III ÖNSÖZ Mimarî, yüzyıllar boyunca insanoğlunun çok çeşitli yapı elemanları ile öncelikli olarak... more III ÖNSÖZ Mimarî, yüzyıllar boyunca insanoğlunun çok çeşitli yapı elemanları ile öncelikli olarak barınma ihtiyacına binaen inşa ettikleri hanelerle şekillenmeye başlamıştır. İnsanoğlu bir arada yaşamaya ve toplum olgusunu oluşturmaya başladıkça bireyin ihtiyaçlarını karşılayan haneler ile sınırlı kalmamış, toplumsal ihtiyaçların da karşılanabileceği ortak mekanlar geliştirmeye başlamıştır. Coğrafi şartlar, yüzyılların biriktirdiği kültürel değerler, inançlar ve toplum etkileşimleri inşa edilen yapılara bir iz olarak yansımıştır. Bu izler ortaya çıktıkları toplumlarda ortak temsiliyetler oluşturarak bir üslup meydana getirmiştir. Şüphesiz ki toplum üzerindeki en büyük egemen güç devlettir. Devlet aynı zamanda toplumu oluşturan unsurların bütünü ve yönetim mekanizmasıdır. Bu yönetim kimliği devletin hakimiyetini simgeleştirerek meşru hale getirmektedir. Bu meşru hakimiyeti vurgulamanın da en akılcı yolu mimaridir. Tarih boyunca hüküm süren hemen hemen her medeniyet güç unsuru olarak mimariyi kullanmış ve anıtsal yönetim binaları inşa etmiştir. Yeni kurulan bir devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti "hakimiyet milletindir" ilkesi doğrultusunda güç unsurunu meclis binasına yansıtmıştır. Cumhuriyet ile birlikte Türk/Türklük kavramı üst kimlik olarak ön plana çıkmıştır. Bu kavram devletin ideolojisini şekillendirerek kültürel değerlerde de etkisini hissettirmiştir. Böylece mimari anlamda ulus-devlet anlayışıyla bütünleşen bir üslup olan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı benimsenmiştir. Bu üslubun Ankara'daki ilk örneklerinden biri olan İkinci Meclis Binası (Halk Fırkası Mahfeli) bu tez çalışmasında yapı monografisi oluşturularak sunulmuştur. Üç bölümde tamamlanan tez çalışmasının ilk bölümü olan Giriş'te, araştırmanın hazırlanması ve sunulması ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın gelişim süreci ve mimarlarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise yapının inşa süreci ve geçirdiği onarımlar, mimarın yaşadığı sorunlar ve süsleme programı ele alınmıştır. IV Bu tezin, konusunun belirlenmesi, çerçevesinin çizilmesi ve hazırlanmasında önerileriyle bana farklı bakış açıları kazandıran ve tüm özverisiyle beni destekleyen, karşılaştığım zorluklarda bana sabır gösteren değerli danışman hocam Dr. Öğr. Üyesi Elif Kök'e çok müteşekkir olduğumu belirtir, saygılarımı sunarım. Lisans eğitimimden bu yana desteklerini esirgemeyen ve üzerimde emekleri olan, Marmara Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nde görevli, başta Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abdülhamit Tüfekçioğlu olmak üzere, Prof. Dr. Fatma Nalan Türkmen'e, Doç. Dr. Selman Can'a, Dr. Öğr. Üyesi Nuriye Özlem Çuhadar'a ve Arş. Gör. Zeki Boleken'e teşekkürü borç bilirim. İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmakta olan, üniversitenin ilk yılından beri her ihtiyacımda yardımıma koşan değerli dostum Kubilay Arpacı'ya teşekkür ederim. Ayrıca bu tez çalışmasını hazırlarken hep desteğini gördüğüm değerli arkadaşım Sanat Tarihçisi Öykü Naz Erdiman'a teşekkürü bir borç bilirim. Bazı kaynaklara ulaşmamda yardımcı olan ve yorumlarıyla katkıda bulunan arkadaşım Anılcan Sıçrayık'a da teşekkür ederim. Tez çalışması boyunca sunduğu imkanlardan