Papers by Artuklu Akademi
We live in a cyber-universe created by millions of data sets. This universe, where there are almo... more We live in a cyber-universe created by millions of data sets. This universe, where there are almost no timespace constraints, allows people to perform activities in the intercardinal direction in a comfort they could not imagine before. At the same time, this multicultural and global world (infosphere) is a source of ethical challenges. While living in our unique culture, is it possible to share common ethical values in our world, which is becoming more global with each passing day? Or is it getting more and more impossible in this complex cyber universe? This article draws attention to Bynum's Emerging Ethics theory, which carries the umbrella concept that has the potential to unite people around some common values in ethical practices developed for intelligent systems such as artificial intelligence, even if we have different ethical approaches. The main purpose of this article is how, although different approaches they are, theories based on the common nature of human beings can be combined for the same purpose and Thanks to the 'ethical family unity' structure they have created under the ethical umbrella, it is questioned how they will determine the ethical components that can be applied to intelligence systems like AI for the solution of the common problems of the information age.
Öz: Çalışmanın konusu kıyamet beklentisi üzerine kurulan, köktenci ve lider eksenli bir grup olan... more Öz: Çalışmanın konusu kıyamet beklentisi üzerine kurulan, köktenci ve lider eksenli bir grup olan Yehova Şahitleri hareketinin günümüzde internet ortamında sürdürdüğü misyonerlik faaliyetlerinin değerlendirilmesidir. Şahitler, Armageddon (kıyamet savaşı) sonrasında hayatta kalacak olanların sayısını artırmak için vaazlarını yoğunlaştırma ve çeşitli araçları bu amaç doğrultusunda kullanma çabasındadırlar. Bu bağlamda çalışmanın amacı bir yandan Yehova Şahitleri'nin misyonerlik faaliyetleriyle ilgili bilgi sunmak diğer yandan başta web tabanlı dijital mecralarda olmak üzere kendileri tarafından üretilen ve akıllı cihazlara yüklenebilen aplikasyonlar aracılığıyla hareketin üye kazanma stratejilerini değerlendirmektir. Burada hedef, Yehova Şahitleri özelinde dinî grupların yoğun enformasyon ve teknoloji çağında misyonerlik faaliyetlerini yürütme şekilleri üzerine bir bakış açısı sunmaktır. Bu amaç ve hedefler çerçevesinde çalışmada karşılaştırma, betimleme, metin analizi ve yorum geliştirme gibi yöntem ve tekniklerden yararlanılmaktadır. Mesih beklentisi içerisinde olan ve kendilerini onun gelişine hazırlayan bir grup olarak Yehova Şahitleri, özellikle son dönemlerde dijital ortamda yürüttükleri üye kazanma yöntemleriyle hedeflerine ulaşma çabasındadırlar.
, bedevi lehçeler grubunda tasnif edilen ve kendine has birtakım özellikler gösteren bir lehçedir... more , bedevi lehçeler grubunda tasnif edilen ve kendine has birtakım özellikler gösteren bir lehçedir. Türkçe ile uzun dönemlerden beridir doğrudan ilişkili olan ve baskın Türk dili karşısında zayıf dil konumuna düşen bu lehçe Türkçeden birçok sözcük ve ek ödünçleme yoluna gitmiştir. Şanlıurfa Arapçasında dikkat çeken hususlardan biri de Türkçe kelimelerin bazıları direkt değil, Arapça fiil ve isim formlarına aktarılarak alınmasıdır. Dolayısıyla alınan kelimeler mazi-muzari fiil formunda veya türetilmiş isim formunda karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma lehçenin Türkçeden ne derece etkilendiğini ve kelime ödünçlemede Arap dilinin kalıplarına ne derece sadık kaldığını ortaya koymaya çalışacaktır. Çalışmada saha çalışmasından elde edilmiş olan kişisel arşivden yararlanılmış, kelimeler ele alınıp hangi kalıba uyduğu incelenerek tasnif edilmiştir. Bu çalışma, yüzlerce yıldır Türkçe ile doğrudan etkileşim halinde olan bölgedeki Arap lehçesinin yapısını ortaya koymak açısından büyük önem arz etmektedir.
