guh

Binêre herwiha: gûh

Kurmancî

Bilêvkirin

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	guh	guh
Îzafe	guhê	guhên
Çemandî	guhî	guhan
Nîşandera çemandî	wî guhî	wan guhan
Bangkirin	guho	guhino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	guhek	guhin
Îzafe	guhekî	guhine
Çemandî	guhekî	guhinan

Guhê mirovekî.

guh nêr

(anatomî) Organên bihîstinê; herdu beşên leşî yên ku deng pê tên bihîstin.
- Serfê Mewlûda me yek derhem fere
  Hemberê yek guhê zêrê ehmere
  Fî sebîl-îllah bi bexşî her feqîr — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: گـوﻫ‎
kurdî-krîlî: гöh

Herwiha

gwih (Ûrmiyê)
gu, guçik (Reşwî)

Jê

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *g⁽ʷ⁾ʰéwsos, hevreha gwê ya soranî, goş ya zazakî, گوش‎ (gûş) ya farisî, sanskrîtî उसि (usî), yûnaniya kevn οὖς (oûs), ermenî ունկն (unkn), albanî vesh, rusî ухо (uxo), latviyayî auss, proto-cermenî *ausô (> almanî Ohr, îngilîzî ear), latînî auris (> fransî oreille), îriya kevn au...

proto-îranî: *gewş- ("guh, guhdarî kirin, guh danê")

avestayî: gewşe ("guh"), gûş- ("guhdarî kirin, guh danê")

pehlewî: guş ("guh")

partî: guş ("guh"), ngwš ("bihîstin")

sogdî: nguş ("bihîstin")

osetî: gos ("guh")

farisî: gûş ("guh"), goşîden ("guhdarî kirin, guh danê, bihîstin")

belûçî: goş ("guh"), goşît- ("guhdarî kirin, guh danê, bihîstin")

kurmancî: guh ("guh")

soranî: gwê ("guh")

zazakî: goş ("guh")

sanskrîtî: usî ("guh") rusî: uxo ("guh") latînî: auris ("guh") > fransî oreille îngilîzî: ear ("guh") almanî: Ohr ("guh") ... Çavkanî: Cheung p.115, Horn p.210

Bi zaravayên din

Soranî: gwê, gwêçke
Feylî: gwye, gûş
Lekî: gûş
Hewramî: goş
Zazakî: goş

Werger

Abaknonî: talinga
Abauyî: nweyk
Abazayî: лымхӏа (ləmḥā)
Abuyî: kur
Abxazî: алымҳа (āləmḥā)
Adîgeyî: тхьакӏум (tḥāḳ°m)
Aekyom: kendoke
Afarî: aytí m
Afrîkansî: oor → af
Aghwanî: 𐔽𐔼 (ˁi)
Aguarunayî: kuwiš
Akadî: 𒉿 (uznu)
Akanî: aso
Aklanon: dueunggan
Alabamayî: istimilhaalo
Alanganî: talinga
Albanî: vesh → sq
Alêwîtî: tutusix
Almaniya bilind a kevn: ōra
Almaniya bilind a navîn: ōre, ōr
Almaniya Pennsylvania: Ohr nt
Almanî: Ohr → de nt
Frankoniya navendî: Uhr
Altayiya başûrî: кулак (kulak)
Amanabî: angug
Amharî: ጆሮ (ǧoro)
Andî: гьантӏикӏа
Aneme wakeyî: ome
Angaatahayî: atihɨri
Apalayî: pana
Aragonî: oyiu n, uído n
Aramî:
Aramiya nû ya asûrî: ܢܵܬܵܐ‎ m, ܐܸܕܢܵܐ‎ m

Siryanî: ܐܕܢܐ‎ m (’idnā’)

