«տուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Արտաքին տեսք
Content deleted Content added
No edit summary |
Հետ է շրջվում 1779145 խմբագրումը, որի հեղինակն է 217.76.11.30 (քննարկում) մասնակիցը Պիտակ՝ Հետ շրջել |
||
(6 intermediate revisions by 5 users not shown) | |||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{-hy-}} |
|||
[[Պատկեր:Armenian Sign Language (ArSL) - տուն - house.webm|մինի|«տուն» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով]] |
[[Պատկեր:Armenian Sign Language (ArSL) - տուն - house.webm|մինի|«տուն» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով]] |
||
{{hy-pron}} |
{{hy-pron}} |
||
Տող 7. | Տող 7. | ||
{{վանկեր|տուն}} |
{{վանկեր|տուն}} |
||
== Ստուգաբանություն == |
== Ստուգաբանություն == |
||
Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dem-՝ *dem(o)- «կառուցել, իրար հարմարեցնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāma- «տուն», հունարեն δώμα «տուն» |
Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dem-՝ *dem(o)- «կառուցել, իրար հարմարեցնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāma- «տուն», հունարեն δώμα «տուն»։ |
||
{{-hy-գո-}} |
{{-hy-գո-}} |
||
Տող 15. | Տող 15. | ||
# ընտանիք, գերդաստան {{օրինակ|Միակ նեցուկն էր նա {{ընդգծել|տան}}՝ բոլորին պահող}} {{Հեղինակ|ԵՉ}} |
# ընտանիք, գերդաստան {{օրինակ|Միակ նեցուկն էր նա {{ընդգծել|տան}}՝ բոլորին պահող}} {{Հեղինակ|ԵՉ}} |
||
# տնային տնտեսություն {{օրինակ|{{ընդգծել|Տան}} գործերում բոլորովին անընդունակ էր}} {{Հեղինակ|ՍԽ}} |
# տնային տնտեսություն {{օրինակ|{{ընդգծել|Տան}} գործերում բոլորովին անընդունակ էր}} {{Հեղինակ|ՍԽ}} |
||
# կուլտուր-լուսավորական, գիտական, կենցաղային ևն հաստատություն, ինչպես և դրա շենքը {{օրինակ|Պիոներական {{ընդգծել|տուն}}, արվեստի աշխատողների |
# կուլտուր-լուսավորական, գիտական, կենցաղային ևն հաստատություն, ինչպես և դրա շենքը {{օրինակ|Պիոներական {{ընդգծել|տուն}}, արվեստի աշխատողների տուն։}} |
||
# առևտրական հիմնարկություն՝ հաստատություն {{օրինակ|Առևտրի {{ընդգծել|տուն}}:}} |
# առևտրական հիմնարկություն՝ հաստատություն {{օրինակ|Առևտրի {{ընդգծել|տուն}}:}} |
||
# {{պատմ}} ազնվական տոհմ Նախարարական տներից շատերը վայելում էին առանձին արտոնություններ (Րաֆֆի) |
# {{պատմ}} ազնվական տոհմ Նախարարական տներից շատերը վայելում էին առանձին արտոնություններ (Րաֆֆի)։ |
||
# {{պատմ}} թագավորական տոհմ, Հարսաություն, |
# {{պատմ}} թագավորական տոհմ, Հարսաություն, դինաստիա։ Արշակունյաց տուն։ |
||
# (գրականագիտություն) |
# (գրականագիտություն)։ հանգերի համակարգով և ընդհանուր առոգանությամբ կամ միայն առոգանությամբ (առանց հանգավորման) միավորված մի քանի չափածո տողերի միասություն, որ չափական ստեղծագործության մեկ կառուցվածքային հատվածն է կազմում։ Քառատող տուն, ութտողանի տուն։ |
||
