«տուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
Հետ է շրջվում 1779145 խմբագրումը, որի հեղինակն է 217.76.11.30 (քննարկում) մասնակիցը Պիտակ՝ Հետ շրջել |
||
| (34 intermediate revisions by 17 users not shown) | |||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{-hy-}} |
{{-hy-}} |
||
[[Պատկեր:Armenian Sign Language (ArSL) - տուն - house.webm|մինի|«տուն» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով]] |
|||
{{արտասանություն|tun}} |
|||
{{ |
{{hy-pron}} |
||
[[Պատկեր:Residence (15215580671).jpg|մինի|Տուն]] |
|||
{{why|տուն}} |
|||
{{վանկեր|տուն}} |
{{վանկեր|տուն}} |
||
== Ստուգաբանություն == |
|||
#բնակության կամ տարբեր հիմնարկների ու ձեռնարկությունների օգտագործման համար կառուցված շենք,շինարարություն,կառույց |
|||
Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dem-՝ *dem(o)- «կառուցել, իրար հարմարեցնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāma- «տուն», հունարեն δώμα «տուն»։ |
|||
#բնակարան |
|||
{{-hy-գո-}} |
|||
#ընտանիք,գերդաստան |
|||
# բնակության կամ տարբեր հիմնարկների ու ձեռնարկությունների օգտագործման համար կառուցված շենք, շինություն, կառույց {{օրինակ|Հեռվից երևում էին քաղաքի {{ընդգծել|տները}}:}} |
|||
# բնակարան {{օրինակ|Գարեգինը {{ընդգծել|տնից}} դուրս էր գալիս աքլորականչին}} {{Հեղինակ|ՍԽ}} |
|||
# մարդու մշտական բնակավայրը (հայրենի գյուղը՝ քաղաքը՝ երկիրը) {{օրինակ|Նա {{ընդգծել|տուն}} էր գալիս կարմիր բանակից}} {{Հեղինակ|ՆԶ}} |
|||
# ընտանիք, գերդաստան {{օրինակ|Միակ նեցուկն էր նա {{ընդգծել|տան}}՝ բոլորին պահող}} {{Հեղինակ|ԵՉ}} |
|||
# տնային տնտեսություն {{օրինակ|{{ընդգծել|Տան}} գործերում բոլորովին անընդունակ էր}} {{Հեղինակ|ՍԽ}} |
|||
# կուլտուր-լուսավորական, գիտական, կենցաղային ևն հաստատություն, ինչպես և դրա շենքը {{օրինակ|Պիոներական {{ընդգծել|տուն}}, արվեստի աշխատողների տուն։}} |
|||
# առևտրական հիմնարկություն՝ հաստատություն {{օրինակ|Առևտրի {{ընդգծել|տուն}}:}} |
|||
# {{պատմ}} ազնվական տոհմ Նախարարական տներից շատերը վայելում էին առանձին արտոնություններ (Րաֆֆի)։ |
|||
# {{պատմ}} թագավորական տոհմ, Հարսաություն, դինաստիա։ Արշակունյաց տուն։ |
|||
# (գրականագիտություն)։ հանգերի համակարգով և ընդհանուր առոգանությամբ կամ միայն առոգանությամբ (առանց հանգավորման) միավորված մի քանի չափածո տողերի միասություն, որ չափական ստեղծագործության մեկ կառուցվածքային հատվածն է կազմում։ Քառատող տուն, ութտողանի տուն։ |
|||
# զանազան խաղերի մեջ (նարդի, դամա ևն)՝ խաղատախտակի բաժանմունքներից յուրաքանչյուրը։ |
|||
# սենյակ {{օրինակ|Իրիցկինը ներքի {{ընդգծել|տնից}} դուրս վազեց։}} {{Հեղինակ|ԱԲ}} |
|||
# (փոխաբերական) գյուղ՝ քաղաք կամ երկիր, որպես բնակիչների ընդհանուր կացարան՝ օջախ։ Ամեն օր ծեգին… դիտում (եմ) մեր քաղաքամայր տունը նորակերտ (Սարմեն)։ |
|||
