grelos.htm Grelos (Brassica rapa)] {{es}}
+* [https://web.archive.org/web/20120922165418/http://www.euroresidentes.com/Alimentos/grelos.htm Grelos (Brassica rapa)] {{es}}
+{{Control de autoridades}}
 [[Categoría:Hortalizas]]
 [[Categoría:Brassica]]
-[[Categoría:Gastronomía]]
 [[Categoría:Gastronomía de Galicia]]