Saltar ao contido

Arizona

Editar as ligazóns
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Arizona (homónimos).
Modelo:Xeografía políticaArizona
State of Arizona (en) Editar o valor en Wikidata
Bandeira
Bandeira
Brasón
Brasón
Imaxe
HimnoThe Arizona March Song (en) Traducir (1919) Editar o valor en Wikidata
Lema«Ditat Deus (mul) Traducir» Editar o valor en Wikidata
Símbolo oficialCorruíra-dos-cactos (pt) Traducir (aves) Editar o valor en Wikidata
AlcumeThe Grand Canyon State e Talaith y Grand Canyon Editar o valor en Wikidata
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 34°17′12″N 111°39′25″O / 34.2867, -111.6569
EstadoEstados Unidos de América Editar o valor en Wikidata
CapitalPhoenix Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Condado de Apache (pt) Traducir
Condado de Cochise (pt) Traducir
Condado de Coconino (pt) Traducir
Condado de Gila (pt) Traducir
Condado de Graham (pt) Traducir
Condado de Greenlee (pt) Traducir
Condado de La Paz (pt) Traducir
Condado de Maricopa (pt) Traducir
Condado de Mohave (pt) Traducir
Condado de Navajo (pt) Traducir
Condado de Pima (pt) Traducir
Condado de Pinal (pt) Traducir
Condado de Santa Cruz (pt) Traducir
Condado de Yavapai (pt) Traducir
Condado de Yuma (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación7.151.502 (2020) Editar o valor en Wikidata (24,22 hab./km²)
Número de fogares2.643.430 (2020) Editar o valor en Wikidata
Lingua oficiallingua inglesa Editar o valor en Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie295.234 km² Editar o valor en Wikidata
Auga0,35 % Editar o valor en Wikidata
Bañado porRío Colorado Editar o valor en Wikidata
Altitude1.250 m Editar o valor en Wikidata
Punto máis altoPico Humphreys (pt) Traducir (3.851 m) Editar o valor en Wikidata
Punto máis baixoRío Colorado Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
California, oeste
Baixa California, Suroeste
Sonora, sur
Novo México, leste
Nevada, noroeste
Utah, norte
Colorado, Nordés Editar o valor en Wikidata
Datos históricos
Precedido por
Creación14 de febreiro de 1912 Editar o valor en Wikidata
Organización política
Órgano executivoGovernment of Arizona (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
• Governador (pt) Traducir Editar o valor en WikidataKatie Hobbs (2023–) Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativoCortes do Estado de Arizona , Editar o valor en Wikidata
Máxima autoridade xudicialArizona Supreme Court (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
ISO 3166-2US-AZ Editar o valor en Wikidata
Identificador GNIS1779777 Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con
Páxina webaz.gov Editar o valor en Wikidata
BNE: XX452743
Gran Canón do Colorado en Arizona.

Arizona[1][2] (/aɾiˈθona/; en lingua inglesa: Arizona [ˌærɪˈzoʊnə]; en lingua navajo: Hoozdo Hahoodzo [hoː˥z̥to˩ ha˩hoː˩tso˩];[3] en lingua o'odham: Alĭ ṣonak [ˈaɭi̥ ˈʂɔnak])[4] é un estado situado ao suroeste dos Estados Unidos de América. Linda co estado de Utah ao norte, co de Colorado ao nordés,[5] co de Novo México ao leste, co de California ao oeste, e co de Nevada ao noroeste, amais de lindar ao sur cos estados mexicanos de Sonora e de Baixa California. É o 6o estado máis grande por área, así como o 14o máis poboado do país, cunha poboación de máis de 7 millóns de habitantes segundo datos de 2020. É un dos chamados "Estados das Catro Esquinas".

A súa capital é Phoenix. Outro centro urbano importante é Tucson. O estado consta fundamentalmente de planicies a grande altura (de 1.500 a 2.700 metros), rotas por canóns como o Gran Canón ou o Canón de Chelly. O seu río máis importante é o río Colorado.

O alcume de Arizona é The Grand Canyon State, polo senlleiro Gran Canón. Outro alcume de Arizona é The Copper State (O Estado do Cobre), pois ten grandes depósitos de cobre, sendo tradicionalmente e incluso actualmente a minaría de cobre unha importante fonte de ingresos de Arizona.

Miles de anos antes da chegada dos primeiros europeos, nativos americanos vivían na rexión onde actualmente se acha Arizona. Aínda existe unha poboación importante estimándose que uns 280.000 nativos viven en Arizona,[6] repartidos por reservas indias do estado.

Nun principio, Arizona fora colonizada por España, e pasara a control mexicano en 1821, cando México se independizou de España. En 1848, coa fin da intervención estadounidense en México, a maior parte de Arizona (ao norte do río Gila) pasou a mans estadounidenses. O presidente Santa Anna de México vendeu parte do sur do Estado na Vena da Mesilla en 1853. O 14 de febreiro de 1912, Arizona adquiriu o estatuto de estado.[7]

Xeografía

[editar | editar a fonte]

Arizona está dividido en 15 condados: Apache, Cochise, Coconino, Gila, Graham, Greenlee, La Paz, Maricopa, Mohave, Navajo, Pima, Pinal, Santa Cruz, Yavapai e Yuma.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Goretti Sanmartín Rei et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). p. 124. ISBN 84-9749-199-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 14 de abril de 2014. 
  2. ↑ Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 105. ISBN 84-8158-266-2. 
  3. ↑ "Arizona in Navajo". Glosbe. 
  4. ↑ Saxton, Dean; Saxton, Lucille; Enos, Susie (1983). Dictionary: Tohono O'odham/Pima to English, English to Tohono O'odham/Pima. ISBN 9780816519422. 
  5. ↑ Linda Kane. "CBP: Securing America's Borders. Arizona Border Control Initiative – Phase II Arquivado 09 de outubro de 2009 en Wayback Machine.. Consultado o 12 de novembro de 2009
  6. ↑ State Population Estimates by Race Alone and Hispanic or Latino Origin Arquivado 15 de outubro de 2006 en Wayback Machine.. U.S. Census Bureau. Consultado o 12 de novembro de 2009
  7. ↑ Celebrating Arizona's Centennial: 1912-2012 Arquivado 29 de novembro de 2006 en Wayback Machine.. Consultado o 12 de novembro de 2009
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arizona&oldid=6860153»