Bu makale ilahi nedensellik tartışmaları içinde evrendeki bir sonuç üzerinde hem Tanrı'nın hem de... more Bu makale ilahi nedensellik tartışmaları içinde evrendeki bir sonuç üzerinde hem Tanrı'nın hem de yaratılmış varlıkların birlikte etkide bulunduğunu iddia eden konkürentizm hakkındadır. Konkürentizm, temelde Orta Çağ Aristotelesçilerce savunulmuş ve yaratılmış varlıklara nedensel güçler atfederek okasyonalizmin karşısında durmuştur. Bu çalışmada konkürentizmin ne olduğuyla birlikte onun okasyonalizmi nasıl eleştirdiği ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu bağlamda konkürentizmin; okasyonalizmin duyuma aykırı bir görüş olduğu, doğa bilimini imkânsız kıldığı ve maddi tözlerin doğasını ya inkâr ederek ya da değersizleştirerek tutarsızlık sergilediği iddiaları incelenmiştir. Bunun sonucunda duyuma aykırı oluşun güçlü bir eleştiri olmadığı ayrıca doğa biliminin imkânsızlığının maddi tözlerin doğasını inkâr etmekle ilişkili olduğu görülmüştür. Bu durumda konkürentizmin elindeki en güçlü argümanın yaratılmış varlıkların kendilerine ait bir doğaya sahip oldukları iddiası olduğu söylenebilir. Bununla birlikte sürekli yaratmayı kabul ettikleri için okasyonalistlerce de eleştirilmiştir. Sonuç olarak konkürentizmin ilahi nedensellik konusunda dikkate değer bir açıklama sunduğu, bazı zorluklarına rağmen teolojik ve felsefi problemlerin çözümünde bazı açılımlar sağlayacağı söylenebilir.
Bu çalışma, Siyonizm ekseninde ve İsrail'in kuruluş miti bağlamında kutsal metnin araçsallaştırıl... more Bu çalışma, Siyonizm ekseninde ve İsrail'in kuruluş miti bağlamında kutsal metnin araçsallaştırılmasını konu edinmektedir. Avrupa'da sömürgeci ve milliyetçi bir hareket olarak ortaya çıkan Siyonizm, politikalarını güçlendirmek için sıklıkla Yahudi kutsal metinlerini referans göstermiştir. Bu bağlamda ulus devletlerin vazgeçilmez bir parçası olarak kabul edilen vatan meselesini Filistin'e dönüş mitiyle, işgal ve yerleşim politikalarını ise Yeşu Kitabı'nın Siyonist yorumu üzerinden meşrulaştırmaya çalışmıştır. Bu yaklaşımların en görünür ve etkileyici hâlinin arkeolojinin kullanımı ve kutsal metinlerde geçen isimlerden hareketle haritalandırma çalışmaları üzerinden gerçekleştiğini söylemek mümkündür. Kuşkusuz bu aşamaların gerçekleşmesi için sürgünün itibarsızlaştırılması, İsrail toprağına ve dolayısıyla tarihe dönüş fikri büyük önem arz etmekteydi. Bu süreçlerin İsrail'in kurucu erkleri tarafından başarılı bir şekilde işletildiğini söylenebilir. Bu çalışmada Siyonist tarih anlayışı kurgulanırken, kutsal metnin hangi açılardan referans alındığı ve bunun arkeoloji ve haritalandırma üzerinden nasıl uygulandığı incelenmektedir. Ayrıca tüm bunların neticesinde ortaya çıkan mitik anlatı da eleştirel bir şekilde işlenmektedir.
