Llaviana

Llaviana

Brasón
Localización
43°13′56″N 5°32′52″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Asturias
Provincia	provincia de Asturias
Capital	La Pola Llaviana (en)
Poboación
Poboación	12.355 (2023) (94,32 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Nalón Valley Commonwealth (en)
Superficie	130,99 km²
Comparte fronteira con	Samartín del Rei Aurelio Sobrescobiu Ayer Piloña Bimenes Nava Mieres
Organización política
• Mayor of Llaviana (en)	Julio García Rodríguez
Identificador descritivo
Código postal	33...
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	33032
Sitio web	ayto-laviana.org

Llaviana (en castelán: Laviana) é un concello da comunidade autónoma do Principado de Asturias. Limita ao norte con Bimenes e Nava, ao sur con Ayer, ao leste con Piloña e Sobrescobiu e ao oeste con Samartín del Rei Aurelio e Mieres. No ano 2016 tiña unha poboación de 13 402 habitantes.

Historia

Prehistoria e idade Antiga

As primeiras mostras prehistóricas deste concello son da Idade de Bronce como son os túmulos megalíticos de Callacente e A Baúga e as machadas atopadas de Villoria e Tiraña. Da súa época castrexa temos lixeiras pistas como o castro do Cercu, O Prau de Castiello e A Coroa en Boroñes. Estes castros son atribuídos á Idade de Ferro, pero non teñen unha datación fixa pola súa falta de escavación.

Do seu período romano hai poucas noticias fidedignas pois aínda que se sitúan estruturas arquitectónicas como son a ponte de Villoria ou o torreón de O Condado, ademais de explotacións mineiras, os seus estudos máis recentes sitúan só nesta zona unha ruta romana que cruzaría o val do Nalón para atravesar o porto de Tarna.

Idade Media e Moderna

Do seu época medieval hai poucas noticias tamén, pois algunhas se consideran pouco fidedignas. O que si está claro é a existencia dunha demarcación co nome de Flaviana, cuxos representantes acoden ao concilio ovetense do ano 1115. Nesta época un mosteiro que estaba xa acaparando grande importancia era o de San Vicente de Oviedo. Nestas datas esta demarcación xa contaba cun cargo adscrito ao seu goberno, tendo xa grande importancia comarcal e rexional debido á ruta que cruzaba todo o val do Nalón.

Foi no século XIV, cando a zona do Nalón sofre un cambio na súa ordenación territorial e urbanística, así todas estas zonas ven dotadas dun centro administrativo. Pobóaa que jerarquizaba o territorio de Laviana é de 1344. Dátase a fundación deste villazgo a finais do século XIII. Como lugar de tránsito, Pola de Laviana non alcanzou gran desenvolvemento demográfico, pero a súa composición social si marca unha diferenza coa súa contorna agraria, así se supón a presenza nesta poboa de notario, ferreiro, carpinteiro etc. Á parte do dominio patrimonial exercido polo mosteiro de San Vicente, tamén hai un influxo crecente das familias señoriales.

No século XIV, a situación do concello de Laviana continuaba con cotos que escapaban da xurisdición. Estes eran os cotos de San Vicente e de Villoria, que manterían unha estrutura rural e gandeira tendo que pagar o décimo aos seus señores e vivir baixo a súa xurisdición marcada polo despotismo. Coa desamortización de Filipe II, é cando algúns cotos son redimidos polo pobo, como o coto do Entralgo incorporándose ao concello de Laviana, non conseguindo outros cotos saír das mans dos seus señores, como o coto de Tiraña.

No século XVIII, quedarán só dous enclaves nesta zona, o coto de Tiraña e o coto de Villoria. A guerra da Independencia non tivo especial incidencia, unicamente o paso das tropas francesas polas rutas de Tarna e San Isidro, aquí si hai algúns sucesos de heroísmo local. As guerras carlistas na súa terceira guerra destaca a súa participación xa que forzas armadas alcanzarían nas súas correrías a maior parte de Asturias incluíndo o concello de Lena.

Século XIX en diante

No século XIX, hai novas transformacións para Laviana, co triunfo das ideas liberais que traerían a disolución de todas as xurisdicións señoriales e a súa incorporación aos respectivos concellos, así os cotos de Tiraña e Villoria incorpóranse á xurisdición do Concello de Laviana que adquire a unidade administrativa que conserva hoxe en día. Hai outro cambio substancial, así o ferrocarril de Langreu esténdese ata a terminal de Pola, o que traerá a Laviana o desenvolvemento mineiro e industrial. Fúndase a empresa Coto Musel que deixará unha gran cantidade de cambios na estrutura de Laviana. Todas estas novas actividades produciron notables cambios nas condicións de vida e nas ideas xa que ata mediados deste século este concello era eminentemente agrario. Isto demóstranolo a crise de subsistencia de 1834.