yararlandığım Koç Üniversitesi VEKAM Arşivi'ne, Bodrum Mimarlık Kütüphanesi ve onun özelinde Prof. Dr. Süha Özkan'a, Vedat Tek hakkında bazı belgeleri benimle paylaşan İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nde görevli Arş. Gör. Dr. Müjde Dila Gümüş'e ve Ankara Cumhuriyet Müzesi çalışanlarına teşekkür ederim. Son olarak hayatım boyunca yanımda olan, verdiğim kararlarda beni destekleyen ve cesaretlendiren, babam Selçuk Kılıç'a, annem Esma Kılıç'a, kardeşim Enes Kılıç'a ayrıca çizimlerde bana yardımcı olan kardeşim Selinay Kılıç'a ve kardeşim olarak gördüğüm aile dostumuz Yunus Emre Şiranlı'ya sonsuz teşekkür ederim. V ÖZET Tarihsel süreçte yaşanan önemli olaylar, ortaya çıktığı coğrafyalarla ve yaşandıkları mekanlarla anılır. Bu mekanlar, olayların somut bir tanığı olarak ayakta durmaktadır. Anlatımların güçlenmesi, tarihi doku ve zihindeki canlandırmalar mekandan bağımsız düşünülemez. Kendi tarihimize baktığımızda son iki asırdır çok büyük değişimlerin yaşandığını görmekteyiz. İmparatorluğun çökmesi o dönemin anıtsal binalarına daha farklı anlamlar yüklerken, yeni kurulan Cumhuriyet'in de anlamını taşıyan binalar inşa edilmiştir. Bu binalar içinde şüphesiz ki II. Meclis Binası büyük bir öneme sahiptir. Böylesine simge yapının, soyut arka planında ve somut olan kütlesinde yaşadığı süreçleri ve değişimleri aydınlatmak ve tanıtabilmek adına bu tez çalışması hazırlanmıştır. Gazete haberleri ve fotoğraflardan yararlanılarak bu değişimlerin analizleri yapılmış ve yılları tespit edilmiştir. Sonuç olarak II. Meclis Binası inşa edildiği dönemin sosyo-ekonomik ve kültürel ortamıyla bağdaştırılarak bütüncül bir şekilde ele alınmıştır.
III ÖNSÖZ Mimarî, yüzyıllar boyunca insanoğlunun çok çeşitli yapı elemanları ile öncelikli olarak... more III ÖNSÖZ Mimarî, yüzyıllar boyunca insanoğlunun çok çeşitli yapı elemanları ile öncelikli olarak barınma ihtiyacına binaen inşa ettikleri hanelerle şekillenmeye başlamıştır. İnsanoğlu bir arada yaşamaya ve toplum olgusunu oluşturmaya başladıkça bireyin ihtiyaçlarını karşılayan haneler ile sınırlı kalmamış, toplumsal ihtiyaçların da karşılanabileceği ortak mekanlar geliştirmeye başlamıştır. Coğrafi şartlar, yüzyılların biriktirdiği kültürel değerler, inançlar ve toplum etkileşimleri inşa edilen yapılara bir iz olarak yansımıştır. Bu izler ortaya çıktıkları toplumlarda ortak temsiliyetler oluşturarak bir üslup meydana getirmiştir. Şüphesiz ki toplum üzerindeki en büyük egemen güç devlettir. Devlet aynı zamanda toplumu oluşturan unsurların bütünü ve yönetim mekanizmasıdır. Bu yönetim kimliği devletin hakimiyetini simgeleştirerek meşru hale getirmektedir. Bu meşru hakimiyeti vurgulamanın da en akılcı yolu mimaridir. Tarih boyunca hüküm süren hemen hemen her medeniyet güç unsuru olarak mimariyi kullanmış ve anıtsal yönetim binaları inşa etmiştir. Yeni kurulan bir devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti "hakimiyet milletindir" ilkesi doğrultusunda güç unsurunu meclis binasına yansıtmıştır. Cumhuriyet ile birlikte Türk/Türklük kavramı üst kimlik olarak ön plana çıkmıştır. Bu kavram devletin ideolojisini şekillendirerek kültürel değerlerde de etkisini hissettirmiştir. Böylece mimari anlamda ulus-devlet anlayışıyla bütünleşen bir üslup olan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı benimsenmiştir. Bu üslubun Ankara'daki ilk örneklerinden