Îbranî: אדנא‎ m (’idnā’)
Argobbayî: እዝን (ǝzǝn)
Aromanî: ureaclji m, ureaclje m
Arrernteyiya rojavayî: arlpe
Asamî: কাণ (kan)
Astûrî: oyíu → ast n
Atayalî: papak
Atong (Hindistan): nakhal
Avarî: гӏин (ʿin)
Avestayî: 𐬔𐬀𐬊𐬴𐬀‎ (gaoṣ̌a)
Aymarayî: jinchu → ay
Aynuyî: キサㇻ (kisar)
Aytonî: ꩭူ
Azerî: qulaq → az
Bajwayiya kendava rojava: telingo
Balînî: kuping
Bambarayî: tulo, kulo
Banjarî: talinga
Baskî: belarri
Başkîrî: ҡолаҡ (qolaq)
Batakiya palawan: talinga
Batsbî: ლარკ (larḳ)
Bau bidayuh: kojit
Belarusî: ву́ха nt (vúxa)
Belûçî: گوش‎ (goš)
Bengalî: কান → bn (kan), কর্ণ → bn (kôrn)
Biseniyî: ɓeri
Bîkoliya naverast: talinga
Bîslamayî: ia, natalingan
Bretonî: skouarn → br m, divskouarn → br pj
Buduxî: ибир (ibir)
Bugî: toli
Bulgarî: ухо́ nt (uhó)
Burmayî: နား → my (na:)
Buryatî: шэхэн (šexen)
Butuanonî: talinga
Bûrgûndî: oroille
Cuyunonî: talinga
Çamicuroyî: chayi
Çamoroyî: talanga
Çeçenî: лерг (lerg)
Çekî: ucho → cs nt
Çepangî: नो
Çerokî: ᎦᎴᏂ (galeni)
Çeyenî: mâhtovoo'ôtse
Çinook jargonî: q'wəlan
Çîçewayî: khutu
Çînî:
Kantonî: 耳仔 (ji⁵ zai²), 耳 (ji⁵)

Dunganî: эрдуә (erduə), эргуазы (erguazɨ)

Hakkayî: 耳公 (ngí-kûng)

Mandarînî: 耳朵 → zh (ěrduo), 耳 → zh (ěr)

Min dongî: 耳 (ngê)

Minnanî: 耳空 → zh-min-nan (hīnn-khang/hī-khang), 耳仔 → zh-min-nan (hīnn-á/hī-á)

Wuyî: 耳朵
Çuvaşî: хӑлха (hălha)
Dalmatî: oracla m
Danmarkî: øre → da nt
Dargwayî: лихӏи (liḥi)
Defakayî: ɓasi
Degemayî: ụ́sọ̄ụ́
Divehî: ކަންފަތް‎ (kan̊fat̊)
Drungî: vna
Dupaningan agtayî: talinga
Emilî: uraccia m
Endonezyayî: telinga → id, kuping → id
Engenniyî: ẹ́sọụ
Epieyî: ịsọ́ọ̄
Erebî: أُذُن‎ m (ʾuḏun)
Erebiya misrî: ودن‎ n (widn)

Erebiya kendavî: أذون‎ (əḏun), اذن‎ (iḏin)

Erebiya hîcazî: إذن‎ m (ʔidin)

Erebiya bakûrê şamê: دانة‎ (dāne), إدن‎ (ʔidin)

Erebiya başûrê şamê: دان‎ (dān)
Ermenî: ականջ → hy (akanǰ)
Ermeniya kevn: ունկն (unkn), ականջք pj (akanǰkʻ)
Erzayî: пиле (pile)
Esperantoyî: orelo → eo
Estonî: kõrv → et
Etiyopiya klasîk: እዝን (ʾəzn)
Evenî: корит (korit)
Evenkî: се̄н (sēn)
Eweyî: tó
Extremaduranî: oyíu n
Farisî: گوش‎ → fa (guš)
Fatalukuyî: vali
Ferî: oyra → fo nt
Fiji hindiyî: kaan
Fîjî: daliga
Fînî: korva → fi
Frankoprovansî: orelye m
Fransî: oreille → fr m
Friyolî: orele m, vorele
Frîsiya bakur:
Frîsiya bakur: uar nt