Öz: Hicrî VIII. yüzyılda yaşamış olan Semîn el-Halebî, Halep'te doğmuş ve uzun yıllar Mısır'da ya... more Öz: Hicrî VIII. yüzyılda yaşamış olan Semîn el-Halebî, Halep'te doğmuş ve uzun yıllar Mısır'da yaşamıştır. Nahiv, tefsir, kırâat, fıkıh vb. alanlarda uzmanlaşmış ve faydalı eserler telif etmiştir. Bu eserlerden bir tanesi de Kur'ân'ın iʻrâb vecihlerini ele alarak değerlendirdiği ed-Durru'l-masûn fi ulûmi'l-Kitâbi'l-meknûn adlı eseridir. Bu eserinde müellifin daha çok "eş-Şeyh" olarak nitelediği Ebû Hayyân ve Zemahşerî arasında bir hakemlik yaptığı söylenebilir. Bununla beraber eser bu hakemlik ile sınırlı bir çalışma da değildir. Zira eserde mütekaddim ve müteahhir birçok âlimin görüşü ele alınmıştır. Çalışmamızda bu tartışma ve ihtilaflardan mefʻûlün leh ile alakalı olanlardan önemli olduklarını düşündüklerimiz ele alınmış ve nahiv ve tefsir literatürü esas alınarak bu tartışmalar hakkında çeşitli değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Öz: Hadislerin sahihini sakiminden ayırmada muhaddislerin isnad kontrol sistemi olarak kullandığı... more Öz: Hadislerin sahihini sakiminden ayırmada muhaddislerin isnad kontrol sistemi olarak kullandığı cerh ve ta'dîl ilmi, Zâhirîlerce de önemlidir. Onlar cerh ve ta'dîle ilişkin bilgiler verdikleri gibi râvi değerlendirmelerinde de bulunmuşlardır. Özellikle İbn Hazm ve İbnü'l-Kayserânî cerh ve ta'dîlin önemiyle birlikte birçok hususa değinmişlerdir. Cerhin müfesser olması da bu hususlardan biridir. Onlara göre râvi değerlendirmelerindeki subjektiflikten kurtulabilmek, cerhin nedenini açıklamakla mümkündür. Zira bir münekkidin nezdinde cerh sebebi olan eylem, başkasının yanında cerh nedeni olmayabilir. Örneğin hükmü ihtilaflı olan nebizin içilmesi nedeniyle cerh edilen râvi, bu kabildendir. Zâhirîler, cerh ve ta'dîlin teâruz etmesine de değinmişlerdir. Onlara göre böyle bir durumda cerh esas alınmalıdır. Çünkü cerhte bulunan münekkidin sahip olup da muaddilin râvi hakkında sahip olamadığı niteliklerin olması mümkündür. Zâhirîler, râvi değerlendirmelerinde de birçok tabir kullanmışlardır. Ancak bu tabirlerin hiçbiri aşağılayıcı nitelikte olmamıştır. Ayrıca onlar, cerh ve ta'dîlde söz sahibi olsalar da yeri geldiğinde bu ilmin mütehassıslarından da nakillerde bulunmaktadırlar.
Öz: Erken dönemlerden itibaren şair, Araplar açısından önemli bir konumda olmuştur. Bu bağlamda t... more Öz: Erken dönemlerden itibaren şair, Araplar açısından önemli bir konumda olmuştur. Bu bağlamda ticaretin can damarı sayılan panayırlarda şairler boy ölçüşmüşlerdir. Bunun yanında kabul gören şiirlerin Kâbe duvarına asılması bu eylemin dini hüviyete bürünmesini sağlamıştır. Kabilelerin rekabetinde de şairler aktif rol almış ve kaba kuvvet kadar etkili olmuşlardır. Bu mücadelede övgü ve yergi had safhada kullanılagelmiştir. Övgü temalı şiirler zamanla methiye türünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Mervân b. Ebî Hafsa da Emevî ve Abbâsî döneminde birçok devlet adamına methiyeler yazan ve yazdığı methiyeler sayesinde büyük bir servet sahibi olan önemli Arap şairlerindendir. Mervân, sahip olduğu bu büyük servete rağmen diğer şairler gibi savurgan bir hayat yaşamamış, bilakis elde ettiği serveti aşırı bir cimrilikle korumaya çalışmıştır. Üstün zekâsı sayesinde Abbâsî halifelerinin ilgisini cezbeden şair, özellikle Abbâsî valisi Ma'n b. Zâide için nazmettiği beyitleriyle ön planda olmuştur. Bu makalede Mervân b. Ebî Hafsa'nın hayatından kısaca bahsedilmiş ve methiyeleri ele alınmıştır.
Çağdaş dönemde akıl, pozitivist, rasyonalist, natüralist vb. birtakım akımların tesiriyle neredey... more Çağdaş dönemde akıl, pozitivist, rasyonalist, natüralist vb. birtakım akımların tesiriyle neredeyse her konuda akıl, mutlak otorite kabul edilmiş ve tabir yerindeyse putlaştırılmıştır. Söz konusu fikri cereyanların gittikçe güçlendiği bu dönemde bilginin ayrıca keşf, ilham, basîret, feraset, mârifet ve yakîn gibi manevi yollarla da elde edilebileceğine dikkat çekmek gerekmektedir. Bu noktada tefsir ekolleri arasında işârî tefsir yönteminin bilgi temininde akla ilaveten yukarıda sözü edilen manevi yollara da müracaat ederek onları önemli bir referans kabul etmesi dikkat çekicidir. İşârî tefsir ekolünün bu yöntemi lehte ve aleyhte birçok görüşe sahne olmuştur. Son dönemlerde işârî tefsir ekolü hakkında bazı çalışmalara imza atıldığı gözlense de bunların sınırlı sayıda olduğu, dolayısıyla bu sahanın, alanında yetkin araştırmacıları beklediği belirtilmelidir. Hüseyin Çelik'in kaleminden çıkan "Kur'an'a İşârî Yaklaşımlar" isimli eser, işârî tefsir ekolü alanında yakın dönemde yazılan çalışmalardan biridir. Çelik, eserinde işârî tefsirle ilgili tartışmaları derleyip değerlendirmiş ve nihayetinde bir neticeye ulaşmıştır. Eserin okuyucu karşısına "Kur'an'a İşârî Yaklaşımlar" şeklinde kapsamlı bir isimle çıkması, ilk izlenimde çok iddialı gibi gözükse de eserin konusuyla ilgili neredeyse bütün meseleleri özetle de olsa ortaya koyduğu görülmektedir.