# զանազան խաղերի մեջ (նարդի, դամա ևն)՝ խաղատախտակի բաժանմունքներից |
# զանազան խաղերի մեջ (նարդի, դամա ևն)՝ խաղատախտակի բաժանմունքներից յուրաքանչյուրը։ |
||
# սենյակ {{օրինակ|Իրիցկինը ներքի {{ընդգծել|տնից}} դուրս |
# սենյակ {{օրինակ|Իրիցկինը ներքի {{ընդգծել|տնից}} դուրս վազեց։}} {{Հեղինակ|ԱԲ}} |
||
# (փոխաբերական) գյուղ՝ քաղաք կամ երկիր, որպես բնակիչների ընդհանուր կացարան՝ |
# (փոխաբերական) գյուղ՝ քաղաք կամ երկիր, որպես բնակիչների ընդհանուր կացարան՝ օջախ։ Ամեն օր ծեգին… դիտում (եմ) մեր քաղաքամայր տունը նորակերտ (Սարմեն)։ |
||
# երգ, |
# երգ, ծուխ։ Գյուղն ուներ ութսուներեք տուն (Գ. Սարյան)։ |
||
# {{գվռ}}:գութանի լծերի ամեն մի |
# {{գվռ}}:գութանի լծերի ամեն մի բաժանմունքը։ |
||
# {{գվռ}}: ջուլհակի բանկահի նետի տակ գտնվող |
# {{գվռ}}: ջուլհակի բանկահի նետի տակ գտնվող փայտը։ |
||
# {{գվռ}}: մի զգեստ կարելու համար անհրաժեշտ բոլոր |
# {{գվռ}}: մի զգեստ կարելու համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաները։ |
||
# (կրոն.): աստվածաշնչի մեջ փոքրիկ հատված, որ առանձին թվահամար է |
# (կրոն.): աստվածաշնչի մեջ փոքրիկ հատված, որ առանձին թվահամար է կրում։ |
||
# {{փխբ}}, {{ժող}} խելք, |
# {{փխբ}}, {{ժող}} խելք, միտք։ Տան մը հարկը պակաս է։ |
||
# {{ժող}} |
# {{ժող}} կին։ |
||
===== Հոմանիշներ ===== |
===== Հոմանիշներ ===== |
||
# բնակարան, օթևան, պալատ, դղյակ, դաստակերտ, առանձնատուն, մենատուն, վրան, տաղավար |
# բնակարան, օթևան, պալատ, դղյակ, դաստակերտ, առանձնատուն, մենատուն, վրան, տաղավար |
Ընթացիկ տարբերակը 10:44, 30 Նոյեմբերի 2023-ի դրությամբ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tun]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ տուն
վանկեր՝ տուն
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dem-՝ *dem(o)- «կառուցել, իրար հարմարեցնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāma- «տուն», հունարեն δώμα «տուն»։
Գոյական
- բնակության կամ տարբեր հիմնարկների ու ձեռնարկությունների օգտագործման համար կառուցված շենք, շինություն, կառույց ◆ Հեռվից երևում էին քաղաքի տները:
- բնակարան ◆ Գարեգինը տնից դուրս էր գալիս աքլորականչին Սերո Խանզադյան
- մարդու մշտական բնակավայրը (հայրենի գյուղը՝ քաղաքը՝ երկիրը) ◆ Նա տուն էր գալիս կարմիր բանակից (Նաիրի Զարյան)
- ընտանիք, գերդաստան ◆ Միակ նեցուկն էր նա տան՝ բոլորին պահող Եղիշե Չարենց
- տնային տնտեսություն ◆ Տան գործերում բոլորովին անընդունակ էր Սերո Խանզադյան
- կուլտուր-լուսավորական, գիտական, կենցաղային ևն հաստատություն, ինչպես և դրա շենքը ◆ Պիոներական տուն, արվեստի աշխատողների տուն։
- առևտրական հիմնարկություն՝ հաստատություն ◆ Առևտրի տուն:
- (պատմ․) ազնվական տոհմ Նախարարական տներից շատերը վայելում էին առանձին արտոնություններ (Րաֆֆի)։