Frîsiya bakur: Uaar nt

Mooring: uur nt
Frîsiya kevn: āre
Frîsiya saterlandî: Oor
Frîsî: ear
Gaelîka skotî: cluas m
Gagawzî: kulak
Galîsî: orella → gl n
Gamîlaraayî: bina, manga
Gotî: 𐌰𐌿𐍃𐍉 nt (ausō)
Gujaratî: કાન (kān)
Gurcî: ყური → ka (q̇uri)
Guwaranî: nambi
Haîtî: zòrèy
Haköyî: talinga
Hawayî: pepeiao
Hawsayî: kunne → ha
Higaononî: tangila
Hindî: कान → hi n (kān)
Hmongî: pob ntseg
Holendî: oor → nl nt
Hunsrikî: Oher nt
Îbanagî: talinga
Îbaniyî: biri
Îbanî: pending
Îbranî: אוזן / אֹזֶן‎ → he m (ózen)
Îbranî: אֹזֶן‎ m (ózen)
Îdoyî: orelo → io
Îgboyî: ntị
Îmondayî: agu
Îngilîziya kevn: ēare nt
Îngilîzî: ear → en
Îngriyî: korva
Îngûşî: лерг (lerg)
Înterlîngua: aure
Înuîtî: ᓯᐅᑦ
Înuîtî: siun

Înuîtî: hiun

Înuîtî: hiut
Înupîakî: siun
Îranunî: tangila
Îrlendiya kevn: clúas
Îrlendî: cluas → ga m
Îstro-romanyayî: uręklja
Îtalî: orecchio → it n, orecchia → it m, orecchie → it m pj
Îzlendî: eyra → is nt
Japonî: 耳 → ja (みみ, mimi)
Javayî: kuping → jv, talingan → jv
Jurçenî: ša.hah, šaa
Kabardî: тхьэкӏумэ (tḥăḳ°mă)
Kalalîsûtî: siut
Kalmîkî: чикн (çikn)
Kambaatayî: maccata
Kannadayî: ಕಿವಿ → kn (kivi)
Kanuriyî: sǝmo
Kapampanganî: balugbug
Kapverdî: oredja, orédja, obidu
Karaçay-balkarî: къулакъ
Karakalpakî: qulaq
Karelî: korvu
Kaşûbî: ùchò
Katalanî: orella → ca m
Kaurnayî: yuri
Kayingangî: nĩgrẽg
Keçwayî: rinri → qu, ninri
Khalingî: ङेचो
Khanty:
Xantî: пӑԯ (păԯ)
Kinaray-ayî: talinga
Kirgizî: кулак → ky (kulak)
Kîkûyûyî: gũtũ 15
Kîngalî: කන → si (kana)
Kînyarwandayî: ugutwi
Komî-permyakî: пель (pelʹ)
Komî-zîriyî: пель (pelʹ)
Komorî: kio 5 an 6
Konkanî: कानु (kānu)
Koreyî: 귀 → ko (gwi)
Kornî: skovarn m
Korsîkayî: arechja m, orechja m
Korsîkayî: arecchji, aricchj
Kreyoliya guinea-bissau: oredja
Krî:
Kriya woods: ᒥᐦᑕᐊᐧᑲᕀ (mihtawakay)
Kumikî: къулакъ (qulaq)
Kunzayî: ckaickai
Ladînî: orëdla
Ladînoyî: oído
Lakî: вичӏи (wič̣i)
Lakotayî: núŋǧe, nuŋġé
Lamboyayî: katillu
Latgalî: auss m
Latînî: auris → la m, auricula
Latviyayî: auss → lv m
Lawsî: ຫູ → lo (hū)
Lazî: ყუჯი (q̇uǯi)
Lezgînî: йаб (jab), яб (äb)
Lingalayî: likútu
Lîgûrî: oêgia m
Lîgûrî: oeggia m
Lîmbûrgî: oer → li
Lîtwanî: ausis → lt m
Lombardî: oreggia m, oregła m, oregłe m pj
Ludianî: korv
Lueyî: ᦠᦴ (ḣuu)
Luksembûrgî: Ouer → lb nt
Luşûtsîdî: q'ʷəladiʔ
Makasaeyî: wali
Makasarî: toli
Makedonî: уво nt (uvo)
Malagasî: sofina → mg
Malayalamî: ചെവി → ml (cevi), കര്‍ണ്ണം → ml (kar‍ṇṇaṃ)
Malezî: telinga → ms, kuping
Maltayî: widna m
Mamanwayî: talinga
Mançûyî: ᡧᠠᠨ (šan)
Manksî: cleaysh m
Mansakayî: taringa
Mansî: паль (palʹ)
Maorî: taringa → mi
Mapuçî: alcüpeyün
Maranaoyî: tangila
Maratî: कान → mr (kān)
Mariya rojhilatî: пылыш
Masayî: enkiook m
Masbatenyoyî: talinga
Mayayiya yukatekî: xikin
Mecarî: fül → hu
Megleno-romanyayî: ureacľă
Melanauyiya navendî: linga
Mentawaî: talinga