biri olan İkinci Meclis Binası (Halk Fırkası Mahfeli) bu tez çalışmasında yapı monografisi oluşturularak sunulmuştur. Üç bölümde tamamlanan tez çalışmasının ilk bölümü olan Giriş'te, araştırmanın hazırlanması ve sunulması ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın gelişim süreci ve mimarlarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise yapının inşa süreci ve geçirdiği onarımlar, mimarın yaşadığı sorunlar ve süsleme programı ele alınmıştır. IV Bu tezin, konusunun belirlenmesi, çerçevesinin çizilmesi ve hazırlanmasında önerileriyle bana farklı bakış açıları kazandıran ve tüm özverisiyle beni destekleyen, karşılaştığım zorluklarda bana sabır gösteren değerli danışman hocam Dr. Öğr. Üyesi Elif Kök'e çok müteşekkir olduğumu belirtir, saygılarımı sunarım. Lisans eğitimimden bu yana desteklerini esirgemeyen ve üzerimde emekleri olan, Marmara Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nde görevli, başta Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abdülhamit Tüfekçioğlu olmak üzere, Prof. Dr. Fatma Nalan Türkmen'e, Doç. Dr. Selman Can'a, Dr. Öğr. Üyesi Nuriye Özlem Çuhadar'a ve Arş. Gör. Zeki Boleken'e teşekkürü borç bilirim. İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmakta olan, üniversitenin ilk yılından beri her ihtiyacımda yardımıma koşan değerli dostum Kubilay Arpacı'ya teşekkür ederim. Ayrıca bu tez çalışmasını hazırlarken hep desteğini gördüğüm değerli arkadaşım Sanat Tarihçisi Öykü Naz Erdiman'a teşekkürü bir borç bilirim. Bazı kaynaklara ulaşmamda yardımcı olan ve yorumlarıyla katkıda bulunan arkadaşım Anılcan Sıçrayık'a da teşekkür ederim. Tez çalışması boyunca sunduğu imkanlardan yararlandığım Koç Üniversitesi VEKAM Arşivi'ne, Bodrum Mimarlık Kütüphanesi ve onun özelinde Prof. Dr. Süha Özkan'a, Vedat Tek hakkında bazı belgeleri benimle paylaşan İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü'nde görevli Arş. Gör. Dr. Müjde Dila Gümüş'e ve Ankara Cumhuriyet Müzesi çalışanlarına teşekkür ederim. Son olarak hayatım boyunca yanımda olan, verdiğim kararlarda beni destekleyen ve cesaretlendiren, babam Selçuk Kılıç'a, annem Esma Kılıç'a, kardeşim Enes Kılıç'a ayrıca çizimlerde bana yardımcı olan kardeşim Selinay Kılıç'a ve kardeşim olarak gördüğüm aile dostumuz Yunus Emre Şiranlı'ya sonsuz teşekkür ederim. V ÖZET Tarihsel süreçte yaşanan önemli olaylar, ortaya çıktığı coğrafyalarla ve yaşandıkları mekanlarla anılır. Bu mekanlar, olayların somut bir tanığı olarak ayakta durmaktadır. Anlatımların güçlenmesi, tarihi doku ve zihindeki canlandırmalar mekandan bağımsız düşünülemez. Kendi tarihimize baktığımızda son iki asırdır çok büyük değişimlerin yaşandığını görmekteyiz. İmparatorluğun çökmesi o dönemin anıtsal binalarına daha farklı anlamlar yüklerken, yeni kurulan Cumhuriyet'in de anlamını taşıyan binalar inşa edilmiştir. Bu binalar içinde şüphesiz ki II. Meclis Binası büyük bir öneme sahiptir. Böylesine simge yapının, soyut arka planında ve somut olan kütlesinde yaşadığı süreçleri ve değişimleri aydınlatmak ve tanıtabilmek adına bu tez çalışması hazırlanmıştır. Gazete haberleri ve fotoğraflardan yararlanılarak bu değişimlerin analizleri yapılmış ve yılları tespit edilmiştir. Sonuç olarak II. Meclis Binası inşa edildiği dönemin sosyo-ekonomik ve kültürel ortamıyla bağdaştırılarak bütüncül bir şekilde ele alınmıştır.
Uploads
Papers by Serkan KILIÇ