- (պատմ․) թագավորական տոհմ, Հարսաություն, դինաստիա։ Արշակունյաց տուն։
- (գրականագիտություն)։ հանգերի համակարգով և ընդհանուր առոգանությամբ կամ միայն առոգանությամբ (առանց հանգավորման) միավորված մի քանի չափածո տողերի միասություն, որ չափական ստեղծագործության մեկ կառուցվածքային հատվածն է կազմում։ Քառատող տուն, ութտողանի տուն։
- զանազան խաղերի մեջ (նարդի, դամա ևն)՝ խաղատախտակի բաժանմունքներից յուրաքանչյուրը։
- սենյակ ◆ Իրիցկինը ներքի տնից դուրս վազեց։ (Ակսել Բակունց)
- (փոխաբերական) գյուղ՝ քաղաք կամ երկիր, որպես բնակիչների ընդհանուր կացարան՝ օջախ։ Ամեն օր ծեգին… դիտում (եմ) մեր քաղաքամայր տունը նորակերտ (Սարմեն)։
- երգ, ծուխ։ Գյուղն ուներ ութսուներեք տուն (Գ. Սարյան)։
- (գվռ․):գութանի լծերի ամեն մի բաժանմունքը։
- (գվռ․): ջուլհակի բանկահի նետի տակ գտնվող փայտը։
- (գվռ․): մի զգեստ կարելու համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաները։
- (կրոն.): աստվածաշնչի մեջ փոքրիկ հատված, որ առանձին թվահամար է կրում։
- (փխբ․), (ժղ․) խելք, միտք։ Տան մը հարկը պակաս է։
- (ժղ․) կին։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- բնակարան, օթևան, պալատ, դղյակ, դաստակերտ, առանձնատուն, մենատուն, վրան, տաղավար
- ազգ, ազգատոհմ, ցեղ
- երկիր, աշխարհ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- տուն անել
- ներս անել, ներ քաշել՝ ածել
- տուն ու տեղ անել, տան՝ ընտանիքի տեր դարձնել
- բանտարկել
- տուն արած, դուռը երեսին փակած - անտեր անտերունչ
- տուն բերել - նույնն է՝ տուն տանել
- տուն գլուխ - ամեն մի տուն, յուրաքանչյուր տնից, ամեն տնից
- տուն գնալ - նորահարսի առաջին անգամ իր ծնողների տուն այցելել
- ներս՝ տուն մտնել
- որևէ հեռավոր տեղից՝ օտարությունից հայրենիք վերադառնալ
- տուն գցել - ներս մտցնել, մի կերպ ներս անել, ներս շպրտել
- տուն բերել, յուրացնել տակով անել
- տուն դառնալ - նույնն է՝ տուն ու տեղ դառնալ
- տուն վերադառնալ
- տուն դնել - տուն ու տեղ լինել, ընտանիք կազմել, տան՛ ստացվածքի տեր դառնալ
- տուն թողնել - թույլ տալ իր տունը մտնելու՝ գալու, ներս ընդունել
- տուն շինել - բարօրություն բերել, խաղաղություն հաստատել, բարիք գործել
- տուն տալ (արևմտհ․) - նույնն է՝ տոն տալ (տոնի էակ)
- տուն տանել - իր տունը հրավիրել
- տուն տեղ - տե՛ս տունտեղ
- տուն ու դուրս անել - և՝ տան և՝ դրսի աշխատանք կատարել
- տունը անցնել - նույնն է՝ տունը քանդվել
Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
- Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Քաղվածք/Եղիշե Չարենց
- Հայերեն բառեր պատմական իմաստով
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Հայերեն բառեր ժողովրդական իմաստով
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից
- Բառեր «Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան» գրքից
- «Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան» գրքից