Öz: Pozitif psikoloji ile gündeme gelen kavramlardan biri olan minnettarlık, birçok ruh sağlığı g... more Öz: Pozitif psikoloji ile gündeme gelen kavramlardan biri olan minnettarlık, birçok ruh sağlığı göstergesi ile ilişkilidir. Bu çalışma, Likert tipi Türkçe Minnettarlık Ölçeği geliştirilmesi için yürütülmüştür. Araştırma verileri lisans düzeyinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinden toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi için 477; açımlayıcı faktör analizi için 369 ve test tekrar test analizi için 24 olmak üzere toplam 870 veri kullanılmıştır. Uzman görüşlerinin ardından psikoloji lisans öğrencileri ile odak grup görüşmesi yapılmış ve 48 maddelik madde havuzu ile ilk uygulama ve açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Faktör analizi sonucunda madde yükleri düşük olan maddeler ölçekten çıkarılmış ve 26 madde ile birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi için veri toplanmıştır. İlgili modelin test edilmesi sonucunda 4 madde daha ölçekten çıkarılmış ve 5 faktörlü 22 maddelik bir ölçek formu elde dilmiştir. İlgili maddelerin toplam varyansın % 53.51'ini açıkladığı görülmüştür.
Öz: Modern sonrası dönemde evrim teorisi, insanı gelişim aşamasında ortaya çıkan formlardan bir f... more Öz: Modern sonrası dönemde evrim teorisi, insanı gelişim aşamasında ortaya çıkan formlardan bir forma indirgerken teknoloji, insanı "geliştirmeye açık" manipülasyon nesnesi kılmış, böylelikle rasyonel süjenin özel konumu sarsılmıştır. Anti-özcü yaklaşımlarda insan ile insan üretimi teknoloji arasındaki sınırların bulanıklaştığına dair düşünceler felsefi gündemde yer bulmuştur. Yeni teknolojilerin mümkün kıldığı transhümanist hareket, evrim sürecindeki insanın teknolojik müdahale ile geliştirilmesine ve insan olmanın ötesine giden yeni bir anlayışa kapı aralamıştır. Fakat transhümanizm, ortaya koyduğu ideallerin ahlaki sonuçlarına ilişkin yeterli bir soruşturmaya girişmemektedir. Bu çalışmada gelişen insan tasavvuru ile transhümanist düşüncede yapılan felsefi ve ahlâki değerlendirmeler arasındaki boşluklara dikkat çekilecek olup söz konusu düşüncenin hazırlıksız olduğu postmodern durumda bu tasavvurların bizleri belli erdemler açısından hususen adalet açısından karşı karşıya bırakacağı sorunlara genel itibariyle işaret edilmiştir. Makalede özellikle Ray Kurzweil, John Harris, Nick Bostrom gibi çağdaş düşünürlerce ortaya koyulan transhümanist söylemin adil bir toplum ideali ortaya koymada yetersiz kaldığı yönündeki eleştiriler, felsefi bir çerçevede, biyo-iktidar ilişkileri de gözetilerek adalet erdemi üzerinden değerlendirilmiştir.