# երգ, ծուխ։ Գյուղն ուներ ութսուներեք տուն (Գ. Սարյան)։ |
|||
# {{գվռ}}:գութանի լծերի ամեն մի բաժանմունքը։ |
|||
# {{գվռ}}: ջուլհակի բանկահի նետի տակ գտնվող փայտը։ |
|||
# {{գվռ}}: մի զգեստ կարելու համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաները։ |
|||
# (կրոն.): աստվածաշնչի մեջ փոքրիկ հատված, որ առանձին թվահամար է կրում։ |
|||
# {{փխբ}}, {{ժող}} խելք, միտք։ Տան մը հարկը պակաս է։ |
|||
# {{ժող}} կին։ |
|||
===== Հոմանիշներ ===== |
===== Հոմանիշներ ===== |
||
#բնակարան,օթևան,պալատ,դղյակ,դաստակերտ,առանձնատուն,մենատուն,վրան,տաղավար |
# բնակարան, օթևան, պալատ, դղյակ, դաստակերտ, առանձնատուն, մենատուն, վրան, տաղավար |
||
#ազգ,ազգատոհմ,ցեղ |
# ազգ, ազգատոհմ, ցեղ |
||
#երկիր,աշխարհ |
# երկիր, աշխարհ |
||
===== Արտահայտություններ ===== |
===== Արտահայտություններ ===== |
||
# [[տուն անել]] |
|||
## ներս անել, ներ քաշել՝ ածել |
|||
## տուն ու տեղ անել, տան՝ ընտանիքի տեր դարձնել |
|||
## բանտարկել |
|||
# [[տուն արած, դուռը երեսին փակած]] - անտեր անտերունչ |
|||
# [[տուն բերել]] - նույնն է՝ [[տուն տանել]] |
|||
# [[տուն գլուխ]] - ամեն մի տուն, յուրաքանչյուր տնից, ամեն տնից |
|||
# [[տուն գնալ]] - նորահարսի առաջին անգամ իր ծնողների տուն այցելել |
|||
## ներս՝ տուն մտնել |
|||
## որևէ հեռավոր տեղից՝ օտարությունից հայրենիք վերադառնալ |
|||
# [[տուն գցել]] - ներս մտցնել, մի կերպ ներս անել, ներս շպրտել |
|||
## տուն բերել, յուրացնել տակով անել |
|||
# [[տուն դառնալ]] - նույնն է՝ [[տուն ու տեղ դառնալ]] |
|||
## տուն վերադառնալ |
|||
# [[տուն դնել]] - տուն ու տեղ լինել, ընտանիք կազմել, տան՛ ստացվածքի տեր դառնալ |
|||
# [[տուն թողնել]] - թույլ տալ իր տունը մտնելու՝ գալու, ներս ընդունել |
|||
# [[տուն շինել]] - բարօրություն բերել, խաղաղություն հաստատել, բարիք գործել |
|||
# [[տուն տալ]] {{արևմտհ}} - նույնն է՝ [[տոն տալ]] (տոնի էակ) |
|||
# [[տուն տանել]] - իր տունը հրավիրել |
|||
# [[տուն տեղ]] - տե՛ս [[տունտեղ]] |
|||
# [[տուն ու դուրս անել]] - և՝ տան և՝ դրսի աշխատանք կատարել |
|||
# [[տունը անցնել]] - նույնն է՝ տունը քանդվել |
|||
{{der-top}} |
|||
* [[մեծատուն]] |
|||
* [[անտուն]] |
|||
* [[ձմեռատուն]] |
|||
* [[ներքնատուն]] |
|||
* [[վաչկատուն]] |
|||
* [[զանգակատուն]] |
|||
* [[տնանկ]] |
|||
* [[տնկալ]] |
|||
* [[տնտես]] |
|||
* [[տնիկ]] |
|||
* [[առտնին]] |
|||
* [[տնային]] |
|||
* [[տանիք]] |
|||
* [[ընտանի]] |
|||
* [[անընտանի]] |
|||
* [[տնային]] |
|||
* [[տնտեսագետ]] |
|||
* [[աշտարակային տուն]] |
|||
* [[առանց հիմնակմախքի]] |
|||
* [[բլոկային տուն]] |
|||
* [[գերանակապ տուն]] |
|||
* [[քառակող գերաններով տուն]] |
|||
* [[բարձրաբերձ տուն]] |
|||
* [[սրահային տիպի տուն]] |
|||
* [[հյուրանոցային տուն]] |
|||
* [[բնակելի տուն]] |
|||
* [[քաղաքամերձ տուն]] |
|||
* [[վահանակարկասային տուն]] |