Misrî:

(msḏr n)
Mînangkabawî: talingo
Mîrandî: oubido n
Mokşayî: пиле (pile)
Mongoliya klasîk: ᠴᠢᠬᠢᠨ (čiqin)
Mongolî: чих → mn (čih)
Mongoyî: litoi
Nahwatliya klasîk: nacaztli
Nahwatlî: nacaztli → nah
Namayî: ǂgaes
Nanayî: сиан
Napolîtanî: recchia m
Navajoyî: ajaaʼ
Nedersaksî: Ohr → nds, Or, Ur
Negidalî: sēn
Nenetsiya tundra: коу (kou)
Nenetsiya tundra: ха
Nepalî: कान → ne (kān)
Newarî: न्हाय्‌पं (nhāy‌paṃ)
Ngarrindjerî: plombi
Niwafoyî: talinga
Nîvxî: нос (nos)
Nogayî: кулак (kulak)

Norsiya kevn: eyra
Norwecî:
Norwecî: øre → no

Norweciya nînorskî: øyra, øyre
O'odhamî: na꞉k
Ojibweyî: nitawag
Okînawanî: 耳 (みん, min)
Okodiayî: ɓeri
Okodiayî: ɓeri
Oksîtanî: aurelha → oc m
Oriyayî: କାନ → or (kanô)
Oroçî: се, н
Orokî: се̄(н)
Oromoyî: gurra
Oroqenî: ʃɛ꞉n
Osetî: хъус (qus)
Osmanî: قولاق‎ (kulak), اذن‎ (üzn), گوش‎ (gûş)
Oygurî: قۇلاق‎ (qulaq)
Ozbekî: quloq → uz
Pamplona atta: talinga
Papyamentoyî: orea
Patpatarî: talinga
Pelayî: nă.kʰjɛʔ⁵⁵, na³¹
Peştûyî: غوږ‎ → ps n (ǧwaẓ)
Piedmontîsî: orija m
Pilenî: talinga
Pîttcantcatcarayî: pina, anpiṟi
Plodîşî: Oa, Ua
Polabî: klås n
Polonî: ucho → pl nt
Portugalî: ouvido → pt n, orelha → pt m

Prusiya kevn: āuss

Şablon:attention

Pukapukanî: talinga
Puncabî: ਕੰਨ → pa (kann)
Qazaxî: құлақ → kk (qūlaq)
Qiptî:
Bohaîrî: ⲙⲁϣϫ n (mašj)

Sahîdî: ⲙⲁⲁϫⲉ n (maaje)
Rapanuyî: taringa
Ratagnonî: talinga
Remontado agta: talinga
Rendilleyî: dogo
Rohingyayî: han
Romagnolî: urècia n
Romancî: ureglia m, uraglia
Romanî: kan n
Romanyayî: ureche → ro m
Romblomanonî: talinga
Rusî: у́хо nt (úxo), у́ши nt pj (úši)
Rusînî: у́хо (úxo)
S'gaw karenî: နၢ် (na̱)
Saanîçî: q̕ʷələn̕
Sahoyî: ayti m, cokka m
Samî:
Samiya înarî: peelji

Samiya kildînî: пе̄лльй (pʹēllʹj)

Samiya bakurî: beallji

Samiya skoltî: peʹllj

Samiya başûr: bieljie
Samoayî: talinga
Sanskrîtî: कर्ण → sa n (karṇa), श्रवण → sa nt (śravaṇa), श्रुति → sa m (śruti)
Santalî: ᱞᱩᱛᱩᱨ (lutur)
Sardînî: olicra m, oricla, oricia, ulicra
Sardînî: origa m

Sardînî: orija m

Sardînî: oricra m, uricra m, olicra m, ulicra m
Sebopî: ingen
Sebwanoyî: dunggan, dalunggan, talinga
Segayî: gubal
Sicîlî: aricchiu n, aricchia → scn m, ricchi, auricchia → scn m
Sidamoyî: macca
Sindhî: ڪَنُ‎ → sd (kanu)
Sirananî: yesi
Sirboxirwatî:
Kirîlî: у̏во nt, у̏хо nt