ARTUKLU AKADEMİ, 2019
Öz: Makalenin konusu, Geleneksel Yoruba Dininde yaratılışın ve dünyanın merkezi kabul edilen İle-... more Öz: Makalenin konusu, Geleneksel Yoruba Dininde yaratılışın ve dünyanın merkezi kabul edilen İle-İfe'dir. Konu inançsal ve uygulama, mitolojik ve insan yaşamı boyutlarıyla işlenmiştir. Mitolojiye göre İle-İfe yaratılışın, insanlığın (Yorubaların) ve kutsal krallığın beşiğidir. Gök, yer ve yeraltının birleştiği eksendir. Bu eksen Orişaların diktiği Hayat Ağacıdır. Göklerin yere, yeryüzünün göklere açılan kapısı bu eksendedir. Evrenin ve insanın yaratılışının başladığı nokta İle-İfe'nin merkezidir. Burası şimdi sarayın ve tapınağın bulunduğu yerdir. İle-İfe farklı Yoruba yaratılış mitlerinde ortak unsurlardan birisidir. Yorubalara göre tanrısal alemden inip yeryüzünde krallığını kuran Oduduva atasal Orişaya dönüşmüş ilk ata ve kraldır, İle-İfe merkezli en etkili Orişadır. Obatala yaratılışta rol oynasa da etkisi ikinci derecededir. İle-İfe, Olodumare'ye tek somut tapınım yeridir. Merkezde Oduduva'nınki ve etrafında diğer Orişaların tapınakları bulunur. Şehirde çok çeşitli festivaller, ritüeller, sunular icra edilir. Burası bütün yolların kendisine çıktığı dünyanın merkezidir. İle-İfe, Yoruba kültür ve sanat merkezidir.
ARTUKLU AKADEMİ, 2022
Öz: Bir bilim disiplininin konusunun nasıl tanımlandığı o disiplindeki çalışılan meselelerin kaps... more Öz: Bir bilim disiplininin konusunun nasıl tanımlandığı o disiplindeki çalışılan meselelerin kapsamını ve hatta yöntemini belirler. Siyaset biliminin konusu "siyasal olan"a ilişkin literatürdeki hâkim tanımlar maalesef toplumsal ve siyasal gerçekliğin bütününü kuşatmaktan uzak, parçacı tanımlardır. Türkiye gibi Batı-dışı toplumlarda ise mevcut tanım ve anlayışlar ciddi yanlış anlamalara neden olmakta, siyasal çalışmaların kümülatif olarak ilerlemesini engellemektedir. Bu makalede ana-akım tanımların siyasal düzeni verili kabul etmekle, insanlar arasındaki ilişkiyi özünde çatışma ve rekabete indirgemekle ve siyasetin süreç boyutunu ihmal etmekle malul olduğu gösterilmektedir. Bu sorunların arka planında ise büyük ölçüde disipline hâkim olan Amerikan toplumsal/siyasal gerçekliği ile on yedinci yüzyıldan itibaren Avrupa'da şekillenmiş modern toplum bilimleri paradigmasının olduğu savunulmaktadır. Son olarak makalede mevcut tanımlara alternatif, toplumsal/siyasal gerçekliğe ve Türkiye'nin ihtiyaçlarına daha uygun, mevcut tanımlardan daha kuşatıcı ve süreç temelli bir tanım denemesi yapılmaktadır.
ARTUKLU AKADEMİ, 2021
Background: Understanding the costs and economic benefits of implementation has been identified b... more Background: Understanding the costs and economic benefits of implementation has been identified by policymakers and researchers as critical to increase the uptake and sustainment of evidence-based practices, but this topic remains relatively understudied. Conducting team science with health economists has been proposed as a solution to increase economic evaluation in implementation science; however, these recommendations ignore the differences in goals and perspectives in these two fields. Our recent qualitative research identified that implementation researchers predominantly approach health economists to examine costs, whereas the majority of health economists expressed limited interest in conducting economic evaluations and a desire to be more integrated within implementation science initiatives. These interviews pointed to challenges in establishing fruitful partnerships when health economists are relegated to the "Third Aim" (i.e., lowest-priority research objective) in implementation science projects by their research partners. Discussion: In this debate paper, we argue that implementation researchers and health economists need to focus on team science research principles to expand capacity to address pressing research questions that cut across the two fields. Specifically, we use the four-phase model of transdisciplinary research to outline the goals and processes needed to build capacity in this area (Hall et al., Transl Behav Med 2:415-30, 2012). The first phase focuses on the development of transdisciplinary research teams, including identifying appropriate partners (e.g., considering policy or public health researchers in addition to health economists) and building trust. The conceptual phase focuses on strategies to consider when developing joint research questions and methodology across fields. In the implementation phase, we outline the effective processes for conducting research projects, such as team learning. Finally, in the translation phase, we highlight how a transdisciplinary approach between health economists and implementation researchers can impact real-world practice and policy. The importance of investigating the economic impact of evidence-based practice implementation is widely recognized, but efforts have been limited due to the challenges in conducting team science across disciplines. Training in team science can help advance transdisciplinary efforts, which has the potential to increase the rigor and impact of economic evaluations in implementation science while expanding the roles taken by health economists.
Uploads
Papers by Artuklu Akademi