|||
* [[հիմնակմախքային տուն]] |
|||
* [[միջանցքային տուն]] |
|||
* [[խոշորապանել տուն]] |
|||
* [[սակավահարկ տուն]] |
|||
* [[բազմաբնակարան տուն]] |
|||
* [[բազմահարկ տուն]] |
|||
* [[ժողովրդական ճարտարապետական տուն]] |
|||
* [[միաբնակարան տուն]] |
|||
* [[մեկ սեկցիոն տուն]] |
|||
* [[տաղավարաձև տիպի տուն]] |
|||
* [[բլոկ-պանելային տուն]] |
|||
* [[պանելաբլոկային տուն]] |
|||
* [[հավաքովի տուն]] |
|||
* [[սեկցիոն տուն]] |
|||
* [[ստանդարտ տուն]] |
|||
* [[բազմաբնակարանային սեկցիաներով տուն]] |
|||
* [[տիպային տուն]] |
|||
* [[վահանային տուն]] |
|||
{{der-bottom}} |
|||
{{translation-top}} |
{{translation-top}} |
||
*{{en|house}} |
* {{en|house}} |
||
*{{de|Haus}} |
* {{de|Haus}} |
||
*{{da|hus}} |
* {{da|hus}} |
||
*{{es|casa}} |
* {{es|casa}} |
||
*{{it|casa}} |
* {{it|casa}} |
||
*{{nl|huis}} |
* {{nl|huis}} |
||
*{{tr|ev}} |
* {{tr|ev}} |
||
*{{el|σπίτι}} |
* {{el|σπίτι}} |
||
*{{sv|hus}} |
* {{sv|hus}} |
||
*{{pt|casa}} |
* {{pt|casa}} |
||
*{{ru|дом}} |
* {{ru|дом}} |
||
*{{ka|სახლი}} |
* {{ka|სახლი}} |
||
*{{fr|maison}} |
* {{fr|maison}} |
||
{{translation-bot}} |
{{translation-bot}} |
||
== Աղբյուրներ == |
|||
{{աղբյուր}} |
|||
* {{Գիրք:ՃՇՏԲԲ}} |
|||
<!--interwiki--> |
<!--interwiki--> |
||
*{{Գիրք:ԳՏՀԲ}} |
|||
[[en:տուն]] |
|||
[[et:տուն]] |
|||
[[eu:տուն]] |
|||
[[fa:տուն]] |
|||
[[fr:տուն]] |
|||
[[hu:տուն]] |
|||
[[ja:տուն]] |
|||
[[kn:տուն]] |
|||
[[ko:տուն]] |
|||
[[lt:տուն]] |
|||
[[mg:տուն]] |
|||
[[no:տուն]] |
|||
[[pl:տուն]] |
|||
[[ru:տուն]] |
|||
[[tr:տուն]] |
|||
Ընթացիկ տարբերակը 10:44, 30 Նոյեմբերի 2023-ի դրությամբ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tun]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ տուն
վանկեր՝ տուն
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dem-՝ *dem(o)- «կառուցել, իրար հարմարեցնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāma- «տուն», հունարեն δώμα «տուն»։
Գոյական
- բնակության կամ տարբեր հիմնարկների ու ձեռնարկությունների օգտագործման համար կառուցված շենք, շինություն, կառույց ◆ Հեռվից երևում էին քաղաքի տները:
- բնակարան ◆ Գարեգինը տնից դուրս էր գալիս աքլորականչին Սերո Խանզադյան
- մարդու մշտական բնակավայրը (հայրենի գյուղը՝ քաղաքը՝ երկիրը) ◆ Նա տուն էր գալիս կարմիր բանակից (Նաիրի Զարյան)
- ընտանիք, գերդաստան ◆ Միակ նեցուկն էր նա տան՝ բոլորին պահող Եղիշե Չարենց
- տնային տնտեսություն ◆ Տան գործերում բոլորովին անընդունակ էր Սերո Խանզադյան
- կուլտուր-լուսավորական, գիտական, կենցաղային ևն հաստատություն, ինչպես և դրա շենքը ◆ Պիոներական տուն, արվեստի աշխատողների տուն։
- առևտրական հիմնարկություն՝ հաստատություն ◆ Առևտրի տուն:
- (պատմ․) ազնվական տոհմ Նախարարական տներից շատերը վայելում էին առանձին արտոնություններ (Րաֆֆի)։