Latînî: ȕvo → sh nt, ȕho → sh nt
Sîlhetî: ꠇꠣꠘ (xan)
Skotî: lug, luggie, ear
Slaviya kevn:
Kirîlî: оухо nt (uxo)

Glagolîtîk: ⱆⱈⱁ nt (uxo)
Slaviya rojavayî ya kevn: ухо nt (uxo)
Slovakî: ucho → sk nt
Slovenî: uho → sl nt
Solonî: ше̄н
Somalî: dheg → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: wucho nt

Sorbiya jorîn: wucho nt
Sotoyiya başûr: tsebe
Spanî: oído → es n, oreja → es m
Sundanî: cepil → su
Surigaononî: talinga
Svanî: შდიმ (šdim)
Swahîlî: sikio → sw
Swazî: Ín-dlebé nt
Swêdî: öra → sv nt
Şanî: ႁူ (hǔu)
Şerpayî: नम्जोक
Şîngazîcayî: shishio 5 an 6
Şonayî: nzeve
Tabasaranî: иб (ib)
Tacikî: гӯш → tg (güš)
Tagal murutî: rinongou
Tagalogî: tainga
Tahîtî: tari’a
Tamîlî: காது → ta (kātu), செவி → ta (cevi)
Tangutî: 𗐴
Taosî: t’ółəona
Tarantinoyî: rècchie m
Tarifitî: ameẓẓuɣ n, amejjun n
Tatî: гуш (guş)
Tausugî: tainga
Tayî: หู → th (hǔu)
Telûgûyî: చెవి → te (cevi)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵎⵥⵥⵓⵖ n (amẓẓuɣ)
Teteriya krîmî: qulaq
Teterî: колак → tt (qolaq)
Tetûmî: tilun
Tigrînî: እዝኒ → ti (ʾəzni)
Timugon murutî: talingo
Tirkiya kevn: 𐰸𐰆𐰞𐰴𐰴‎ (q̊¹ul¹qq /qulqaq/)
Tirkî: kulak → tr
Tirkmenî: gulak
Tîbetî: རྣ (rna), རྣ་བ (rna ba), ཨ་མཆོག (a mchog), སྙན (snyan), སྙན་མཆོག (snyan mchog)
Tokpisinî: yau, ia
Torangî: azeghlĕ
Toxarî A: klots
Toxarî B: klautso
Tswanayî: tsebe → tn 9 an 10
Tupînambayî: nambi
Tuvanî: кулак (kulak)
Tzotzîlî: chikinil
Udî: имух pj (imuχ)
Udmurtî: пель (pelʹ)
Ugarîtî: 𐎜𐎄𐎐 (ủdn)
Ulçî: се̄, се̄н
Urdûyî: کان‎ n (kān)
Ûkraynî: ву́хо nt (vúxo)
Venîsî: récia m, orécia m
Viyetnamî: tai → vi
Volapûkî: lil → vo
Voroyî: kõrv
Votî: kõrvõ
Walonî: oraye → wa m
Wambayayî: manka
Warayî: talinga
Weylsî: clust → cy m an n
Wîlamowî: ür nt
Wînnebagoyî: nąącawa
Woleayî: talinga
Wolofî: nopp
Xakasî: хулах (xulax)
Ximêrî: ត្រចៀក → km (trɑciək)
Xosayî: indlebe
Yagarayî: binung
Yagnobî: ғуш
Yakutî: кулгаах (kulgaax)
Yamanayî: ufkiS
Yamî: talinga
Yidîşî: אויער‎ (oyer)
Yorubayî: etí
Yupîkiya navendî: ciun
Yûnaniya pontî: ωτίν (ōtín)
Yûnanî: αυτί → el nt (aftí)
Yûnaniya kevn: οὖς nt (oûs)

Yûnaniya kevn: ὠτίον nt (ōtíon)

Yûnaniya kevn: ἀφτίον nt (aphtíon)
Zêlandî: ôre nt an n
Zhuangî: rwz
Zuluyî: indlebe → zu 9 an 10

Tedim çinî

Navdêr

guh

(anatomî) hestî
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)