No século XX, xa ten unha grande actividade mineira. Tivo unha especial incidencia a folga de 1917 que foi suprimida cunha dura represión que non lograría debilitar as ideas do movemento obreiro. En 1934 parte da súa poboación participa nos sucesos revolucionarios de outubro que culminarían coa toma da capital provincial. Na Guerra Civil, Laviana queda encadrada na zona Republicana e será o último reduto da Fronte Norte en España. Unha vez concluída a guerra, as partidas guerrilleiras seguiron combatendo, destacando a de Lisardo, sendo a zona unha das que tivo unha maior represión, deixando as súas máis tristes episodios. Coa política económica franquista a actividade mineira tivo unha sensible reanimación e un gran crecemento demográfico. A partir da década dos setenta hai unha profunda crise do sector mineiro, o cal trouxo a creación como un intento de reestruturación de HUNOSA que co tempo reuniu a maior parte das explotacións mineiras. A única actividade mineira, quedou reducida ao pozo Carrio e moitas persoas desprazáronse ás minas da zona baixa da conca.

Xeografía

Está a unha distancia da capital do Principado, Oviedo, de 33 quilómetros. As súas principais vías de comunicación son: AS-17, que atravesa o concello de oeste a leste, a AS-251 que enlaza con San Martín del Rey Aurelio e a AS-252 que une La Pola Llaviana con Aller.

Situado na conca do río Nalón, a súa superficie componse principalmente de masa forestal (46,48%), pastos (38,75%) e terreo improdutivo (10,36%). O resto repártese en superficie non agrícola (3,37%), terras de cultivo (0,58%) e auga (0,46%).

A paisaxe de Laviana está constituído basicamente dunha veiga estreita á beira do río Nalón, rodeada de montes. Nesta veiga atopamos as poboacións máis importantes (La Pola Llaviana, Barredos e O Condado) e as principais vías de comunicación (a estrada AS-17 Avilés – Porto de Tarna e o ferrocarril La Pola Llaviana – Xixón).

O río Nalón, que cruza o concello de leste para oeste, é alimentado por varios afluentes ao seu paso por el, entre os que destacan o río a Xerra (ou O Condao), o río a Caya (ou da Rebollada) e o río Tiraña converxendo pola súa dereita, e o río Soto, O Raigusu (ou río Ribota) e o río Villoria converxendo pola súa esquerda.

A metade occidental do territorio de Laviana forma parte da conca hullera do Nalón. O relevo componse principalmente dos vales e cordilleiras formados pola erosión fluvial sobre materiais carboníferos. Na parte oriental atopamos un substrato calizo que corresponde ás zonas de maior altitude.

Os principais montes de Laviana son Pena Mea (1.560 m), a Triguera (1.291 m), a Xamoca (1.288 m) e o pico Tres Concellos (1.097 m).

O río Nalón cruza o concello, sendo na Pola onde logra a súa maior amplitude, os seus afluentes máis importantes son pola marxe dereita: o río Xerra, o río a Pontona e o río Tisaña. Pola marxe esquerda o río Soto, O Raigusu, o río Villoría e o Rimontán.

Evolución demográfica

Durante todo o século XX, tivo o mesmo desenvolvemento do resto dos concellos mineiros, ata 1940 crecendo máis rápido que a media de Asturias, exceptuando a Mieres e Langreu. O seu incremento máis elevado coñéceo en 1950 ao chegar a 14.946 habitantes e comeza o seu declive igual que noutras zonas mineiras en 1960. Desde esta data o seu desenvolvemento é diferente ao resto dos concellos mineiros, xa que a súa capital, La Pola Llaviana, desenvolveu nos últimos anos un importante sector terciario.

A súa estrutura demográfica, está envellecida xa que el número de mozos é un pouco máis que o de maiores. Máis da metade da súa poboación vive na Pola con 8.149 habitantes e o seu segundo núcleo é Barredos con 2.047 habitantes.

Economía

Moita da súa poboación está xubilada e prexubilada, o que está traendo un novo cambio cun reaprovechamiento de prados e montes e un rexurdir da gandería, que ademais ten boas subvencións. O sector primario que en 1984 era o 13,01% pasa en 2000 ao 9,3%, o sector secundario pasa do 41,49% ao 25% e o terciario do 49,88% ao 65,70%. Aquí vese o cambio producido neste concello, nun período de tempo tan curto como o de 12 anos.

Este concello é de tradición agrícola e gandeira, algo que se mostra nos seus pasteiros. As explotacións mineiras condicionaron a situación da súa poblamiento, concentrado en torno ao Nalón, aínda que na actualidade só hai un pozo hullero, o Carrio. Moitas persoas continúan con esta actividade pero en concellos veciños. Algo que aumentou considerablemente foi o sector comercial e o turístico.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficial de Llaviana