- (պատմ․) թագավորական տոհմ, Հարսաություն, դինաստիա։ Արշակունյաց տուն։
- (գրականագիտություն)։ հանգերի համակարգով և ընդհանուր առոգանությամբ կամ միայն առոգանությամբ (առանց հանգավորման) միավորված մի քանի չափածո տողերի միասություն, որ չափական ստեղծագործության մեկ կառուցվածքային հատվածն է կազմում։ Քառատող տուն, ութտողանի տուն։
- զանազան խաղերի մեջ (նարդի, դամա ևն)՝ խաղատախտակի բաժանմունքներից յուրաքանչյուրը։
- սենյակ ◆ Իրիցկինը ներքի տնից դուրս վազեց։ (Ակսել Բակունց)
- (փոխաբերական) գյուղ՝ քաղաք կամ երկիր, որպես բնակիչների ընդհանուր կացարան՝ օջախ։ Ամեն օր ծեգին… դիտում (եմ) մեր քաղաքամայր տունը նորակերտ (Սարմեն)։
- երգ, ծուխ։ Գյուղն ուներ ութսուներեք տուն (Գ. Սարյան)։
- (գվռ․):գութանի լծերի ամեն մի բաժանմունքը։
- (գվռ․): ջուլհակի բանկահի նետի տակ գտնվող փայտը։
- (գվռ․): մի զգեստ կարելու համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաները։
- (կրոն.): աստվածաշնչի մեջ փոքրիկ հատված, որ առանձին թվահամար է կրում։
- (փխբ․), (ժղ․) խելք, միտք։ Տան մը հարկը պակաս է։
- (ժղ․) կին։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- բնակարան, օթևան, պալատ, դղյակ, դաստակերտ, առանձնատուն, մենատուն, վրան, տաղավար
- ազգ, ազգատոհմ, ցեղ
- երկիր, աշխարհ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- տուն անել
- ներս անել, ներ քաշել՝ ածել
- տուն ու տեղ անել, տան՝ ընտանիքի տեր դարձնել
- բանտարկել
- տուն արած, դուռը երեսին փակած - անտեր անտերունչ
- տուն բերել - նույնն է՝ տուն տանել
- տուն գլուխ - ամեն մի տուն, յուրաքանչյուր տնից, ամեն տնից
- տուն գնալ - նորահարսի առաջին անգամ իր ծնողների տուն այցելել
- ներս՝ տուն մտնել
- որևէ հեռավոր տեղից՝ օտարությունից հայրենիք վերադառնալ
- տուն գցել - ներս մտցնել, մի կերպ ներս անել, ներս շպրտել
- տուն բերել, յուրացնել տակով անել
- տուն դառնալ - նույնն է՝ տուն ու տեղ դառնալ
- տուն վերադառնալ
- տուն դնել - տուն ու տեղ լինել, ընտանիք կազմել, տան՛ ստացվածքի տեր դառնալ
- տուն թողնել - թույլ տալ իր տունը մտնելու՝ գալու, ներս ընդունել
- տուն շինել - բարօրություն բերել, խաղաղություն հաստատել, բարիք գործել
- տուն տալ (արևմտհ․) - նույնն է՝ տոն տալ (տոնի էակ)
- տուն տանել - իր տունը հրավիրել
- տուն տեղ - տե՛ս տունտեղ
- տուն ու դուրս անել - և՝ տան և՝ դրսի աշխատանք կատարել
- տունը անցնել - նույնն է՝ տունը քանդվել
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
- Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Քաղվածք/Եղիշե Չարենց
- Հայերեն բառեր պատմական իմաստով
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Հայերեն բառեր ժողովրդական իմաստով
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից
- Բառեր «Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան» գրքից
- «Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան» գրքից